türkiye`deki kalıp üretiminin geleceği hk - ana sayfa

TMMOB Makina Mühendisleri Odası
11. Otomotiv Sempozyumu
8-9 Mayıs 2009
Diğer taraftan Türkiye’deki kalıp üreten
firmalar iş ölçeklerini genel olarak 600 ton
altında pres gerektiren kalıpların üretimine
yönelik olarak belirlemekte ve makina,
ekipman yatırımını bu ölçekteki parçaların
kalıplarına göre yapmaktalar ki işte bu
noktada ana sanayinin yukarıda anlatılan
hedefleriyle, yan sanayinin olanakları birbirini
karşılamıyor. Bu nedenle özellikle büyük ebatlı
ve dış gövde parçalarının kalıpları yurtdışına
sipariş ediliyor. Sonuçta daha çok para ve
enerji harcanmak zorunda kalınıyor.
TÜRKİYE’DEKİ KALIP ÜRETİMİNİN GELECEĞİ
HK. STRATEJİ ÖNERİSİ
ÖZET:
Otomotiv ana sanayi firmaları kendi üretim
kapasitesinin olmadığı/yetmediği durumlarda
kalıp tedarikçisi firmalara yaptırmak zorunda
kaldığı tüm kalıpları mümkün olabiliyorsa aynı dili
konuşan en yakınındaki ve tek bir firmadan, ya
da olabildiğince az sayıda yerli firmadan tedarik
edebilmeyi istemektedirler. Ancak Türkiye’deki
kalıp üreten firmalar iş ölçeklerini genel olarak
600 ton altında pres gerektiren kalıpların
üretimine yönelik
olarak belirlediklerinden
özellikle büyük ebatlı ve dış gövde parçalarının
kalıpları yurtdışına sipariş ediliyor.
2.
HEDEF:
Yeni devreye girecek araçların, ana sanayinin
kendi iç kapasitesini aşan tüm kalıplarının ve
devreye alma sırasındaki işlerinin anahtar
teslimi olarak yerli firma(lar) tarafından
yapılması.
3.
ANAHTAR KELİMELER:
Türkiye’deki Kalıp Tedarikçileri, Kalıpçılığın
Geleceği, Kalıp Üretimi için Yatırım Önerisi,
Gövde Dış Panel Kalıpçılığı, Kalıp Firması
Ölçeği, Kalıp Üretimi için Strateji Önerisi
1.
AVANTAJLAR:
3.1.
Özellikle
uzak-doğu’dan
getirilen
kalıpların sadece nakliyesi 4~6 hafta
sürmekte, gümrük işlemleri de hesaba
katıldığında 8 haftaları bulan (~2 ay)
sevkiyat süreleri ortaya çıkmaktadır.
Halbuki bu süreç ve getirdiği maliyetler
kalite
çevrimlerinde
kullanılabilir,
böylelikle hedeflenen kalite seviyesi seri
imalat öncesinde elde edilir.
GİRİŞ:
Özellikle son yıllardaki periyodik ortaya çıkan
ekonomik durgunluklar, resesyonlar nedeniyle
firmalar yönetilebilir riskli ölçekte yapılanmaya
giderken, kritik olmayan parçaları/hizmetleri
de kendi iş prensiplerini, şartnamelerini ve
standartlarını uygulayan yakın çevrelerindeki
diğer firmalara ihale ediyorlar; Otomotiv ana
sanayi firmaları da kendi üretim kapasitesinin
olmadığı veya yetmediği durumlarda kalıp
tedarikçisi firmalara yaptırmak zorunda kaldığı
tüm kalıpları mümkün olabiliyorsa aynı dili
konuşan en yakınındaki ve tek bir firmadan,
ya da olabildiğince az sayıda yerli firmadan
tedarik
edebilmeyi,
bu
şekilde
proje
başlangıcında
proje
gerekliliklerini
ve
speklerini, beklentilerini her firmaya ayrı ayrı
anlatmak ve her firma ile aynı pazarlıkları
yapmak zorunda kalmamayı, ayrıca firmaları
takip için de olabildiğince az personel ve enerji
sarf etmeyi istemektedirler.
Fiyat ve zaman tasarrufu:
3.2.
Dilbirliği/Standartların
Anlaşılabilirliği/Yönetim ve
Kolaylığı:
İletişim
Kalıpların yerli firmalara sipariş edilmesi
halinde:
(i)
Sipariş
sırasında
sözleşmeler aynı hukuk zemininde
yapılacağından uzlaşma ve sorunların
çözülmesi nispeten kolay olacaktır.
(ii)
Dilbirliği
tarafların
her
seviyesinden yetkililerinin iletişimini
kolaylaştıracak, bu yolla
ana
sanayinin metod, tasarım ve üretim
süreçlerinde hızlı desteği, yerli
firmaların soru ve önerilerinin hızlı
sonuçlandırılması
ve
tarafların
üzerinde
anlaşabildiği
taleplerin
kalıplara
hızlıca ve doğru olarak
aktarılabilmesi sağlanacaktır.
4.
YAPILMASI GEREKENLER:
Bir aracın tüm sac kalıplarının ülkemizde
yapılmasının önündeki zorluklar ve bunları
aşmak için gerekenler asağıdaki başlıklarda
incelenebilir:
4.1.
Ticari konular:
4.1.1. Kalıcı
işbirliği
yapabilecek
organizasyon yapılarının pazarda
ve otomotiv yan sanayi firmalarının
bünyelerinde bulunması ki bu
noktada; proje bazlı yönetim ve
çalışabilme, proje mühendisleri
istihdam etme, sözleşme yönetimi
yapabilme ve şartnamelere göre
farklı teklifler önerebilme gibi
konular ön plana çıkmaktadir.
4.1.2. (Ölçek
ve
sayıca)
yeterli
derecede tezgahları ve presleri
olan firmaların pazarda yer alması:
4.1.3. Özellikle dış gövde paneller veya
600 ton üstü preslerde basılan
büyük ebatlı panellerin gerektirdiği
tezgahlar/presler min. 4,600 mm. x
2,500 mm. tablalara sahip olmalı
ve en az aynı ölçüde eksen
hareketini sağlamalıdırlar. Kalıp
bağlama/sökme
ve
referans
belirleme sırasındaki kayıpları
azaltmak için tezgahlar tüm yüzey
işlemelerini
tek
seferde
yapabilecek stabilitede ve işleme
zamanlarını azaltmak için de
yüksek hızlı olmalıdır. Aynı firma
içinde
kullanılan
tezgahların
tümünün aynı marka ve tipte
olması, firmaya planlama ve
elemandan bağımsız olarak her 3
vardiyada
yükleme
esnekliği,
tezgahlar için hem işleme hem de
bakım operatörlerini yetiştirme ve
bulundurma
kolaylığı
sağlayacaktır; ayrıca bakım amaçlı
yedek parçalar ortak olacağından
stokda daha az yedek bulundurma
zorunluluğu olacaktır.
Diğer taraftan özellikle yeni
araçların kalıplarının üretimi için
(yukarıda
belirtildiği
üzere)
olabildiğince az sayıda firma
seçilmek istenmektedir; bunun da
yolu, yapılacak kalıpları belli
kriterlere
göre
gruplandırarak
paketler halinde sipariş etmekten
geçiyor. Ortalama bir kalıp paketi
8-12 parçadan oluşmaktadır. Bu
kadar parçanın kalıplarını araç
programlarını
destekleyebilecek
bir
imalat
programına
göre
üretmek için (Her 2 parça için en
az 1 Ad. tezgah gerektiği kabul
edilirse) firmaların sahip olması
gereken tezgah sayısı en az 6 Ad.
olmalıdır. Kalıpların denenmesi
için de 1 Ad. Çekme presi (2,000
ton ile bütün parçalar basılabilir)
ve en az 2 Ad. (1,000 ton) hat
presi gereklidir.
4.1.4. Projeler
sırasında karşılaşılan
teknik ve ticari zorluklara birlikte
çözüm üretebilecek yetkinlikte ve
kapasitedeki firmaların çoğalması;
Birkaç
tipik
örnek
vermek
gerekirse sac malzeme ve büyük
kam ünitelerinin tedariği, kontrol
fikstürlerinin imalat zamanlaması
ya da tedariği, ayrıca incelme riski
olan parçalar için FLD (Forming
Limit
Diagram)
analizinin
yapılabilmesi üzerinde birlikte
çalışılması sayılabilir.
4.1.5. Firmaların
toplam maliyetlerini
doğru
hesaplayabilmesi
ve
maliyetlerini faaliyet tabanlı olarak
ayırdedip
iş
sürekliliklerini
sağlayabilmesi, ticari cazibesi olan
teklif paketleri hazırlayabilmeleri
için kayıp zamanları, işletme
maliyetini, ölçüm faaliyetlerini,
malzeme ve işçilik olarak projeler
bazında ayırt edebilmesi önemlidir.
Böylece firmalar proje bazında
harcama eğrilerini gerçeğe yakın
bir şekilde tahmin edebilecek,
maliyet yönetimindeki hakimiyetini
arttırabileceklerdir.
da kolay ulaşılabilir bir dış
kaynakta bulunması önemlidir.
4.1.6. Gövde panellerinin kalıp setlerinin
(ki genel olarak 4 kalıp diye
düşünülebilir)
üretim
süresini
müşteri hedeflerine uygun olarak
planlanması:
Burada
dikkat
edilecek püf noktası; üretim süresi
her ne kadar rakiplerden kısa
olmak zorunda olsa da öncelikli
hedef, süreçlere uygun üretimi
bitirebilmek olmalıdır. Planlama bu
şekilde
yapıldığında
üretim
süreçlerinde
ortaya
çıkacak
sorunların üstesinden gelinirken,
olabildiğince
firmanın
kendi
kaynaklarıyla
çalışması
ve
beklenmedik
harcamaları
da
azaltması hedeflenmelidir.
4.1.7. Döküm
firmalarıyla teslim ve
kalite konularına ilaveten yapilacak
ortak
teknolojik
çalışmalar
(CAMITO
v.b.)
da
maliyet
tasarrufuna ve dolayısıyla iş
sürekliliğine katkı sağlayacaktır.
4.1.8. Kontrol
4.2.
Teknik konular:
4.2.1. Yerli
kalıp firmalarının ana
sanayinin kalıp ihtiyaçlarına göre
yeniden yapılandırma sürecini
hızlandırmaları, özellikle makina
parkı, pres kapasitesi ve gerekli
yazılımın
firma
bünyesinde
bulundurulması,
4.2.2. Karakteristik
dış
gövde
parçalarının tasarım ve imalatını
yapabilecek
kabiliyet
ve
kapasitede olmak ve ayrıca dış
parça imalatı için istenen kalite
seviyesini
kontrol
edebilecek
tecrübeli personelin istihdamı.
4.2.3. Özellikle
kalıp
metodunu,
mühendisliğini ve tasarımını da
yapabilen firmaların korunması ve
sayısının artırılması.
Fikstürleri, döndürme
istasyonlari,
transfer
üniteleri,
krom kaplama ve kam ünitesi
imalatı gibi uzmanlık konularında
hizmet alınabilecek yan sanayi
firmalarının oluşması için zemin
hazırlanmalı ve teşvik edilmelidir.
4.2.4. Firmaların
komponent
tasarımından, parçaların birlikte
yapılan çalışma kontrolüne kadar
(eş zamanlı mühendislik) destek
verebilme kabiliyeti.
4.1.9. Anahtar teslimi kalıp tedarikçisi
4.2.5. Alüminyum ve yüksek dayanımlı
firmaların da model üretimi,
tezgah/işleme
v.b.
konularda
münferit hizmet alabilecekleri alttedarikçileri olmalıdır. Bu tip alttedarikçilerin geliştirilmesi ana
sanayinin ve yan sanayinin ortak
stratejisi olmalıdır.
4.1.10. Araç
üretim
programlarında,
parçaların birbirleriyle uyumlu
olarak birleştirilebilmesi ve test
araçlarının üretimi için belli
aşamalarda gerekli olan panel
temininin sağlanması oldukça
önemlidir. Yeni araç devreye alma
programlarında
bulunan
belli
sayıdaki
aracın
parçalarının
zaman planına göre temini için,
kalıp tedarikçilerinin laser kesme
imkanlarının kendi firmalarında ya
çelikler vb. farklı sac malzemeler
ile çalışabilme, bu konudaki
tecrübenin yaygınlaştırılması.
4.2.6. Değişen
proje girdilerinin ve
varsayımlarının yönetilmesi, bu
amaçla uygun eğitimlerin alınması;
Üretilen sac paneller birbirine
benzese dahi, kalıp projelerinin
her biri kendine özgü özellikleriyle
takip edilmelidir. Her projenin
müşteri
istekleri,
takvimleri,
kaynakları, dış kaynak kullanım
imkanı ve mevcut ekibin katkıda
bulunma performansı birbirinden
farklı
olacağından,
değişiklik
yönetimi ve takibi büyük önem arz
etmektedir. Ancak bu takip ile
maliyet, zaman ve performans
hedefleri yakalanabilecektir.
4.3.
Akademik konular:
4.3.1. Firmaların uygulamakta oldukları
uluslararası kalite yönetimi ve
çevre
koruma
sistemleri,
standartları
ve
sertifikalarının
olması şarttır.
4.3.2. Bilgisayar destekli mühendislik,
tasarım ve üretim (CAE/CAD/
CAM) yazılımlarının kullanımının
yaygın olarak mühendislik ve
meslek
eğitimi
içinde
bulundurulması gereklidir.
4.3.3. Simülasyon ve ölçüm programlarında uzmanlık sertifikası veren
eğitim kurumlarının çoğalması da
gereklidir.
5.
SONUÇ:
Otomotiv endüstrisinde sac kalıbı imalatı iş
kolunda önemli bir oyuncu olmak isteyen
firmalar varlıklarını koruyabilmek, rekabetçi
pozisyonlarını geliştirmek ve sürdürebilmek
için sürekli gelişen stratejiler üretmek
durumundadırlar. Türkiye’deki sac kalıp
tedarikçisi konumundaki firmaların bu
stratejileri sürekli geliştirebilmeleri için,
kendi yetkinliklerini güçlendirmeleri ve
işlerini yeniden tanımlamaları gereken bir
modelin üzerinde duruyoruz.
Avrupalı ana sanayi firmaları da, sac kalıbı
işlerini dış kaynak kullanarak yaptırmak
istediklerinde ancak belli başlı kriterleri
yakalayan
tedarikçi
firmaları
kendi
listelerine alıp irtibat kurmaktadırlar. Bu
kriterler hem tezgah ve pres kapasitesi,
tasarım olanakları, döküm parçalarının
temin performansı, simülasyon ve kalite
sistemleri, CAD/CAM uygulamalarının kalıp
imalatı ile entegrasyonu gibi konvansiyonel
değerlendirmeleri içermektedir, hem de
data alış-veriş yöntem ve uygulamaları,
lojistik imkanları, proje yönetim metodları,
tedarikçi firmanın satınalma gücü ve çevre
insan sağlığına uygunluk gibi yeni nesil
tedarikçilerden
beklenen
özellikleri
kapsamaktadır.
Dünyada yeni nesil tedarikçi olarak
adlandırılan, konusunda uzman ve anahtar
teslimi işlere imza atan yerli firmalarımızın
ana sanayi ile beraber kazan-kazan
şeklinde yapılanması ve işbirliği, bu
firmalarımızın müşterilerini ve dolayısıyla
pazar alanlarını artırmalarına imkan
verecektir.