İslam Öncesi Arap Yarımadasında Çocuk Öldürme Olgusu

İslam Öncesi Arap Yarımadasında Çocuk Öldürme Olgusu
Yazar Yavuz Yıldırım
- Konumuz, dünyaya geldikten soma öldürülen çocuklarla sınırlıdır. Dolayısıyla doğmadan
önceki çocuk öldürme hadiseleri konumuz dışında bulunmaktadır. Ayrıca savaş, kan davası gibi
hadiseler sebebiyle meydana gelen çocuk cinayetlerini de ele almayacağız.
- İslam öncesi Arap Yarımadasında çocuk öldürmek için en fazla kullanılan usul toprağa
gömmekti. Toprağa diri olarak gömme işlemine ve'd, gömen kimseye vaid ve çoğul olarak
vaidat, gömülerek öldürülen çocuğa mev'ud; mev'ude, veud, veude adları verilmektedir.
- Toprağa gömme işlemi şu şekilde gerçekleştirilmekteydi: Çocuğu dünyaya gelen baba
veya anne eğer yaşamasını istemezse bir çukur kazarak çocuğu içine atar ve üzerini toprakla
kapatırdı. Böylece çocuk havasızlıktan boğularak can verirdi. Baba bu işi bazan çocuğu
dünyaya getiren anneye veya başka bir kimseye yaptırırdı.
- Toprağa gömme yanında zaman zaman suda bağına (ğark), yüksek bir yerden aşağıya
atma (ilka min şahik) gibi farklı yolların da çocuk öldürme amacıyla kullanıldığı görülmüştür.
Özellikle kurban etme şekli olarak boğazlamaktan (nahr ve zebh) söz edilmektedir.
- Kız çocuklar yanında özellikle ekonomik gerekçelerle erkek çocukların da gömülerek
hayatlarına son verildiği kaydedilmektedir.
- Hz. Peygamber'e bey' at etmiş olan Kebire bint Süfyan adında bir hanım Hz. Peygamber'e
şu itiraf'ta bulunur: "Ey Allah'ın Resulü! Cahiliye döneminde dört oğlumu gömdüm." Hz.
Peygamber' in "Dört köle azad et!" buyruğu üzerine kadın, üç köle ve bir cariyesini azad eder.
- Çocukların büyük çoğunlukla yeni doğdukları zaman toprağa gömülerek öldürüldükleri
anlaşılmaktadır. İbn Abbas'tan nakledildiğine göre doğumu yaklaşan kadın bir çukur kazar, eğer
bir kız dünyaya getirirse çukura atardı. Ancak zaman zaman altı yaşına kadar gelmiş kız
çocukların da yine gömülerek öldürüldüğü görülmektedir.
- Cahiliye döneminin sonu ile İslam'ın ilk döneminde yaşayan Kays b. Asım'ın toprağa
gömmek suretiyle çocuk öldüren ilk kişi olduğu kaynaklarımızda bildirilmektedir.
- Kays b. Asım'ın Temim kabilesi heyeti içinde Hz. Peygamber'i ziyaret ettiğinde, cahiliye
döneminde dünyaya gelen 10 kadar kız çocuğunu gömerek öldürdüğünü itiraf etmiştir.
- Çocuk öldürme olgusunun, İslam öncesi Arap Yarımadasının tamamında uygulandığını
gösteren bir veri veya görüş bulunmamaktadır. Aksine, bütün kabilelerde çocuk öldürme
geleneğinin bulunmadığı kaynaklarımızda ifade edilmektedir.
- İslam'ın gelişi, hayatın pek çok alanında olduğu gibi bu konuda da bir dönüm noktası teşkil
etmiş, özellikle kız çocuklar adeta yeniden doğmuştur.
- Çocuk öldürme konusunu ele alan on ayetten sekiz tanesi Mekke'de diğer ikisi Medine'de
nazil olmuştur.
- Hz. Peygamber çocuk öldürme fiiline karşı Mekke döneminden itibaren açıkça tavır almış
ve çeşitli şekillerde mücadele etmiştir.
- Hz. Peygamber İslam'ı yeni kabul edenlere veya kendisine bağlılık bildirmek (bey'at)
isteyenlere İslam'nı temel esasları arasında zaman zaman "çocuk öldürmeme"yi de zikretmiştir.
- Muğire b. Şu'be Hz. Peygamber'in "kız çocukları toprağa gömmek"ten Allah'a sığındığını
işitmiştir.
- Meydani (ö. 518/1124)'ye göre kız çocuk gömme, Arap kabileleri arasında yaygındı, ancak
herkes tarafından uygulanmıyordu. Çocuk gömenler onda bir nisbetindeydi. İslam'ın geldiği
dönemde bu uygulaına, kabileler arasında genel olarak azalmış, Temim kabilesinde ise artmıştı.
1/2
İslam Öncesi Arap Yarımadasında Çocuk Öldürme Olgusu
Yazar Yavuz Yıldırım
- İslam öncesi Arabistan coğrafyasında görülen çocuk öldürme hadiselerinin arkasında
yatan sebepler şu şekilde grulandırılabilir: Fakirlik, Namus Anlayışı, Uğursuzluk ve Bedensel
Engeller, Dini Sebep: Çocuk Kurban Etme.
Yıldırım, Yavuz, İslam Öncesi Arap Yarımadasında Çocuk Öldürme Olgusu, İstanbul
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2003, sayı: 7, s. 79-111
2/2