3rd INTERNATIONAL CONGRESS OF TOURISM AND
advertisement
3rd INTERNATIONAL CONGRESS OF TOURISM AND MANAGEMENT RESEARCHES PROCEEDING BOOK 20-22 MAY 2016 ANTALYA - TURKEY 3 rd. International Congress of Tourism and Management Researches Proceedings Book Editors Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK Prof. Dr. Asım SALDAMLI Co-Editors Res. Assist. Hazar DÖRDÜNCÜ Lect. Emirhan YENİŞEHİRLİOĞLU 20-22 May 2016 Antalya / Turkey 3. Uluslararası Turizm ve Yönetim Araştırmaları Kongresi BİLDİRİ KİTABI Editörler Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK Prof. Dr. Asım SALDAMLI Editör Yardımcıları Arş. Gör. Hazar DÖRDÜNCÜ Öğr. Gör. Emirhan YENİŞEHİRLİOĞLU 20-22 Mayıs 2016 Antalya / Türkiye 3. Uluslararası Turizm ve Yönetim Araştırmaları Kongresi 3. International Congress of Tourism and Mangement Researches Editörler / Editors Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK Prof. Dr. Asım SALDAMLI Editör Yardımcıları / Co - Editors Res. Assist. Hazar DÖRDÜNCÜ Lect. Emirhan YENİŞEHİRLİOĞLU Kapak Tasarımı / Cover Page Design Sercan GEZEK Yayın Yeri ve Yılı / Publishing Location and Year İstanbul, 2016 Yayıncı / Publisher ADRA Yayıncılık ISBN: 978-605-65701-5-5 İletişim Bilgileri / Contact Information ADRA Yayıncılık Danışmanlık Eğitim Hiz. San. Tic. LTD. ŞTİ. Gazievrenos Cad. No:7/3 Yeşilköy - İstanbul NOT: Kongre bildiri kitabında yer alan bildiri metinlerinin her türlü bilimsel ve mali sorumluluğu yazarlarına aittir. © 2016 Yayın Hakları Saklıdır Onursal Başkanlar / Honorary Presidents Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU, Balıkesir University Prof. Dr. Füsun İSTANBULLU DİNÇER, İstanbul University Danışma Kurulu / Advisory Board Prof. Dr. Cevdet AVCIKURT, Balıkesir University Prof. Dr. Ozan BAHAR, Muğla University Prof. Dr. Orhan Batman, Sakarya University Prof. Dr. Kemal BİRDİR, Mersin University Prof. Dr. Celil ÇAKICI, Mersin University Prof. Dr. Füsun İSTANBULLU DİNÇER, İstanbul University Prof. Dr. Ebru GÜNLÜ, Dokuz Eylül University Prof. Dr. Doğan GÜRSOY, Washington State University Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU, Balıkesir University Prof. Dr. Kurtuluş KARAMUSTAFA, Erciyes University Prof. Dr. Derman KÜÇÜKALTAN, İstanbul Arel University Prof. Dr. Fevzi OKUMUŞ, University of Central Florida Prof. Dr. İge PIRNAR, Yaşar University Prof. Dr. Asım SALDAMLI, Nişantaşı University Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK, Sakarya University Prof. Dr. Alp TİMUR, 9 Eylül University Prof. Dr. Azize HASSAN, Gazi University Prof. Dr. Öcal USTA, 9 Eylül University Düzenleme Kurulu / Organizing Committee Prof. Dr. Ozan BAHAR, Muğla University Prof. Dr. Kemal BİRDİR, Mersin University Prof. Dr. Daniela FEDERICI, University of Cassino and Southern Lazio Prof. Dr. Said KINGIR, Bartın University Prof. Dr. Valentino PARISI, University of Cassino and Southern Lazio Prof. Dr. Asım SALDAMLI, Nişantaşı University Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK, Sakarya University Assoc. Prof. Dr. Mahmut HIZIROĞLU, Social Sciences University of Ankara Assoc. Prof. Dr. Fariz AHMADOV, Azerbaijan State University of Economics Assoc. Prof. Dr. Oktay GULİYEV, Azerbaijan State University of Economics Assoc. Prof. Dr. Kyriakos PAPAZOGLOU, Nişantaşı University Assoc. Prof. Dr. Emrah ÖZKUL, Kocaeli University Assoc. Prof. Dr. Kazım Ozan ÖZER, Nişantaşı University Bilim Kurulu / Scientific Committee Prof. Dr. Kerem ALKİN, Medipol University Prof. Dr. Cevdet AVCIKURT, Balıkesir University Prof. Dr. Zeynep ASLAN, Nevşehir Hacı Bektaş Veli University Prof. Dr. Ozan BAHAR, Muğla University Prof. Dr. Orhan BATMAN, Sakarya University Prof. Dr. Kemal BİRDİR, Mersin University Prof. Dr. Vecdi CAN, Sakarya University Prof. Dr. Recai COŞKUN, Sakarya University Prof. Dr. Celil ÇAKICI, Mersin University Prof. Dr. Şenol ÇAVUŞ, Kyrgyzstan-Turkey Manas Unversity Prof. Dr. Füsun İSTANBULLU DİNÇER, İstanbul University Prof. Dr. Mithat Zeki DİNÇER, İstanbul University Prof. Dr. Ali ERBAŞ, Osmangazi University Prof. Dr. Mehmet ERKAN, İstanbul University Prof. Dr. Daniela FEDERICI, University of Cassino and Southern Lazio Prof. Dr. Doğan GÜRSOY, Washington State University Prof. Dr. Murat GÜMÜŞ, Batman University Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU, Balıkesir University Prof. Dr. Muhsin HALİS, Kastamonu University Prof. Dr. Orhan İÇÖZ, Yaşar University Prof. Dr. Nüzhet KAHRAMAN, İstanbul Commerce University Prof. Dr. Selahattin KARABINAR, Sakarya University Prof. Dr. Kurtuluş KARAMUSTAFA, Erciyes University Prof. Dr. Nilüfer KOÇAK, 9 Eylül University Prof. Dr. Said KINGIR, Bartın University Prof. Dr. Ahmet KIZIL, Nişantaşı University Prof. Dr. İsmail KIZILIRMAK, İstanbul University Prof. Dr. Salih KUŞLUVAN, İstanbul Medeniyet University Prof. Dr. Derman KÜÇÜKALTAN, İstanbul Arel University Prof. Dr. Adalat MURADOV, Azerbaijan State University of Economics Prof. Dr. Fevzi OKUMUŞ, University of Central Florida Prof. Dr. Valentino PARISI, University of Cassino and Southern Lazio Prof. Dr. İge PIRNAR, Yaşar University Prof. Dr. Asım SALDAMLI, Nişantaşı University Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK, Sakarya University Prof. Dr. Bahar TANER, Mersin University Prof. Dr. Alp TİMUR, 9 Eylül University Prof. Dr. Cevat TOSUN, Gazi University Prof. Dr. Muharrem TUNA, Gazi University Prof. Dr. Azize TUNÇ HASSAN, Gazi University Prof. Dr. Öcal USTA, 9 Eylül University Prof. Dr. Kurban ÜNLÜÖNEN, Gazi University Assoc. Prof. Dr. Fariz AHMADOV, Azerbaijan State University of Economics Assoc. Prof. Dr. Zafer AKBAŞ, Düzce University Assoc. Prof. Dr. Yılmaz AKGÜNDÜZ, Mersin University Assoc. Prof. Dr. Orhan AKOVA, İstanbul University Assoc. Prof. Dr. Gürhan AKTAŞ, 9 Eylül University Assoc. Prof. Dr. Lütfi ATAY, Çanakkale 18 Mart University Assoc. Prof. Dr. Umut AVCI, Muğla University Assoc. Prof. Dr. Kadir BAYRAMLI, Azerbaijan State University of Economics Assoc. Prof. Dr. Ahmet BAYTOK, Afyon Kocatepe University Assoc. Prof. Dr. Christina BENEKI, Technological Educational Institute of Ionian Assoc. Prof. Dr. Oktay EMİR, Anadolu University Assoc. Prof. Dr. Barış ERDEM, Kyrgyzstan-Turkey Manas Unversity Assoc. Prof. Dr. Sonia FERRARİ, Calabria University Assoc. Prof. Dr. Evren GÜÇER, Gazi University Assoc. Prof. Dr. Ebru GÜNLÜ, 9 Eylül University Assoc. Prof. Dr. Asiman GULİYEV, Azerbaijan State University of Economics Assoc. Prof. Dr. Mahmut HIZIROĞLU, Ankara Social Science University Assoc. Prof. Dr. Oğuzhan İLBAN, Balıkesir University Assoc. Prof. Dr. Cemal İYEM, Sakarya University Assoc. Prof. Dr. Athanasios KAKAROUNTAS, Technological Educational Institute of Ionian Islands Assoc. Prof. Dr. Erdinç KARADENİZ, Mersin University Assoc. Prof. Dr. İbrahim KILIÇ, Afyon Kocatepe University Assoc. Prof. Dr. Athur KOZLOWSKI, Banking School of GDANSK Assoc. Prof. Dr. Geray MUSAYEV, Azerbaijan State University of Economics Assoc. Prof. Dr. Emrah ÖZKUL, Kocaeli University Assoc. Prof. Dr. İlhan ÖZTÜRK, Çağ University Assoc. Prof. Dr. Kyriakos PAPAZOGLOU, Nişantaşi University Assoc. Prof. Dr. Elbeyi PELİT, Afyon Kocatepe University Assoc. Prof. Dr. Nilüfer ŞAHİN PERÇİN, Nevşehir Hacı Bektaş Veli University Assoc. Prof. Dr. Hasan Hüseyin SOYBALI, Afyon Kocatepe University Assoc. Prof. Dr. Ali TAŞ, Sakarya University Assoc. Prof. Dr. Rahman TEMİZKAN, Osmangazi University Assoc. Prof. Dr. Şule AYDIN TÜKERTÜRK, Batman University Assoc. Prof. Dr. Oğuz TÜRKAY, Sakarya University Assoc. Prof. Dr. Kamil UNUR, Mersin University Assoc. Prof. Dr. Göknil Nur SEVER, Mersin University Assoc. Prof. Dr. Burcu Selin YILMAZ, 9 Eylül University Assoc. Prof. Dr. Burhanettin ZENGİN, Sakarya University Assoc. Prof. Dr. Medet YOLAL, Anadolu University Index / İçindekiler 1-12 The Relationship between Transformational and Transactional Leadership Styles and Marketing Performance: A Research on Yacht Tourism Companies Erdal ARLI, Kocaeli University 13-47 Otel İşletmelerinde İnovasyon Yönetim Sürecinde Kurumsal İletişimin Önemi: Point Hotel Örneği Aslı KASAR, Nişantaşı University 48-62 Tekirdağ İlinde Faaliyet Gösteren Seyahat Acentelerinin Web Sitelerinin İçerik Analizi ve İlin Tanıtımına Katkıları Hamide SALHA, Namık Kemal University Celal DEMİRKOL, Namık Kemal University Şevki ULAMA, Sakarya University 63-82 Türk Sivil Hava Taşımacılığında Yolcular ile Sektör Çalışanları Arasındaki Hukuki Düzenlemelerin Uygulanmasındaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Sabiha Gökçen Havalimanı Örneği Lütfi Mustafa ŞEN, Sakarya University Akın AKPUR, Sakarya University Muhammed ÜSTÜN, Sakarya University 83-94 Tourism Indicators Effect On The Financial Structure; Istanbul Stock Exchange Firms Analyse Sonat BAYRAM, Nişantaşı University Engin DEMİREL, Trakya University Ahmet ATAKİŞİ, Trakya University Mehmet ALTUNTAŞ, Nişantaşı University 95-110 Working Conditions and Job satisfaction of Employees: A Research in Five Star Accommodation Enterprises in İstanbul Süleyman AKKAŞOĞLU, Arel University Şevki ULAMA, Sakarya University 111-125 Identifiying A Niche Market For Turkey Tourism: Long Stay Tourism For European Countries And USA Şebnem ENSARİ, Nişantaşı University Derya ÖZ, Nişantaşı University 126-138 Restoran Atmosferinin Müşteri Memnuniyeti Üzerine Etkisinin İncelenmesi; Çanakkale Örneği Şehnaz DEMİRKOL, İstanbul University Erdem TEMELOĞLU, Çanakkale 18 Mart University Oğuzhan TAŞPINAR, Çanakkale 18 Mart University 139-152 Visitors’ Complaints Towards Milano 2015 Expo Event Ozan GÜLER, Mersin University Kemal BİRDİR, Mersin University Ali DALGIÇ, Mersin University 153-158 Analyzing The Possible Impacts of a Potential Winter Olympic Bid For Erzurum Tuna BATUHAN, Atatürk University Süleyman TOY, Atatürk University 159-173 Touristic Preferences of Citizens and Foreigners: Discriminant Analysis Application İlyas AKHİSAR, Kırklareli University Nilüfer VATANSEVER TOYLAN, Kırklareli University 174-197 Bölgesel Kalkınmada Yerelliğin Önemi ve Turizm Endüstrisine Etkileri Füsun İSTANBULLU DİNÇER, İstanbul University Suna MUĞAN ERTUĞRAL, İstanbul University Şimal ŞAHİNOĞLU, İstanbul University 198-211 The Impact of Gastronomy and Its Reflection on Return Patronage Dilistan SHIPMAN, Bilgi University Beril DURMUŞ, Marmara University 212-229 The Relationship Between Perceptions of Organizational Politics And Burnout: The Moderating Effect of Political Skill In The Hotels Murad YÜKSEL, Ministry of National Defense Oya İnci BOLAT, Balıkesir University Tamer BOLAT, Balıkesir University 230-249 Destination Image: Differences Between Visitors And Non-Visitors Gülseren ÖZALTAŞ SERÇEK, Mardin Artuklu University Lokman TOPRAK, Mardin Artuklu University Sadık SERÇEK, Dicle University 250-269 Understanding The Relationship Between Residents’ Sustainable Tourism Attitude And Support For Tourism Reyhan A. AYAZLAR, Adnan Menderes University Gökhan AYAZLAR, Muğla Sıtkı Koçman University 270-292 Strategic Human Resource Management Effects Performance: A Myth or Reality? CEMAL İYEM, Sakarya University Ece KUZULU KANASLAN, Sakarya University Hellen MUNYİSİA Ambreen MAZHAR on Organizational 293-301 Müşteri Memnuniyeti Çalışmalarında Kullanılan Teori/Modellerin Kullanım Sıklığının Belirlenmesi Mustafa Cevdet ALTUNEL, Kırklareli Üniversitesi 302-316 Turizm Sektöründe Niş Pazarlama: Adıyaman Örneği Kaplan UĞURLU, Kırklareli University Neşe KAFA, Adıyaman University 317-333 Havayolu İşletmelerine Yönelik Yapılan Müşteri Şikâyetlerinin Analizi Salim İBİŞ, Sakarya University Orhan BATMAN, Sakarya University 334-357 Gastronomi Turizminin Şehir Markalaşmasina Etkisi: Sakarya Örneği Lüfti Mustafa ŞEN, Sakarya University Muzaffer ÇAKMAK, Sakarya University Nihal AKÇİN, Sakarya University 358-370 Otel İşletmelerinde Satış Yönlülüğün Müşteri ve Finansal Performansa Etkisi Önder KETHÜDA, Düzce University Yusuf BİLGİN, Bartın University 371-385 Psikolojik Sermayenin İş Tatminine Etkisi: Tekirdağ’daki Yiyecek İçecek İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma Hamide SALHA, Namık Kemal University Hasan CİNNİOĞLU, Namık Kemal University Hasibe YAZIT, Namık Kemal University 386-406 Otel İşletmelerinde Çalışanların Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının İşten Ayrılma Niyetlerine Etkisi: Mersin İlinde Bir Uygulama Anıl KALE, Mersin Üniversitesi Yılmaz AKGÜNDÜZ, Dokuz Eylül Üniversitesi 407-425 Antalya Sahil Otel Restoranlarında Çalışan Hırsızlığı: Örgütsel Adalet Algılarının Etkisi Mustafa TEPECİ, Celal Bayar University Burak MİL, İstanbul Arel Üniversitesi 426-439 Yöresel Yiyeceklerin Turistlerin Davranışsal Niyetlerine Etkisi: Cunda Adası Örneği Mehmet Oğuzhan İLBAN, Balıkesir University Muammer BEZİRGAN, Balıkesir University Fatih ÇOLAKOĞLU, Balıkesir University 440-461 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Bireysel Yenilikçilik (İnovasyon) Algılarının Belirlenmesi Cem IŞIK, Atatürk University Tuba TÜRKMENDAĞ, Atatürk University 462-477 İletişim Becerisi Düzeyine Göre Lisans Turizm Öğrencilerinin Sektörde Kariyer Yapma İstekleri Kamil UNUR, Mersin University Ferhat ŞEKER, Mersin University 478-492 Turizm Öğrencilerinin Bölüm Tercihinde Genel Bilgi Düzeylerinin Rolü Salim İBİŞ, Sakarya University Ümit ŞENGEL, Sakarya University Orhan BATMAN, Sakarya University Burhanettin ZENGİN, Sakarya University 493-503 Turizm Sektöründe Kadın Girişimcilerin Profilinin İncelenmesi Ayhan KARAKAŞ, Bartın University Gökhan GÖKMEN, Bartın University 504-518 Turizm Sektöründe Hizmet Verenlerin Sözsüz İletişim Becerileri Emrah AKÇAY, Anadolu University 519-552 Turist Memnuniyeti Üzerine Niteliksel Bir Çalışma: Psiko-Çevresel Etkenlerin Turist Memnuniyetine Olan Etkileri Lütfiye KAYA CİCERALİ, Nişantaşı University E. Ensari CİCERALİ, Nişantaşı University 553-569 Küreselleşme, Uluslararası Terörizm ve Turizm Sektöründe Kriz Yönetimi Gökhan AK, Nişantaşı University 570-593 Politik İstikrarsızlıkların Türk Turizmi Üzerindeki Etkileri Ozan BAHAR, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gülbahar ATASEVER, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi 594-628 Uluslararası Turizmi Etkileyen Krizler ve Değerlendirilmesi Necdet HACIOĞLU, Balıkesir University Füsun ESENKAL ÇÖZELİ, Balıkesir University Türkiye Açısından 629-643 Politik Krizlerin Turizm Talebi Üzerindeki Etkisine Araştırma: Türkiye - Rusya Gerilimi Emirhan YENİŞEHİRLİOĞLU, Yüzüncü Yıl University Hamide SALHA, Namık Kemal University Sedat ŞAHİN, Yüzüncü Yıl University Yönelik Bir 644-663 Arap Ülkeleri İle Türkiye’nin Turizm İlişkilerinin Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi Mithat Zeki DİNÇER, İstanbul University Hülya ÖZÇİT, İstanbul University 664-674 Hizmet Kalitesini Artirmada Şikayetlerin Yönetimi: Oteller Üzerine Bir Araştırma Ezgi CEVHER, Süleyman Demirel University 675-704 Algılanan Örgüt İklimi ve Duygusal Emek Davranışı İlişkisi: Otel Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma Funda YALIM, Nişantaşı University Pelin YANTUR, Nişantaşı University 705-731 E-Hizmet Kalitesinin E-Sadakat Üzerindeki Etkisi: Skyscanner Seyahat Arama Motoru Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma Funda YALIM, Nişantaşı University Müesser DEHMEN, Nişantaşı University 732-746 Otel İşletmelerinde Personel Güçlendirme: Sakarya Örneği Lütfi Mustafa ŞEN, Sakarya University Ece VURMAZ, Sakarya University 747-760 İş–Aile Çatışması İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma Ranâ ÖZEN KUTANİS, Sakarya University Emel AKCAN, Sakarya University Emre EROL, Sakarya University 761-771 İstanbul’daki 5 Yıldızlı Zincir Otellerdeki İşgören Performansına Yöneticilerin Liderlik Tarzlarının Etkisi Şehnaz DEMİRKOL, İstanbul University Gizem KANDEMİR, Nişantaşı University 772-787 Onlıne Müşteri Yorumlarına Göre Antalya, Türkiye’deki Faaliyet Gösteren Otellerin Fiyat ve Yıldız Sayılarının Yordanması: Booking.Com Örneği Şeyda LİMON, Ankara University Sena GENCAN ACAR, Kastamonu University Özgür ARPACI, Kırklareli University 788-807 Şanlıurfa’da Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Çalışan Evli Bireylerin Eş Desteği ve Evlilik Doyumu Gül ERKOL, Sinop University Ali Turan BAYRAM, Sinop University Hande UYAR, Bartın University 808-828 Türk Turizm Sektöründe Finansman Kararlarının Alt Sektörler Kapsamında Karşılaştırmalı Analizi Erdinç KARADENİZ, Mersin University Selda DALAK, Mersin University Mehmet BEYAZGÜL, Mersin University Fatih GÜNAY, Mersin University 829-840 Akademik Sosyal Ağlar ve Araştırmacılar Açısından Önemi Mustafa ŞEKER, Sakarya University Burçin ÇETİN KARABAT, Sakarya University 841-865 Bilgi Paylaşiminin Yenilikçi İş Davranişina Etkisi: Ayder Yaylasi Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama Cem IŞIK, Atatürk University Ekrem AYDIN, Artvin Çoruh University 866-880 Sakin Şehir Politikaları: Dünya’dan ve Türkiye’den Örnekler Dilara BAHTİYAR, Akdeniz University Murad Alpaslan KASALAK, Akdeniz University Zeki AKINCI, Akdeniz University 881-899 Sürdürülebilir Turizm Kapsaminda Sakin Şehir (Cittaslow) Projesinin Finike İlçesine Uygulanabilirliği Lütfi Mustafa ŞEN, Sakarya University Pelin ÇANKIRI, Akdeniz University 900-912 Otel İşletmelerinin Gıda Atıklarına Yönelik Bir Araştırma Nuran AKŞİT AŞIK, Balıkesir University 913-929 Otel İşletmelerinde Atık Yönetimi ve Atık Yönetiminin Sürdürülebilir Turizme Etkisi: Sakarya Örneği Lütfi Mustafa ŞEN, Sakarya University Çağla ÇETİNKAYA, Sakarya University 930-948 Turizmin Sürdürülebilirliğinde Gündem 21 ve Kent Konseyleri: Mersin ve Bursa Kent Konseyi Uysal YENİPINAR, Mersin University Elif BAK, Mersin University 949-959 Kars – Sarıkamış İlçesinin Yüksek İrtifa Kampı Potansiyelinin Biyoklimatik Konfor Açısından İncelenmesi Süleyman TOY, Atatürk University Uğur ÇALIŞKAN, Muğla Sıtkı Koçman University 960-986 Baka Kalkınma Ajansı Destek Projesi Örneği: Atso - Antalya Sürdürülebilir Kırsal Turizm Potansiyeli Araştırmasının Değerlendirmesi Senem YAZICI, Muğla Sıtkı Koçman University Ozan BAHAR, Muğla Sıtkı Koçman University 987-1019 Termal Otel İşletmelerinin İnsan Kaynakları Yönetimi İşlevleri Kapsamındaki Uygulamaları ve Sorunlar: Afyonkarahisar Örneği Elbeyi PELİT, Afyon Kocatepe University Yusuf GÖKÇE, Afyon Kocatepe University Merve GÜLEN, Afyon Kocatepe University 1020-1035 Ters Mobbing Eğiliminde Sinik Birey Faktörünün Etkisi H.Tezcan UYSAL, Bülent Ecevit University İ. Alper GEDİK, Bülent Ecevit University 1036-1048 Konaklama İşletmelerinde Çalışan İşgörenlerin Yemekhane Hizmetinden Memnuniyeti Hülya TAŞTAN, Mersin University Uğurcan METİN, Mersin University Esra DOĞRU, Mersin University 1049-1061 Analitik Hiyerarşi Süreci Temelli Vikor Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi: Konya İlinde Dört Yıldızlı Bir Otel İşletmesi Üzerine Bir Uygulama Abdullah TARINÇ, Selçuk University 1062-1079 Türkiye’de Sağlık Turizm Gelirlerinin Turizm Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Nedensellik Analizi Fatma Doğanay ERGEN, Nişantaşı University Kadriye Hilal TOPAL, Nişantaşı University Burhan AYDEMİR, Balıkesir University 1080-1104 Hüzün Turizmi Kapsamında Seyahat Eden Bireylerin Rekreasyonel Motivasyonlarının Belirlenmesi Üzeyir KEMENT, Bingöl University Berkan BAŞAR, Gazi University Evren GÜÇER, Gazi University 1105-1119 Süreç Yönetimi Yaklaşımı, Özel Sağlık Kuruluşunda Bir Araştırma Said KINGIR, Bartın University Funda AYDOĞAN, Bartın University Gizem GÜRSON, Bartın University 1120-1138 Yiyecek İçecek İşletmelerinin Sınıflandırma Sistemleri: İşletmelerin Algısına Yönelik Bir Uygulama Eylem TAŞDAĞITICI, Gazi University Evren GÜÇER, Gazi University 1139-1150 Turizm Fiyat Rekabet Endeksi: Akdeniz Çanağındaki Destinasyonlara Yönelik Karşılaştırmalı Bir Analiz Ramazan GÖRAL, Selçuk University 1151-1176 BAKA Kalkınma Ajansı Destek Projesi Örneği: ATSO - Antalya Sürdürülebilir Kırsal Turizm Potansiyeli Araştırmasının Değerlendirmesi Senem YAZICI, Muğla Sıtkı Koçman University Ozan BAHAR, Muğla Sıtkı Koçman University 1177-1192 Muğla Sağlık Turizmi Potansiyelinin Değerlendirilmesi Ozan BAHAR, Muğla Sıtkı Koçman University Faruk YÜKSEL, Muğla Sıtkı Koçman University Saim ASLAN, Muğla Sıtkı Koçman University 1193-1212 İşgören Avukatlığının Çalışanların Rol Çatışmaları ve Rol Belirsizliği Üzerindeki Etkisi: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma Ali DALGIÇ, Mersin University Kemal BİRDİR, Mersin University Ozan GÜLER, Mersin University 1213-1234 Fuarlara Katılım Nedenleri: 20. Emitt Fuari Örneği Sevda SAHİLLİ BİRDİR, Mersin University 1235-1264 Kırsal Turizm Çalışanlarının Toksisite Davranışlarının Duygusal Emekleri Üzerine Etkisi: Antalya \ Çakırlar Örneği Gülseren YURCU, Akdeniz University Hicran RZAZADE, Akdeniz University 1265-1279 Corporate Taxes In The Italian Tourism Industry: A Microsimulation Analysis Valentino PARISI, University of Cassino and Southern Lazio 1280-1294 Cultural View On Multi-Dimensional Structure of Perceived Value Bekir Bora DEDEOĞLU, Akdeniz University Kemal Gürkan KÜÇÜKERGİN, Gazi University Erhan BOĞAN, Sakarya University 1295-1319 Araç Kiralama İşletmelerinin Büyüme Stratejileri Üzerine Bir Araştırma Bayram AKAY, Kırklareli University 1320-1338 Cost Effect of Backward Growth on Supply Chain In The Industrial Catering Kudret GÜL, Balıkesir University Melike GÜL, Balıkesir University 1339-1370 The Role of Marketing on Sustainable Tourism Development; With An Approach to The Marketing Strategies of Tourism Industry In Iran Aydin Rashidi, University of Tehran Fahimeh Akbarian, Islamic Azad University 1371-1378 Tourism Policy and Planning In Crisis Meltem YAMAN, Nişantaşı University 1379-1397 Analysis of The Motivation Factors That Affect The Performance of Employee; Job Satisfaction And Organizational Commitment (Loyalty) In The Hotel Establishments Fatime BESIR, Agency for Promotion and Support of Tourism R.M Asım SALDAMLI, Nişantaşı University 1398-1424 Gönüllü Hareketi Aktörlerinin Gönüllü Turizmine ve Gönüllü Hareketliliğinin Barışa Katkısı Üzerine Algıları Zehra Gökçe SEL, Dokuz Eylül University Ebru GÜNLÜ, Dokuz Eylül University Mustafa TEPECİ, Celal Bayar University 1425-1440 Helal Turizmin Kavramsal Çerçevesi ve Türkiye’deki Uygulamalar Üzerine Bir Değerlendirme Erhan BOĞAN, Sakarya University Orhan BATMAN, Sakarya University Mehmet SARIIŞIK, Sakarya University 1441-1479 Coğrafi Konumun Uluslararasılaşmaya Etkisi: Şanlıurfa-Bartın Örneği Said KINGIR, Bartın University Hande UYAR, Bartın University Gül ERKOL, Sinop University 1480-1490 Turizm ve Sosyal Sermaye Algısına Yönelik Bir Araştırma Said KINGIR, Bartın University Mesut SOYALIN, Siirt University Muhammet Fatih SANCAR, Siirt University İlker Salih EBREM, Siirt University 1491-1504 Kırsal Turizm Kapsamında Tarım Turizminin Türleri ve Uygulanabilirliği: Köyceğiz Örneği Filiz GÜMÜŞ DÖNMEZ, Muğla Sıtkı Koçman University 1505-1529 Helal Otel Müşterisi Hizmet Kalitesini Nasıl Algılıyor? Özgür ARPACI, Kırklareli University Orhan BATMAN, Sakarya University 1530-1542 Türkiye ve Ab Ülkelerinin (Almanya, İngiltere, İtalya, İspanya ve Fransa) 2008 – 2014 Yılları Arasında Turizm Geliri, İşsizlik, İhracat ve Döviz Kuru Üzerinde Bir Panel Çalışması Fuat SEKMEN, Sakarya University İsa DEMİRKOL, Esenyurt University 1543-1551 Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanması Standardı (Tms 20) Kapsamında Turizm Sektöründe Muhasebe İşlemleri Hacı Arif TUNÇEZ, Selçuk University 1552-1564 Türkiye Turizm Verisinin Yapay Sinir Ağlarıyla Analiz Edilmesi Bülent ALPTEKİN, Orta Doğu Teknik University Çağdaş Hakan ALADAĞ, Hacettepe University 1565-1583 Turist Rehberlerinin Meslek Etiği Algısının Eğitim Aldıkları Kuruma Göre Değerlendirilmesi Kemal BİRDİR, Mersin University Derya TOKSÖZ, Mersin University 1584-1598 Otel İşletmelerinde Sosyal Medya Kullanımı ile Müşteri E-Sadakati Arasındaki İlişki Fatih ERCAN, Muğla Sıtkı Koçman University 1599-1610 Perakendecilerin Yönetim Stratejisi ile Tüketicilerin Marka Kişiliği Algısı Arasındaki Uyumun İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma Esra DİL, Sakarya University Yusuf ARSLAN, Sakarya University M. A. Metin DİNÇER 1611-1630 Azerbaycan’daki İşletmelerde Performans Değerleme Uygulamaları Dr.Raqif Qasımov, Azerbaycan State University of Economics Aynure Qaniyeva, Azerbaycan State University of Economics Gülen Qasımova, Azerbaycan State University of Economics 1631-1645 Paralı Mahkumlar: Ceza İnfaz Koruma Memurlarının Emek Süreçleri Üzerine Bir Değerlendirme Cemal İYEM, Sakarya University Çağrı SARIKÖSE Rıdvan GÜNEŞ Canan YILMAZ 1646-1652 International Tourism Types of Alternative Tourism Aynur N.Mehtiyeva 1653-1665 Institutional Aspects of Tourism Development In The Regions of The Country Ramila ALIYEVA VALID, The Academy of Public Administration under the President of Azerbaijan Republic 1666-1676 Structural Model Analysis Intention to Use Arabic E-Commerce Websites Saleem AL-ZOUBI, Irbid National University 1677-1691 İşletmelerde Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğü Teorilerinin Analizi Fariz AHMADOV, Azerbaijan State University of Economics Turana ALİZADE, Azerbaijan State University of Economics 1692-1710 6326 Sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunun Profesyonel Turist Rehberlerince Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği Nuray EKER, Sakarya University Burhanettin ZENGİN, Sakarya University 1711-1738 Bitlis İlinin Kalkınmasında Turizmin Rolü: Yerel Halkın Görüşleri Üzerine Bir Araştırma Ümit ŞENGEL, Sakarya University Burhanettin ZENGİN, Sakarya University 1739-1764 Konaklama İşletmelerinde Mobbingin Çalişanlarin İş Tatmini ve Motivasyonu Üzerindeki Etkileri: Sakarya İli Örneği Lütfi Mustafa ŞEN, Sakarya University Aynur Burcu ÇİLİNGİR, Sakarya University 1765-1794 Örgütsel Sessizlik Gözde KARABACAK, Nişantaşı University Arzu GÜRDOĞAN, Muğla Sıtkı Koçman University 1795-1808 Restoran Seçim Kriterlerinin Önem Düzeyleri ve Demografik Değişkenlerle Etkileşimi: Sakarya Uygulaması Oğuz TÜRKAY, Sakarya University 1809-1832 The Economic Consequences of Turkish Liras Appreciation for Turkish Tourism Sector: A Time Series Analysis Fuat SEKMEN, Sakarya University Erdal HARUNOĞULLARI, Sakarya University 1833-1858 Üniversite Öğrencilerinin Sosyo-Ekonomik Özelliklerinin Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma Merve IŞKIN, Sakarya University Mehmet SARIIŞIK, Sakarya University 1859-1878 Dark Turizm ve Etik İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme Gizem ŞAHİN, İstanbul University Diyaddin BOĞA, İstanbul University Orhan AKOVA, İstanbul University 1879-1894 Turizm Sektöründe İş Aile ve Aile İş Çatişmalarinin Turizm Çalişanlarinin Yaşam Tatminleri Ile İlişkisi Elvan OKUTAN, Sakarya University Elif ALP, Sakarya University Özge Alev SÖNMEZ ÇALIŞ, Sakarya University 1895-1908 Tourism Indicators Effect On The Financial Structure; Istanbul Stock Exchange Firms Analyse Sonat BAYRAM, Nişantaşı University Ahmet ATAKIŞI, Trakya University Engin YILDIRIM, Trakya University 1909-1922 Korunan Alanlarda Sürdürülebilir Turizm ve Alan Kılavuzluğu Uygulamaları Ayhan AKYOL, Süleyman Demirel University 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 TURİST REHBERLERİNİN MESLEK ETİĞİ ALGISININ EĞİTİM ALDIKLARI KURUMA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ* Kemal BİRDİR, Mersin University Derya TOKSÖZ, Mersin University Özet Turist rehberliği mesleği turizm sektörü içerisinde stratejik öneme sahip bir meslektir. Turistlere ülke tanıtımında, önyargılarının yıkılmasında, ülke hakkında izlenimin oluşturulmasında öncü rolü oynayan turizm çalışanlarından biridir. Bu doğrultuda hazırlanan çalışmanın amacı turist rehberlerinin meslek etiği algısını ortaya çıkarmaktır. Anket uygulaması 1 Ocak-31 Mart 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırma evrenini Türkiye’deki Turist Rehberleri Birliği’ne kayıtlı turist rehberleri oluşturmaktadır. Rehberlerin meslek etiği algısını tek faktörde algıladıkları bulgulanmıştır. Araştırmada turist rehberlerinin meslek etiği algısının mesleki eğitim aldıkları kurumlara göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Etik, Meslek etiği, Turist rehberliği. Abstract The profession of tour guiding has a strategic significance in tourism sector. Tour guide is one of the tourism actors who plays a key role on eliminating prejudices of tourists, introducing the country and forming the impressions of tourists about the country. Accordingly, the aim of this study is to reveal the perceptions of tour guides on business ethics. Quastionnaire was conducted between dates of 1 January31 March 2015. Tour guides who are the members of Associations of Tour Guides in Turkey form the research population. Tour guides perceptions on business ethics was collected in one factor (dimension). It has been determined that tour guides perceptions about business ethic differ significantly according to their institution of vocational education they had. Keywords: Ethics, Business ethics, Tour guiding *Bu bildiri 2015 yılında tamamlanmış olan “Turist Rehberlerinin Meslek Etiği Algısının Ölçülmesi” başlıklı yüksek lisans tezinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Giriş Dünya Turizm Örgütü’nün 2015 yılında yayınladığı rapora göre; 2013 yılında dünya turizm gelirleri 1.197 milyar dolarken, 2014 yılında % 3,7 oranında bir artış göstererek bu rakam 1.245 milyar dolara ulaşmıştır (UNWTO, 2015:3). Yıllar itibariyle küresel düzlemde büyük bir ivme kazanan turizm sektörü, sosyal, kültürel, ekonomik ve daha birçok kavramı içinde barındırarak günümüzde dünyanın en büyük sektörlerinden biri haline gelmiştir (Hacıoğlu ve Avcıkurt, 2011:1). Hızlı ve geniş çaplı büyüme ile birlikte, son yıllarda turizm sektöründe etik ilkeler oluşturulmaya başlanmıştır. Bu amaçla, Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) tarafından “Turizmde Küresel Etik İlkeler” adı altında turizm sektörünün bütün paydaşlarını kapsayan temel etik ilkeler benimsetilmeye çalışılmaktadır (Avcıkurt, 2007:110-111). 1565 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 İnsan ilişkilerinin yoğunluğu ve çok boyutluluğu etiğin, mesleki hayatını ayrı bir çalışma sahası olarak incelemesine neden olmuştur. Etiğin bir alt dalı olarak meslek etiği; iş ortamlarındaki örgütsel ve bireysel davranışlara yönelik etik prensipleri inceler (Yılmaz, 2010:1). Herhangi bir meslek kolunda çalışan bireylerin, mesleklerini yürütürken tarafsız, dürüst, adaletli davranma, emeğinin hakkını verme gibi davranışları göstermesi beklenir. Özellikle turizm sektörü gibi çok yönlü ve karmaşık bir yapıya sahip olan meslek alanında çalışanların mesleki etik ilkelere uygun davranış sergilemesi beklenmektedir. Yurtiçinden ya da yurt dışından gelen ziyaretçilere kendi seçtikleri dil doğrultusunda bir bölgenin ve ya bir yörenin sahip olduğu kültürel ve doğal mirası anlatan ve ilgili otoriteler tarafından tanınan kişi (World Federation of Tourist Guide Associations, 2003) olan rehberin şahsında yabancı ziyaretçiler gezdikleri ülke insanı hakkında düşünce ve izlenim sahibi olurlar. Rehberler insanlara amaçları doğrultusunda en kısa yolu gösteren, kişilik sahibi, donanımlı, bilgi birikimine sahip, insanlarla her zaman olumlu ilişkiler kurabilen, meslek etiği kurallarını esas alan, yaratıcı özelliği olan, değişim odaklı kişilerdir. Bu kişiler aynı zamanda meslek gereği farklı insan tipleri ve farklı kültürel birikimlere sahip kişilerle ilişki içinde olduklarından insan ilişkilerinin yoğun yaşandığı ve karmaşık yapıya sahip olan bir mesleği icra etmektedirler (Kaynak, 2013:35-36). Turist rehberi mesleğini yürütürken takındığı tutum ve davranışıyla doğrudan ülkesini temsil etmekte ve tanıtmaktadır. Turist rehberlerinin görev ve sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirmesi, turistlere doğru bilgi vermesi, yeterli donanıma sahip olması turistlerin ülkeyi tekrar ziyaret etmesinde önemli bir rol oynamaktadır (Batman, Yıldırgan ve Demirtaş, 2000:3; Çolakoğlu, Epik ve Efendi, 2010:142). Bir turist rehberi mesleğini uygularken kendi anlayışı doğrultusunda ve karşılaştığı zor durumlarda ilkeli davranmalıdır. Ancak mesleğinin amacına uygun davranmakta güçlükle karşılaşabilir. Turist rehberliği etik ilkeleri bu tür durumlarda nasıl davranılması gerektiğine ilişkin yol gösterici olabilir (Yarcan, 2007:37). Turist rehberleri, meslekleri ve konumları gereği ülkemizi ziyaret eden yaklaşık 37 milyon turiste ülkemizi tanıtma, onları tatilleri süresince bilgilendirme, yardımcı olma görevini üstlenmişlerdir. Bu, hem çok büyük bir sorumluluk hem de önemli birçok unsuru içinde barındıran bir meslek alanı olarak değerlendirilmektedir. Dolayısıyla rehberlerin etik davranış ve uygulamaları, hızla büyüyen turizm sektöründe kritik bir konuma sahiptir. Bu bağlamda çalışmanın amacı Türkiye’deki turist rehberlerinin meslek etiği algısının boyutlarını ortaya çıkarmak ve bu algının rehberlerin eğitim aldıkları kuruma göre farklılık gösterip göstermediğinin ortaya konulması şeklinde belirlenmiştir. 1566 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 1. Literatür Taraması Konuyla ilgili literatür incelendiğinde turist rehberlerinin mesleki etik algılarına yönelik yapılan çalışmaların kısıtlı olduğu görülmüştür. Literatür taramasında turizm alanında yapılmış etik ve meslek etiği konulu çalışmalara yer verilmiştir. Yabancı yazında turizmde çalışanların etik algılamaları ile ilgili çalışmaların yapıldığına rastlanmıştır (Chen ve Lui, (1998); Fennel ve Malloy, (1999); Coughlan, (2001); Jazsay, (2002); Holjevac, (2008); Kim ve Miller (2008); Jovicic, Pivac ve Dragin, (2011); Lee ve Tsang (2013)) . Ünlüönen ve Olcay (2003) tarafından yürütülen çalışmada, otel işletmelerinde görev yapan iş görenlerin eğitim düzeyleri ile ahlaki sorumluluk bilinçleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Anket çalışması Ankara’da faaliyet gösteren 3, 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinin çeşitli departmanlarında çalışan iş görenler üzerinde uygulanmış ve 398 anket geri dönüşü sağlanmıştır. Araştırma sonucunda iş görenlerin eğitim düzeyi ile ahlaki sorumluluk bilinci arasında istatistiksel anlamlı bir ilişki ve güçlü bir bağ olduğu ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda çeşitli önerilerek getirilerek çalışma sonlandırılmıştır. Yarcan (2007) tarafından gerçekleştirilen “Profesyonel Turist Rehberliğinde Mesleki Etik Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme” başlıklı çalışmasında turist rehberliği mesleğinin uygulanmasında karşılaşılan zorlukları saptamak, meslek ilkeleri konusunu tartışarak ve kavramsal bir değerlendirmeyle meslek etik ilkelerinin geliştirilmesi için bir çerçeve oluşturmak amaçlanmıştır. Yapılan literatür taraması sonucunda etik ilkelerin, mesleğe ve meslek kurallarına uyan rehberlerin haklarının korunması için gerekli olduğu vurgulanarak rehberlik mesleğinin iyileştirilmesi için geliştirilen bir takım önerilerle çalışma sonlandırılmıştır. Çevirgen ve Üngüren’in 2009 yılında yapmış oldukları çalışmanın amacı; otel işletmelerindeki örgütsel etik iklimin, çalışanların iş tatmini üzerindeki etkilerinin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Alanya’da bulunan ve tesadüfü yöntemle seçilen beş yıldızlı 10 otel işletmesi çalışanından 122 tane anket geri dönüşü sağlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre etik iklim ile iş görenlerin iş tatmini arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu saptanmıştır. İş görenlerin algıladıkları pozitif etik iklimin, onların genel iş tatminlerini arttırdığı istatistiksel olarak belirlenmiştir. Sevim, Güven ve Beydilli (2009) tarafından yapılan çalışmada önlisans düzeyinde turizm eğitimi alan ve turizm işletmelerinde staj yapmış/çalışmış öğrencilerle daha önce turizm işletmelerinde hiç çalışmamış öğrencilerin meslek etiği açısından algılamalarının karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma 2008-2009 eğitim-öğretim bahar döneminde yapılmış 1567 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 olup araştırma örneklemini 167 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada kullanılan anket Keung (1999) ve Varinli’nin (2004) çalışmalarından derlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, daha önce turizm işletmelerinde staj yapmış/ çalışmış öğrencilerle daha önce turizm işletmelerinde hiç çalışmamış öğrencilerin meslek etiği algılamalarının karşılaştırılmasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Yılmazer ve Bahadır (2011) tarafından yapılan çalışmada, otel işletmelerinde önbüro çalışanlarının etik algılamalarını ve görüşlerini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. İstanbul ilinde faaliyet gösteren toplam 33 adet 5 yıldızlı otele anket gönderilmiş ve 207 tane dönüş sağlanmıştır.. En önemli görülen etik kurallarından görülen dürüstlüğü; müşteri ve işletme çıkarlarını eşit şekilde korumak, ilkeli olmak, mesleki saygınlığı korumak ve güven vermek olarak algıladıkları ortaya çıkmıştır. İkinci derecede önemli görülen mesleki bilgi ve yeterliliğin ise; kendini yenilemek ve geliştirmek ile mesleki bilgileri takip etmek olarak algılandığı ortaya çıkmıştır. Ayrıca ön büro personelinin önemli bir kısmının meslek etiği kuralları hakkında bilgi eksikliği içinde olduğu, önbüro personelini etik dışı davranmaya iten nedenlerin başında yöneticiler ve işletme sahiplerinin geldiği ifade edilmiştir. 2. Metodoloji Turist rehberlerinin meslek etiği algılarının ortaya konmasının amaçlandığı çalışmada Nebioğlu’nun (2013) geliştirmiş olduğu meslek etiği ölçeğinden ve Arslan’ın (2011) çalışmasından faydalanılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda rehberlerin meslek etiğini tek boyutta algıladıkları ve meslek etiği algılarının eğitim aldıkları kurumlara göre farklılık gösterdiği bulgulanmıştır. 2.1.Araştırmanın Amacı Turist rehberlerinin meslek etiği algısını ortaya çıkarmaya yönelik olan amaç çerçevesinde aşağıdaki araştırma sorularına cevap aranmıştır: 1. Turist rehberlerinin sahip olduğu meslek etiği algısının boyutları nelerdir? 2. Turist rehberlerinin sahip olduğu meslek etiği algısı mesleki eğitim alınan kuruma göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? 2.2.Örneklem ve Veri Toplama Yöntemi Araştırma modeli, verilerin araştırma amacına uygun ve ekonomik olarak bu verilerin elde edilebilmesi ve çözümlenebilmesi için gerekli koşulların sağlanması şeklinde ifade edilmektedir 1568 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 (Karasar, 2014:76). Bu koşulların düzenlenmesinde iki ana yaklaşım vardır. Bunlar: tarama ve denemedir. Tarama modeli, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle anlatmayı amaçlayan araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 2014:76-77). Deneme modeli ise nedensonuç ilişkilerini ortaya çıkarmak amacı ile araştırmacının kontrolü altında olan ve gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırma modelidir. Tarama modelleri ile var olan durum gözlemlenirken, deneme modelinde gözlemlenmek istenenler araştırmacı tarafından oluşturulur (Karasar, 2014:87). Bu bilgilerden hareketle araştırmanın tarama modeli özelliği taşıdığı söylenebilir. Araştırma evrenini Türkiye’deki Turist Rehberliği Meslek Odaları’na bağlı turist rehberleri oluşturmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığının turist rehberleri ile ilgili resmi sitesinden alınan veriye göre ülkemizde 13.628 turist rehberi bulunmaktadır (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012). Araştırmada örneklem seçimi olarak olasılığa dayalı olmayan örnekleme teknikleri içerisinden kolayda örnekleme yöntemini kullanılmıştır. İsteyen herkesin örnekleme dahil edilmesine dayanan bir yöntemdir (Ural ve Kılıç, 2013: 42). Araştırmada öncelikle meslek etiği ve turist rehberliği ile ilgili alanyazın taraması yapılıp elde edilen verilerle birincil verilerin toplanması amaçlanmıştır. Birincil verilerin toplanmasında sosyal bilimler alanında en çok tercih edilen veri toplama tekniği olan anket kullanılmıştır (Altunışık, Coşkun, Bayraktaroğlu ve Yıldırım, 2012:80). Alanyazın taraması sürecinde konuyla ilgili bütünsel bir ölçeğe rastlanmamıştır. Bu bağlamda Meslek Etiği Ölçeği, Nebioğlu’nun (2013) oluşturmuş olduğu Meslek Etiği ölçeğinden ve Arslan’ın (2011) çalışmasından yararlanılarak oluşturulmuştur. Ölçekte yer alan ifadeler 5‘li Likert derecelemesine göre “Kesinlikle Katılmıyorum” (1), “Katılmıyorum” (2), “Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum” (3), “Katılıyorum” (4), “Kesinlikle Katılıyorum” (5) şeklinde düzenlenmiştir. Anket uygulaması 1 Ocak-31 Mart 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırma süreci sonucunda toplam 344 tane eksiksiz anket geri dönüşü alınmıştır. Ancak 12 anketin çeşitli kriterlere uymadığı tespit edilerek analizden çıkarılmıştır. 2.3.Analiz ve Bulgular Çalışmanın amaçları doğrultusunda gerçekleştirilen analizler sonucunda elde edilen bulgular bu bölümde açıklanmaktadır. Anket formunu yanıtlayan katılımcıların demografik özelliklerinin dağılımı aşağıda, Tablo 1’de sunulmuştur. Tablo 1 incelendiğinde araştırmaya katılanların % 33,4’ünün kadın, % 66,6’sının erkek olduğu, 25 yaş ve altı yaş grubunda olan katılımcıların % 26,5, 26-35 yaş grubunda olanların % 37,7, 36-45 yaş grubunda olanların % 24,4’lük bir orana, 1569 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 46 ve üstü yaş grubunda olan katılımcıların ise 11,4’lük bir orana sahip olduğu gözlemlenmiştir. Araştırmaya katılan katılımcıların eğitim seviyesi ve medeni durumları incelendiğinde % 1,8’inin lise, % 31,3’ünün ön lisans (2 yıl), % 61,1’inin lisans (4 yıl), % 4,5’inin yüksek lisans, % 1,2’sinin doktora mezunu olduğu, % 66’sının bekar, % 34’ünün evli olduğu bulgulanmıştır. Geyik (2011) tarafından rehberler üzerine yapılan yüksek lisans çalışmasında rehberlerin % 60’ının lisans mezunu olduğu tespit edilmiştir. Katılımcılar gelir düzeyine göre değerlendirildiğinde % 72,3’ünün 3500 TL ve altı, % 27,7’sinin 3501 TL ve üstü bir gelirinin olduğu görülmektedir. Köroğlu (2011) tarafından rehberler (n: 437) üzerinde yapılan çalışmada rehberlerin % 31,4’ünün taban ücreti aldığı saptanmıştır. Şenel’in (2011) çalışmasında rehberlerin (n: 165) % 56,4’ünün 1000- 4000 TL arası aylık geliri olduğu, yaklaşık % 28’inin 4000- 7000 TL arası aylık gelirinin olduğu ifade edilmiştir. Tablo 1.Turist Rehberlerinin Demografik Özelliklerine Göre Dağılımı (n= 332) Değişken Frekans % Cinsiyet (n: 332) Değişken Frekans % Medeni durum (n: 332) Kadın 111 33,4 Bekar 219 66,0 Erkek 221 66,6 Evli 113 34,0 Yaş grubu (n: 332) Gelir (n: 332) 25 yaş ve altı 88 26,5 1000 TL ve altı 2 0,6 26-35 yaş 125 37,7 1001-2500 TL 92 27,7 36-45 yaş 81 24,4 2501-3500 TL 146 44,0 46 ve üstü 38 11,4 3501-4500 TL 71 21,4 4501TL ve üstü 21 6,3 Eğitim seviyesi (n: 332) Lise 6 1,8 Ön Lisans (2 yıl) 104 31,3 Lisans (4 yıl) 203 61,1 Yüksek Lisans 15 4,5 Doktora 4 1,2 Aşağıdaki Tablo 2’de araştırmaya katılanların mesleki özelliklerine ilişkin veriler sunulmuştur. Tablo 2, incelendiğinde araştırmaya katılanların % 36,1’inin rehberlik eğitimi veren lisans 1570 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 kurumlarından, % 23,5’inin rehberlik eğitimi veren ön lisans kurumlarından, % 40,4’ünün ise Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın düzenlediği kurslardan mesleki eğitim aldıkları görülmüştür. Katılımcıların bağlı bulunduğu rehberler odası incelendiğinde, % 42,5 ile İRO’nun birinci sırada, % 16,9 ile ARO’nun ikinci sırada ve % 11,4 ile İZRO’nun üçüncü sırada geldiği görülmüştür. Ankete katılanların sahip oldukları yabancı dil oranına bakıldığında İngilizcenin % 99,4, rehberlerin çalışma statüsüne bakıldığında bir seyahat acentasına bağlı olarak tam zamanlı çalışan kişi sayısı 110, bir seyahat acentasına bağlı olarak sezonluk çalışan kişi sayısı 97, bağımsız olarak sezonluk çalışan kişi sayısı 63, bağımsız olarak tam zamanlı çalışan kişi sayısı 62 olduğu görülmektedir. Turist rehberlerinin mesleki tecrübeleri değerlendirildiğinde 14 yıl arası çalışan % 20,5, 5-8 yıl arası çalışan % 29,2, 9-12 yıl arası çalışan % 21,4, 13-16 yıl arası çalışan % 15,7, 17 ve üstü çalışan 13,3 bir orana sahip olduğu görülmektedir. ‘Rehberlik mesleğini önerir misiniz?’ sorusuna rehberlerden 305 kişi ‘Evet’, 27 kişi ‘Hayır’ yanıtını vermiştir. Tablo 2.Turist Rehberlerinin Mesleki Özelliklerine Göre Dağılımı (n= 332) Değişken Frekans % Rehberlik eğitimi veren lisans kurumları 120 36,1 Rehberlik eğitimi veren ön lisans kurumları 78 23,5 Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın düzenlediği kurslar 134 40,4 İRO (İstanbul Turist Rehberleri Odası) 141 42,5 ARO (Antalya Rehberler Odası) 56 16,9 İZRO (İzmir Turist Rehberleri Odası) 38 11,4 ADRO (Adana Bölgesel Turist Rehberleri Odası) 5 1,5 ANRO (Ankara Turist Rehberleri Odası) 14 4,2 ATRO (Aydın Turist Rehberleri Odası) 16 4,8 Mesleki eğitim (n: 332) Bağlı bulunduğu rehberler odası (n: 332) 1571 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 ÇARO (Çanakkale Rehberler Odası) 9 2,7 GARO (Gaziantep Bölgesel Turist Rehberleri Odası) 8 2,4 MURO (Muğla Turist Rehberleri Odası) 23 6,9 NERO (Nevşehir Rehberler Odası) 15 4,5 ŞURED (Şanlıurfa Bölgesel Turist Rehberleri Odası) 3 ,9 TRO (Trabzon Bölgesel Rehberler Odası) 4 1,2 İngilizce 330 99,4 Almanca 26 7,8 Fransızca 15 4,5 İtalyanca 8 2,4 Rusça 13 3,9 Diğer 17 5,1 Bir seyahat acentasına bağlı olarak tam zamanlı 110 33,1 Bir seyahat acentasına bağlı olarak sezonluk 97 29,2 Bağımsız olarak sezonluk 63 19,0 Bağımsız olarak tam zamanlı 62 18,7 1-4 yıl 68 20,5 5-8 yıl 97 29,2 9-12 yıl 71 21,4 Yabancı Dil (n: 332) (birden çok dil seçilmiştir) Rehberlik Statüsü (n: 332) Mesleki Tecrübe (n: 332) 1572 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 13-16 yıl 52 15,7 17 ve üstü 44 13,3 Evet 305 91,9 Hayır 27 8,1 Mesleği Önermek (n: 332) Bir ölçeğin güvenirliğini test etmek için farklı yaklaşımlar kullanılmaktadır (Altunışık, vd., 2012:125). Bu yöntemler arasında en yaygın kullanılanı Cronbach's Alpha katsayısıdır (Ural ve Kılıç, 2013:280).Yapılan analizde ölçeğin tamamının Cronbach‘s Alpha katsayısı, ,949 olarak bulgulanmıştır. Tablo 3.Meslek Etiği Ölçeğinin Güvenirliğine İlişkin Bulgular Madde İfadeler Madde Silindiğin Bütün de Oluşan Korelasyo Cronbach n Değeri ’s Alpha Değeri M1-Turist rehberleri turistlerle ilişkilerinde ülkelerinin imajını düşünürler. ,509 ,952 M2-Turist rehberleri turistlere ait bilgileri kimseyle paylaşmazlar. ,589 ,949 ,783 ,944 ,688 ,947 ,770 ,944 ,825 ,942 M3-Turist rehberleri gelenek, görenek ve toplumca kabul görmüş uygulamalara saygılıdırlar. M4-Turist rehberleri mesleki faaliyetlerinde, hukuka ve yasalara bağlıdırlar. M5-Turist rehberleri mesleki faaliyetlerinde görevlerinin gerektirdiği bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olduğu işleri üstlenirler. M6-Turist rehberleri turda bulunan herkese adil şekilde davranırlar. 1573 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 M7-Turist rehberleri, kişilere ve gruplara karşı din, dil, ırk vb., etnik ve sosyal duruma dayalı ayrım yapmazlar. M8-Turist rehberleri tur programında vaat edilen hizmetlerin en iyi şekilde yerine getirilmesini sağlarlar. M9-Turist rehberleri işlerini ciddiye alırlar ve gereken önemi verirler. M10-Turist rehberleri görev ve yetkilerini menfaat sağlamak amacıyla kullanmazlar. M11-Turist rehberleri mesleklerini icra ederken elde ettiği bilgi ve belgeleri kötüye kullanmazlar. M12-Turist rehberleri diğer meslektaşlarına karşı saygılıdırlar ve haksız rekabet içinde değildirler ,818 ,942 ,842 ,941 ,817 ,942 ,823 ,942 ,817 ,942 ,831 ,942 Ölçeğin ilk yarısı için Alfa katsayısı ,868 Ölçeğin ikinci yarısı için Alfa katsayısı ,945 Tek numaralı ölçek maddeleri için Alfa katsayısı ,893 Çift numaralı ölçek maddeleri için Alfa katsayısı ,903 Rastgele seçilen 166 anket için Alfa katsayısı ,947 Rastgele seçilen 166 anket için Alfa katsayısı ,950 Tüm ölçek için Alfa katsayısı ,949 En küçük ve büyük çoklu R2 değeri ,321-,850 Negatif madde-bütün korelasyon değeri Yok Faktör analizine geçilmeden önce, örneklem büyüklüğünün faktörleşmeye uygun olup olmadığını test etmek amacıyla Kaiser-Meyer-Olkin Örneklem Yeterliliği (KMO) analizi yapılmıştır. KMO örneklem yeterliliği sonucu % 92,2 olarak bulgulanmıştır ve bu değer faktör 1574 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 analizi yapılabilmesi için çok iyi derece yeterli olduğu söylenebilir (Alpar, 2013:294). Bartlett's Küresellik Testi için Ki-Kare 3561,519 olarak bulgulanmıştır. Değişken sayısını azaltmak ve değişkenler arası ilişkilerdeki yapıyı ortaya çıkarmak için faktör analizi, temel bileşenler yöntemi ve Varimax dönüştürme yöntemi kullanılmıştır. Öz değeri 1‘in üzerinde ve örneklem büyüklüğü 200’ün üzerinde olduğu durumlarda faktör yükü ,400 kabul edilebilir (Kalaycı, 2014:321). Meslek etiği ölçeğine yapılan faktör analizi sonucunda, 12 ölçek ifadesi tek faktörde toplanarak toplam varyansın % 64,937’sini açıklamaktadır. Mevcut alan yazından yararlanılarak bu boyutun adı “Meslek Etiği” olarak adlandırılmıştır. 7 ,949 M8-Turist rehberleri tur programında vaat edilen hizmetlerin en iyi şekilde yerine ,874 ,764 4,06 ,751 3,97 ,864 ,747 4,01 ,862 ,743 4,05 karşı din, dil, ırk vb., etnik ve sosyal ,860 ,739 4,05 getirilmesini sağlarlar. rehberleri M12-Turist meslektaşlarına karşı diğer saygılıdırlar ve ,866 haksız rekabet içinde değildirler M6-Turist rehberleri turda bulunan herkese adil şekilde davranırlar. M10-Turist rehberleri görev ve yetkilerini menfaat sağlamak amacıyla kullanmazlar. M7-Turist rehberleri, kişilere ve gruplara duruma dayalı ayrım yapmazlar. 1575 Katsayısı 4,00 Kat Varyans Açıklanan 64,93 Güvenirlik 3,892 Ortalama Meslek Etiği Özdeğerler Eşkökenlilik Yükü Tablo 3.Meslek Etiği Ölçeği Açıklayıcı Faktör Analizi 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 M11-Turist rehberleri mesleklerini icra ederken elde ettiği bilgi ve belgeleri ,854 ,729 4,08 ,852 ,725 4,06 toplumca kabul görmüş uygulamalara ,823 ,677 3,97 ,812 ,659 4,02 yasalara ,733 ,538 3,74 ,640 ,527 3,94 imajını ,558 ,512 4,11 kötüye kullanmazlar. M9-Turist rehberleri işlerini ciddiye alırlar ve gereken önemi verirler. M3-Turist rehberleri gelenek, görenek ve saygılıdırlar. M5-Turist rehberleri mesleki faaliyetlerinde görevlerinin gerektirdiği bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olduğu işleri üstlenirler. M4-Turist rehberleri faaliyetlerinde, hukuka mesleki ve bağlıdırlar. M2-Turist rehberleri turistlere ait bilgileri kimseyle paylaşmazlar. M1-Turist ilişkilerinde rehberleri ülkelerinin turistlerle düşünürler. Faktör çıkarma metodu: Temel bileşenler analizi; Döndürme metodu: Varimax Kaiser-Meyer-Olkin Örneklem Yeterliliği: % 92,2; Bartlett's Küresellik Testi için Ki-Kare: 3561,519; s.d.:66, p<0.0001; Açıklanan toplam varyans: % 64,937; Ölçeğin tamamı için güvenirlik katsayısı: ,949; Genel ortalama:4,00 1576 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 Yanıt kategorileri: 1: Kesinlikle katılmıyorum 2: Katılmıyorum, Katılmıyorum, 3:Ne Katılıyorum 4:Katılıyorum, Ne 5:Kesinlikle Katılıyorum Görece en yüksek değere sahip ana maddeler şunlardır: Turist rehberleri tur programında vaat edilen hizmetlerin en iyi şekilde yerine getirilmesini sağlarlar” (faktör yükü ,874), “Turist rehberleri diğer meslektaşlarına karşı saygılıdırlar ve haksız rekabet içinde değildirler” (faktör yükü ,866), “Turist rehberleri turda bulunan herkese adil şekilde davranırlar” (faktör yükü ,864). Mesleki eğitim alınan kurum değişkeninin Varyansların Homojenliği Testi sonuçları Tablo 4’de sunulmuştur. Tablo 4 sonuçlarına bakıldığında Sigma değerinin ,05’ten büyük (,129) olduğu ve ANOVA Testi yapılabilmesi için temel koşulu sağladığı söylenebilir. Tablo 4.Varyansların Homojenliği Testi Levene Statistic df1 df2 Sig. 2,061 2 329 ,129 Tablo 5’e bakıldığında anlam düzeyinin ,000 olduğu görülmektedir. Bu değerin anlamlı olması meslek etiği algısının mesleki eğitim alınan kuruma göre anlamlı bir farklılık gösterdiğinin işaretidir. Bu farklılığın nerden kaynaklandığını Tablo 6’da verilmiştir. Tablo 5.Meslek Etiği Değişkenin Mesleki Eğitim Alınan Kuruma Göre Anova Testi Sonuçları Mesleki eğitiminizi kurum? Rehberlik aldığınız Std. N eğitimi veren lisans 120 Ortalama Sapma 4,1250 ,40739 3,8162 ,48542 Anlam F Düzeyi 10,885 ,000 kurumları Rehberlik eğitimi veren ön lisans 78 kurumları 1577 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 134 4,0093 ,47698 332 4,0058 ,46853 düzenlediği kurslar Toplam Tablo 6’da bulunan ortalama farkı sütunundaki “*” (yıldız) simgesi, grup ortalamaları arasında, “.05” düzeyinde anlamlı bir fark olduğunu göstermektedir. Yıldız simgesinin bulunduğu hücre ise hangi gruplar arasında farklılık olduğunu belirtmektedir. Tablo 6.Mesleki Eğitim Alınan Kuruma Göre Çoklu Karşılaştırma (Tukey) Tablosu Mesleki eğitiminizi aldığınız kurum? Ortalama Anlam Farkı Düzeyi Rehberlik eğitimi veren lisans Rehberlik eğitimi veren ön lisans ,30876* kurumları ,000 kurumları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ,11567 ,109 düzenlediği kurslar Rehberlik eğitimi veren ön lisans Rehberlik eğitimi veren lisans -,30876* kurumları ,000 kurumları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın -,19309* ,009 düzenlediği kurslar Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Rehberlik eğitimi veren lisans -,11567 düzenlediği kurslar ,109 kurumları Rehberlik eğitimi veren ön lisans ,19309* ,009 kurumları Rehberlik eğitimini lisans kurumlarından alanların meslek etiği algısı, eğitimini ön lisans kurumlarından alanlardan daha yüksektir. Aralarındaki ortalama fark ,30876 ve anlamlılık düzeyi .05’in altındadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın düzenlediği kurslardan mesleki 1578 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 eğitimini alanların meslek etiği algısı, rehberlik eğitimini ön lisans kurumlarından alanlara göre daha yüksektir. Aralarındaki ortalama farkı ,19309 düzeyindedir. Sonuçlardan hareketle rehberlik eğitimi veren lisans kurumlarından mezun olanların meslek etiği algısının diğer kurumlardan mezun olanlara göre daha yüksek olduğu ileri bulgulanmıştır. 3.Sonuç Son yıllarda turizm sektörünün büyümesi ile beraber etik konusuna olan ilginin ve etiğe atfedilen önemin dikkate değer şekilde arttığı görülmektedir. Meslek etiği; mesleğe belli standartların getirilmesi, beraberinde o mesleğe ilişkin nelerin yapılması ya da yapılmaması, nelerin doğru ya da yanlış olduğu gibi bir takım ilke ve kuralların konulmasıdır. Meslekteki bir kişinin davranışı bütün meslektekileri bağlar. Turizmin önemli yapıtaşlarından olan turist rehberliği de bu tanıma dâhil olmaktadır ve etik, turistlerle birebir ilişki içerisinde olan bu meslek grubunun belki de sahip olması gereken en önemli değerlerden biri olara görülmektedir. Meslek etiği ölçeğine yapılan faktör analizi sonucunda rehberlerin meslek etiğini tek boyutta algıladıkları ve açıklanan toplam varyansın % 64,937 olduğu bulgulanmıştır. Meslek Etiği ölçeğinde yer alan 12 ifade, faktör analizi sonucunda tek boyut altında bir araya gelmiştir. Turistlerin rehberlere yönelik etik algısını ortaya çıkarmayı amaçlayan Nebioğlu (2013), turistlerin meslek etiğini 3 boyutta algıladıklarını bulgulamıştır. Bu boyutlar sırasıyla genel etik ilkeler, bilgi güvenliği ve maddi çıkar sağlamadır. Yapılan ANOVA Testi sonucuna göre rehberlerin meslek etiği algıları ile mesleki eğitimini aldıkları kurum arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Rehberlik eğitimi veren lisans kurumlarından mezun olan rehberlerin meslek etiği algılaması 4,1250, rehberlik eğitimi veren ön lisans kurumlarından mezun olanların ortalaması 3,8162, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın düzenlediği kurslarda mesleki eğitimini alan rehberlerin ortalaması 4,0093’dür. Farklılığın nereden kaynaklandığı gösteren Çoklu Karşılaştırma Tablosu’na (Tablo 6) bakıldığında rehberlik eğitimini lisans kurumlarından alan rehberlerin meslek etiği algılarının diğer kurumlardan mezun olanlara göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Rehberlik eğitimi veren ön lisans kurumlarından mezun olanların meslek etiği algısının ise diğerlerine göre daha düşük olduğu görülmüştür. Çalışma sonuçlarının eğitim seviyesi açısından değerlendirildiğinde Ünlüönen ve Olcay (2003) tarafından yapılan çalışmalarının sonuçları ile benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Rehberlik eğitimi veren altı tane lisans kurumunun müfredat programlarına bakıldığında genel olarak Turizm Mevzuatı, Meslek Yasası adı altında derslerin var olduğu görülmüştür. Üç tane lisans kurumun ders programında Turizmde İş Ahlakı, Meslek Yasası, Davranış ve Protokol 1579 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 Kuralları adı altında derslerin olduğu görülmüştür. Rehberlik eğitimi veren beş tane ön lisans kurumunun ders içerikleri incelenmiştir. Bu kurumların sadece birinde Turizm Mevzuatı olduğu, ikisinde Meslek Etiği, birinde ise Kültürel Değerler ve Turizmde Görgü dersi yer aldığı görülmüştür. Bu analiz sonuçlarından yola çıkarak özellikle rehberlik eğitimi veren ön lisans kurumlarının ders programlarına meslek etiği, turist rehberliği meslek standartları gibi derslerin eklenmesi önerilebilir. Konuyla ilgili literatür incelendiğinde Türkiye’de turist rehberlerinin meslek etiği algısını doğrudan inceleyen bir çalışmaya tarafımızca rastlanmamıştır. Bu kapsamda çalışmanın literatüre sağlayacağı katkı ve turizm sektörünün önemli yapıtaşlarından olan rehberlerin meslek etiği algısını ortaya koyması bağlamında önem arz ettiği düşünülmektedir. İleride yapılacak olan çalışmalarda rehberleri etik dışı davranışa yönelten faktörler üzerine çalışma yapılması önerilebilir. Rehberlerin etik tutumlarını ölçmek amacıyla en çok iletişimde olduğu kurumlardan biri olan acenta yöneticileri üzerine bir çalışma yapılabilir. 1580 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 Kaynakça Alpar, R. (2013). Uygulamalı çok değişkenli istatiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık. Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık. Arslan, E. (2011). Otel İşletmelerinde çalışanların paraya olan tutumunun mesleki etik değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Avcıkurt, C. (2007). Turizm Sosyolojisi. Ankara: Detay Yayıncılık. Batman, O., Yıldırgan, Y., ve Demirtaş, N. (2000). Turizm Rehberliği. Adapazarı: Değişim Yayınları. Chen, A. W., ve Liu, J. M. C. (1998). Agency practitioners' perceptions of professional ethics in Taiwan. Journal of Business Ethics, 17(1), 15-23. Coughlan, R. (2001). An analysis of professional codes of ethics in the hospitality industry. International Journal of Hospitality Management, 20(2), 147-162. Çevirgen, A., ve Üngüren, E. (21-24 Ekim, 2009). Konaklama işletmelerinde etik iklim ve iş tatmini ilişkisi. 10. Ulusal Turizm Kongresi, (s. 273-282). Mersin. Çolakoğlu, O., Epik, F., ve Efendi, E. (2010). Tur Yönetimi ve Turist Rehberliği. Ankara: Detay Yayıncılık. Fennell, D. A., ve Malloy, D. C. (1999). Measuring the ethical nature of tourism operators. Annals of Tourism Research, 26(4), 928-943. Geyik, S. (2011). Destinasyon Pazarlamasında İmajın Rolü: Turist rehberleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir. Hacıoğlu ve Avcıkurt. (2011). Turistik Ürün Çeşitlendirmesi. Ankara: Nobel Yayınevi. Holjevac, I. A. (2008). Business ethics in tourism–as a dimension of TQM. Total Quality Management & Business Excellence, 19(10), 1029-1041. Jaszay, C. (2002). Ethical behavior in the hospitality industry. Hospitality Review, 20(2), 9. Jovicic, A., Pivac, T., ve Dragin, A. (2011). Ethical conduct of employees in tourist organizations in Novi Sad (Serbia). International Scientific Journal Turizam, 15(4), 135-147. 1581 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 Kalaycı, Ş. (2014). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım. Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Kaynak, H. İ. (2013). Turizm ve turizm rehberliği. Konya: Aybil Yayınları. Kim, N. Y., ve Miller, G. (2008). Perceptions of the ethical climate in the Korean tourism industry. Journal of Business Ethics, 82(4), 941-954. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2012). Turist Rehberi Sayısı. 13 Mart 2015 tarihinde http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,51184/turist-rehberligi.html adresinden alınmıştır. Lee, L. Y. S., & Tsang, N. K. (2013). Perceptions of tourism and hotel management students on ethics in the workplace. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 13(3), 228-250. Nebioğlu, G. (2013). Meslek etiği: turist rehberleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara. Sevim, Ş, Güven, Z.Ö., ve Beydilli, E.T. (2009), Turizm Sektöründe Meslek Etiği: Öğrencilerin Algılamarı Üzerine Bir Araştırma,10.Ulusal Turizm Kongresi,21-24 Ekim 2009, ss.603615,Mersin). Şenel, G. (2011). Stres faktörlerinin iş motivasyonuna etkisi: turist rehberleri üzerine bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi. Balıkesir. UNWTO. (2015). Tourism Highligts. 20 Haziran 2015 tarihinde http://www.e- unwto.org/doi/book/10.18111/9789284416899 adresinden alınmıştır. Ural, A., ve Kılıç, İ. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci ve Spss İle Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık. Ünlüönen, K., ve Olcay, A. (2003). Otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin ahlaki sorumluluklarını yerine getirebilmesinde eğitim düzeyinin önemi üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 91-112. World Federation of Tourist Guide Associations. (2003). What is a Tourist Guide? 18 Şubat 2015 tarihinde http://www.wftga.org/tourist-guiding/what-tourist-guide adresinden alınmıştır. Yarcan, Ş. (2007). Profesyonel Turist Rehberliğinde Meslek Etiği Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18 (1), 33-44. 1582 3rd International Congress of Tourism & Management Researches – 2016 Yılmaz, S. S. (2010). Turizmde Global Etik İlkelerin İş Etiği Açısından İncelenmesi. Uzmanlık Tezi. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü. Yılmazer, A., ve Bahadır, İ. (2011). Otel işletmelerinde önbüro çalışanlarının etik algılamalarına yönelik bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (3) 21-40. 1583
