Timur Devleti - TarihSitesi.Net

Timur Devleti
Salı, 31 Ocak 2012 18:01 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:02
TİMUR DEVLETİ (1369-1507)
Timur'un Ortaya Çıkışı ve Timur Devleti'nin Kuruluşu :
Devletin kurucusu Timur, 1336 yılında Semerkant yakınlarındaki Keş şehrinde doğmuştur .
Timur'un babası olan Turagay, Çağataylılar içerisinde yer alan Barulas (Barlas) boyunun beyi
idi. Timur'un doğduğu yıllarda Çağatay Hanlığı karışıklıklar içinde idi. Ülkenin hâkimiyeti
Çağatay soyundan gelen emirlerin elinde bulunuyordu. Bu emirlerden birisi olan Emir Kazgan
Semerkant'a tamamen hâkimdi. Timur'da bu sırada Emir Kazgan'ın emrinde bulunuyordu.
XIV. yüzyılın ikinci yarısında Maveraünnehir bölgesi, hanlar arasındaki mücadeleye sahne
olmuştu. Doğu Türkistan'da hüküm süren Tuğlak Timur Han, bu durumdan yararlanarak
Maveraünnehir'i işgal etmiş, bunun üzerine Timur'da Tuğlak Timur'a bağlılığını bildirerek onun
hizmetine girmişti. Daha sonra Timur, Keş şehrinin emirliğine getirilmiştir. Bir süre sonra,
Maveraünnehir'de tekrar karışıklıkların çıkması üzerine Tuğlak Timur Han, yeniden
Maveraünnehir'e gelerek oğlu İlyas Hoca'yı bu bölgeye vali tayin etmiş, Timur'u da onun atabeyi
yapmıştı. İlyas Hoca'nın emrine verilen Timur, onun zalimce davranışları karşısında
kayınbiraderi Emir Hüseyin ile birlikte Horasan'a gitmiştir. Büyük bir devlet kurma arzusu Timur'u
Maveraünnehir'e geri döndürmüştür. Timur, Emir Hüseyin ile birleşerek Keş şehrini ele geçirip
Maveraünnehir'e hâkim olmuşlarsa da, daha sonra Timur'un Emir Hüseyin ile arası açılmıştır.
Bunun üzerine Belh'i kuşatan Timur, Emir Hüseyin'i etkisiz hale getirerek kendisini emir ilan
etmiş ve hükümdarlık tahtına oturmuştur (1369).
Timur'un Fetihleri :
Timur, devletini kurduktan sonra ilk seferini, Çağatay Hanlığı'na bağlı Harezm (Harzem) üzerine
yapmıştır. 1371-1379 yıllarında arasında yaptığı seferlerle Harezm ve Horasan'ı topraklarına
katmıştır. Timur'un yardımıyla Altın Orda tahtını ele geçirmiş olan Toktamış, Timur'un Harezm
1/3
Timur Devleti
Salı, 31 Ocak 2012 18:01 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:02
ve Horasan'ı almasıyla araları bozulmuştu. Toktamış, Timur'un seferde olmasından
yararlanarak Maveraünnehir'i işgal etmiştir. Bu durumu öğrenen Timur, derhal Semerkant'tan
hareketle bölgeye gelerek Toktamış'la mücadeleye başlamıştır. Timur, 1391 yılında Ural
Nehri'nin batısında Kondurca'da Toktamış'la yaptığı savaşı kazanmıştır. Toktamış Han'ın
Timur'a karşı yaptığı mücadeleden vazgeçmemesi üzerine Timur, 1395'de Altın Orda üzerine
ikinci defa sefere çıkmıştır. Terek'te yapılan bu savaş sonunda Altın Orda Devleti
parçalanmıştır. Altın Orda Devleti'nin parçalanması Rusların işine yaramış ve Rusların
güçlenmesine sebep olmuştur.
Timur, 1393 yılında İran'da İlhanlılardan sonra kurulmuş olan Muzafferoğulları Devleti'ni ortadan
kaldırmıştır. Yine aynı yıl Bağdat'ı alarak buradaki Celâyirlilere de son vermiştir. Bu
faaliyetlerinin sonunda Timur, İran, Kafkasya ve Azerbaycan'ı ele geçirerek topraklarına
katmıştır.
1398 yılında Hindistan üzerine sefere çıkan Timur, Delhi'ye kadar uzanan toprakları fethederek
pek çok ganimet ve fil ele geçirmiştir. Bu arada Celâyirliler Bağdat'ı tekrar ele geçirmişlerdi.
Bunun üzerine Timur, Bağdat'a ikinci bir sefer düzenleyerek burayı tekrar topraklarına katmıştır.
Timur, Karakoyunlu Devleti'nin topraklarını ele geçirince, Celâyir hükümdarı Ahmet ve
Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf, Osmanlı Devleti'nin hükümdarı Yıldırım Bayezid'e
sığınmışlardı. Timur, 1400 yılında Anadolu'ya geçerek Sivas'ı almış ve tahrip etmiştir. Bu arada
Memlûkler iç karışıklıklar içinde idi. Bu durumdan yararlanmak isteyen Timur, güneye yönelerek
Halep, Hama, Humus ve Şam'ı ele geçirerek Suriye'yi topraklarına katmıştır. Daha sonra Kahire
üzerine yürümekten vazgeçen Timur, Bağdat üzerinden Tebriz'e geri dönmüştür.
Sivas'ın tahrip edilmesinden dolayı Timur'la arası açılan Yıldırım Bayezid, Sivas'ı yeniden ele
geçirerek Erzurum'a kadar ilerledi. Timur, Suriye Seferi sırasında Yıldırım Bayezid'e gönderdiği
mektuplarda bazı isteklerde bulunarak; kendi hâkimiyetini tanımasını, Karakoyunlu hükümdarı
Kara Yusuf'un kendisine teslim edilmesini, şehzadelerden birinin rehine olarak kendisine
gönderilmesini ve Anadolu beylerinden alınan toprakların eski sahiplerine geri verilmesini
bildirmişti. Timur'un isteklerini Yıldırım Bayezid'in reddetmesi üzerine Timur, büyük bir ordu ile
Anadolu'ya girmiş, Kayseri ve Kırşehir üzerinden Ankara'ya gelerek şehri kuşatmıştır.
Bayezid'de Osmanlı ordusu ile Ankara'ya doğru harekete geçti. Bunun üzerine Ankara
kuşatmasını kaldıran Timur, Ankara yakınlarındaki Çubuk Ovası'na gelerek burada savaş
düzeni aldı. İki ordu arasında yapılan savaşı Timur kazanmıştır (28 Temmuz 1402). Ankara
Savaşı'nın sonunda Anadolu Türk birliği bozulmuş, Bizans İmparatorluğu elli yıl daha varlığını
sürdürme fırsatı bulmuştur. Ayrıca Osmanlıların Balkanlarda yaptığı fetihler durmuş, Yıldırım
Bayezid'in oğulları arasında taht kavgaları da başlamış ve Osmanlı Devleti fetret devrine
2/3
Timur Devleti
Salı, 31 Ocak 2012 18:01 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:02
girmiştir.
Timur, Anadolu'daki beylikleri ve Osmanlı Devleti'ni kendine bağladıktan sonra Yıldırım
Bayezid'in oğullarından Şehzade Mustafa'yı da yanına alarak başkent Semerkant'a dönmüştür.
1405 yılında Timur, Çin seferine hazırlanırken Otrar'da ölmüştür. Timur'un türbesi
Semerkant'tadır .
Timur, Türk tarihindeki büyük cihangirlerden biri idi. Aynı zamanda zekâsı ve teşkilatçılığı ile de
ün yapmıştı. Timur zamanında devletin sınırları batıda Bursa ve İzmir'e, güneydoğuda Delhi'ye
ve kuzeyde de İrtiş Nehri'ne kadar uzanıyordu.
Timur Devleti'nin Parçalanması :
Timur'un Cihangir, Ömer Şeyh, Miranşah ve Şahruh adında dört oğlu vardı. Timur'un büyük oğlu
Cihangir ile diğer oğlu Ömer Şeyh kendisinden önce ölmüşlerdi. Bu yüzden Timur'da kendinden
sonrası için, Cihangir'in oğlu Pir Muhammed'i veliaht göstermişti. Bu sırada ülke içinde iç
karışıklıklar çıkmış, Timur'un oğulları ve torunları arasında da taht mücadeleleri başlamıştı.
Yapılan bu taht mücadelelerini Timur'un oğlu Şahruh kazanmış ve devleti toparlayarak Timur
tahtına çıkmıştır (1405-1447). Şahruh, iktidarı süresinci Orta ve Güney İran'a seferler
düzenleyerek hâkimiyetini genişletmiştir. Şahruh'un ölümünden sonra da taht kavgaları tekrar
başlamıştır. Şahruh'tan sonra yerine oğlu Uluğ Bey (1447-1449) geçmiştir. Uluğ Bey döneminde
Semerkant büyük bir kültür merkezi durumuna gelmiştir.
Uluğ Bey zamanında Maveraünnehir, Cuci soyundan olan Özbeklerin akınlarına uğramıştı.
Diğer taraftan Timurlular, Akkoyunlu ve Karakoyunlularla da savaş halinde idiler. Doğuda ise
Çağatay Moğollarının Timurlulara karşı baskıları artmıştı. Uluğ Bey'den sonra Ebu Said iktidara
geçerek durumu düzeltmeye çalışmışsa da başarılı olamamıştır. Timurlulardan sadece Hüseyin
Baykara, Horasan ve Maveraünnehir'de tutunabilmiştir. Bu dönem daha çok sanat ve edebiyatın
gelişme gösterdiği bir dönem olmuştur. Kendisi de büyük bir şair olan Hüseyin Baykara, Türkçe
yazdığı şiirlerle ün yapmıştır. Hüseyin Baykara'nın ölümünden sonra Özbekler (fieybanîler)
Herat'a girerek Horasan'ı ele geçirerek 1507 yılında Timurluların saltanatına son vermişlerdir.
3/3