Bilimsel Bir Makale (ınsız)

Bölüm
24
Bir Makale Sözlü Olarak Nas›l Sunulur?
Özet olarak, sözlü bir sunufl yaz›l› makaleden farkl› bir ele al›fl gerektirir. Çünkü en olgun bir
teknik konuflma bile, ço¤u zaman “anlat ve göster”in büyükler için olan biçimidir.
Herbert B. Michaelson
◆◆◆
MAKALEN‹N DÜZENLENMES‹
Bir makaleyi sözlü anlat›m için düzenlemenin en iyi yolu (benim görüflüme göre),
makale yazarken kulland›¤›n›z ayn› mant›k s›ras›nda; yani, “Problem neydi?” ile bafllay›p
“Çözüm nedir?” ile bitirme yolunda ilerlemektir. Bununla beraber, sözlü sunuflun bir yay›n
oluflturmad›¤›n› ve bu nedenle farkl› kurallar›n iflledi¤ini hat›rlamak önemlidir. En büyük fark,
deneylerin tekrarlanabilmesi için, yay›mlanm›fl makalenin deney yönteminin tümünü içermesi
gerekti¤idir. Oysaki sözlü sunuflun, uykusuzlar toplant›s›nda uyku getirme yolu göstermeniz
istenmedikçe, bütün deney ayr›nt›lar›n› içermesine ihtiyaç da gerek de yoktur. Ayr›ca sözlü
sunuflta, yay›nlara genifl ölçüde at›f da istenmez.
Sunufllar›n yaz›l› makaleler gibi düzenlenmesi gerekti¤i fleklindeki önerimi kabul
ederseniz, “düzenleme” hakk›nda daha fazla birfley söylemem gerekmez. Bu konu “Konferans
Raporlar› Nas›l Yaz›l›r?” (Bölüm 21)’de anlat›lm›flt›.
MAKALEN‹N SUNULUfiU
Sözlü sunufllar›n ço¤u k›sad›r (birçok toplant›da 10 dakika s›n›r› içinde). Böyle olunca,
kuramsal içerik bile yaz›l› makaleye göre azalt›lmal›d›r. Ne kadar iyi düzenlenirse
düzenlensin, çabuk sunulan çok say›da fikir kafa kar›flt›r›r. En önemli noktaya veya sonuçlara
ba¤l› kal›p, bunun üzerinde durman›z gerekir. Bütün di¤er düflüncelerinizi sunmak için
vaktiniz olmayacakt›r.
Kuflkusuz, daha uzun olan sözlü sunufllar vard›r. Sempozyum sunufllar› için ayr›lan tipik
süre 20 dakikad›r. Çok az› daha uzundur. Bir seminer normal olarak bir saattir. Aç›kt›r ki,
zaman›n›z daha fazlaysa daha çok malzeme sunabilirsiniz. Fakat öyle bile olsa, birkaç ana
113
nokta ve konuyu dikkatlice sunarak yavafl ilerlemelisiniz. Özellikle bafllang›çta h›zl›
giderseniz, dinleyicileriniz izinizi kaybedecek; hayal kurmalar bafllayacak ve mesaj›n›z
kaybolacakt›r.
SAYDAMLAR
Küçük, resmi olmayan toplant›larda çeflitli görsel araçlar kullan›labilir. Tepegözler, hatta
tahtalar bile verimli bir flekilde kullan›labilir. Bununla beraber, bir çok bilimsel toplant›da 35
mm’lik saydamlar genel uygulama hâline gelmifltir. Her bilim adam›n›n, etkin saydam
haz›rlamay› bilmesi gerekir. Fakat, hemen hemen her toplant›daki dinleyici say›s›, birço¤unun
bunu bilmedi¤ini hemen göstermektedir.
‹flte önemli olan birkaç nokta: ‹lk olarak, saydamlar özel olarak ve sözlü sunuflta
kullan›lmak üzere haz›rlanmal›d›r. Dergi yay›n› için haz›rlanm›fl grafiklerden haz›rlanan
saydamlar, nadiren etkin olur; hatta kolayca okunabilecek nitelikte bile de¤ildir. Daktilo
edilmifl metinden veya bas›l› dergi veya kitaptan haz›rlanan saydamlar hemen hemen hiçbir
zaman etkin olmaz. Hat›rlanmal›d›r ki bas›l› gösterilimler için istenen boyutlar›n tam aksi
olarak saydamlar, yüksek olmaktan ziyade genifl olmal›d›r. 35 mm’lik saydamlar, kare (d›fl
ölçüler 2x2 inç veya 50x50 mm) olmas›na karfl›n, geleneksel 35-mm kamera, 36.3 mm
geniflli¤inde ve 24.5 mm yüksekli¤inde bir görüntü alan› verir. Ayr›ca, normal olarak
perdelerin geniflli¤i yüksekli¤inden fazlad›r. Bu nedenle, ço¤unlukla yatay yönlendirilmifl
saydamlar tercih edilir.
‹kinci olarak, saydamlar profesyoneller taraf›ndan veya hiç olmazsa yaz› için bask›
harfleri gibi (Letraset, Prestype, v.b.) profesyonel araçlar kullan›larak haz›rlanmal›d›r. Standart
daktilo ile haz›rlanan saydamlar hemen hiçbir zaman etkin de¤ildir, harfler çok küçüktür
(Genifl büyük harf yazan IBM orator, tatmin edici sonuçlar verebilir).
Üçüncü olarak, toplant› odalar›ndaki ›fl›kland›rma, saydamlar için nadiren uygundur.
Z›tl›k bu nedenle önemlidir. En iyi saydamlar, mavi veya siyah zeminde beyaz harflerle elde
edilir.
Dördüncü olarak, saydamlar kalabal›k olmamal›d›r. Her saydam özel bir noktay›
göstermek, belki de birkaç›n› özetlemek için tasarlanmal›d›r. E¤er bir saydam 4 saniyede
anlafl›lamazsa, kötü bir saydamd›r.
Beflinci olarak, odaya dinleyicilerden önce gelin. Projektörü, ilerleme mekanizmas›n›,
›fl›klar› kontrol edin. Saydamlar›n›z›n do¤ru yönde ve do¤ru s›rada yerlefltirildi¤inden emin
olun. S›ras›z ortaya ç›kan, ters veya net olmayan saydamlara hiçbir sebep de ihtiyaç da yoktur.
Normal olarak, her saydam basit ve kolayca anlafl›lan bir görüntü vermelidir. Saydam,
görüntüdeyken söylediklerinizi tamamlamal›, tekrarlamamal›d›r. Ve saydamda yaz›lanlar›
dinleyiciye asla okumamal›s›n›z. Böyle yapmak, okuma-yazma bilmeyen bir gruba
hitabediyor olmad›kça dinleyiciye hakaret olacakt›r.
Düflünceli bir flekilde tasarlanm›fl ve iyi haz›rlanm›fl saydamlar bilimsel sunuflun de¤erini
önemli ölçüde artt›racakt›r. Kötü saydamlar Cicero’yu da mahvederdi.
114
D‹NLEY‹C‹LER
Bir makalenin bilimsel bir toplant›da sunuluflu iki yönlüdür. Bilimsel konferansta
sunulmakta olan malzeme, o alanda mevcut en yeni bilgiler oldu¤u için, hem konuflmac› hem
de dinleyici belli zorluklar› kabul etmelidir. Yukar›da belirtildi¤i gibi, konuflmac›lar
anlatacaklar›n›, dinleyicinin anlayaca¤› ve anlat›lan bilgiden ö¤renece¤i flekilde aç›k ve etkin
olarak sunmal›d›rlar.
Hemen hemen kesin olarak, sözlü sunufllar›n dinleyicisi bilimsel yaz› okuyucusundan
çok daha çeflitlidir. Bu nedenle sözlü sunufl, yaz›l› makalede oldu¤undan daha genel düzeyde
verilmelidir. Teknik ayr›nt›lardan kaç›n›n. Terimleri tan›mlay›n. Zor kavramlar› aç›klay›n.
Biraz tekrar, çok yararl› olabilir.
‹letiflimin etkin olmas› için, dinleyicilerin de çeflitli sorumluluklar› vard›r. Bu, basit
nezaketle bafllar. Dinleyiciler sessiz ve dikkatli olmal›d›r. Konuflmac›lar; ilgili, dikkatli bir
dinleyici grubuna iyi karfl›l›k verirler. Oysaki dinleyici gürültücü olur veya daha da kötüsü,
uyursa, iletiflim hemen tamamen ortadan kalkar.
Sözlü sunuflun en iyi k›sm›, soru ve cevap bölümüdür. Bu sürede dinleyicilerin, görev
olmasa da, konuflmac› taraf›ndan söz edilmeyen konularda veya k›saca, konuflmac› taraf›ndan
sunulanlara uyan veya aksi veri veya fikirleri ortaya koyan sorular› yöneltme seçene¤i vard›r.
Bu süre, kendi yapt›klar›n› sonsuz bir ayr›nt›yla anlatma veya öfke gösterme (hepimiz bunu
görmüfl olmam›za karfl›n) zaman› de¤ildir. Ayn› fikirde olmayabilirsiniz, fakat uzlafl›lamaz
olmay›n. K›saca, konuflmac›n›n dinleyiciye karfl› düflünceli olma ve dinleyicinin de
konuflmac›ya karfl› düflünceli olma görevi vard›r.
115