VI. Mehmed - WordPress.com
advertisement
VI. Mehmed Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan VI. Mehmed fotoğrafı. VI. Mehmet (1916) VI. Mehmed ya da Sultan Vahideddin (Osmanlı Türkçesi: وحيد الدين, Vahîdüddîn, Mehmed-i Sadis) (d. 14 Ocak 1861, İstanbul – ö. 16 Mayıs 1926, San Remo), Osmanlı İmparatorluğu'nun 36. ve son sultanı ve 115. İslam halifesidir. Sultan Vahdettin'den sonra Padişahlık kaldırılmış, fakat İslam Halifeliği saltanatı Abdülmecit tarafından devam ettirilmiştir. 1 Şehzadeliği Sultan Vahdeddin Yıldız Camii'nden ayrılıyor Sultan Abdülmecid'in sekizinci oğlu ve kendisinden önce tahta geçen V. Murad, II. Abdülhamid ve V. Mehmed İlk evliliğini bu dönemde, ablası Cemile Sultan'ın saraReşad'ın küçük kardeşidir. yında görüp beğendiği Emine Nazikeda Hanım ile yapÇok küçük yaşta anne ve babasını kaybetti. Sultan mıştır. Cemile Sultan, çok sevdiği Nazikeda üzerine başAbdülmecid'in ikballerinden Şayeste Hanımefendi tara- ka bir eş almaması şartı ile Vahdettin'in talebini kabul fından büyütüldü. Tahta geçiş sıralamasında çok aşağı- edeceğini bildirdiğinde ablasının şartını kabul etmesine larda olduğu için gözden uzak bir yaşam sürdü. Gençlik rağmen, bu evlilikten dünyaya Sabiha Sultan ve Fatma yıllarında gizlice medrese derslerini takip etmiş, bu özel- Ulviye Sultan geldikten sonra doktorların tıbben bir daliği ile tahta çıktıktan sonra kendisine arz edilen şer'i ko- ha doğum yapamayacağı bildirilmesi üzerine eşinin de rızasını alarak başka evlilikler yaptı. 1912'de tek oğlu nulara müdahale edebilecek derecede yetkinleşmiştir. 1 2 4 SALTANATIN KALDIRILMASI Mehmet Ertuğrul dünyaya geldi. binesi istifa etti. Yerine Ahmet İzzet Paşa başkanlığında Ağabeyi II. Abdülhamit'in uzun padişahlığı sırasında, bir kabine kuruldu ve bu kabine savaşı bitiren Mondros Çengelköy'de mimar Alexandre Vallaury'ye yaptırdığı Mütarekesi'ni 30 Ekim 1918'de imzalandı. Ahmet İzzet köşkünde münzevi bir hayat yaşadı. Diğer şehzadeler Paşa'nın “artçı" kabinesinin de sadece 25 gün süren iktidardan sonra istifası üzerine Padişah diplomat Ahmet hakkında padişaha jurnal yazmakla suçlandı.[1] Tevfik Paşa'yı 13 Kasım'da sadrazamlığa getirdi. V. Mehmed Reşad tahta geçtiğinde, Sultan Abdülaziz'in oğlu Yusuf İzzeddin Efendi veliaht oldu. Yusuf İzzettin'in 1 Şubat 1916'da bir yurt dışı seyahatine çıkacağı gün he3 Türkiye'den ayrılışı ve sürgün nüz aydınlatılamayan bir şekilde intiharı üzerine Vahidetyılları tin veliahtlık makamına yükseldi. 1917 Aralık ayında yaveri Mustafa Kemal Paşa eşliğinde beş haftalık Almanya seyahatine çıktı. 3 Temmuz 1918'de Sultan Reşat'ın ölümü üzerine 57 yaşında tahta çıktı. Tahta çıkışından kısa bir süre sonra şöyle dediği anlatılır: “Ben bu makam için hazırlanmadım. Çocukluğumdan beri vücutça rahatsız olduğumdan layikiyle tahsil edemedim. Yaşım kemale erdi, dünyada bir emelim kalmadı. Biraderle hangimizin evvel gideceğimiz malum olmadığından bu makamı bekleyişte değildim. Fakat takdiri ilahi böyle teveccüh etti, bu ağır vazifeyi deruhde eyledim. Şaşmış bir haldeyim, bana dua ediniz.”[2] VI. Mehmed İstanbul'dan ayrılırken 2 Padişahlığı Kurtuluş Savaşı 9 Eylül 1922'de İzmir'in Kurtuluşu ve 13 Ekim 1922'de Mudanya Mütarekesi ile sona erdi. Bu sırada İstanbul henüz İtilaf Devletlerinin askeri işgali altındaydı. 6 Ekim'de TBMM ordusunu temsilen Refet Bele komutasındaki bir askeri birlik İstanbul'a girdi. Bu günlerde basın organları Vahdettin'in aleyhinde geniş çaplı ve kamuoyunda etki yapan yayınlarda bulundular. Padişah Vahidettin'in Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları hakkında ölüm fermanı imzalamasının ve Milli Mücadele karşıtı tavırlarının, son padişahın vatan haini olduğunu açıkça göstermekte olduğunu düşünen halk arasında bazı gruplarca hakaret ve tehdit içeren gösteriler yapıldı. Vahdettin'in 11 Nisan 1920 tarihli kararname ile başlayan girişimleri, “isyan” kavramının da ötesinde iç savaş girişimi olarak kabul edilmiştir.[3] Sevr Antlaşması sonucu Osmanlı sınırları 1918 yazında ordu ve donanmaya bir Hatt-ı Hümâyun göndererek Başkomutanlığı üzerine aldığını bildirdi. Devlet yönetiminde aktif bir rol alacağının işaretlerini vermişti ancak iki büyük sorunla karşı karşıya idi: bir yandan, bir felakete dönüşen I. Dünya Savaşı'nı en az hasarla sona erdirmek; öbür yandan, 1913'ten beri imparatorluğa egemen olan İttihat ve Terakki rejimine karşı bir siyasi alternatif oluşturmak. Tahta geçer geçmez, İttihat ve Terakki önderliğine muhalefetiyle tanınan Mustafa Kemal Paşa'yı Suriye Cephesi komutanlığına atadı. 4 Saltanatın Kaldırılması 1 Kasım 1922'de Türkiye Büyük Millet Meclisi, çıkardığı iki maddelik bir kanunla saltanatı kaldırdı. 4 Kasım'da son sadrazam Ahmed Tevfik Paşa istifa etti. 5 Kasım'da Refet Paşa, Babıali'deki bakanlıklara gönderdiği bir genelgeyle işlerine son verildiğini tebliğ etti. 17 Kasım sabahı Vahdettin, küçük oğlu Mehmet Ertuğrul ve hareminin mensuplarıyla birlikte Dolmabahçe Sarayından bir kayığa binerek Boğaziçi'nde demirlemiş olan HMS Malaya adlı İngiliz zırhlısı ile Malta'ya gitti.[4] 8 Ekim 1918'de savaşın kaybedileceğinin anlaşılması İngilizler Vahdettin'in İngiltere'ye gelmesini kabul etmeüzerine Talat Paşa başkanlığındaki İttihat ve Terakki ka- diği için devrik padişah bir süre Malta'da kaldı. 1922 so- 3 nunda Hicaz kralı Hüseyin'in daveti üzerine hacca gitti. 20 Nisan 1923'e dek Hicaz'da kaldı. İngiltere'nin baskısı üzerine buradan ayrıldı. Bir süre İtalya'nın Cenova kentinde yaşadı. 11 Haziran 1923'te San Remo kasabasında kiralanan bir villaya taşındı. Bu dönemde başlangıç bölümünü kendi el yazısıyla yazdığı, kalan bölümlerini yakınlarına dikte ettirdiği anılarını kayda geçirmiştir. 6 Ailesi 6.1 Eşleri 1. Emine Nazik-Edâ Baş Kadın Efendi 2. Seniye Inşirah Hanımefendi 3. Şadiye Müveddet Kadınefendi 4. Nevvare Başhanımefendi 5 Sürgünü ve vefatı 5. Nimet Nevzad Hanımefendi 6.2 Erkek çocukları 1. Mehmet Ertuğrul Efendi 6.3 Kız çocukları 1. Fenire Sultan 2. Fatma Ulviye Sultan 3. Rukiye Sabiha Sultan 7 Hakkında yazılanlar VI. Mehmed İstanbul'dan ayrılmadan önce, devletin bekâsı için Şeyhülislam Nuri Efendi'nin öncülüğünde son sadrazam Ahmed Tevfik Paşa ile dua ederken, 17 Kasım 1922. • Zekeriya Yıldız, “Sürgün Sultan” Nesil Yayınları Mart 2012 • Turgut Özakman, Vahidettin, M. Kemal ve Milli Mücadele,Bilgi Yayınevi, Ankara 1997 • Ali Fuat Türkgeldi, Görüp İşittiklerim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. • Prenses Leyla Açba-Ançabadze, Harem Hatıraları, İstanbul, 2004. • Necip Fazıl Kısakürek, Vatan Haini Değil-Büyük Vatan Dostu Vahidüddin, Toker Yayınları, 1968. (yasaklandı)[5] VI. Mehmed cuma selamlığında Kurtuluş Savaşı zafer ile neticelendikten sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi hükûmeti 1 Kasım 1922’de hilafet ile saltanatın ayrıldığını ve saltanatın kaldırıldığını bir kanun ile ilan etti. Vahdettin'in adı hutbelerden kaldırıldı. Bunun sonucunda Sultan Vahdettin 17 Kasım 1922 Cuma günü Dolmabahçe Sarayı'ndan Malaya harp gemisi tarafından alınıp Malta Adası’na götürüldü. Oradan Melik Hüseyin’in daveti üzerine Mekke'ye oradan da İtalya'daki San Remo şehrine giderek bu şehirde ikamet etti. Vahdettin 16 Mayıs 1926’da San Remo'da vefat etti. Cenazesi Şam'a getirilerek Sultan Selim Camiî kabristanına defnedildi. • Tarık Mümtaz Göztepe, Osmanoğullarının Son Padişahı Vahideddin Mütareke Gayyasında ve Osmanoğulları'nın Son Padişahı Vahideddin Gurbet Cehenneminde, Sebil Yayınları, 1978.[6] • Murat Bardakçı, Şahbaba: Osmanoğulları'nın Son Hükümdarı 6. Mehmed Vahideddin'in Hayatı, Hatıraları ve Özel Mektupları, Pan Yayıncılık, İstanbul 1998. • Yılmaz Çetiner, Son Padişah Vahdettin, Milliyet Yayınları, İstanbul • Yıldız'dan San Remo'ya: Vahidettin'in Dördüncü Kadınefendisi Nevzat Vahdettin'in Hatıraları ve 150'liklerin Gurbet Maceraları, Arma Yayınları, İstanbul. 4 9 • Kadir Mısıroğlu, Bir Mazlum Padişah: Sultan Vahideddin Han, Sebil Yayınevi, 2008. • Prof. Dr. Metin Hülagü, Yurtsuz İmparator Vahdeddin İngiliz Gizli Belgelerinde Vahdeddin ve Osmanlı Hanedanı, TİMAŞ Yayınları, 2008. • Osman Öndeş,"Vahdeddin'in sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor”,Timaş Yayınları, 2011. 8 Kaynakça [1] Lütfi Simavi, Sultan Reşad'ın ve Halefinin Sarayında Gördüklerim'de “Sultan Abdülhamid devrindeki sui şöhretine rağmen Vahidüddin Efendiden millet ve vatan için hizmetler ümid ediyorduk.” der (sf. 129). İbnülemin, Yıldız Sarayında tedkik ettiği evrak arasında Vahideddin'e ait jurnal mahiyetinde belgeye rastlamadığını belirtir. (Son Sadrazamlar, IV.2100) [2] Musa Kâzım Efendi'den nakleden İbnülemin Mahmut Kemal İnal, Son Sadrazamlar, IV.2095) [3] Vahideddin-Mustafa Kemal Ekseninde Millî Mücadele, Teoman Ergül, Akılçelen Kitaplar. [4] Mustafa Armağan. “Vahdettin kaçtı mı, kaçırıldı mı?". Zaman. http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino= 825331. Erişim tarihi: 25 Aralık 2011. [5] “Necip Fazıl'ın yasaklı Vahdettin kitabı yeniden yayınlanacak”. Zaman. http://www.zaman.com.tr/haber.do? haberno=195859. Erişim tarihi: 25 Aralık 2011. [6] “Vatanını seven biriydi”. Yeni Şafak. http://yenisafak. com.tr/diziler/vahdettin/index.html. Erişim tarihi: 25 Aralık 2011. 9 Dış bağlantılar • Torunu Neslişah Sultan'la yapılan bir röportaj (video) (Fransızca) DIŞ BAĞLANTILAR 5 10 10.1 Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans Metin • VI. Mehmed Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/VI._Mehmed?oldid=17440410 Katkıda bulunanlar: Alperen, Murtasa, Dbl2010, Eşref, Dbl2010bot, Katpatuka, YurikBot, Fatih79, Basak, Ugur Basak, İncelemeelemani, 16, FlaBot, Memty, Metal Militia, Vikiyazar, Nosferatü, Tarih, MuratGC, Khutuck, Dünya vatandaşı, Tarkovsky, Kibele, Amaranth, Cat, GraphicDesigner, Martianmister, Thijs!bot, Krkzn, Vito Genovese, Cfsenel, Coriolis, CommonsDelinker, Abuk SABUK, Mutlutopuz, VoLaTiLe, Coolland, Düşünenadam, Brecht, Eldarion, VolkovBot, TXiKiBoT, Noctiluca, Gökhan, Levent, 2ulus, OK SHAN, Gerakibot, Sakhalinio, SieBot, Vikiçizer, Turancem, Loveless, Vay, Zenci fil, Sağlamcı, Tuz, Oride, MrXenoquaten, Sefasungur, Bruno Giordano, Takabeg, Elgifari, Altaz, PSamathideS, Burakfazil, Sayginer, Myrat, EdBever, Alecs.bot, Osman yahya, MelancholieBot, SilvonenBot, Théoden, Amirobot, Luckas-bot, Superyetkin, Oğuzhan, Nallimbot, Ibrahim Dede, Sadrettin, Merube 89, TaBOT-zerem, Khutuck Bot, Joupic 54, Erhfb, Charismaniac, Xqbot, İazak, RibotBOT, Kullanıcı111, Tugralar, Alptns90, Rapsar, Kriptocu, Cekli829, Captain Bradley, Türk Süvarisi, Taysin, Son kahraman, Bermanya, Dinamikbot, Milesbroke, Ragipalkan, Turkmuhafazakarlıgı, Poincaré, EmausBot, Erasmus.new, Esc2003, Emperyan, Dilek2, Reyihan, KumulBot, Rdvnygt, Aralıkoz28, Stultiwikia, HaruNGs, Vitruvian, Bchernan, MerlIwBot, Cergezer, SeyitA, Kkokturk, Beyaz Zenci, Fatihez, VikipediBilgini, AvocatoBot, Maurice Flesier, Zafer426, SiLveRLeaD, Gezginrocker, Myxomatosis57, Muratero, Nebra, YALIN BALTA, Talha Samil Cakir, Peykbot, Aguzer, Ottomanboy~trwiki, OmerFarukDemir, Caglarctr, Addbot, Yozer1, Maeren1911, Doruk455, Triptohera, YazıcıoğluFaruk, Mavrikant, Selwili, Okanfan, İbrahimosmanli, FIRAT 1186, Canboray441, Sapphicgirl, SultanFurkaN6, Luczak12314, Adem20, FleasOnParade, Güzel günler göreceğiz, Kelpom, Theatarliob, Justrealx, Ahmet Deniz Zarıçlar ve Anonim: 235 10.2 Resimler • Dosya:Commons-logo.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: This version created by Pumbaa, using a proper partial circle and SVG geometry features. (Former versions used to be slightly warped.) Özgün yazarı: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247, based on the earlier PNG version, created by Reidab. • Dosya:Mehmed_VI_leaving_Yıldız_Mosque.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/eb/Mehmed_ VI_leaving_Y%C4%B1ld%C4%B1z_Mosque.JPG Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Gizlenentarihimiz.blogspot.com Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-filewidth ='1050' data-file-height ='590' /></a> • Dosya:Mehmed_VI_praying.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0d/Mehmed_VI_praying.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Gizlenentarihimiz.blogspot.com Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/ Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width ='1050' data-file-height ='590' /></a> • Dosya:Mehmet_Vahdeddin_Han.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b5/Mehmet_Vahdeddin_Han.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://www.eyupspor.org.tr/s/tarihce Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata. org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width ='1050' data-file-height ='590' /></a> • Dosya:Osmanli-nisani.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Osmanli-nisani.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Juris Tiltins • Dosya:Sultan_going_to_the_Mosque.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Sultan_going_to_ the_Mosque.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Axis History Özgün yazarı: An American from <a href ='https: //en.wikipedia.org/wiki/USS_North_Dakota_(BB-29)' class ='extiw' title ='en:USS North Dakota (BB-29)'>USS North Dakota</a> • Dosya:Sultanvahideddin.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0e/Sultanvahideddin.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://mideastimage.com/viewimages/viewimage.php?id=26 Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https: //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-filewidth ='1050' data-file-height ='590' /></a> • Dosya:Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1920.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/ Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1920.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Esemono • Dosya:Tughra_of_Mehmed_VI.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7c/Tughra_of_Mehmed_VI.JPG Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: • Egypt State Information Service: http://www.sis.gov.eg/PDF/Ar/History/0809000000000000210002.pdf Özgün yazarı: Unknown court calligrapher. • Dosya:VI_Mehmet_Vahidettin.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9f/VI_Mehmet_Vahidettin.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Badisches Landesmuseum Özgün yazarı: anonymous court photographer • Dosya:Wikiquote-logo.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Wikiquote-logo.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Rei-artur 6 10 METİN VE GÖRÜNTÜ KAYNAKLARI, YAZARLAR VE LİSANS 10.3 İçerik lisans • Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
