M. Meclisi B : 22 rina başladı. Bu çalışmasında ortak

M. Meclisi
B : 22
rina başladı. Bu çalışmasında ortak bulamadı. Ken­
disine böyle bir hükümet kurdurulamayacağı, diğer
partiler tarafından ilân edildi. Buna rağmen 185 kişi
ile hükümet kurup güvenoyu almasa da bir icraat
hükümeti olarak yürüyeceğini açıkladı. Bunun işgal
olacağı ortaya kondu ve ancak bunun üzerine işgale
müsaade edilmedi. Bundan sonra görevin, normal
olarak Millet Meclisinde güvenoyu alabilecek bir
Hükümetin kurulması, çalışması ve denenmesi için
Sayın Demirel'e verilmesi gerekiyor idi; fakat bu
noktada demokratik işleyişten dışarı çıkıldı ve ka­
naatimizce ilk hata bu noktada yapıldı. Görevin ikin­
ci kere Sayın Demirel'e verilmesi lâzım gelirken bir
bitaraf kimseye verilmesi adımı atıldı. Bu adım üze­
rine kurulmuş olan Hükümet anormal bir hükümet
olarak teşekkül etti. 29 Kasımda bu Hükümetin te­
şekkül tarzı doîayısıyle Cumhuriyet tarihinde gö­
rülmemiş bir olay cereyan etti, Parlamento normal
reaksiyonunu gösterdi. 17 beyaz oya mukabil, 386
kırmızı oy ile Hükümet reddedildi.
Hiç şüphesiz, bunları ifade ederken, Sayın Irmak
Hükümetini teşkil eden muhterem arkadaşlarımızın
şahıslarıyle bu durumun uzaktan yakından bir alâ­
kası yoktur. Hükümetin normal Anayasa düzeni içe­
risinde anormal şekilde teşekkül etmesi doîayısıyle
gösterilen bu normal reaksiyon karşısında Sayın Cum­
hurbaşkanı Anayasa ve rejim icabı olarak derhal
Parlamentodan güvenoyu alabilecek bir Hükümet
kurulması çalışmalarına başlamak ve fiilî çalışmaları
ve denemeleri yürütmek noktasında bulunuyordu.
Aradan 40 gün geçmiştir. Hâlâ bir görevlendirme
yapılmamıştır. Kanaatimizce bu ikinci bir hatadır.
Hâdiseye bakışımız itibariyle sadece iki hata ol­
duğu kanaatinde değiliz. Bir üçüncü hata daha söz
konusudur. Bu konuşmamı da esasen bu üç hatayı
bilhassa açıklığa çıkarmak için yapıyorum. Üçüncü
hata kanaatimce şudur: Sanki bugünkü hal Anaya­
sa ve rejime uygun zannedilmektedir ve bu intibaı
uyandıracak beyanlarda bulunulmaktadır. Şöyle ki:
Sayın Cumhurbaşkanımız şu mesajlarında, «İşbaşın­
da meşru bir hükümet vardır» cümlesini kullanır­
ken, bu hal sanki böyle devam edebilirmiş zahabı
uyanmaktadır. Diğer husus da, Sayın Irmak'ın beyan­
larında «Bizim için mesele yok, bakanlarımız arasın­
da görevi bırakıp da gitmek isteyen yoktur; biz va­
zifemize başarı ile devanı ediyoruz» deme edası içeri­
sinde oluşlarıdır. Halbuki, hiç şüphesiz hâkimiyet
milletindir. Milleti parlamento temsil eder. Parlamen­
to Devletin en üst, en yetkili merciidir. Parlamento-
7 , 1 . 1975
0:1
nun itimadına mazhar olmamış hükümetlerle mem­
leketin idaresi mümkün değildir. Bu itimat olmadığı
kesinlikle belirdiği anda derhal yeni hükümet ku­
rulması çalışmaları hemen başlamalıdır. Rejimin ge­
reği budur.
BAŞKAN — Sayın Aksay, vaktiniz dolmak üze­
redir, sözlerinizi bağlayın efendim. •
HASAN AKSAY (Devamla) — Tamamlıyorum
efendim.
29 Kasımdan beri yeni bir görevlendirmenin beklenişi 40 günü geçmiştir. Bu çok uzun bir süredir.
Bir deneme mevcut kaidelere göre ortalama 20 gün
sürer. Demek ki bu devrede iki deneme yapılabilir­
di. Esasen bugünkü duruma bakıldığı zaman zaten
iki ihtimal ortada gözükmektedir. Bu zaman böyle­
ce geçirileceğine iki ihtimal denenmesi ile geçirilseydi memleketimiz büyük mesafe almış olurdu.
Bugünkü durum açıktır. Önümüzdeki vaziyet şu­
dur: Kararlı iki taraf vardır. Taraflardan birisi millî
cephe topluluğudur, millet oylarının
çoğunluğunu
temsil etmektedir. Dört parti ve bunların kuracağı
hükümeti destekleyeceğini açıklamış olan beş bağım­
sız üyenin oy bakımından manası oyların % 52'sine
tekabül etmektedir. Bu topluluk Türkiye Büyük Mil­
let Meclisinin salt çoğunluğuna sahiptir. Senatoda
95 senatör ile yine salt çoğunluğa sahiptir. Millet
Meclisinde ise 218 üye ile salt çoğunluğa yakın bir
noktada bulunmaktadır. Bu, Millet Meclisinin en bü­
yük topluluğudur. Diğer yanda ise Cumhuriyet Halk
Partisi bulunmaktadır» % 33 oyu temsil etmektedir.
Büyük Millet Meclisinde azınlıktadır, Senatoda azın­
lıktadır. Millet Meclisinde 186 oyu temsil etmekte­
dir. Önümüzdeki manzara budur. Bu durum karşı­
sında iki ihtimal söz konusu olabilir:
Ya Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokratik Par­
tiye beraber hükümet kurma görevi verilir; bunların
seçim kararı alabilme imkânları vardır, hükümet kur­
mada da imkânları mevcuttur veyahutta Millî Cephe­
nin hükümet kurulmasına mani olunmaması hali
mevcuttur. Artık kaybedecek gün yoktur. Bu dene­
meler bir an evvel .yapılmalıdır. Bugünkü hali böy­
lece yürür zannetmek Anayasa ve rejime uymaz.
Mevcut Anayasa düzeni ve rejime göre bugünkü hal,
derhal fiilî çalışmaya başlanmasını gerektiren bir hal­
dir. Bu hakikati Yüce Meclisin önünde açıklamak
için huzurlarınızı işgal ettim.
Yüce Meclise saygılar sunarım. (M. S. P. ve A. P.
sıralarından alkışlar).
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Aksay.
441 —