وََلَ تَقْرَبُوا مَالَ الْيَت۪يمِ اَِلابِالات۪ي هِيَ اَحْسَنُ حَت ّٰ

Haziran 1990
İSLAM'DA GÖRGÜ KURALLARI
Kadir Çetin
Tokat Müftüsü
‫َو ََل تَ ْق َربُوا َما َل ْاليَ ۪ت ِيم اِ اَل بِالا ۪تي ِه َي‬
‫اَحْ َس ُن َح ّٰتى يَ ْبلُ َغ اَ ُش اد ُۖهُ َواَ ْوفُوا بِ ْال َع ْه ِۚ ِد اِ ان‬
‫ان َم ْس ُ۫ ُؤَلا‬
َ ‫ْال َع ْه َد َك‬
Muhterem Müslümanlar,
Bugünkü hutbemizde yüce dinimizin ahlaki
öğütlerinden bir bölümü olan, görgü kurallarından
bahsedeceğiz. Malumunuzdur ki son ve kamil olan
dinimiz İslam dini ve onun yayıcısı Hz. Muhammed
(S.A.S.) insanları olgunlaştırmak, güzel ahlakla
süslemek için gönderilmiştir. Nitekim bir hadisinde
Sevgili Peygamberimiz "Ben güzel ahlakı
tamamlamak için gönderildim" buyurur.
Bugün her toplum ve milletlerin her
kesiminde iyi insan, sevilen insan ararız. Ama bu
iyi ve sevilen insanın ölçüsü ne olmalıdır? İşte
burası önemlidir. Bir çok önder insan ve yaşama
modeli aramalarda samimi olarak dinimizin emirleri
iyice öğrenilince görürüz ki Hz. Muhammed
(S.A.S.) geçmiş ve gelecekte tek ve doğru modeldir.
Bugünkü hutbemizde o eşsiz insanın yaşantısını
örnek alarak adabı muaşeret dediğimiz İslamın
görgü kurallarından, insan ilişkilerinden söz etmek
istiyoruz. Evimizde, dışarıda, misafirlikte, yeme ve
içmede, giyim ve kuşamda dikkat etmemiz gereken
dini emirler ve kurallar vardır. Şöyle ki:
1. Giyimde, kuşamda, kılık ve kıyafette dikkat
edilecek hususlar: Peygamber Efendimiz yanında
daima tarak, makas ve misvak taşır, sık sık saçını ve
bıyığını tıraş eder, sakalını düzelttirir ve tarardı.
Dişlerini yıkar ve temizlerdi. Daima temiz ve sade
elbise giyer, sahabe ve heyetlerle görüşürken buna
dikkat ederdi. Bu sebeple bizler de kılık ve
kıyafetimize dikkat etmeliyiz. Kadın kılığında
erkek, erkek kılığında kadın görünümü ve kıyafetini
Peygamberimiz (S.A.S) şiddetle yasaklamıştır.
Mesela ipek kumaştan elbise ile altın ve gümüş
ziyneti erkeklere haramdır. O buyurur ki "İpekli
elbise giymeyiniz. Zira bu dünyada giyen erkekler
öbür dünyada mahrum kalırlar". (1) Peygamberimiz
(S.A.S.) bir gün bir eline altını diğer eline ipek
kumaşı aldı ve bu iki şey ümmetimin erkeklerine
haramdır" (2) buyurdu.
2. Yemeiçmede dikkat edilecek hususlar:
Aziz Cemaat; Dinimiz insan bünyesine ve
sıhhatine faydalı olan yiyecek ve içecekleri meşru
kılmış, Zararlı olanları da yasaklamıştır. Kuranı
Kerim'de "Yiyiniz içiniz fakat israf etmeyiniz.
Çünkü Allah israf edenleri sevmez" (3) buyururlar.
Bundan helal ve temiz olan yiyecek ve içeceklerden
aşırı ve tıka basa olmadan normal yememiz
gerektiği anlaşılırki, normali faydalı, aşırısı
zararlıdır.
Yemek
yemeye
besmele
ile
başlanmalıdır. Bunu sofraya oturan herkesin bilmesi
ve diğerlerine hatırlatması için yüksek sesle
söylemesi lazımdır. Yemeğe sağ elle, önünden ve
başkasının yediklerine bakmadan ağır ağır
yemelidir. Yemeği beğenmemezlik etmemelidir.
Bunlar yemek adabı ve bereketlenmesine vesiledir.
Peygamberimiz (S.A.S.) yemeği beğenmemezlik
etmez, isteği varsa yer. yok ise bırakırdı. Ve
etrafındakileri "Bismillah de ve sağ elinle önünden
ye" diye uyarırdı. (4) Su içerken bir yudumda değil
üç nefeste ve besmele çekerek içerdi. Bir nefeste ve
bardağın içine soluyarak içmekten men ederdi. (5)
3. Misafir kabulde ve Misafirlikte dikkat
edilecek hususlar.
Muhterem Müslümanlar; Akraba ve dostların
birbirini ziyareti, aradaki sevgiyi ve muhabbeti
artırır. Bu ziyaretler dinimizde sünnettir. Ancak
bazı adabı vardır. Şöyleki ziyareti uygun bir vakitte
yapmalı, uyku, iş ve yemek saatlerinde
gitmemelidir. Misafirliğe, temiz kıyafetle gitmeli,
eve girerken kapı açık da olsa, izin verilmeden
girmemelidir. İzin verilince güler yüzle ve selam
vererek girmeli, evin köşe ve bucağına bakmadan,
ev sahibinin gösterdiği yere oturmalıdır. Ev
sahibinin sevincine veya kederine iştirak etmelidir.
Ev sahibi ne ikram ederse hoş karşılamalı,
misafirlik ve ziyareti uzatıp usandırmadan
ayrılmalıdır. Ev sahibi de misafirini güler yüzle
karşılamalı, onların durumuna göre uygun yere
oturtup hal ve hatır sormalı, imkanları nisbetinde
ikramda bulunmalıdır. Misafir yanında yüzü
ekşitmek, çoluk ve çocuğu azarlayıp döğmek uygun
değildir. (6)
4. Konuşma ve sohbette dikkat edilecek
hususlar.
Müslüman doğru sözlü olmalı, sözüne ve
işine sadık kalmalıdır. Buna özü ve sözü doğru
olma denir. Kuranı Kerim'de "Sözünüzü yerine
getiriniz. Zira verdiğiniz sözden mes'ulsünüz"
buyurulur. (7) Yalancı, hilekar, sözünde durmayan,
kibirli
ve
dedikoducu
insan
sevilmez.
Peygamberimiz (S.A.S.): Münafığın alameti üçtür.
Konuştuğunda yalan söyleyen, vaad edip yerine
getirmeyen ve kendisine emanet edilen bir şeye
hiyanet eden münafıktır. O adam oruç tutsa, namaz
kılsa da". (8)
Muhterem Müslümanlar: Öyle ise konuşurken
şaka da olsa doğru konuşmalı, dedikodu
etmemelidir. Bir kardeşimizde gördüğümüz hata ve
kusuru şurada burada söylemekten sakınmalıyız.
Konuşurken başkasının sözünü kesmemeli, onu
dinlemeliyiz. Bağırarak ve karşımızdakini alaya
alarak konuşmamalıyız. Bilmeliyiz ki kendimiz için
istediğimizi, başkaları için de istemedikçe onlara da
saygılı olmadıkça gerçek Mümin olamayız.
***
1. Riyazü's Salihin cilt 2 sahife 201
2. Riyazü's Salihin cilt 2 sahife 201
3. A'raf suresi Ayet 31 sahife 152
4. Riyazü's Salihin cilt 2 sahife 152
5. Riyazü's Salihin cilt 2 sahife 166-167
6. İslam dini A. HAmdi Akseki sahife 279-280
7. İsra Suresi Ayet 34
8. Riyazü's Salihin cilt 2 sahife 104