okuma kültürü 1. tema
advertisement
Türkçe 8 Bir Bakışta r Türkçe Kazanım Defteri ri eşitle iÇ s Fiilim ayrılır: re üçe re gö rı ekle ldıkla e ve a vlerin re ö g ki si içinde Fiilim ümle sile Fiilim Önemli noktalar... AT ! DİKK iler, c s Fiilim tilen le türe il fiil ekiy anla fi e zam İsim cüklerd bir ad z sö ı somut baz r, lu o b rtık ı kay kler a anlam sözcü Böyle . ir d oluşur. im değil is pıyor. fiilimsi ek ya , yem Annem bir e fiilin rl i ekle rl n beli etirile g lerine gövde ök ve iilin k F -üş r: -uş / iille . / -iş; im - F asıdır k; -ış 1. İs / -me llanılm k u a k i ib e; -m isim g a / -m ri: -m il ekle İsim-fi EK ÖRN ma Alıştır ıdaki Alınacak notlar için her sayfada boş alanlar... Aşağ içine alın. Do re rde dizele mi fa isim geçen Her kazanımı pekiştiren pratik alıştırmalar... arlak ri yuv - fiille sol... ak üt çalm eğil fl ları ta o n ek üflem Doğru ak... ıkarm ç r le ses Doğru de in n re vgi ev Bir se zik... ibi mü atışı g k yu re ü Y duygu k a rm . re akta ıştır.) giye.. Sesle v e altılm s U (Kıs şmak ROĞL rle ula A le s IN e Ç S Ayla en ve incind z sev yulma nın do a m li çalış verim 2 rden, şeyle d Kolay soru ız ndığım hoşla or. lunuy ler bu en şiir 4 öz ed s n ? e 1 msidir evgid isi fiili muz s hang duğu 3 rden e duy le e iz im kelim birbir D) 4 ırılmış raland numa C) 3 mlede ü c u B B) 2 Tanım : A) 1 m: ü z ö Ç Benz fteri m De etme Kazanı Türkçe nıyıp , beş ta Kitap zla ta yumu 24Benze tmen Konu ile ilgili örnek sorular... (2014 du in dö rt ög anat DİKK : 2. ÖRN Benz etme de nit bakım elik ından zayıf varlık olan veya kavra olana m , benz etilere kuvvetli k anla tılır. Benz etm Ögele e ri EK Benz etilen : Türk çe Ka 2 Türkçe Kazanım Defteri ları AT ! Bu ko y, ce 3. ümle nnet de ko kada y, gü r güz zellik elmiş bakım . ından Benz 4. eyen cenn : koy ete b enze Benz tilmiş etme tir. C yönü ümle Kend : güz deki isine ellik benz Aşağ benz etme ıdak etilen Benz ögele i cüm kura : cen e tm rini d lelerd n söz net e eda e bulu cüğü e han tı: ka lım: y d g u a i v v r 1. Ed arlak arlık lar a a’nın içine rasın gözle alın. da be ri züm Benz n zerli rüt g eyen k ilgis ibi ye : i kur myeş 2. B uldu ildi. ulutl ğunu ar, gö yazın kyüz ve be ünü Benz nzer sank eyen lik ilg i pamu : Benz isi 3. Ye k tarl etilen ni ta a s ın : a çev şındık irmiş ları e ti. Benz v, ku eyen tu gib : i küç Benz 4. A ücük etilen y, gö tü. : kyüz ünde bir a Benz yna g eyen ibi pa : Benz 5. B rlıyo etilen ebeğ rdu. : in ya nakla rı elm Benz a gib eyen : i kıpk Benz 6. Ka ırmız etilen ıydı. r tan : eleri keleb Benz ek m eyen isali : uçuş B enze 7. Ke uyord tilen: dimiz u kara in tü nlığın yleri içind ipek Benz e. kada eyen r yum : Benz uşak etilen tı. : Bu c ) - Kasım Söz S esi v ardır 1. TEOG zanım Defte ri 19 Özet konu anlatımları... Okud uğun u An lama İki a lışve ötek riş, (d i yaş ostlu la s k ve ğum aşk) uz iliş olar gide rastl r. On kidir daha KİTA antıla un iç ki da sürek PLAR in ya h a sağ şamım ra ve baş li ve lam v daha Ömü kaları ı dold e r k na b d b o urup aha ç oyu layca beni. ağlıd yanı d o y o k Sıkın ararl yura ır; bir bizim başım tılı b ıdır. mazd verirl dir. Ö da, h ir ava ı onla i aramak er be te e k reliğ la bu ilerin r yerd r. Üç ni. in lunm üncü b e eli bask aşka Fazla az ko m alışv ıs üstü in ın a ğır b dan altın lay k eriş tıyı b nlükle kurta asma dadır olay, aşım ri vard , kitaplar rı d . r, ık d K a it la h la ku uzak n atm aplar oşlan rı, gü ır am rdulaştırı m ak iç a c yaşlı ümü adığım bu ü rlar. in lı ğ aram ç a k ım üncü şmad itapla Öyle kişile da v ama sü yken ıkları ra ba rin h e ya hiç d , onla lnızlı avas zama şvur e Atını ğımd ından rı ya n ac yuları kızmaz, h lnız d maktan iy a avu ılarım diled lı, o er za ndan a is tu ı iğ h genç i tö a rl im za yoktu man ar rpüle gerç tutup , güz man aynı ek, d r, he rler. boz k ardın el, gü ayırımen yüzle a Raha umaş dan ç rbüz beni tımı karşıl ha canlı, tan b eken türlü adam kend kaçır daha arlar ir giy e yürü türlü , il a s e n d b e s ri oğal eni. dyey i ve ta bir s ne çe mek binek İyileş le ta raha aplan kolay ker, kkey atları mek şıtırm tlıkla le a gelir, elind , rütb r bula içimdekin ış ke kitap derle e ola eli cü ma şahan ndin larda den madığ r. Biz n bir i uzu e bir bbeli n gö ım im kulla h n yoll alay astay zama rdüğ koda Jacq nmam g a üm y a n u m e rda, es, N lirmiş acınm anlar, diyeb arar de ö başı az. P ardın göre yle s ilirim için s fukara apoli ve ek do v dan. akları . Cim Sicily öyley çıktığ işi bir Tahtı ğru o liler... Bu m kit riler a kra ebilir ımız revan ne p lan b yastı nasıl apları im o . e ğa d lar, y u la rh Gerç okuru günü maz; atasö mı. R iz, bu ayalı u ekten la n bir m de uhum yine z rı ünü , ne tu ndan inde b rim. d b e verec e o e n rş ç n n den hiç k kulla ekile ların kitap u de Zama ekleri it n n d e la b a a n irtec miş v enim p aç cağım rı, kit , yaş yürü İnsa ek g madığ e kull olma ap n r gid amam diy e n yaş ibi. anmış edir sıyla ım g er be hiç d a des amı d sanla bilme ünler, doya ni de olara tek o enen ra ço yenle r, yeti okunmaz rtlen aylar k, lacak bu yo k acır la d rd n ir o rs ir la en fa lur. B mede . Sav lculu rı dü a defi ım. Aşağ z ir a k n ş la şta, az so neler ta be ünce çünk ıdak barış si an nim b ine, b nra, ü kit i sor ta, k latab yarın apları 1. M uları e uldu n it ilece , can ğum apsız etind metn mın ğimd ım is en iy diled e yaz e gö yola en da tediğ i nev iğim re ya arın i zam ale k ha b zama bahs nıtla üyük itapla an yın. ettiğ n ba bir ra i üç a rdır v na se hatlık 2. M lışve e on vinç riş n dan etind verir elerd yoks e geç b a un a ir? Ya en “a (Mon nlayış na. zar, b cıları taign ta in unları e-D törpü niçin enem leme 3. M alışv e k” sö le r) etind eriş o züyle e geç larak anlatı en “İy g lm ö rmüş ak is ileşm olabil tene ek eli n ned ir? nde o ir? lan b ir ha staya 4. M a c ınma etnin z.” sö ana fi zü ne kri n için s edir? öylen mişti 5. M r? etnin türü nedir , niçin ? Tema ile ilgili okuma parçaları 28 Türk çe Ka zanım Defte ri lam sı An r Ara ükle Sözc i bulm ak şağıd A. A rilen ı ve acay T şa rin e ükle sözc i eden 1. M ahşi 2. V ostça 3. D tiyaç 4. İh aba 5. K nış avra 6. D zgür Ö . 7 tihan 8. İm ağlup 9. M Ülke 10. iyet Kabil 11. zum ü L . 12 Ehlî 13. m Hükü 14. nma Davra 15. çlük ü G 16. 2 13 12 11 14 15 ıd ın ve az rını y la lamlı ıt an rin z lısı lam ıt An Z k özcü i n Yaba 5. k urma Dold 6. k 7. Seyre ak 8. Sıkm 6. 9. Sonra 7. 8. 9. 10. maz Yara Tatlı 10. ak Unutm çe Ka Türk 14 1. 4. rn Mode 5. ler le Cüm 3. Galip 4. . anın e kull mled ü irer c rı b bunla 2. S 3. 9 10 8 16 cükle 2. 7 6 5 4 öz aki s 1. Okuduğunu anlama çalışmaları... 1 nlam 3 şağ B. A Her konuyu pekiştiren farklı soru tipleri içeren tekrar çalışması sayfaları... SI n. ŞMA çözü Ç A L I ını yazarak R A lılar EKR si İlişki ri Defte zanım Türkçe Kazanım Defteri 3 İÇİNDEKİLER 1. TEMA – OKUMA KÜLTÜRÜ Sözcüğün Anlamı (Temel, Yan, Mecaz Anlam)............................................ 6 Terim Anlam.....................................................................9 Tekrar Çalışması........................................................... 10 Sözcükler Arası Anlam İlişkisi...................................... 11 Tekrar Çalışması........................................................... 14 İkilemeler...................................................................... 15 Deyimler........................................................................ 16 Atasözleri...................................................................... 17 Söz Sanatları................................................................. 18 Tekrar Çalışması........................................................... 22 Fiilimsiler....................................................................... 23 Fiilimsi Çeşitleri............................................................ 24 Tekrar Çalışması-1....................................................... 26 Tekrar Çalışması-2........................................................ 27 Okuduğunu Anlama...................................................... 28 2. TEMA – ATATÜRK Neden-Sonuç Cümleleri............................................... 32 Amaç-Sonuç Cümleleri................................................. 33 Koşul-Sonuç Cümleleri................................................. 34 Öznel ve Nesnel Cümleler............................................. 35 Çeşitli Duygu ve Düşünceleri Bildiren Cümleler........................................................................ 37 Doğrudan ve Dolaylı Anlatımlı Cümleler........................................................................ 38 Tekrar Çalışması........................................................... 39 Paragrafta Konu............................................................ 40 Paragrafta Ana Fikir...................................................... 41 Paragrafta Yardımcı Fikir.............................................. 42 Paragrafta Başlık.......................................................... 43 Tekrar Çalışması........................................................... 44 Paragrafta Yapı............................................................. 45 Paragrafta Anlatıcı........................................................ 46 Anlatım Biçimleri........................................................... 47 Düşünceyi Geliştirme Yolları......................................... 50 Tekrar Çalışması........................................................... 51 Okuduğunu Anlama...................................................... 52 4 Türkçe Kazanım Defteri 3. TEMA – MİLLÎ KÜLTÜR Cümlenin Ögeleri.......................................................... 56 Cümlenin Temel Ögeleri.............................................. 57 Özne-Yüklem Uyumu.................................................... 60 Tekrar Çalışması........................................................... 61 Cümlenin Yardımcı Ögeleri........................................... 62 Cümlenin Ögelerini Bulmada Önemli Noktalar............................................................ 65 Cümlede Vurgulanan Öge............................................. 66 Tekrar Çalışması........................................................... 67 Yazım Kuralları.............................................................. 68 Tekrar Çalışması-1....................................................... 76 Tekrar Çalışması-2........................................................ 77 Okuduğunu Anlama...................................................... 78 4. TEMA – KİŞİSEL GELİŞİM Noktalama İşaretleri..................................................... 82 Tekrar Çalışması........................................................... 95 Metin Türleri.................................................................. 96 Tekrar Çalışması......................................................... 103 Okuduğunu Anlama....................................................104 5. TEMA – TOPLUM HAYATI Fiilde Çatı.................................................................... 108 Öznesine Göre Fiiller................................................... 109 Nesnesine Göre Fiiller................................................. 113 Tekrar Çalışması.........................................................117 Cümle Türleri.............................................................. 118 Yükleminin Türüne Göre Cümleler ............................ 119 Yükleminin Yerine Göre Cümleler . ........................... 121 Anlamlarına Göre Cümleler........................................ 123 Yapısına Göre Cümleler.............................................. 127 Tekrar Çalışması......................................................... 135 Okuduğunu Anlama.................................................... 136 6. TEMA – ZAMAN VE MEKÂN Anlatım Bozuklukları...................................................140 Tekrar Çalışması......................................................... 157 Okuduğunu Anlama.................................................... 158 1. TEMA OKUMA KÜLTÜRÜ SÖZCÜKTE ANLAM 1. Konuşma kurallarını uygulama 6. Yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin yerine Türkçelerini kullanır. 4.Söz varlığını zenginleştirme 2. Aynı kavram alanına giren kelimeleri, anlam farklılıklarını dikkate alarak kullanır. 4. Okuduklarından hareketle öğrendiği kelimelerden sözlük oluşturur. SÖZCÜKLER ARASI ANLAM İLŞKİLERİ 4.Söz varlığını zenginleştirme 1. Kelimeler arasındaki anlam ilişkilerini kavrayarak birbiriyle anlamca ilişkili kelimelere örnek verir. SÖZCÜK GRUPLARINDA ANLAM VE SÖZ SANATLARI 3. Okuduğu metinde geçen kelime, deyim ve atasözlerini cümle içinde kullanır. 2. Okuduğu metni anlama ve çözümleme 1. Metnin bağlamından hareketle kelime ve kelime gruplarının anlamlarını çıkarır. 18. Metindeki söz sanatlarının anlatıma olan katkısını fark eder. 2. Planlı yazma 6. Atasözü, deyim ve söz sanatlarını uygun durumlarda kullanarak anlatımını zenginleştirir. 5. Kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanma 2. Yeni öğrendiği kelime, kavram, atasözü ve deyimleri kullanır. FİİLİMSİLER 1. Fiilimsiler ile ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama 1. Fiilimsiyle, fiil ve isim soylu kelimeler arasındaki farkları kavrar. 2. Fiilimsilerin işlevlerini ve kullanım özelliklerini kavrar. 3. Fiilimsileri özelliklerine uygun biçimde kullanır. 4. Cümlede, fiilimsiye bağlı kelime veya kelime gruplarını bulur. Sözcükte Anlam Sözcüğün Anlamı Tanım : Tek başına anlamı olan ya da bir anlam taşımasa da cümlede anlam kazanarak cümle kuruluşuna DİKKAT ! katkıda bulunan dil birimlerine sözcük (kelime) denir. Çok anlamlılık: Sözcüğün anlam özellikleri, cümle içindeki kullanımına göre belirlenir. ÖRNEK Alıştırma “Çıkmak” sözcüğünün aşağıdaki cümlelerde hangi anlamda kullanıldığını yazın. 1. Sabırsız adımlarla sınıftan çıktı. 2. Öğretmen çıktı ve hemen göreve başladı. 3. Dik yokuşu bir saatte çıktı. 4. Bu kumaştan istediğiniz örtüler çıkar mı bilmem. 5. Bu mevsimde kavun çıkmaz. soru Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerden hangisi karşısında verilen anlama uygun kullanılmamıştır? Cümle A) Elimde eğitim konusuna dokunan bir yazı var. İlişkin, ilgili olmak, değinmek B) Ben bir dostta önce güven ve saygı ararım. Önem verip istemek C) Havanın kararmasıyla caddedeki kalabalık dağılmaya başladı. D) Teklifimi kabul etmeyeceğini daha o gün anlamıştım. Çözüm: 6 Anlam Birliği, beraberliği bozulmak Birinin duygularını, istek ve düşüncelerini sezebilmek (2015 TEOG - Kasım) Türkçe Kazanım Defteri Sözcükte Anlam Temel Anlam DİKKAT ! Tanım : ÖRNEK “Kedi, kuyruğuyla oynuyordu.” cümlesindeki “kuyruk” söz- Temel anlam ve temel anlama bağlı yan anlamlar, sözcüğün gerçek anlamını oluşturur. cüğü, “hayvanların çoğunda gövdenin sonunda bulunan uzun ve esnek organ” anlamıyla temel anlamda kullanılmıştır. Yan Anlam DİKKAT ! Tanım : ÖRNEK “Baloda giydiği elbisenin uzun bir kuyruğu vardı.” cüm- lesindeki “kuyruk” sözcüğü “hayvanlarda gövdenin sonunda bulunan organa Bir sözcüğün yalnızca bir tane temel anlamı vardır ancak bir sözcüğün birden fazla yan anlamı olabilir. benzeyen uzantı” anlamıyla yan anlamda kullanılmıştır. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin temel anlamda mı yoksa yan anlamda mı kullanıldığını işaretleyin. Temel Anlam Yan Anlam 1. Çocuk, ağır adımlarla ilerledi sınav salonuna. 2. Meydandaki kalabalık yavaş yavaş dağılıyor. 3. Deniz kenarında balık tutanlar dikkatimizi çekti. 4. Okul ve ev, birbirine epey uzaktı. 5. Burcu işten çıkmış, haberin var mı? 6. Veda ederken söyledikleri hâlâ aklımda. 7. Havluların kenarı dantellerle süslenmişti. 8. Açık pencereden içeri taze hava giriyordu. 9. Yol açıktı, bu nedenle çabuk geldik buraya. 10. Başkasının aklıyla böyle davranıyor bize. 11. Ocaktaki yemeğe su ilave etti. 12. Elindeki ağır koliyle basamakları tırmandı. 13. Rüzgârdan saçları dağılmıştı. Türkçe Kazanım Defteri 7 Sözcükte Anlam Mecaz Anlam DİKKAT ! Tanım : ÖRNEK Bir sözcüğün mecaz anlamı bulunurken çıkış noktası, sözcüğün temel anlamı olmalıdır. Temel anlamla yakın bir ilgi varsa yan anlam, çok uzak bir çağrışım varsa mecaz anlamdır. “Üzerimde bir ağırlık var.” cümlesindeki “ağırlık” sözcüğü, temel anlamından tamamen uzaklaşarak “uyuşukluk ve gevşeklik durumu” anlamında yani mecaz anlamda kullanılmıştır. Alıştırma Aşağıdaki cümlelerde mecaz anlada kullanılmış sözcükleri yuvarlak içine alın. 1. Katıldığımız ihale istediğimiz gibi sonuçlanırsa yaşadık. 2. Sürekli konuşup bir şeyler sorarak arkadaşını açmak istiyordu. 3. Seminerde karşılaştığı başarılı arkadaşlarını iltifata boğdu. 4. Sende bu çene varken daha çok tartışırsınız ablanla. 5. Yaz tatilinde ne yapacağımız bizim için bir düğüm. 6. Zavallıcık, o kadar hasta ki günden güne eriyor! 7. Burçak, kardeşini eve postalayıp yanımıza gelecekmiş. soru 1. Bahçedeki ham elmaları koparmamalısın. 2. Rafineride ham petrol işleniyor. 3. Ham vücutla ancak bu kadar koşabilirim. 4. Ham adamlarla bu konuyu tartışmam. Numaralandırılmış cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, mecaz anlamıyla kullanılmıştır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 (2013 TEOG - Kasım) Çözüm: 8 Türkçe Kazanım Defteri
