Yerli Demokrasi Mümkün Mü?

Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
Değerli Burhan Dergisi okuyucusu! Niceleri vardır ki İslam adına birşeyler yapmak için yola
çıktıkları halde sonunda bir "demokrasi savaşçısı" olup çıkmışlardır. Bu ve benzeri kavramların
peşine düşünler, asıl gayeden uzaklaşmış, batı menşeli bu kavramlara iyiden iyiye gönüllerini
kaptırmışlar ve hatta bu kavramların peşinde bir ömür çürütmüşlerdir. Biz de bu durumun İslami
açıdan sakıncalarını hatırlatmak maksadıyla önceki yazılarımızda bu konuya değindik.. Bu
yazımızda da önceki yazıılarmıza atıflar yaparak yerli demokrasinin mümkün olup olmayacağını
tespit etmeye çalışacağız.
Bizim hayat tarzımız batılıların yaşam tarzına benzemiyor. Biz batılıların bizi içine hapsetmeye
çalıştığı kalıpların içerisinde kalmaya mecbur da değiliz. Batı üretimi bir halk olmanın aşağılıklını
fark ettiğimiz zaman kendi özgünlümüzün de kıymetini anlayacağız. Kendi toplumumuzda
kendiliğinden ortaya çıkmayan kavramları bağrımıza basmakta tereddüt ediyorsak, bunun
sebebi “üretilmiş bir toplum” olmaktan endişe ediyor olmamızdır. Batı üretimi kavramlardan bir
tanesi de kuşkusuz ki demokrasi kavramıdır. Burada akıllara şöyle bir soru gelebilir: “Batı’da iyi ve güzel bir şey varsa onu kendimize
mal etmemizde nasıl bir sakınca olabilir? Nerede olursa olsun iyiye ve güzele dair her şey
Müslüman olarak bizim öz malımız değil midir?” Bu soruyu soran kişinin ilk etapta haklı
1 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
olabileceğini düşünebiliriz. Yine bu bağlamda Efendimizin cahiliyedeki bazı uygulamaları
alarak onları İslamileştirdiğini de hatırlayabiliriz. Bunun gibi bizim de bazı kavramları
İslamileştirmemiz mümkündür. Fakat bir şeye cevaz vermek farklıdır, o şeyi tavsiye
etmek farklıdır. Yine bunun gibi bir şeyin mümkün olması farklıdır, doğru olması farklıdır.
Mümkün olduğunu söylediğimiz şeyin doğru olduğunu her zaman söyleyemeyiz.
Şu durumda bizim kavramları İslamileştirmemiz mümkün olsa da bunu yapmanın doğru olup
olmadığını enine boyuna düşünmemiz icap eder. Nitekim her kavramı İslamileştireceğiz diye bir
kaide yoktur. Farz edelim ki “demokrasi” kavramını Müslümanlaştırdık, kendimize uyarladık ve ona “yerli
demokrasi” adını verdik. Yerli bir demokrasiden bahsetmek pekâlâ mümkündür… Tabi burada
bir kavram oluşturmaktan bahsederken, kavramların toplumda kendiliğinden oluşması
gerektiğini de hatırlamakta fayda vardır. 2 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
(Önceleri toplumda karşılığı bulunan “kavram” daha sonra isimlendirilir ve artık bir “terim” olur.
Buna örnek olarak “tasavvuf” terimini gösterebiliriz. İslam’ın ilk yüzyılında var olan bu kavram
ancak üçüncü yüzyılında terimleşmiştir. Bu örneği terimlerin ne şekilde ortaya çıktığını izah
edebilmek için verdik.) Şimdi tekrar başa dönelim; elimizde batıda ortaya çıkan ve terimleşen bir kavram var. Ve bu
haliyle demokrasinin İslami bir kavram olduğunu söyleyemiyoruz. Ama onun İslam’la çelişen
yönlerini ayıklıyor ve onu İslami bir kavram haline getiriyoruz ve adına da “yerli demokrasi”
diyoruz. Böylece demokrasinin İslam’la çelişen yanlarını ortadan kaldırmış oluyoruz. Şu
durumda İslam’ın temel prensipleri ile çatışmayan bir kavramla bizim Müslümanlar olarak
çatışmamız da pek mantıklı değildir. Demek ki biz bu mantıkla buraya kadar olan bölümden yerli
bir demokrasinin mümkün olduğu sonucunu çıkartıyoruz. Fakat bir şeyin mümkün olması bütün
sorunları ortadan kaldırmıyor. Bu sefer de başka sıkıntılarla, başka risklerle karşılaşıyoruz. Birincisi “yerli demokrasi” kavramı her ne kadar İslami bir hale sokulsa da
isimlendirmenin getirdiği bazı problemler ortaya çıkıyor. İslami bir demokrasinin
demokrasi olmaktan çıkacağı şeklindeki ciddi bir itirazla karşı karşıya kalıyoruz ki ilk
sorunu bu teşkil ediyor. İslam’ın doğrularını ve üzerinde şer’î hüküm bulunan meseleleri
parlamentoda oylamaya izin vermeyen bir demokrasi elbette ki Batı’dan bize aktarılmış
şekliyle bir demokrasi olmayacaktır. Bu çeşit bir demokrasinin adı “yerli demokrasi” bile
olsa, batılı insan ve onun bizdeki ruh ikizleri haklı olarak bunun demokrasi olmadığını
söyleyeceklerdir. Neden haklı olarak dediğimi şöyle izah etmek isterim: Faraza bizdeki
“şeriat” terimini batılılar alsa ve buna “modern şeriat” deseler, biz bunun bizdeki “şeriat”
olduğunu söyleyebilir miyiz? Şu durumda bizim açımızdan yerli demokrasi mümkün olsa
da bunun tam bir “demokrasi” olmayacağını da inkar etmememiz gerekir. 3 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
İsimlendirmenin getirdiği sıkıntılardan bir diğeri ise İslam’da olmadığını iddia ettiğimiz bir şeyin
ismini kullanmanın getireceği sıkıntılardır. Mesela faiz kötü bir şeyse biz buna “yerli faiz” diyerek
onu meşru kabul edebilir miyiz? Bu noktada konjonktürel bazı itirazların gelmesi kaçınılmazdır.
Çünkü öyle dönemler vardır ki insanlar “demokrasi” dedikleri halde aslında başka şeyleri
kastetmişlerdir. Bir şekilde takiyeye zorlanmışlardır. Üçüncü olarak bir diğer sıkıntı da “demokrasi” gibi İslam’da olmayan bir “kavram”ın ismini
almamız, Batı karşısında bir çeşit aşağılık kompleksine girdiğimiz şeklinde yorumlanabilir.
Kendine güvenen, özüne sahip çıkan ve Müslümanlıkla şereflenen bir milletin, Batı’nın
kavramlarıyla dönüştürülmekten rahatsızlık duyması normaldir. Kültürel ve tarihi köklerimize
döndüğümüzde, hiçbir batılı kavrama ihtiyaç duymayacak kadar zengin bir medeniyetin
mensubu olduğumuzun farkına varırız. Müslümanlar olarak hiçbir şekilde İslam’a uymayan ve yakışmayan bir düşünceyi
benimsemediğimiz gibi bize dayatılan İslam dışı kavramları da benimsemek durumunda değiliz.
Kavram eksikliği yönünden sıkıntımız olduğunu iddia edenlerin, döneminin en büyük hukukçusu
olan İmam-ı Azam Ebu Hanife’yi ve diğer müçtehit imamları okumalarında fayda vardır. 4 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
Buraya kadar olan bölümde yerli demokrasinin mümkün olduğunu ancak bunun
isimlendirmeden kaynaklanan bazı sıkıntılarının olabileceğini tespit ettik. Ne gariptir ki bizdeki
entelektüeller -isimlendirmeden kaynaklanan sıkıntılar olmakla birlikte- hiç olmazsa yerli
demokrasiyi savunacaklarına batılı anlamda bir demokrasinin ideal olduğunu söylüyorlar. Oysa
batılı anlamdaki bir demokrasinin seküler köklere dayandığı için İslamî olamayacağını, İslamî
olmayan bir şeyin de ideal olamayacağını fark edemiyorlar. Batıdaki birtakım ideal uygulamaları
tasvip etmek ayrı bir şeydir, batılı anlamda bir demokrasiyi savunmak ayrı bir şeydir. Bu ikisini
de birbirine karıştırmamak gerekir. Bizdeki entelektüeller bu konuda çok büyük bir çelişki içerisindeler. Sekülerizmi yerden yere
vuruyorlar ama sekülerizmle aynı kültür köklerine bağlı olan demokrasiyi yüceltiyorlar.
Demokrasinin Yüce Allah’ı ahirete hapsetme ve dünya işlerine karıştırmama felsefesiyle yani
sekülerizmle olan paralelliğini görmezden geliyorlar. Her ne kadar demokrasinin kökleri eski
Yunan’a dayansa da modern demokrasi aydınlanma felsefesinin bir ürünü olarak sekülerizm
felsefesi ile birlikte karşımıza çıkmıştır. Şu durumda batılı anlamda demokrasi isteyen bir
Müslüman farkında olmadan seküler bir dünya nizamı istiyor demektir. Batılı anlamda bir demokrasinin her şeyden önce kendisi bir tabudur. Onun merkezinde yer
alan “insan” adeta onda putlaştırılmıştır. Bizim düşüncemizin merkezinde ise “Rabbü’l
Alemin”
bulunma
ktadır. Ve O bize yeryüzünde hiçbir şeyin dinden bağımsız olmadığını öğretir. Ki yeryüzündeki
düzen Allah’la barışık olmalıdır. Seküler bir felsefeye dayanan, insanın ilahlaştırıldığı bir
5 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
anlayışla üretilen kavramın, Müslüman’a hitap etmesi ise düşünülemez. Neticede Müslüman’ın dünya görüşü “insan merkezli” değil “Rab merkezli”dir. Peygamberin
sunduğu yaşam tarzında hayatın her boyutunu Rab kuşatır. Burada şunu hatırlatmakta fayda
vardır ki batılı anlamdaki demokrasi insan merkezli bir demokrasi olsa da İslami olmadığı gibi
insanî de değildir. Bu konuda yazar Nihat Genç’in önemli bir tespiti vardır, şöyle der: “Birileri
tarihini bilmeden, kendi kardeşleşme kültürünün kurumlarını bilmeden Batı’nın sosyal
çatışma ve kardeş kanından süzülmüş demokrasi kültürüne sarılıp, işte ne güzel
demokrasi, en güzel rejim bu diyebilir.
” (Karanlığa Okunan Ezanlar, s. 46) Demokrasi dediğimiz kavram ve onun arkasındaki batı felsefesinin, bizim “Rab” merkezli
Müslüman’ca hayat algımızla uzaktan yakından bir alakası yoktur. Bizde “Rabb’in” düşüncenin
merkezinde yer alması insanın değersizleştirilmesi anlamına gelmez. Şöyle ki Yunus Emre “Ya
ratılanı severiz, yaratandan ötürü”
derken, merkezine Yüce Allah’ı koyan ancak insanı ve tüm mahlukatı da ihmal etmeyen İslam
düşünce sistemini en güzel şekilde özetlemiştir.Değerli Burhan Dergisi okuyucusu! Niceleri
vardır ki İslam adına birşeyler yapmak için yola çıktıkları halde sonunda bir "demokrasi
savaşçısı" olup çıkmışlardır. Bu ve benzeri kavramların peşine düşünler, asıl gayeden
uzaklaşmış, batı menşeli bu kavramlara iyiden iyiye gönüllerini kaptırmışlar ve hatta bu
kavramların peşinde bir ömür çürütmüşlerdir. Biz de bu durumun İslami açıdan sakıncalarını
hatırlatmak maksadıyla önceki yazılarımızda bu konuya değindik.. Bu yazımızda da önceki
6 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
yazıılarmıza atıflar yaparak yerli demokrasinin mümkün olup olmayacağını tespit etmeye
çalışacağız.
Bizim hayat tarzımız batılıların yaşam tarzına benzemiyor. Biz batılıların bizi içine hapsetmeye
çalıştığı kalıpların içerisinde kalmaya mecbur da değiliz. Batı üretimi bir halk olmanın aşağılıklını
fark ettiğimiz zaman kendi özgünlümüzün de kıymetini anlayacağız. Kendi toplumumuzda
kendiliğinden ortaya çıkmayan kavramları bağrımıza basmakta tereddüt ediyorsak, bunun
sebebi “üretilmiş bir toplum” olmaktan endişe ediyor olmamızdır. Batı üretimi kavramlardan bir
tanesi de kuşkusuz ki demokrasi kavramıdır. Burada akıllara şöyle bir soru gelebilir: “Batı’da iyi ve güzel bir şey varsa onu kendimize
mal etmemizde nasıl bir sakınca olabilir? Nerede olursa olsun iyiye ve güzele dair her şey
Müslüman olarak bizim öz malımız değil midir?”
Bu
soruyu soran kişinin ilk etapta haklı olabileceğini düşünebiliriz. Yine bu bağlamda Efendimizin
cahiliyedeki bazı uygulamaları alarak onları İslamileştirdiğini de hatırlayabiliriz. Bunun gibi bizim
de bazı kavramları İslamileştirmemiz mümkündür. Fakat bir şeye cevaz vermek farklıdır, o şeyi
tavsiye etmek farklıdır. Yine bunun gibi bir şeyin mümkün olması farklıdır, doğru olması farklıdır.
Mümkün olduğunu söylediğimiz şeyin doğru olduğunu her zaman söyleyemeyiz.
7 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
Şu durumda bizim kavramları İslamileştirmemiz mümkün olsa da bunu yapmanın doğru olup
olmadığını enine boyuna düşünmemiz icap eder. Nitekim her kavramı İslamileştireceğiz diye bir
kaide yoktur. Farz edelim ki “demokrasi” kavramını Müslümanlaştırdık, kendimize uyarladık ve ona “yerli
demokrasi”
adını verdik. Yerli bir demokrasiden bahsetmek pekâlâ mümkündür… Tabi burada bir kavram
oluşturmaktan bahsederken, kavramların toplumda kendiliğinden oluşması gerektiğini de
hatırlamakta fayda vardır. (Önceleri toplumda karşılığı bulunan “kavram” daha sonra isimlendirilir ve artık bir “terim” olur.
Buna örnek olarak
“tasavvuf” terimini
gösterebiliriz. İslam’ın ilk yüzyılında var olan bu kavram ancak üçüncü yüzyılında terimleşmiştir.
Bu örneği terimlerin ne şekilde ortaya çıktığını izah edebilmek için verdik.) Şimdi tekrar başa dönelim; elimizde batıda ortaya çıkan ve terimleşen bir kavram var. Ve bu
haliyle demokrasinin İslami bir kavram olduğunu söyleyemiyoruz. Ama onun İslam’la çelişen
yönlerini ayıklıyor ve onu İslami bir kavram haline getiriyoruz ve adına da “yerli demokrasi”
diyoruz. Böylece demokrasinin İslam’la çelişen yanlarını ortadan kaldırmış oluyoruz. Şu
durumda İslam’ın temel prensipleri ile çatışmayan bir kavramla bizim Müslümanlar olarak
8 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
çatışmamız da pek mantıklı değildir. Demek ki biz bu mantıkla buraya kadar olan bölümden yerli
bir demokrasinin mümkün olduğu sonucunu çıkartıyoruz. Fakat bir şeyin mümkün olması bütün
sorunları ortadan kaldırmıyor. Bu sefer de başka sıkıntılarla, başka risklerle karşılaşıyoruz. Birincisi “yerli demokrasi” kavramı her ne kadar İslami bir hale sokulsa da isimlendirmenin
getirdiği bazı problemler ortaya çıkıyor. İslami bir demokrasinin demokrasi olmaktan çıkacağı
şeklindeki ciddi bir itirazla karşı karşıya kalıyoruz ki ilk sorunu bu teşkil ediyor. İslam’ın
doğrularını ve üzerinde şer’î hüküm bulunan meseleleri parlamentoda oylamaya izin vermeyen
bir demokrasi elbette ki Batı’dan bize aktarılmış şekliyle bir demokrasi olmayacaktır. Bu çeşit bir
demokrasinin adı “yerli demokrasi” bile olsa, batılı insan ve onun bizdeki ruh ikizleri haklı olarak
bunun demokrasi olmadığını söyleyeceklerdir. Neden haklı olarak dediğimi şöyle izah etmek
isterim: Faraza bizdeki
“şeriat” terimini batılılar alsa ve buna
“modern şeriat”
deseler, biz bunun bizdeki
“şeriat”
olduğunu söyleyebilir miyiz? Şu durumda bizim açımızdan yerli demokrasi mümkün olsa da
bunun tam bir
“demokrasi”
olmayacağını da inkar etmememiz gerekir. İsimlendirmenin getirdiği sıkıntılardan bir diğeri ise İslam’da olmadığını iddia ettiğimiz bir şeyin
ismini kullanmanın getireceği sıkıntılardır. Mesela faiz kötü bir şeyse biz buna “yerli faiz”
diyerek onu meşru kabul edebilir miyiz? Bu noktada konjonktürel bazı itirazların gelmesi
kaçınılmazdır. Çünkü öyle dönemler vardır ki insanlar “demokrasi” dedikleri halde aslında başka
şeyleri kastetmişlerdir. Bir şekilde takiyeye zorlanmışlardır. 9 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
Üçüncü olarak bir diğer sıkıntı da “demokrasi” gibi İslam’da olmayan bir “kavram”ın ismini
almamız, Batı karşısında bir çeşit aşağılık kompleksine girdiğimiz şeklinde yorumlanabilir.
Kendine güvenen, özüne sahip çıkan ve Müslümanlıkla şereflenen bir milletin, Batı’nın
kavramlarıyla dönüştürülmekten rahatsızlık duyması normaldir. Kültürel ve tarihi köklerimize
döndüğümüzde, hiçbir batılı kavrama ihtiyaç duymayacak kadar zengin bir medeniyetin
mensubu olduğumuzun farkına varırız. Müslümanlar olarak hiçbir şekilde İslam’a uymayan ve yakışmayan bir düşünceyi
benimsemediğimiz gibi bize dayatılan İslam dışı kavramları da benimsemek durumunda değiliz.
Kavram eksikliği yönünden sıkıntımız olduğunu iddia edenlerin, döneminin en büyük hukukçusu
olan İmam-ı Azam Ebu Hanife’yi ve diğer müçtehit imamları okumalarında fayda vardır. Buraya kadar olan bölümde yerli demokrasinin mümkün olduğunu ancak bunun
isimlendirmeden kaynaklanan bazı sıkıntılarının olabileceğini tespit ettik. Ne gariptir ki bizdeki
entelektüeller -isimlendirmeden kaynaklanan sıkıntılar olmakla birlikte- hiç olmazsa yerli
demokrasiyi savunacaklarına batılı anlamda bir demokrasinin ideal olduğunu söylüyorlar. Oysa
batılı anlamdaki bir demokrasinin seküler köklere dayandığı için İslamî olamayacağını, İslamî
olmayan bir şeyin de ideal olamayacağını fark edemiyorlar. Batıdaki birtakım ideal uygulamaları
tasvip etmek ayrı bir şeydir, batılı anlamda bir demokrasiyi savunmak ayrı bir şeydir. Bu ikisini
de birbirine karıştırmamak gerekir. 10 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
Bizdeki entelektüeller bu konuda çok büyük bir çelişki içerisindeler. Sekülerizmi yerden yere
vuruyorlar ama sekülerizmle aynı kültür köklerine bağlı olan demokrasiyi yüceltiyorlar.
Demokrasinin Yüce Allah’ı ahirete hapsetme ve dünya işlerine karıştırmama felsefesiyle yani
sekülerizmle olan paralelliğini görmezden geliyorlar. Her ne kadar demokrasinin kökleri eski
Yunan’a dayansa da modern demokrasi aydınlanma felsefesinin bir ürünü olarak sekülerizm
felsefesi ile birlikte karşımıza çıkmıştır. Şu durumda batılı anlamda demokrasi isteyen bir
Müslüman farkında olmadan seküler bir dünya nizamı istiyor demektir. Batılı anlamda bir demokrasinin her şeyden önce kendisi bir tabudur. Onun merkezinde yer
alan “insan” adeta onda putlaştırılmıştır. Bizim düşüncemizin merkezinde ise “Rabbü’l Alemin”
bulunmaktadır. Ve O bize yeryüzünde hiçbir şeyin dinden bağımsız olmadığını öğretir. Ki
yeryüzündeki düzen Allah’la barışık olmalıdır. Seküler bir felsefeye dayanan, insanın
ilahlaştırıldığı bir anlayışla üretilen kavramın, Müslüman’a hitap etmesi ise düşünülemez. Neticede Müslüman’ın dünya görüşü “insan merkezli” değil “Rab merkezli”dir. Peygamberin
sunduğu yaşam tarzında hayatın her boyutunu Rab kuşatır. Burada şunu hatırlatmakta fayda
vardır ki batılı anlamdaki demokrasi insan merkezli bir demokrasi olsa da İslami olmadığı gibi
insanî de değildir. Bu konuda yazar Nihat Genç’in önemli bir tespiti vardır, şöyle der: “Birileri
tarihini bilmeden, kendi kardeşleşme kültürünün kurumlarını bilmeden Batı’nın sosyal çatışma
ve kardeş kanından süzülmüş demokrasi kültürüne sarılıp, işte ne güzel demokrasi, en güzel
rejim bu diyebilir.” (Karanlığa Okunan Ezanlar, s. 46) 11 / 12
Yerli Demokrasi Mümkün Mü?
Perşembe, 11 Ağustos 2011 07:15
Demokrasi dediğimiz kavram ve onun arkasındaki batı felsefesinin, bizim “Rab” merkezli
Müslüman’ca hayat algımızla uzaktan yakından bir alakası yoktur. Bizde “Rabb’in” düşüncenin
merkezinde yer alması insanın değersizleştirilmesi anlamına gelmez. Şöyle ki Yunus Emre “Ya
ratılanı severiz, yaratandan ötürü”
derken, merkezine Yüce Allah’ı koyan ancak insanı ve tüm mahlukatı da ihmal etmeyen İslam
düşünce sistemini en güzel şekilde özetlemiştir.
12 / 12