İngilizce Literatürde Mecelle Algısı Doç. Dr. Sami Erdem

İngilizce Literatürde Mecelle Algısı
Doç. Dr. Sami Erdem
Hazırlanmasından kısa süre sonra Arapça, Fransızca, Ermenice ve İngilizce gibi
farklı dillere tercüme edilen Mecelle hakkında yirminci yüzyılın başlarından
itibaren, teknik özellikleri, muhtevası, tarihsel önemi ve sonraki gelişmelere
etkisi itibariyle bir literatürün oluştuğu görülmektedir.
İngilizce literatürde, 20. Yüzyılın ilk çeyreğinde daha çok II. Meşrutiyet
döneminde Türkiye’deki modernleşme gelişmelerini açıklamaya dönük bir
unsur olarak, 1920’li yıllardan itibaren ise Filistin ve İsrail’deki hukuki durum
ve meri hukuk bakımından Mecelle’ye atıflar bulunmaktadır. Sonraki
dönemlerde, İslam ülkelerindeki medeni hukuk kanunlaştırmaları, İslam
hukukunun kanun metni halindeki bu ilk tecrübesinin dikkatle tartışılmasına
sebep olmuştur.
İslam’ı ya da İslam dünyasını konu alan kitap ve makalelerde yüzyılın başından
itibaren Mecelle’ye yönelen ilgi, 1970’lerden itibaren önemli ölçüde artmıştır.
Son 30 yılda Batılı akademik çevrelerde Osmanlı tarihi ve Osmanlı hukuk tarihi
alanındaki çalışmalarda görülen artıştan Mecelle de nasibini almıştır.
Osmanlı ve İslam dünyasında modernleşme, Çağdaş Türkiye ve Ortadoğu,
modern dönemde İslam siyaset ilişkisi, hukuksal modernleşme gibi konuları
içeren İngilizce literatürde Mecelle’nin teknik muhtevasına, tarihsel önemine
ve etkilerine dair değerlendirmeler bulmak mümkündür. Dolayısıyla Mecelle
ile ilgili yapılacak bir literatür değerlendirmesi hukukun dışındaki alanları da
içerecek biçimde disiplinlerarası bir çalışmayı zorunlu kılmaktadır.
Bu tebliğde, ilk tercümelerinden itibaren günümüze kadar İngilizce literatürde
Mecelle’nin ele alınış ve algılanışı kronolojik ve tarihsel bağlamı içinde genel bir
değerlendirmeye tabi tutulacaktır.