PowerPoint Sunusu - Tıbbi Onkoloji Derneği

HASTALARIN SIK SORDUKLARI SORULAR
BESLENME VE KANSER
Doç. Dr. Bülent KARAGÖZ
GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi
Tıbbi Onkoloji Servisi
Beslenme ve Kanser
• Beslenme
– Kansere hastasında beslenme
• Morbidite
• Yan etki yönetiminde
– Pogresyon ya da nüksü engellemek için
– Kanserden korunma
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
2
Beslenme ve Kanser
• Epidemiyolojik çalışma düzenleri
– Gözlemsel çalışmalar
• Tanımlayıcı çalışmalar
• Analitik çalışmalar
–
–
–
–
Ekolojik çalışmalar
Migrasyon çalışmaları
Vaka-kontrol çalışmaları
Kohort çalışmaları
– Girişimsel çalışmalar
• Bireysel bazlı çalışmalar
• Toplum bazlı girişimsel çalışmalar
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
3
Et tüketimi ile kanser arasında ilişki var
mıdır?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
4
Et tüketimi ile kanser arasında ilişki var mıdır?
• Kanser oluşumunu tetikleyebilir
– Anabolik hormonlar
– Heme demiri
– Nitratlar (->nitrozamin)
– Tütsülenmiş, işlenmiş et
– Heterosiklik aminler ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar
– Hayvanlarda kanser gelişimi
» Pişirme süresi, şekli, sıcaklık ile ilişkili
• Kırmızı et, balık, beyaz et
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
5
Et tüketimi ile kanser arasında ilişki var mıdır?
• Düzenli kırmızı et tüketimi
– Kolorektal kanser
• Metaanaliz
– 120 g/gün artmış tüketim: riski %24 artırıyor
• Norat T, Int J Cancer 2002;98:241
• Nurses’ Health Study II
– Kırmız et ve işlenmiş et riski artırıyor
• Cho E, Arch Intern Med 2006;166:2253
– Meme kanseri
• Prospektif kohort çalışmalarda (toplu analiz)
– İlişki gösterilemedi
• Missmer SA, Int J Epidemiol 2002;31:78
• Nurses’ Health Study II
– Riski artırıyor
» 1,5 kez /gün vs ≤ 3/hf (Beyaz et etkisiz)
• Cho E, Arch Intern Med 2006;166:2253
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
6
Et tüketimi ile kanser arasında ilişki var mıdır?
• Kırmızı et tüketimi
– Kanser mortalitesini artırıyor (+ total mortalite)
• Nurses’ Health Study
• Health Professionals’ Follow-up Study
» Pan A, Arch Intern Med 2012;172:556-563
• NIH-AARP (American Assoc of Retired Persons) Diet and Health Study
» Sinha R, Arch Intern Med. 2009;169(6):562-571
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
7
Kanserden korunmak için diyette yağdan kaçınmalı mıyım?
Hangi çeşit yağı tüketmeliyim?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
8
Kanserden korunmak için diyette yağdan kaçınmalı mıyım?
Hangi çeşit yağı tüketmeliyim?
• Yüksek oranda yağ -> safra asit salımı
• Karsinojenlere dönüşüm
• Promoter olarak davranır
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
9
Kanserden korunmak için diyette yağdan kaçınmalı mıyım?
Hangi çeşit yağı tüketmeliyim?
• Kolon kanseri
– Japonlarda II Dünya Savaşı sonrası
• Diyet yağ x2,5 artınca kolon kanser sıklığı arttı
– Kohort çalışmalar
• Yüksek hayvansal yağ tüketimi riski artırıyor
– Bu artış kırmızı et tüketimine bağlı
» Norat T, Int J Cancer 2002;98(2):241
– Nurses’ Health Study
» Willett WC, N Engl J Med 1990;323(24):1664
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
10
Kanserden korunmak için diyette yağdan kaçınmalı mıyım?
Hangi çeşit yağı tüketmeliyim?
• Meme kanseri
– Vaka-kontrol çalışmaları (metaanaliz: 100 g/gün artış RR=1,35 )
» Howe GR, J Natl Cancer Inst 1990; 82(7): 561
– Kohort çalışmalar
• Meme kanser riskini artırıyor
– Nurses’ Health Study
– EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition)
– NIH-AARP (American Assoc of Retired Persons) Diet and Health Study
» Kim EH, Am J Epidemiol 2006;164:990
» Sieri S, Am J Clin Nutr 2008;88:1304
» Thiebaut AC, J Natl Cancer Inst2007;99:451
• Diyetteki yağ tüketimi ile ilişki zayıf
– Eski kohort çalışmalar (metaanaliz)
» Hunter DJ NEJM 1996; 334 (6):356
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
11
Kanserden korunmak için diyette yağdan kaçınmalı mıyım?
Hangi çeşit yağı tüketmeliyim?
• Meme kanseri
– Diyette yağın azaltılması
• Yüksek tüketimi olanlarda meme kanserini azaltıyor
– Women’s Health Initiative rand. kontr. Diyet Modifikasyon Çalışması
» Prentice RL, JAMA2006;295:629
• Meme kanser tanısı almış hastalarda
– Rekürrens riskini %23 azaltıyor
– Meme kanser mortalitesini %17 azaltıyor
» Xing MY, Asian Pac J Cancer Prev 2014;15:1141
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
12
Kanserden korunmak için diyette yağdan kaçınmalı mıyım?
Hangi çeşit yağı tüketmeliyim?
• Prostat kanseri
– Yüksek hayvansal yağ tüketimi riski artırıyor
» Crowe FL, Am J Clin Nutr 2008;87(5):1405
» Park S-Y, Int J Cancer 2007;121(6):1339
» Schuurman AG, Cancer 1999;86(6):1019
• Over kanseri
• Omega 3 ve 6 tüketimi riskini azaltıyor, trans yağlar artırıyor
» Merrit MA, Br J Cancer 2014; 110:1392-1401
• Endometrium ve akciğer kanseri
– İlişki gösterilemedi
» Smith-Warner SA, Cancer Epidemiol Biom Prev 2002;11:987
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
13
Meyve ve sebze ağırlıklı mı beslenmeliyim?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
14
Meyve ve sebze ağırlıklı mı beslenmeliyim?
• Zengin içerik
– Antioksidan
– Lif
– Potasyum
– Kerotenoid
– C vitamini
– Folat
– Diğer vitaminler
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
15
Meyve ve sebze ağırlıklı mı beslenmeliyim?
• Kolorektal kanserler
– Bazı prospektif çalışmalarda ters birliktelik var
– Yeni kohort çalışmalarda ilişki gösterilemedi
• Nurses’ Health Study
• Health Professionals’ Follow-up Study
» Michels KB, JNCI 2000;92:1740
• Metaanaliz (14)
» Koushik A, JNCI 2007;99:1471
• Mide kanseri
– Bazı prospektif çalışmalarda ters birliktelik var
» World Cancer Research Fund. American Institute for Cancer
Research 2007.
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
16
Meyve ve sebze ağırlıklı mı beslenmeliyim?
• Meme Kanseri
– İlişki açık değil
• Toplu analiz (8) ve EPIC çalışması
» Smith-Warner SA, JAMA 2001;285(6):769
» van Gils CH, JAMA 2005;293(2):183
– ER (-) meme kanseri riskini azaltıyor
• Nurses’ Health Study
» Fung TT, J Nutr 2006;136(2):466
• Akciğer kanseri ve diğer kanserlerde
– Risk azalımı gösterilemedi
• Metaanaliz, Health Professionals’ Follow-up ve EPIC çalışmaları
» Smith-Warner SA, Int J Cancer 2003;107(6):1001
» Hung HC, J Natl Cancer Inst 2004;96(21):1577
» Boffetta P, J Natl Cancer Inst2010;102(8):529
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
17
Liften zengin diyet ve kanser ilişkisi nedir?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
18
Liften zengin diyet ve kanser ilişkisi nedir?
• Denis Burkitt
– 1969 Afrika:
• Yüksek lif tüketimi: kolon kanseri sıklığı düşük
• Lif
– Kanserden koruyucu olabilir
•
•
•
•
Kolon luminal bakterilerince fermante olur
Hacim oluşturucu etki – transit zamanını azaltır
Karsinojenik kimyasallara bağlanır
Apopitozu stimule edebilir
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
19
Liften zengin diyet ve kanser ilişkisi nedir?
• Kolon kanseri (liften zengin diyet)
– Vaka-kontrol çalışmaları (metaanaliz, 16)
• Kolon kanser riskini azaltıyor
– Prospektif kohort çalışmalar
• Nurses’ Health Study
• Health Professionals’ Follow-up Study
» Michels KB, Cancer Epidemiol Biom Prev 2005;14:842
• EPIC Study
– Yaş, cinsiyet, kilo alımı, boy, kilo dikkate alınırsa ters orantı var
» Bingham SA, Lancet 2003;361:1496
• NIH-AARP Diet and Health Study
– İlişki gösterilemedi
– Tam tahıl tüketimi ile riskte küçük azalma
» Schatzkin A, Am J Clin Nutr 2007;85:1353
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
20
Liften zengin diyet ve kanser ilişkisi nedir?
• Meme Kanseri
– Metaanaliz (10 Vaka-kontrol)
• Meme kanser riskini azaltıyor
– 6 prospektif çalışma
• İlişki gösterilemedi
»
»
»
»
»
»
Willett WC, JAMA 1992;268:2037
Graham S, Am J Epidemiol 1992;136:1327
Terry P, Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2002;11:1507
Verhoeven DT, Br J Cancer 1997;75:149
Jarvinen R, Cancer Lett 1997;114:251
Horn-Ross PL, Cancer Causes Control 2002;13:407
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
21
Liften zengin diyet ve kanser ilişkisi nedir?
• Mide kanseri
– Netherlands Cohort Study
• İlişki gösterilmedi
» Botterweck AA, Cancer 2000;88:737
• Prostat kanseri
– Lif tüketimi riski azaltıyor
» Descasaux M, J Nutr 2014 Feb 19
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
22
Turpgiller kanser gelişimini engeller mi?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
23
Turpgiller kanser gelişimini engeller mi?
•
•
•
•
•
•
•
•
Lahana
Brokoli
Brüksel lahanası
Karnabahar
Turp
Şalgam
Roka
Tere
– Karotenoidlerden (beta karoten, lutein, zeaxanthin),
vitamin C, E ve K, folat, mineraller ve liften zengin
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
24
Turpgiller kanser gelişimini engeller mi?
• Etki
•
•
•
•
•
DNA hasarından hücreyi korumaya yardım
Karsinojenlerin inaktivasyonu
Antiviral, antibakteriyal, antiinflamatuvar etki
Apopitoz induksiyonu
Anjiogenez ve tm hücre migrasyon inhibisyonu
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
25
Turpgiller kanser gelişimini engeller mi?
• Kolon kanseri
– Kohort çalışmalarda ilişki yok
»
»
»
McCullough ML, Cancer Causes & Control 2003;14:959-970
Flood A, Am J Clin Nutr 2002;75:936-943
Michels KB, JNCI 2000; 92: 1740-1752
– Netherlands Cohort Study on Diet and Cancer
• Kolon kanser riski azalıyor (rektum değil)
»
Voorrips LE, Am J Epidem 2000;152:1081-1092
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
26
Turpgiller kanser gelişimini engeller mi?
• Meme kanseri
– Vaka-kontrol çalışması:
• Turpgillerin fazla tüketimi: düşük meme kanser riski
» Terry P, JAMA 2001;285:2975-2977
– Kohort çalışmalarda ilişki yok ya da küçük
» Smith-Warner SA, JAMA 2001;285:769-776
» Zhang S, JNCI 1999;91:547-556
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
27
Turpgiller kanser gelişimini engeller mi?
• Prostat kanseri
– Bazı vaka-kontrol çalışmalarında
• Riski azaltıyor
»
»
Kolonel LN, Cancer Epidem Bio & Prev 2000;9:795-804
Jain MG, Nutr and Cancer 1999;34:173-184
– Kohort çalışmalarda
• İlişki yok ya da küçük
»
»
»
Schuurman AG, Cancer Epidem Bio & Prev 1998;7:673-680
Giovannucci E, Cancer Epidem Bio & Prev 2003;12:1403-1409
Key TJ, Int J Cancer 2004;109:119-124
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
28
Turpgiller kanser gelişimini engeller mi?
• Akciğer kanseri
• Kohort çalışmalarda
– İlişki küçük
»
»
»
Neuhouser ML, Cancer Epidem Bio & Prev 2003;12:350-358
Voorrips LE, Cancer Causes and Control 2000;11:101-115
Chow WH, Cancer Causes and Control 1992;3:247-254
• Nurses’ Health Study
• Health Professionals’ Follow-up Study
– Akc kanser riskini azaltıyor (≥5/hafta)
»
Feskanich D, JNCI 2000;92:1812-1823
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
29
Şeker tüketiminin kanser gelişimine etkisi
var mı?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
30
Şeker tüketiminin kanser gelişimine etkisi
var mı?
•
Karsinogenezi stimule edebilir
–
İnsulin benzeri büyüme faktörü-1 (IGF-1) ve
»
–
–
İnsulin sentezi
Oksidatif stres
»
–
Kaaks R, Proc Nutr Soc. 2001;60:91–106
Ceriello A, Metabolism. 1999;48:1503–1508
Kilo alımı, obezite
» World Health Organization (WHO); 2003. Diet, nutrition
and the prevention of chronic diseases.
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
31
Şeker tüketiminin kanser gelişimine etkisi
var mı?
•
Epidemiyolojik çalışmalar
–
–
Kolon kanseri ile ilişki olabilir
Diğer kanserlerin risk artışı gösterilemedi.
»
•
World Cancer Research Fund (WCRF), AICR; 2007
Vaka kontrol çalışmalarında ilişki var
» Burley VJ, Eur J Cancer Prev 1997; 6:422-34
•
Nurses' Health Study
–
Pankreas kanseri riskinde artış
»
Michaud DS, JNCI 2002;94:1293-1300
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
32
Şeker tüketiminin kanser gelişimine etkisi
var mı?
•
NIH-AARP Diet and Health Study (n:435674)
–
Bazı kanserlerin riski artıyor
•
•
•
–
Over kanserinde azalma
•
–
Özefagus kanseri
İnce barsak kanseri
Plevral kanser
Kadınlarda tüm şekerlerin tüketimi
Sık rastlanan kanserlerde risk artışı saptanamadı.
»
–
Tasevska N, Int J Cancer 2012;130:159-169
Kanser mortalitesine etkisi yok (n:11412+6318)
»
Tasevska N, Am J Clin Nutr 2014 Feb
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
33
Süt ve süt ürünleri tüketebilir miyim?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
34
Süt ve süt ürünleri tüketebilir miyim?
• Kolorektal kanserler
– Metaanaliz (15 kohort, n:900000+5200)
• Fermente olmayan süt erkekte düşük kolon kanseri ile beraber
– Rektum değil, kadında etki yok
• Fermente süt, peynir etkisiz
» Ralston RA, Crit Rev Food Sci Nutr. 2014;54:1167-79
– EPIC çalışması
• Süt, yağlı süt riski azaltıyor (KRK)
• Yağsız süt, peynir, yoğurt numerik azalım (İAD)
» Murphy N, PLOs 2013;8: e72715
• Mesane kanser
– Fermente süt ürünleri ve yoğurt riski azaltıyor
» Larsson SC, Am J Clin Nutr. 2008; 88:1083-7
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
35
Süt ve süt ürünleri tüketebilir miyim?
• Over kanseri
– Metaanaliz
• Vaka-kontrol (18) sonuçları çelişkili
• Kohort çalışmalar (3): süt ürünleri yağsız süt, total laktoz riski
artırıyor
» Larsson SC, Int J Cancer. 2006;118:431-41
• Prostat kanser riskini artırıyor
» Qin LQ, Asia Pac J Clin Nutr. 2007;16:467-76
• Hepatosellüler karsinom
– Süt, peynir riski artırıyor
– Yoğurt tüketiminin etkisi yok
• EPIC çalışması
» Duarter Salles T, Int J Cancer 2014 Feb 26
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
36
Süt ve süt ürünleri tüketebilir miyim?
• Mortalite
– Yüksek yağlı süt ürünleri tüketimi
• Meme kanseri hastalarında mortaliteyi artırıyor
» Kroenke CH, J of NCI 2013; 105: 616-623
– Süt ve süt ürünleri tüketimi
• Prostat kanser hastalarında mortaliteyi artırmıyor
» Pettersson A, Cancer Epidemiol Biom Prev. 2012;21:428-36
– Metaanaliz
• Süt, peynir, yoğurt ve tereyağı
– Total mortaliteyi artırmıyor
» O’Sullivan TA, Am J Public Health 2013;103:e31-42
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
37
Yeşil çay tüketimi kanserden korur mu?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
38
Yeşil çay tüketimi kanserden korur mu?
•
Yeşil çay (Camellia sinensis)
–
Vaka-kontrol çalışmaları
•
–
Uzun süreli tüketim bazı kanserlerin riskine etkisi +/-
Yüksek grad prostat IN (n:60)
•
Yeşil çay ekstraktı ile prostat kanser gelişimi azaldı
»
–
McLarty J, Cancer Prev Res 2009;2:673
Oral premalign lezyonları tedavi etmektedir
»
Tsao AS, Cancer Prev Res 2009;2:931
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
39
Yeşil çay tüketimi kanserden korur mu?
•
Yeşil çay (Camellia sinensis)
–
Meme kanserinde yeşil çay alımı (≥5 vs ≤4 fincan/gün)
•
•
Evre I ve II de DFS daha uzun
Evre III hastada etkisiz
»
–
Nakachi K, Jpn J Cancer Res 1998;89:254
EPIC çalışması
•
Çay (çoğunluk siyah) ve kahve tüketimi
–
Sigara içen erkeklerde özefagus yassı epitel hücreli karsinom
riskini azaltıyor
»
Zamora-Ros R, Int J Cancer. 2014 Feb 18
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
40
Likopen içeren besinlerin tüketiminin
kanser gelişimine etkisi var mıdır?
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
41
Likopen içeren besinlerin tüketiminin
kanser gelişimine etkisi var mıdır?
•
Likopen
–
Domates ve ürünleri
•
–
Karpuz, pembe greyfurt, şeftali, guava ve kuşburnu
Vaka-kontrol çalışmaları
•
Sonuçlar çelişkili +/»
–
Giovannucci E, J NCI 1999;91:317
Prospektif kohort çalışma (n:29.361)
•
•
Likopen ve spesifik domates ürünlerinin tüketimi
Prostat kanser riskini
–
–
Aile öyküsü olan bireylerde azaltıyor
Tüm popülasyonda etki yok
»
Kirsh VA, Cancer Epidem Biom Prev 2006;15:92-8
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
42
Beslenme ve Kanser
•
Kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi
–
•
Birçok kanser riskinin ve mortalitesinin artışı ile beraberdir
Yağ (hayvansal) tüketimindeki artış
–
•
Bazı kanserleri tetikleyebilir.
Liften zengin, sebze meyve ağırlıklı beslenme, turpgillerin
tüketimi, likopen içeren besinler ve yeşil çay
–
•
Kansere karşı koruyucu olabilir
Şeker tüketiminin
–
•
Kanser riskini artırdığı açık değil, kanser mortalitesini artırmıyor
Süt ve süt ürünlerinin tüketimi ile
–
Kanser arasındaki çalışma sonuçları çelişkili
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
43
Teşekkür ederim...
5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi 2014
44