1 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ ANAYASA
advertisement
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ ANAYASA HUKUKU TEK-ÇİFT NUMARALI ÖĞRENCİLER PRATİK ÇALIŞMA METNİ 14 Aralık 2016 Laiklik I. “Siyasi yönetimin işlerini, din işlerinden kesinlikle ayırt etmeyi ve ikisi arasına adil sınırlar koymayı bütün her şeyin üzerinde zorunlu buluyorum. Eğer bu yapılmazsa, bir tarafta insan ruhunun çıkarlarıyla ilgilenenler, öte tarafta devleti koruyan yahut en azından koruduklarını ileri sürenler arasında sürekli ortaya çıkacak olan ihtilaflara son verilemez. (…) bütün iyi vatandaşların, kiliseleri ne olursa olsun, din hesabına hiçbir ayrıma tabi tutulmayıp, hükümdarın korumasından ve kanunlardan aynı şekilde faydalandıkları; onların yönetimin desteği ve koruyucusu haline geldikleri ve başkalarına zarar verenler ve sivil huzuru ihlal edenler dışında hiç kimsenin yasaların şiddetinden korkmak için hiçbir sebep bulamadığı bir yerden daha çok yönetimin güvenliğini ne sağlayabilir ki?” (John Locke, Hoşgörü Üstüne Bir Mektup, Çev. Melih Yürüşen, 5. bs., Ankara, Liberte Yayınları, Ocak 2009, s. 32, 77, 78) Soru: Yukarıdaki alıntıda laikliğin hangi unsurlarına değinilmektedir? Tartışınız. II. Varsayımsal Olay: Milli Eğitim Temel Kanunu’nda değişiklik yapan bir kanun kabul edilerek 11.04.2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanunun şekil ve esas bakımından Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla Anamuhalefet Partisinin 50 milletvekili 30.05.2013 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştur. Anayasa Mahkemesi, (aşağıda alıntılanan kararı ile) kanunun Anayasa’ya aykırı olmadığına hükmetmiştir. Kanunda yapılan değişikliğin ardından M’nin eğitim aldığı ortaokulda, seçmeli dersler, Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2012/37 sayılı ve 31.08.2012 tarihli Genelgesi doğrultusunda ancak 10 öğrencinin talebi üzerine açılabildiği için, yalnızca “Kur’an-ı Kerim”, “Hz. Peygamberimizin Hayatı” ve “Spor ve Fiziki Etkinlikler” seçmeli dersleri açılmıştır. M, Protestan bir ailenin çocuğu olup Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinden muaf tutulmuştur. M, ders kredilerini tamamlayarak mezun olabilmek için en az 2 seçmeli ders almak zorundadır. M ve ailesinin, kendi inançlarına yönelik bir seçmeli ders açılması talebi, talebin uygun olup yeterli sayıda öğrenciden gelmemesi nedeniyle okul yönetimince reddedilmiştir. Sonrasında İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne başvuran M ve ailesinin talebi yine reddedilmiştir. M ve ailesi, İl Milli Eğitim 1 Müdürlüğü’nün işleminin iptali istemiyle İdare Mahkemesi’ne başvurmuş ve Milli Eğitim Temel Kanunu m. 25’in Anayasa’ya aykırı olduğunu iddia etmişlerdir. “Dava konusu kuralla, toplumun çoğunluğunun mensubu olduğu İslam dininin kutsal kitabı olan Kur’an-ı Kerim ve Peygamberinin hayatıyla ilgili bilgileri içeren derslerin isteğe bağlı seçmeli ders olarak okutulmasının doğrudan kanunla öngörülmüş olması, diğer ilahi kitaplar ve peygamberlerin hayatının seçmeli ders olarak okutulamayacağı anlamına gelmemektedir. 1739 sayılı Kanun’un 25. maddesinin dava konusu kuralı da içeren birinci fıkrasının son cümlesiyle, Bakanlığa, ortaokul ve liselerde okutulacak diğer seçimlik dersleri belirleme yetkisi verilmektedir. Bu yönde toplumsal bir ihtiyacın doğması halinde, Bakanlıkça diğer dinlerin ilahi kitapları ile peygamberlerinin hayatının seçmeli ders olarak okutulmasının önünde herhangi bir yasal engel bulunmamaktadır. (…) Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurucu belgelerinden olan Lozan Antlaşması, azınlıkların haklarını düzenleyen en önemli hukuki metinlerden biridir. (…) Nitekim Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, AİHM önündeki bir davada yaptığı savunmada, Lozan Antlaşması gereğince, Musevi ve Hıristiyan öğrencilerin zorunlu din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinden muaf tutulduğunu bildirmiştir. (Hasan ve Eylem Zengin/TÜRKİYE, par.44). (…) Dava konusu kural, Lozan Antlaşması’nın hükümleriyle birlikte değerlendirildiğinde din eğitimi ve öğretimi konusunda diğer dinlerin mensuplarına ayrımcılık yapılmadığı anlaşılmaktadır.” (Anayasa Mahkemesi, 2012/65 E., 2012/128 K., K.t. 20.9.2012) Milli Eğitim Temel Kanunu madde 25: (…) Ortaokul ve liselerde, Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamberimizin hayatı, isteğe bağlı seçmeli ders olarak okutulur. Bu okullarda okutulacak diğer seçmeli dersler ile imam-hatip ortaokulları ve diğer ortaokullar için oluşturulacak program seçenekleri Bakanlıkça belirlenir. (…) Soru: Varsayımsal olayı, M’nin Anayasa’ya aykırılık iddiası ve laiklik ilkesinin gerekleri bakımından değerlendiriniz. 2
