Biyolojik izleme

Özlem İRİTAŞ
Çevre Yüksek Mühendisi
Araştırma ve Değerlendirme Dairesi Başkanı
1/20
2/20
3/20
Biyolojik izleme insani faaliyetlerin neden olduğu çevresel
değişimlerin biyolojik tepkiler yardımı ile değerlendirilmesi
anlamına gelmektedir.
Su kalitesinin sucul canlıların varlığı veya yokluğu, çeşitliliği ve
bolluğu gibi faktörler göz önünde bulundurularak belirlenmesini
sağlar.
Ekolojik durum;
gibi biyolojik kalite bileşenleri kullanılarak belirlenmelidir.
4/20
BİYOLOJİK İZLEME
Canlı organizmaların tepkilerini kullanarak biyolojik
değerlendirme yapılması yeni bir kavram değildir;
Örneğin;
– Maden ocaklarında grizu gazına karşı kanarya
beslenmesi
– Saraylarda krallardan önce yemeğin tadına bakan
çeşniciler biyolojik değerlendirmenin ilk uygulamaları
olabilir.
– Bir göl veya deniz kenarında çürük yumurta kokusunu
duyan bir insanın burnu hidrojen sülfür için iyi bir analitik
araçtır.
5/20
EKOLOJİK DURUM VE KİMYASAL DURUM
Yüzeysel Su
Durumu
Ekolojik Durum
Biyolojik
İzleme
Fizikokimyasal
İzleme
Kimyasal Durum
Hidromorfolojik
İzleme
Kimyasal İzleme
Su kütlelerinin fiziksel, kimyasal ve hidromorfolojik
özellikleri de biyolojik kalite bileşenlerini destekleyici
elementler olarak kullanılmaktadır.
6/20
Ekolojik Durum
Temel
Parametreler
Biyolojik Kalite Bileşenleri
Fitoplankton– Fitobentoz– Makrofit -Makroomurgasız – Balık
Destekleyici
Parametreler
Hidromorfolojik
Fizikokimyasal&
Diğer kirleticiler
Kimyasal Durum
Öncelikli Maddeler
7/20
BİYOLOJİK KALİTE BİLEŞENLERİ
BENTİK MAKROOMURGASIZ
- Çıplak gözle görülebilen
- Su kütleleri tabanında yaşayan
- 0,5 mm’den büyük
- Omurgası olmayan
Biyolojik izlemede kullanılan en elverişli ve yaygın canlılardır.
10/20
BİYOLOJİK KALİTE BİLEŞENLERİ
MAKROFİT
Makrofitler sucul ortamlarda yaşayan gözle görülebilecek
büyüklükte olan bitkilerdir.
11/20
BİYOLOJİK KALİTE BİLEŞENLERİ
FİTOBENTOZ
12/20
BİYOLOJİK KALİTE BİLEŞENLERİ
FİTOPLANKTON
13/20
BİYOLOJİK KALİTE BİLEŞENLERİ
BALIK
14/20
• Sucul Floranın
kompozisyonu ve bolluğu
• Bentik Omurgasız
faunasının kompozisyonu
ve bolluğu
• Balık faunasının
kompozisyonu, bolluğu ve
yaş yapısı
• Fitoplankton
kompozisyonu, bolluğu ve
biyokütlesi
• Sucul floranın
kompozisyonu ve bolluğu
• Bentik omurgasız faunanın
kompozisyonu ve bolluğu
Nehir
Göl
Kıyı
Geçiş
• Fitoplankton
kompozisyonu, bolluğu ve
biyokütlesi
• Sucul floranın
kompozisyonu ve bolluğu
• Bentik omurgasız faunanın
kompozisyonu ve bolluğu
• Balık faunasının
kompozisyonu, bolluğu ve
yaş yapısı
• Fitoplankton kompozisyonu,
bolluğu ve biyokütlesi
• Sucul floranın kompozisyonu
ve bolluğu
• Bentik omurgasız faunanın
kompozisyonu ve bolluğu
• Balık faunasının kompozisyonu
ve bolluğu
15/20
Bentik
Makroomurgasız
Makrofit
Fitobentoz
Fitoplankton
Balık
•TS EN ISO 10870
•TS EN 15196
•TS EN ISO 16665
•TS EN 16150
•TS EN ISO 19493
• TS EN 15460
• TS EN 14184
• TS EN 15708
• TS EN 13946
• TS EN 14407
•TS EN 15972
•TS 9548
•TS 9841
•TS 9092 ISO 10260
•EN 16695
•EN 16698
•TS EN 15204
• TS EN 14962
• TS EN 14757
• TS EN 14011
• TS EN 15910
16/20
Biyolojik indeks suda yaşayan canlıların sayısı, türlerin varlığı, yokluğu,
bolluğu, hassasiyet ve tolerans durumları gibi özelliklerine dayalı olarak su
kütlesinin biyolojik durumunun tespit edilmesinde kullanılan metrik
sistemleridir.
BİYOLOJİK
İNDEKSLER
BİYOTİK İNDEKSLER
Saprobik İndeks
Trent Biyotik İndeks
BMWP Biyotik İndeksi
Belçika Biyotik İndeksi
ÇEŞİTLİLİK İNDEKSLERİ
Shannon Wiener İndeksi
Ardışık karşılaştırma
İndeksi
MULTİMETRİK İNDEKSLER
B-IBI
ICMI
17/20
18/53
EKOLOJİK DURUMUN BELİRLENMESİ
19/20
EKOLOJİK POTANSİYELİN BELİRLENMESİ
20/20
21/20
EKOLOJİK DURUMUN SUNULMASI
Ekolojik
Durum
Sınıflandırma
Renk Kodları
Ekolojik Potansiyel
Sınıflandırma
Renk Kodları
Çok İyi
Mavi
İyi ve üstü
Yeşil
İyi
Yeşil
Orta
Sarı ve …
açık gri çizgiler
koyu gri çizgiler
Orta
Sarı
Zayıf
Turuncu
Zayıf
Turuncu ve...
açık gri çizgiler
koyu gri çizgiler
Kötü
Kırmızı
Kötü
Kırmızı ve …
açık gri çizgiler
koyu gri çizgiler
ve…
Yapay su kütleleri
açık gri çizgiler
Büyük ölçüde
değiştirilmiş su kütleleri
koyu gri çizgiler
22/20
Neler Yaptık?
23/20
BİYOLOJİK İZLEME ÇALIŞMALARI
• Sucul Flora
• Bentik Omurgasız
• Balık faunası
• Fitoplankton
• Sucul flora
• Bentik omurgasız
Nehir
Göl
Kıyı
Geçiş
•
•
•
•
Fitoplankton
Sucul floran
Bentik omurgasız
Balık faunası
•
•
•
•
Fitoplankton
Sucul flora
Bentik omurgasız
Balık faunası
24/20
Ne Yapacağız?
25/20
26/20
TEŞEKKÜRLER
Nermin ANUL
Hümeyra BAHÇECİ
Burcu CÖMERT
Hale DUMAN KUMRU
Müge ERKAN AYDAR
Nesibe TURAN
Seda ARI
Tolga ÇETİN
Nida BAKIR