haber bültenđ

HABER BÜLTENĐ
23 Eylül 2005
Haber Özetleri
Irak
•
Yaklaşık 150 Iraklı Sünni imam ve aşiret lideri, 15 Ekim'de referanduma
sunulacak yeni anayasanın reddedilmesi çağrısında bulundu. Irak'ta Sünnilerin
merkezlerinden Anbar eyaletinin önde gelen isimleri, 15 Ekim'de yapılacak
referandum öncesi tavırlarını ortaya koymak üzere Ürdün'ün başkenti
Amman'da düzenledikleri üç günlük konferansta bir araya geldiler. Güvenlik
gerekçesiyle Amman'da yapılan konferansın düzenleyicilerinden, Anbar'daki
önde gelen din adamlarından Şeyh Abdüllatif Himayem, yaptığı açıklamada,
Irak halkına sandığa gitmeleri ve anayasaya ''hayır'' demeleri çağrısında
bulunduklarını kaydetti. Hazırlanan anayasanın Irak'ı Arap kimliğinden çıkarıp,
dini, etnik ve siyasi ayrıma yönlendirdiğini ifade eden Himayem, konferansın iç
savaşı önlemek için ulusal barış ve uzlaşma çağrısında bulunacağını söyledi.
Felluce kentinin önde gelen Sünni isimlerinden Şeyh Kasım El Cumali de,
konferanstaki konuşmasında, ''Irak'ın bölünmesine, federalizme ve anayasaya
HAYIR'' dedi. Irak'ta 15 Ekim'de referanduma sunulması beklenen anayasa
taslağı, herhangi 3 vilayette üçte iki çoğunlukla reddedilirse, tamamen
reddedilmiş sayılacak. Sünniler, Irak'ın 18 vilayetinin 4'ünde çoğunlukta
bulunuyorlar. (AA)(AP)
•
Irak Türkmen Cephesi bir bildiri yayımlayarak, Irak halkının ve özellikle
Türkmenlerin anayasaya HAYIR demeleri için çağrıda bulundu. (www.iraq-ina.com)
•
Irak’ta bulunan azınlıklar anayasaya HAYIR diyeceklerini bildirdiler. Asuriler
Demokratik Üyesi Karuş Philip’in açıklamasına göre, bu taslak Irak’ta yaşayan
Hıristiyanları Süryaniler, Asuriler ve Kildaniler olmak üzere üç millete
bölmüştür. Philip, bu yüzden bu taslağın Irak Hıristiyanları tarafından
reddedileceğini bildirdi. Şebek Aşiretleri Örgütü Genel Sekreterinin Başkan
Yardımcısı Muhammed Hasan Bek, 500 bin nüfuslu Şebeklerin anayasa
taslağında adının geçmediğini söyledi. “Çünkü Kürtler, Şebekleri Kürt saymak
istiyorlar. Böylece Kürtler Musul’un doğusuna hakim olacaklar. Bu yüzden
Şebekler anayasaya “HAYIR” diyecekler” dedi. Ayrıca Kurtuluş ve Đlerleme
Partisi” (Yezidi bir parti) üyesi Vaad Hamad’ın açıklamasına göre, nüfusu 750
bin olarak nitelendirilen Yezidilerin yerine anayasada Ezidilerin ismi
geçmektedir. Hamad, “Ezidilerin Irak’a yerleşimleri 1400 sene önce oldu,
halbuki Yezidiler 6000 senedir Irak’ta yaşamaktadırlar. Ayrıca, bunun
arkasında Kürtler vardır. Kürtler, Yezidilerin yerleşim yerlerini Kürt bölgesine
1
dahil etmek istiyorlar” dedi. Ancak nüfusları 50 bin olan ve Irak meclisinde bir
sandalye hakkı kazanan Subbiler, anayasaya “EVET” diyecekler. (EL-HAYAT
GAZETESĐ)
•
Irak’ta Şii merci Ayetullah Sistani, Şiileri referandumda anayasa taslağına
“EVET” demeye davet etti. (www.aljazeera.net)
•
Irak Türkmen Cephesi Musul bürosu, silahlı saldırıya uğradı. Saldırı
sonucunda Musul Dış Đlişkiler sorumlusu Sabah Mahmut, Türkmeneli Öğrenci
ve Gençler Birliği Başkanı Sadık Halil ve kardeşi hayatlarını kaybederken, bir
öğrenci birliği üyesi yaralandı. (www.iraq-ina.com) (www.kerkuk.net)
•
Irak ordusunda General Casim bir basın açıklaması yaparak, Telafer
operasyonunun bittiğini açıkladı. Açıklamasında operasyon sonucunda 157
direnişçinin öldürüldüğünü, 683 kişinin yakalandığını bildirdi. Ayrıca Irak
ordusundan da 12 kişinin öldüğünü belirtti. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ)
•
Irak Başbakan Yardımcısı Haydar El-Đbadi’nin açıklamasına göre, Telafer’e
şimdiye kadar 5 bin kişi geri döndü ve bunlara 140 ton gıda yardımı yapıldı.
Ayrıca bölgeyi iki gün içerisinde başbakanlıktan bir heyetin ziyaret edeceği,
ziyarette Telafer’in ne kadar zarar gördüğü ve tazminat hakkının tespit
edileceği açıklandı. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ)
•
Irak Meclis Başkanı Haçim El-Hasani, ABD Başkanı George Bush ile, Beyaz
Saray’da görüşmede bulundu. Görüşmede Irak’ın geleceği ve anayasa
konuşuldu. Hasani ayrıca ABD Dışişleri Bakanı Rice ile de görüşmede
bulundu. (www.nahrain.com)
•
“Ahbar El-Halic” gazetesinin yayımladığı haberde, Şii lider Mukteda El-Sadr`ın
seçimlerde Sünnilerle ittifak kurmak için müzakereleri başlattığı bildirildi. (IRAK
HABER AJANSI)
•
Ulusal Geniş Cephe, bir bildiri yayımlayarak anayasanın “Büyük Kürdistan’ın”
kurulmasının temeli olduğunu kaydetti. Bildiride bu anayasanın Irak`ı
parçalayacağı ve adeta bir Kürt anayasası olduğu vurgulandı. (www.nahrain.com)
•
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Suud El-Faysal, Bush yönetiminin
Irak'ın işgali konusunda uyarılarını dikkate almadığını söyledi. Prens Suud,
yeni bir anayasa ve seçimin de Irak'taki sorunları çözeceğine inanmadığını
belirtti. Amerikan politikalarının Irak'ı Kürt, Sünni Arap ve Şii Arap olarak 3
parçaya ayırma riski taşıdığını kaydeden Prens Suud, Irak'ta, ülkenin ulusal
birliğini, dolayısıyla toprak bütünlüğünü garanti edecek şekilde kendilerini
memnun kılacak bir adım görmediklerini söyledi. ABD, Irak'a girmeden önce,
bunun olası sonuçları konusunda Suudi Arabistan'ın şüpheleri olduğunu
vurgulayan El Faysal, ancak bu endişelerinin dikkate alınmadığını ifade etti.
El-Faysal, Suudi Arabistan'ın Bağdat'a elçi atamayı düşünmediğini, atanacak
diplomatın bir suikastın hedefi olabileceğini söyledi. Suud El-Faysal, Ortadoğu
konusunda da ülkesinin Đsrail'le bir barış anlaşması yapmaya ya da diplomatik
ilişki kurmaya hazır olmadığını belirtti. (AA)(AP)
2
•
Irak Devrim Yüksek Konseyi Başkanı Abdulaziz El-Hekim, Suudi Arabistan
Dışişleri Bakanı Prens Suud El-Faysal’ın Irak’ın Đran’a teslim edildiği
yönündeki açıklamalarının yerinde olmadığını bildirdi. (www.pukmedia.com)
•
Irak Başbakan Yardımcısı Ahmet El-Çelebi açıklamada bulunarak, Irak’a Paul
Bremer yönetimi ve Đyad Allavi hükümeti dönemlerinde 36 milyar dolar
harcama yapıldığını ve bu paraların nerelerde kullanıldığı konusunun ise
belirsiz olduğunu söyledi. (EL-HAYAT GAZETESĐ)
•
ABD Başkanı George Bush, Amerikan birliklerinin Irak'tan çekilmesi yönündeki
çağrıları reddetti ve bu çağrıyı yapanların ''haksız'' olduklarını belirtti. Bush,
Pentagon'da düzenlediği basın toplantısında yaptığı konuşmada, ''Bazı
Amerikalılar, şiddet eylemlerinden kurtulmak için birliklerimizi Irak'tan
çekmemizi istiyorlar, ancak bu kişiler haksızdırlar. Birliklerimizi geri çekmemiz
dünyayı daha tehlikeli bir hale ve Amerika'yı da daha az güvenli bir ülke haline
getirecek'' dedi. Bush, ''Irak'ta iç savaş çıkarmayı'' amaçlayan aşırılık
yanlılarının, Irak'ta 15 Ekim'de yapılacak anayasa referandumu öncesinde
saldırılarını artıracaklarını da belirtti. Suriye konusunda da konuşan Bush, bu
ülkenin, Irak sınırını kontrol etmesi yönündeki ABD çağrılarına verdiği cevabın
''çok tatmin edici olmadığını'' söyledi. (AA)
Orta Doğu
•
ABD Başkanı George Bush, Ürdün Kralı Abdullah'ın Đsrail Başbakanı Ariel
Şaron ve Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile görüşmeyi kabul ettiğini
belirtti. Ürdün Kralı Abdullah ile Beyaz Saray'da görüşen Bush, Kral
Abdullah'dan, barış sürecine yardımcı olması için, Şaron ve Abbas ile
görüşmesini talep ettiğini, Abdullah'ın da bu talebini kabul ettiğini belirtti. Kral
Abdullah da açıklamasında, ''Bush'un, Filistin ile Đsrail arasında barış ve
uyumun sağlanması için bir çözüm bulmak istediğini bildiğini'' belirterek, ''Bizim
de buna yardımcı olabileceğimizi ümit ediyorum, bu bizim için büyük bir
şereftir'' dedi. (AA)(AFP)
•
Đsrail Dışişleri Bakanı Silvan Şalom’un, gelecek ay Fas’ı ziyaret edeceği
bildirildi. Bu ziyaretin amacı, iki ülke arasındaki ilişkilerin yeniden
canlandırılmasıdır. Şalom, Tunus’ta yapılacak olan BM kongresine de
katılacak. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ)
•
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Yönetim Kurulundaki AB
ülkelerinin, Đran'ın nükleer dosyasına ilişkin, sorunun BM Güvenlik Konseyine
havale edilmesi seçeneğini çıkararak ''yumuşatılmış üçüncü bir karar tasarısı''
hazırladığı bildirildi. AB'nin üç büyükleri Almanya, Fransa ve Đngiltere'nin Đran
temsilcisi Ali Laricani ile yaptıkları görüşmeden sonra, üçüncü kez hazırlanan
karar tasarısından, ''sorunun BM Güvenlik Konseyine derhal havale edilmesi
seçeneğinin'' çıkarıldığını belirten diplomatik bir kaynak, AB grubunun yeni
karar tasarısına destek bulmak için Bağlantısız Ülkelerle istişarelerde
bulunduğunu kaydetti. Diplomatik kaynaklar, AB grubunun hazırladığı
''yumuşatılmış karar tasarısının'' da oylamada kabul edilebilme şansının zayıf
olduğunu belirtiyorlar. UAEK Yönetim Kurulu üyesi 35 ülke arasında AB üyesi
14 ülke bulunuyor. ABD, Kanada ve Avustralya’nın da AB grubuna destek
3
vermesi halinde, AB grubu toplam 17 oya sahip olacak. Bağlantısız Ülkeler
grubunun da kendilerine destek olan Rusya, Çin ve Brezilya ile birlikte 17 oyu
bulunuyor. UAEK Yönetim Kurulunda kararlar, oybirliğiyle alınabildiği için
oylamada AB grubunun karar tasarısının, Bağlantısız Ülkelerin desteği
olmadan kabul edilme olasılığı bulunmuyor. (AA)
•
ABD gazetesi The Wall Street Journal'da, Fransa, Almanya, Đngiltere Dışişleri
Bakanları ve AB Üst Düzey Temsilcisi Javier Solana'nın, ''Đran'ın Nükleer
Politikası Kolektif Bir Tepki Gerektiriyor'' başlıklı ortak yazısı yayımlandı.
Fransa Dışişleri Bakanı Phillippe Douste-Blazy, Almanya Dışişleri Bakanı
Joschka Fischer, Đngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw ve Avrupa Birliği (AB)
Üst Düzey Temsilcisi Javier Solana'nın kaleme aldığı yazıda, pek çok devletin,
Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması'nı (NPT) imzaladığı, ancak
Đran'ın silahsızlanma sistemine meydan okuduğu belirtildi. UAEK Yönetim
Kurulu'nun, oybirliğiyle Đran'ın faaliyetlerini durdurmasını talep eden ardı ardına
altı karar aldığı, Paris Anlaşması'yla belirlenen çerçevede Đran`ın
müzakerelere devam etmeyi kabul ettiği, söz konusu anlaşmanın nükleer
konularda uzun süreli bir sonuç ortaya koymakla kalmayıp, Avrupa ve Đran
arasında da politik, güvenlik, ekonomik ve bilim alanlarında bir işbirliğini
içerecek kuvvetli bir ilişkiyi de beraberinde getireceği ifade edildi. Yazıda, söz
konusu sürecin başarılı olması durumunda, silahsızlanma sisteminin
güçleneceği kaydedilirken, Đran'ın rotasında devam etmesi durumunda ise
dünyanın en karışık bölgeleri olan Orta Asya ve Orta Doğu'da dengenin
kaybedilebileceğine dikkat çekildi. (AA)
•
Đran rejimi muhalifi Đran Ulusal Direniş Konseyi (ĐUDK), Đran'a uluslararası
petrol ve teknoloji yaptırımı çağrısında bulundu. Merkezi Fransa'da bulunan
ĐUDK yetkilisi Muhammed Muhaddesin, Đran'ın nükleer dosyasının BM
Güvenlik Konseyi'ne götürülmesine karşı çıkan Rusya ve Çin'e çatarak, ''Đran
rejimini destekleyen ve mollaların nükleer dosyasının Güvenlik Konseyi'ne
götürülmesini engelleyen ülkeler, barışın dostları değiller. Onlar kendi çıkarları
ve işlerini korumak için barışı tehlikeye atıyorlar'' dedi. Brüksel'de yapılan
açıklamada, Đran yönetiminin nükleer bomba yapmasından sadece iki yıl
uzakta olabileceği uyarısını yineleyen Muhaddesin, bu ülkeye uygulanacak
uluslararası teknoloji yaptırımının süreci yavaşlatabileceğini, Đran'ın işlerini
daha da zorlaştıracağını söyledi. (AA)(AP)
Avrupa Birliği
•
Türkiye'nin, Gümrük Birliği Protokolünü 10 yeni AB üyesini de kapsayacak
şekilde genişleten Ek Protokol hakkında rapor hazırlamak üzere Kıbrıs'a gelen
Avrupa Parlamentosu (AP) Türkiye Raportörü Hollandalı Camiel Eurlings,
Rum yönetimi Dışişleri Bakanı Yorgos Yakovu ile görüştü. Eurlings, Yakovu ile
görüşmesinden sonra yaptığı açıklamada, Ek Protokolün uygulanmasının, tüm
üye devletler için ''başlıca önceliğe'' sahip olduğunu, bunun sadece ''Kıbrıs''
(Rum kesimi) ile Türkiye arasında bir konu olmadığını, Avrupa Birliği'nin
güvenilirliğiyle ilgili olduğunu ifade etti. Bir protokolün imzalandığı zaman
uygulanmasının AB için çok önemli olduğunu ifade eden Eurlings, bu nedenle,
Türk hükümetinin, Kıbrıs Rum bandıralı gemilerin Türk limanlarına girmesine
ve Kıbrıs Rum uçaklarının uçuşlarına izin vermemesini kabul etmediklerini
4
ifade ederek, bunun AB Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu tarafından kabul
edilmediğini söyledi. Türkiye'yi Gümrük Birliği'ni 'Kıbrıs Cumhuriyeti'ne
uygulaması için ikna edecek bir yönteme sahip olup olmadığının sorulması
üzerine Eurlings, ''Çok fazla siyasi baskı uygulayabiliriz, çünkü Türkiye'nin
katılım süreci sonunda uzlaşmamız gerekiyor, aksi takdirde Türkiye girmez ve
sanırım Brüksel'de herkes bunu çok iyi biliyor'' dedi. (AA)
•
Yunanistan Dışişleri Bakanı Petros Molivyatis, Avrupa Birliği'nin Kıbrıs
konusunda yayımlayacağı karşı deklarasyonun kendileri için tatmin edici
olduğunu söyledi. Molivyatis dün Paris'te Fransa Dışişleri Bakanı Philippe
Douste-Blazy ile yaklaşık bir saat görüştü. Görüşmeden sonra basına
açıklama yapan Yunanlı Bakan, Türkiye ile ilgili hazırlanan Müzakere Çerçeve
Belgesinde de genelde anlaşma sağlandığını ifade etti. Molivyatis, ''Birkaç
konu dışında, Müzakere Çerçeve Belgesinde sorun kalmadı'' dedi. Müzakere
Çerçeve Belgesinin onaylanıp, Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin
başlamasıyla yeni bir dönemin başlayacağını kaydeden Molivyatis,
''Müzakerelerin başlaması, Türk halkı için, bölge istikrarı için ve Kıbrıs
sorununun çözümü için olumlu olacak'' diye konuştu. (AA)
•
AB Komisyonu tarafından yayınlanan bir rapora göre, Yunanistan ve Portekiz,
geçen yılki 100 milyar avroluk AB bütçesinden en çok pay alan ülkelerin
başında bulunurken, Baltık ülkeleri, bütçeden yeterli pay alamayan ülkeler
grubuna girdi. Hollanda, Alman ve Đsveç ise AB bütçesine en çok net katkıda
bulunan ülkeler oldular. Rapora göre Yunanistan, AB bütçesinden, milli
gelirinin yüzde 2.52'si, Portekiz de yüzde 2.37'si oranında pay aldılar.
Böylelikle Yunanistan ve Portekiz, AB'nin en yoksul ülkeleri Litvanya ve
Letonya'dan çok daha fazla yardım almış oldular. Rapora göre, milli gelirinin
yüzde 0.44'ü oranında bütçeye net katkıda bulunan Hollanda, AB'nin en çok
mali katkıda bulunan ülkesi olma unvanını korurken, Hollanda'yı yüzde 0.38 ile
Đsveç ve yüzde 0.33 ile Almanya izledi. Fransa ise AB'den en çok tarım
sübvansiyonu alan ülkelerin başında geliyor. Fransa ve Đngiltere, AB bütçesine
düşük düzeyde katkıda bulunuyorlar. (AA)(REU)
Diğer Haberler
•
Kuzey Kore, ülkesinde gıda üretiminde iyileşme olduğu ve ABD'nin bu konuyu
siyasi olarak kullandığı gerekçeleriyle Birleşmiş Milletler'den gıda yardımını
kesmesini istedi. Kuzey Kore Dışişleri Bakan Yardımcısı Choe Su Hon,
gazetecilere yaptığı açıklamada, ülkelerine yapılan gıda yardımının kesilmesi
talebinin BM Genel Sekreteri Kofi Annan'a iletildiğini söyledi. Choe,
''Annan'dan bu yılın sonuna kadar insani yardımın sona erdirilmesini talep
ettik'' dedi ve ABD'nin insani yardımı insan hakları konusuyla bağlantılı olarak
politikleştirmeye çalıştığını ifade etti. Diğer yandan Kuzey Kore, Kore
yarımadasındaki nükleer silahsızlanma görüşmelerinde güven inşa etmek için
ABD'nin hafif su reaktörü vermesi gerektiği yönündeki talebini yineledi.
(AA)(REU)(AP)
Dünya Basını
5
New York Times, Irak ve Afganistan’daki gelişmeleri karşılaştırıyor. Her iki
ülkenin de benzer süreçlerden geçtiğini hatırlatan gazete, Afganistan’ın kendi
ayakları üstünde durabilecek konuma gelmek üzere olduğunu kaydediyor ve
Irak’taki olumsuzluklara karşın Afganistan’da bu başarının nasıl sağlandığını
irdeliyor: "Nedenlerden biri hiç kuşkusuz, Afganistan’ın bütün etnik ve siyasi
farklılıklarına rağmen bir millet olarak uzun bir geçmişe sahip olmasıdır. Bir
başka neden ise Birleşmiş Milletler’in tam destek vermesidir. Bu sayede,
uluslararası mali ve teknik destek sağlanmış ve daha önemlisi yeni yönetim
uluslararası düzeyde bir meşruiyet kazanmıştır."
Almanya seçimlerinin muhasebesini sürdüren Le Monde'daki yorum
yazısında, Avrupa genelinde sosyal demokrat partilerin zor bir dönemden
geçtiği düşünülüyor. Fransız gazetesine göre, Almanya seçimleri Sosyal
Demokrat ve Sol Parti olmak üzere, ikiye bölünmüş bir sol kanat çıkardıysa,
Fransız solu için de durum pek farklı değil. Le Monde, ''bir yanda sosyalist bir
çizgide radikal değişim isteyenler ile, diğer yanda ekonomik reform
programlarını destekleyenler arasındaki uçurum, Fransa ve Almanya dışında
Avrupa'nın diğer ülkelerine de mi yayılacak, yoksa Avrupa genelinde solda
birlik sağlanabilecek mi, zaman gösterecek'' diyor. Le Monde'a göre, Avrupa
solunun gidişatı her şeyden önce Fransa'da Sosyalist Parti ile Almanya'da
Sosyal Demokratların, tarihi kimliklerini inkar etmeden değişim ihtiyacına yanıt
veren anlamlı bir proje oluşturup oluşturamayacaklarına bağlı.
Gazeteleri meşgul eden tek siyasi belirsizlik Almanya'yla sınırlı değil. Đtalyan
hükümetinin geleceği tartışması da Avrupa gazetelerini bu sabah hayli meşgul
eden bir konu. Đtalya'da istifasını veren Ekonomi Bakanı Domenico Siniscalco,
Đspanyol basınından El Pais'e göre, epey bir süredir sallantıda olan Berlusconi
hükümetinin yediği son darbeydi. El Pais'e göre, her ne kadar Başbakan
Berlusconi önümüzdeki Mayıs ayında yapılacak olan genel seçimlere kadar
hükümetini götürmeye kararlı görünse de, ekonomi bakanını kaybetmesi siyasi
istikrarsızlığı daha da kötüleştirdi. Bakan Siniscalco, görevinden ayrılmayı
reddeden Merkez Bankası başkanını protesto ederek istifasını verdi. El Pais'e
göre, Đtalya, yurtdışında mali prestijinin epey zedelendiği günlerden geçiyor.
Christian Science Monitor ise, Kuzey Kore’nin nükleer programından
vazgeçme kararının arkasında yatan nedenleri sorguluyor. Bu kararını daha
sonra Amerika’dan alacağı hafif su nükleer reaktör şartına bağlayan Kuzey
Kore’nin, ekonomik açıdan çöküşün eşiğinde olduğunu belirten gazete,
komünist lider Kim Jong-Đl’in hem kendi iktidarını korumaya, hem de serbest
piyasa ekonomisine geçmeye çalıştığını vurguluyor: "Kuzey Kore, kapitalist
uygulamaları geliştirebilmek için “nükleer rekabet” ve “kendine yeterlilik”
ideolojisi gibi yabancı yatırımcıları ürküten yaklaşımlardan vazgeçmek
zorunda. Ancak bunlar, kendi vatandaşlarının dünyayla bağlantısını kopartan
bir diktatör için çok tehlikeli adımlar. Fakat kapitalizmin tadını bir kere almak
bile Kim Jong-Đl için baştan çıkarıcı olabilir."
6