İklim Müzakereleri ve Gelecek

İklim Müzakereleri ve Gelecek
22 08 2013
Kyoto Rüzgar Gibi Geçti
toprakSUenerji-Kyoto Anlaşması 1992'de Rio De Janeiro'da yapılan Dünya Zirvesi'nda
kabul edilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'ne (BMİDÇS) ek
olarak kabul edilmiştir
Anlaşma Aralık 1997'de Japonya'nın Kyoto şehrinde görüşülmüş, 16 Mart 1998'de imzaya
açılmış ve 15 Mart 1999'da son halini almıştır. Rusya'nın 18 Kasım 2004'te katılmasıyla 90
gün sonra 16 Şubat 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Aralık 2006 tarihinde toplam 169 ülke
ve devlete bağlı örgütler anlaşmaya imza atmışlardır (Ek 1 ülkelerinin
salınımlarının %61.6'sından fazlasına karşılık gelmektedir).
Hangi ülkeler nazlı davrandı
İmza atmayan önemli ülkeler arasında ABD ve Avustralya gibi gelişmiş ülkeler haricinde,
gelişmekte olan Türkiye (şubat 2009 itibari ve meclis kararı ile Türkiye 2013 yılına kadar Ek
2 ülkeleri içinde yer almak ve karbon salım azaltımına bu tarihe kadar gitmemek kaydı ile
Kyoto Protokolünü imzalamıştır) gibi ülkeler de yer almaktadır.Çin ve Hindistan gibi bazı
ülkeler ise anlaşmaya imza atsalar bile karbon salınımlarını azaltmak zorunda
değillerdir.Anlaşmanın 25. maddesine göre anlaşma “Ek 1'de yer alan en az 55 ülkenin
imzalaması ve bunun Ek 1 ülke salınımlarının en az %55'ine karşılık gelmesi durumunda,
buna uyulduğu tarihten sonraki doksanıncı gün yürürlüğe girer.” 55 ülke şartı 23 Mayıs
2002'de İzlanda'nın anlaşmayı kabul etmesi ile, %55 şartı da Rusya'nın 18 Kasım 2004'te
anlaşmayı imzalaması ile sağlanmış, anlaşma 16 Şubat 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Amaç Neydi ?
Birleşmiş Milletler Çevre Programı basın bildirisine göre:
“Kyoto Protokolü gelişmiş ülkelerin sera gazı salınımlarını 1990 yılına göre %5.2
azaltmalarını öngören bir anlaşmadır (protokolün uygulanmaması durumunda 2010 yılı
salınım tahminleri dikkate alınırsa bu, %29'luk bir azalmaya karşılık gelmektedir). Amaç altı
sera gazının – karbon dioksit, metan, nitröz oksit, kükürt heksaflorür, HFC'ler ve PFC'ler –
2008-2012 arası beş yıllık ortalama salınım değerlerini azaltmaktır.
Kyoto Protokolü İkinci Yükümlülük Dönemi; 8 Yıl
Doha İklim Müzakereleri'nden çıkan kararlar arasında en önemlisi uluslararası iklim
değişikliği rejimini düzenleyen mevcut tek resmi mekanizma olan Kyoto Protokolü'nün
devamı konusunda alınan karar oldu. Kyoto Protokolü'nün 2012 yılında tamamlanan birinci
yükümlülük döneminin ardından ikinci yükümlülük döneminin süresi de belli oldu. Uzun
uğraşlar sonucunda alınan karar sonucunda Kyoto Protokolü'nün ikinci yükümlülük dönemi, 1
Ocak 2013 tarihinden 31 Aralık 2020 yılına kadar devam edecek.
Hangi Ülkeler İkinci Yükümlülük Döneminde Yer Alacak?
Japonya, Kanada, Rusya ve Yeni Zelanda ikinci yükümlülük döneminde yer almayacağını
belirtirken, Avrupa Birliği'ne üye 27 ülke, gelişmiş ülkelerden Avustralya, İsviçre, 2020
yılına yönelik salım azaltım hedeflerini ortaya koydular. Türkiye ise, birinci yükümlülük
dönemine benzer şeklide, henüz bir salım azaltım yükümlülüğü belirtmedi.
Kyoto Protokolü ikinci yükümlülük döneminde yer alacağını belirten ülkeler ise küresel sera
gazı salımlarının sadece %15'ini temsil ediyor.
Maksimum 2 Derece Artış Nasıl Sağlanacak?
Sözleşme hattında Durban Platformu (ADP) çalışma grubu kapsamında, gelişmiş ve
gelişmekte olan ülkelerin tamamını kapsayacak yeni bir anlaşma için çalışmalar hızla
devam edecek. Bu kapsayıcı yeni anlaşmanın müzakere metninin temel taşlarının 2014'ün
sonunda belirlenmesi ve taslak müzakere metninin de Mayıs 2015 öncesinde tamamlanması
hedefleniyor. Yeni anlaşmanın 2020 yılından itibaren yürürlüğe girmesi konusunda
kararlılık devam ediyor. Yeni anlaşma ile küresel sıcaklığın maksimum 2 derece ile
sınırlandıracak şekilde ülkelerin salım azaltım sorumluluğu alması hedefleniyor. Hükümetler,
1 Mart 2013 yılı itibariyle süreç ile ilgili görüşlerini ve olası seçenekleri BM İklim Değişikliği
Sekreteryası ile paylaşacak. Bu süreçler ile ilgili olarak politik sahiplenmenin üst düzeyde
sağlanması için dünya liderleri, 2014 yılı içinde BM Genel Sekreteri Ban Ki-Moon'un
davetiyle toplanacak.
Teknoloji Transferi ve İklim Finansmanı
Müzakereler sonucunda, düşük karbonlu teknolojilerin yaygınlaştırılması amacıyla ülkelere
uygulama konusunda teknik kapasitenin geliştirilmesine yönelik sürekli destek sağlaması
hedeflenen İklim Teknoloji Merkezi'nin Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın liderliğinde
yürütülmesi kararı alındı.
İklim finansmanı konusunda ise gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelere azaltım ve uyum
çalışmalarına yönelik 2020 yılı itibariyle 100 milyar dolar desteğini yineledi. Ayrıca, gelişmiş
ülkeler en az, 2010-2012 yılları arasında sağladığı fon kadar bir destekte bulunmaya davet
edildi. Avrupa Komisyonu ve Almanya, Danimarka, Fransa, İngiltere ve İsveç 2015 yılına
kadar toplam 6 milyar dolar destek sözü verdiler.
Yeni Bir Kavram; İklim Değişikliğinden Kaynaklanan Kayıp ve Zararlar
Doha müzakereleri çerçevesinde, iklim değişikliğinden en fazla etkilenen ada ülkeleri ve fakir
ülkelerin en büyük başarısı "iklim değişikliğinin etkilerinden kaynaklanan kayıp ve zararlar"
kavramının uluslararası müzakerelere eklemlenmesi oldu. Gelişmiş ülkelerin, gelişmekte olan
ülkelerde ortaya çıkan zararları finansal olarak tazmin etmesi, teknoloji ve kapasite geliştirme
desteğini ortaya koyması bekleniyor. Bu süreç ile ilgili mekanizması ise ara toplantılar ve
araştırmalar ile şekillenecek.
Doha Kararlar Paketi ve Türkiye...
Doha müzakerelerinin, Türkiye açısından en önemli çıktı ise Türkiye'nin müzakerelerdeki
özel durumunun kabul ediliyor olması oldu. Düşük karbonlu kalkınma stratejilerinin
geliştirilmesi için Ek 2 ülkelerinin, özel şartları tanınan ülkelere teknoloji, kapasite geliştirme
ve finans desteğini vermesi yönünde karar alındı. Ancak bu kararın belirtildiği maddenin
hukuk dili açısından, bu desteği, biraz daha esnek bir şekilde ülkelerin kendi kararına
bırakıyor. Bu noktada Türkiye'nin asıl isteği, bu desteği, BMİDÇS sistemi içerisinde resmi bir
çerçeveye oturtmaktı. Ancak mevcut durumda ortaya çıkan sonuç Türkiye'nin sistematik
destek arayışlarını sonuçsuz bırakıyor denilebilir.
Ayrıntılı bilgi için: http://wclimate.com/ ve http://www.iklimplatformu.org/haberler/216-doha-iklimmuzakereleri-sona-erdi#sthash.lFG6OhRp.dpuf
toprakSUenerji