Değerini Bilen Yapılar Enerjinin

E
BD HAZİRAN 2016
Yapılarda
tasarruf önlemleriyle
enerji tüketimini
azaltmak en
akılcı yol.
nerjinin
Değerini Bilen
Yapılar
Yazan: ERHAN TOKER
Teknoloji ilerledikçe insanoğlu daha çok konfora
kavuşuyor; belki de biraz
tembelliğe itiliyor. İlk sanayi
devriminde üretimin gereksinimi olan enerjinin %90’ını
kas gücü oluştururken, günümüzde bu oran %10’lar
seviyesine düştü.
K
as gücümüzün kavuştuğu
rahatlık sadece üretimle sınırlı
kalmadı. Ulaşım ve barınmada da
konfora kavuştuk. Kuşkusuz ki
ödediğimiz bedel daha fazla enerji
tüketimi oldu. Ulaşımı bir kenara
koyarsak üretim ve barınma işlevlerinin önemli bir bölümü hayatımızı
geçirdiğimiz yapılarda gerçekleşiyor.
123
BD HAZİRAN 2016
Yapıların 2. önemli tasarruf alanı çatılardır
iletimi, iç hacimler aydınlatma, ısıtma, havalandırma, yer değiştirme,
mekanik sistemler elektrik ve yakıt
tüketimi, diğer ögeler de yine aydınlatma ve havalandırma açısından
enerji tüketimi ile doğrudan ilgilidir.
Yapılarda en önemli enerji tasarrufu yapı kabuğu ve çatının tasarımı
ile sağlanır. Kabuğunun yalıtım becerisinin yanı sıra, yapının konumu
apılar temel olarak dış kabuk,
ve biçimi de ısıtma ve soğutma için
çatı, iç hacimler ve mekanik
harcanacak enerji miktarını önemli
sistemlerden oluşur. Bunların yanıölçüde belirler. Yapı kabuğunun ısı
na dekoratif amaçlı yapılan aydınyalıtım becerisi hem ısıtıma hem de
latma ve yeşillendirme işlemlerini
soğutmada önemlidir. Ancak yapı
de katabiliriz. Kabuk ve çatı ısı
kabuklarının tek amacı örtücüYALITIMSIZ BİR BİNADA ISI KAYBI
lük değildir. İç hacimlerde aynı
Çatı:
zamanda doğal aydınlığa ve
dışarıyı görmeye de gereksinim
duyarız. Pencerelerin konumDuvarlar: landığı yapı cepheleri, yapının
Pencereler:
bulunduğu coğrafi bölgeye
göre doğru olarak seçildiğinde
en uygun doğal aydınlatma ve
doğal havalandırma sağlanmış
olur. Sıcak bölgelerde serin
Kapılar:
hava akımlarına sahip arazileGenel Hava Akımı:
Zemin:
rin, soğuk bölgelerde ise bolca
Öyleyse yapılarda tasarruf önlemleri alarak enerji tüketimini azaltmak
en akılcı yol.
Yapıların tasarımında, enerji konusuna öncelik verilerek, konfordan
vazgeçmeden etkin, bilimsel ve
akılcı tasarımlar ile tasarruf miktarı
önemli oranlara çıkarılabilir.
Y
124
BD HAZİRAN 2016
güneşin alınabildiği arazilerin seçimi yapılaşma için daha uygundur.
Doğru konumlanmış yapılar daha az
yapay iklimlendirmeye gereksinim
duyacağından, enerji tasarrufunun
yanı sıra insan sağlığı için de yararlıdır. Yerleşecek alanı uygun ve
geniş olan ülkelerin yüksek yapılardan kaçınması çok önemlidir. Yapı
yükseldikçe enerji maliyeti artar.
Üst katların ısınma zorluğu ve erişimin asansör
gerektirmesi başlıca enerji
tüketimi nedenidir.
büyük bir bölümü yeşillendirildiğinde atmosfere geri verilen ısı önemli
oranda düşmektedir. Üstelik toprak
yapı için iyi bir ısı yalıtımı sağlar.
Ayrıca çatıların bir bölümünde bırakılacak aydınlatma boşlukları doğal
aydınlatmaya katkıda bulunarak
aydınlatma maliyetini azaltabilir.
Çatılar ayrıca güneş ve rüzgâr enerjisinden faydalanmak için de çok
B
inaların ikinci önemli
savunma birimi
çatıdır. Gelişmiş ülkeler geleneksel çatıların
çevreye verdiği zararları
görüp tasarımda çığır
açan gelişmelere imza
atmışlardır. Çatıları sadece
ısı yalıtımını gözeterek
tasarlamak çevremiz için
önemli zararları gözden
kaçırmamıza neden olur. Sadece
kiremitle örtülmüş bir çatı, güneş
ışınlarının bir kısmını emmekte bir
kısmını da atmosfere geri yansıtmaktadır. Emilen enerji yapıya bir
faydası olmaksızın heba edildiği
gibi, yazın da soğutma maliyetini
artırır. Yansıtılan enerji ise küresel
iklim değişikliğine olumsuz etki
yapar. Yapılan incelemelere göre
yerleşik alanların yaz aylarındaki
ısısı, kırlık alanlardan üç derece
daha fazladır. Oysa çatı alanları
enerji kullanım etkinliği bakımından sınırsız olanaklar sunar. Çatının
Güneşi bol
değerli alanlardır. ülkelerde
cepheler bile
Güneşi bol ülkelerde cepheler bile elektrik
enerjisi için
elektrik enerjisi
kullanılmakiçin kullanılmaktadır. Son dönem- tadır.
de geliştirilen
tamamen şeffaf fotovoltaik hücreler
ise pencere camlarından elektrik
üretmek için çok elverişlidir.
Tüm bu iyileştirmelere ek olarak
çatıda, hakim rüzgârları alacak
şekilde yerleştirilen kanalların yapı
içi hacimlere hava akışı sağlaması,
toprak altına döşenecek pasif ısı
125
BD HAZİRAN 2016
pompası sistemleri ile ısıtma/soğutma ekipmanlarına destek olunması,
kapalı otopark alanlarında araba
motorlarından yayılan ısının toplanması gibi iyileştirmeler de enerji
tasarrufuna katkı sağlayacaktır.
İ
nsanoğlu son otuz yılda çok
önemli teknolojik gelişmelere
imza attı. Okullarımızda yetişen mühendis ve mimarlar da bu
gelişmelerden haberdar. Özellikle
internet, bilginin sınırsız paylaşımına olumlu katkıda bulunuyor.
Yapı inşa etmek konusunda da
becerikli bir ülkeyiz. Bu potansiyel
ve bilgi birikimimiz ile bu alanda
Ülkemizin geleceği için
başarmaya en yakın olduğumuz
alan gelişmiş yapı tasarımları
olabilir.
yapılacak teşvik ve düzenlemeler
birleştirildiğinde bu alanda dünyada
örnek gösterilebilecek ülke olmamız
içten bile değil. Ülkemizin geleceği
için başarmaya en yakın olduğumuz alan gelişmiş yapı tasarımları
olabilir. Başarmak için öncelikle
yapmamız gerekense insana yaraşır,
çevreye zararı olmayan, doğa ile
dost, estetik anlamda güzel ve enerji
tasarruflu binalarda oturmayı gönülden istemek. •
GEVEZE ZENGİN
Zengin bir adam herşeyini satıp budist olmak için Hindistan’a gider.
Rahiplerin bulunduğu bir dağda inzivaya çekilir. Kendisine küçük bir
kulübede üzeri otlarla örtülü tahta bir yatak verilir. Günde küçük bir
kap pirinç lapasıyla beslenecektir. Her günü aynı, 5 yıl geçer.
Bir gün, baş rahip gelerek bir talebi olup olmadığını sorar. Adam
yanıtlar: “Yatak biraz sert” Baş rahip yanındakilere, “Yatağına, biraz
daha ot koyun” der.
5 yıl sonra baş rahip bir ziyaret daha yapar ve adama bir isteği
olup olmadığını sorar. Adam “Yemek az” der. Baş rahip yanındakilere, yemeğe biraz
daha lapa eklemelerini söyler. 10 yıl sonraki ziyaretinde baş rahip yine sorar: “Benden bir
talebiniz var mı ?” Adam yanıtlar: “Kulübenin damı akıyor”
Baş rahip sinirli bir şekilde cevaplar:
“Ne düşük çeneli adammışsın... Geldiğinden beri dırdırın bitmedi!”
126