Yönetim Bilişim Sistemleri - İstanbul Üniversitesi | Mühendislik

Yönetim Bilişim Sistemleri
Doç.Dr. Derya Dışpınar
Ders notları,
İstanbul Bilgi Üniversitesi, Öğr.Gör. Murat Albayrak, ve
İstanbul Kültür Üniversitesi, Öğr.Gör. Filiz Avcı ders notlarından derlenmiştir
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgi Sistemleri
GİRDİ
BİLGİ
SİSTEMLERİ
SÜREÇ
GERİ
BİLDİRİM
ÇIKTI
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgi Sistemleri
Kuruluşlarda,
Karar verme mekanizmalarına destek veren
Bilgileri toplayan,
İşlem yapan,
Kayıt eden
Dağıtan bileşenlerin herbiridir
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgi Sistemleri
Aynı zamanda,
Problemlerin analizi,
Karmaşık konuların görselleştirilmesi
Yeni ürünlerin oluşturulmasında yönetici ve
çalışanlara yardımcı olunması
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgi Sistemleri sınıflandırılması
1. Türüne göre
2. Amacına göre
3. Erişimine göre
4. Tamamlayıcılığına göre
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
1. Türüne göre
1. İnsan bazlı bilgi sistemleri
Resmi olmayan
2. Kağıt bazlı bilgi sistemleri
Fiziksel olarak kağıt üzerinde bulunan
3. Bilgisayar bazlı bilgi sistemleri
Elektronik ortamda bulunan
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
2. Amacına göre
1. İşlemsel
Öğrenci adres değişikliği
2. Gözlemsel
Danışman tarafından öğrenci AGNO takibi
3. Karar destekli
Öğrenci sayısına göre yeni sınıf düzenlenmesi
4. İletişimsel
Zaman ve mesafe sorununu ortadan kaldıran: e-posta
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
3. Erişimine göre
1. Kişisel
Sadece öğrencinin kullandığı
2. Bölgesel veya birime
Sadece Metalurji ve Malzeme Mühendisliğinin kullandığı
3. Firma bazında
İstanbul Üniversitesinin kullandığı
4. Organizasyonlar arası
Üniversiteler arası kullanılan
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
4. Tamamlayıcılığına göre
1. Fonksiyonel sistemler
Tasarımcılar, mühendislerin kullandığı analizler,
CAD, Excel..
2. Ağ sistemleri
Kişilerin birbirleri ile iletişim halinde olduğu sistemler
3. Şirket sistemleri
Departmanlar arası veya şirketler arası iletişim
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilişim Sistemi Bileşenleri
İletişim
Veri/Enformasyon
İnsan
Bilişim Sistemi
Donanım
Yazılım
11
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgi Sistemleri: Teknolojileri kaynakları
İnsanların çalışabileceği bilgisayar tabanlı araçlar
1. Donanım (hardware): bilgisayarın fiziksel parçaları
2. Yazılım (software): Donanımınız için belirli bir
görevi yürütmek için yürütür talimatlar kümesi
3. İletişim: ağ üzerinden, internet, intranet
4. Veritabanları: veri saklama
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Teknoloji Yapıtaşı: Donanım
Temel Girdi Birimleri
Klavye
Sabit Disk
Disket ve Disket
Sürücüler
CD, DVD, Bluray
Optik Okuyucu
İstanbul Üniversitesi
İşaretleme Girdi Birimleri
Fare
Oyun Çubuğu
Dokunmatik Ekran
İşaretleme Kalemi
Ses ve Görüntü Girdi
Birimleri
Mikrofon
Tarayıcı
Dijital Kamera
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Teknoloji Yapıtaşı: Donanım
Çıktı Birimleri
Ekran
Yazıcı ve Çiziciler
Ses Çıktısı için Hoparlörler
Sabit Disk
Disket ve Disket Sürücüler
CD, DVD, Bluray
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Kurumlarda Kullanılan Bilgisayarların Özellikleri
Aynı Anda
Bilgisayar Bağlanabilen
Fiziksel Büyüklük
Kullanıcı
Türü
Sayısı
Bir otomobil kadar
Süper
1 veya daha
veya bir odayı
Bilgisayarlar
fazla
kaplayacak kadar
Anaçatı
Bilgisayarlar
Ortaboy Ana
Bilgisayarlar
Fiziksel Kullanımı
Bilimsel amaçlı
Bellek
Kapasitesi
Tipik Maliyeti
5000+ GB
1 Milyon $ dan
başlayıp 20 milyon
$ üzerine kadar
değişken
1000+
Buzdolabı
büyüklüğünde
Büyük işletmelerde
genel amaçlı
100+ GB’a kadar
kullanım için
1-10 milyon $
5-500
Dosya Dolabı
büyüklüğünde
Orta Büyüklükteki
işletmelerde genel 20 GB’a kadar
amaçlı kullanım için
10000-100000 $
1
Masaüstüne
Konulabilir veya
elde taşınabilir
boyutta
Kişisel
Bilgisayarlar
İstanbul Üniversitesi
Kişisel verimlilik
amaçlı
512 MB - 8 GB
arası
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
200-5000 $
Bilgi Sistemleri: Teknolojileri kaynakları
İnsanların çalışabileceği bilgisayar tabanlı araçlar
1. Donanım (hardware): bilgisayarın fiziksel parçaları
2. Yazılım (software): Donanımınız için belirli bir
görevi yürütmek için yürütür talimatlar kümesi
3. İletişim: ağ üzerinden, internet, intranet
4. Veritabanları: veri saklama
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgi Sistemleri departmanları
Programcılar
Program yazanlar
Sistem analistleri
Problemlerden çözüm yaratanlar
BS yöneticileri
Departman liderleri
Son kullanıcılar
Yazılımları kullanan departman çalışanları
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Kurumlarda yazılımın yeri
Teknolojik maliyetlerindeki değişim:
Donanım maliyetini azalttı
Yazılım maliyeti arttı
Programcıların maaşını arttırdı
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgi türleri
1. İşlem İşleme Sistem (İİS)
2. Ofis Otomasyon Sistemi (OOS)
3. Yönetim Bilgi Sistemi (YBS)
4. Karar Destek Sistemi (KDS)
5. Yönetici Destek Sistemi (YDS)
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
YDS
YBS
OOS
İstanbul Üniversitesi
KDS
İİS
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
1. İşlem İşletim Sistemi
Organizasyonun operasyona yönelik tüm günlük
aktivitelerin kontrolüdür
Girdi : işlemler ve olaylardır
İşlem : güncelleme
Çıktı : raporlar
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
1. İşlem İşletim Sistemi
Satış ve pazarlama ise:
Satış yönetimi
Pazar araştırması
Fiyat ve ücretlendirme
Yeni ürünler
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
1. İşlem İşletim Sistemi
Üretim ise:
Planlama
Satın alma
Ulaştırma/taşıma
Sipariş takibi
Mühendislik sistemleri
Kalite kontrol
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
1. İşlem İşletim Sistemi
İnsan kaynakları ise:
Personel kayıtları
Çalışan mesai saatleri
Eğitim
Maaşlar
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
1. İşlem İşletim Sistemi
Üniversite ise:
Kayıtlar
Sınav notları
Ders alma
Yoklama
Mezunlar
Transkript
Nokta!
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
2. Ofis Otomasyon Sistemleri
Departmanlar ve çalışanlar arası iletişimin kurulmasını
sağlarlar
Girdi : genel bilgi
İşlem : ofis uygulamaları (Word, Excel, PPT, Web…)
Çıktı : bilgibankası, sunum, raporlar
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
3. Yönetim Bilgi Sistemleri
Yönetimin günlük aktivitelerini gerçekleştirmesini
sağlar
Girdi : Yüksek hacimli veri
İşlem : Basit modellemeler
Çıktı : Rapor özetleri
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
4. Karar Destek Sistemleri
Özel amaç uygulamalarıdırlar ve karmaşık durumlar
için basitçe düzenlenmiş ve organize edilmiş çözümler
üretmeyi sağlarlar
Girdi : Düşük hacimli veri
İşlem : İnteraktiftir
Çıktı : Karar analizleri
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
5. Yönetici Destek Sistemleri
Yöneticilerin özel ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilmiş
teknolojiyi sağlarlar
Girdi : Toplu veriler
İşlem : İnteraktif
Çıktı : Proje ve planlama
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilet rezervasyon sistemi örneği
1. İşlem İşletim Sistemi: siparişler ve bilet çıktıları
2. Yönetim Bilgi Sistemleri: bilet satışının yapıldığı ajanslardaki
satış performansları ve raporlanması
3. Karar Destek Sistemi: Eğer bir herhangi bir ajansta grev olursa,
potansiyel etkilerini yöneticlerin tahmin edebilmesi
4. Ofis Otomasyon Sistemi: e-posta kullanımı
5. Yönetici Destek Sistemi: Performans analizi, dokunmatik ekran
ile satışa geçilip geçilemeyeceğinin analizi,
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Big Data: Büyük Veri
Geçmişten günümüze bilgi eksponansiyel olarak artmıştır.
Sonuç = Bilgi çöplüğü
Bilişim sistemleri: bu çöplükten hazine çıkartmıştır!
3V
4V
5V
Volume
Veri büyüklüğü Veri büyüklüğü Veri büyüklüğü
Velocity
Hız
Hız
Hız
Variety
Çeşitlilik
Çeşitlilik
Çeşitlilik
Doğruluk
Doğruluk
Veracity
Value
İstanbul Üniversitesi
Değer
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
AI: Artificial Intelligence
YZ: Yapay Zeka
Bilgisayar sistemleri yeni dil öğrenebilmekte, verilen
görevleri yerine getirebilmekte, kişisel birikimlerden
yararlanarak karar verebilmekte
Neural ağlar
Fuzzy logic
Genetic algorithms
Hibrid sistemler
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilişimin Temelleri
Bilişim, belirsizliğin tersidir.
Anlamlı bir işaret: bilişim aynı zamanda giriş ve çıkış
iletişimi olarak da tanımlanır.
Bir kaynak: bilişim çıktıların üretimi için bir girdidir.
Bir özkaynak: bilişim bir kurumun çıktı üretmek için
kullandığı bir varlığıdır.
Bir mal: bilişim satılabilir bir üründür.
35
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilişimin Temelleri
Bilişimin değeri, en iyiyi yapmak için maliyet, fiyat veya
zamanın azaltılmasıdır (Ekonomi Teorisi).
Karar verme işleminin iyileştirilmesidir (Karar Teorisi).
Rakiplere karşı bir üstünlüktür (Oyun Teorisi).
36
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Porter’ın 5 Güçler Modeli
1. Satın alıcının gücü
2. Tedarikçinin gücü
3. İkame ürün veya hizmet tehditlerinin gücü
4. Yeni girenlerin tehdit gücü
5. Rekabet gücü
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Yeni girenler hemen piyasaya
girebiliyorsa yüksek
çok seçenek varsa
güçlü; az ise zayıf
Alıcının seçeneği az ise
yüksek; fazla ise düşük
Çok ürün varsa yüksek;
Alternatifler az ise düşük
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Porter’ın 3lü stratejisi
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Odak stratejisi
Spesifik bir amaç veya hedefe uygun ürün tedarik etmek
Restaurant
İstanbul Üniversitesi
Avukat
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Toplam maliyet liderliği
Piyasadaki ürünlere eşdeğer veya daha iyi kalitedeki
ürünü rakiplerden daha ucuza verebilmek
Migros
İstanbul Üniversitesi
Dell
Hyundai
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Ayırımcı stratejisi
Piyasada var olmayan, “tek”,
başkasında olmayan ürünü sağlayabilmek
Ferrari
İstanbul Üniversitesi
Michelin
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilişimin Temelleri
Bilişimci: Bilişim Teknolojisi ürünlerinin geliştirilmesi ve
üretilmesinde çalışan beyin (bilgi) gücüne sahip
çalışanlardır.
Bilişim Toplumu: Gereksinimlerinin karşılanmasında ve
sorunlarının çözülmesi sürecinde bilgi’yi kullanan,
«akıl» ve «bilgi» ile karar ve veren toplumdur.
44
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilişimin Temelleri
Bilişimci’nin özellikleri;
Çözümleyicidir.
Sorunu tanımlar.
Sorun çözme becerilerine sahiptir.
İletişim kurma becerileri gelişmiştir.
Takım çalışması yapar; örgütleyicidir.
Ortak akla güvenir.
Proje yaklaşımını benimser.
Plan yapar ve uygular (zamanı doğru kullanır).
Yöntem (metod/metodoloji) geliştirir.
Yaratıcıdır.
45
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilişimin Temelleri
Bilişimci’nin özellikleri;
Merak eder, inceler, bilgi toplar.
Yıkıcı değil yapıcıdır.
Bütünü ve ayrıntıyı aynı anda görür.
Model geliştirir.
Sistem geliştirir.
Sistemleri işletir.
Ussal ve bilimsel düşünceye bağlıdır.
İnsan kaynaklarını, beyin gücünü yönetir.
Kendini eğitir, güncel tutar.
Değiştirir, dönüştürür.
46
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgi Sistemleri: Teknolojileri kaynakları
İnsanların çalışabileceği bilgisayar tabanlı araçlar
1. Donanım (hardware): bilgisayarın fiziksel parçaları
2. Yazılım (software): Donanımınız için belirli bir
görevi yürütmek için yürütür talimatlar kümesi
3. İletişim: ağ üzerinden, internet, intranet
4. Veritabanları: veri saklama
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Ağ İşletim Sistemleri
Her bilgisayardaki işletim sisteminde bir ağ sistemi
vardır
Bir sunucu üzerinde çalışır ve verileri, kullanıcıları,
grupları, güvenliği, uygulamaları ve ağ üzerindeki
işlevlerinin yönetilmesine olanak sağlar
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İletişim Ağları
Yerel Alan Ağları (Local Area Network-LAN): Bir binada
veya binanın katlarında bilgisayarların bağlanmasıyla
oluşturulur.
Geniş Alan Ağı: (Wide Area Network): Birbirinden çok
uzakta bulunan bilgisayarları birbirine bağlanmasıyla
oluşturulur.
Küresel Ağlar (Global Networks)
Kurumsal Ağlar (Enterprise Networks)
Katma Değerli Ağlar (Value-Added Networks)
Büyükşehir Ağları (Metropolitan Area Networks)
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İletişim Ağları Kavramları
Sunucu (Server), İstemci (Clients) ve Bağlantı Uçları (Peers)
Ağ Hizmetleri (Network Services)
İletim Ortamı (Transmission Media)
Kablo ile İletim (Cable Media)
Bükülü Çift Kablo (Twisted Pair Cable)
Koaksiyel Kablo (Coaxial Cable)
Fiber Optik Kablo (Fiber-Optic Cable)
Kablosuz İletim
Kızılötesi iletim (Infrared Line of Sight)
Radyo Frekansı (High-Frequency Radio)
Mikrodalga (Microwave)
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Tipik telekomünikasyon sistemi
Bilgisayar
istemci
İstanbul Üniversitesi
İletişim
prosesörü
İletişim
prosesörü
İLETİŞİM
KANALI
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Bilgisayar
sunucu
Sinyaller
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Internet
Intranet
Extranet
Darknet
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
World Wide Web: www
www.istanbul.edu.tr
muhendislik.istanbul.edu.tr
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Ağ Topolojileri: Yıldız
En yaygın ağ
türlerinden biridir.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Ağ Topolojileri: Halka
Her bir bilgisayarın
başka iki bilgisayara
bağlanıp tek bir hat
oluşturduğu
ağlardır.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Ağ Topolojileri: Ortak yol
Birden fazla bilgisayarı
birbirine bağlamanın
en basit yoludur.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Ağ Topolojileri: Mesh
Bu tip ağlarda her bir
bilgisayar bir
yönlendirici (router)
olarak görev yapabilir.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Ağ Protokolleri
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veri-hattı, karakterleri bir dizi
halinde birleştirip mesajlar
haline getirir ve daha sonra
yola koymadan önce kontrol
eder.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
TCP/IP, birbirinden farklı yapıda
ağların iletişimini sağlayan, aynı
zamanda Internet’te kullanılan
en yaygın protokoldür
TCP (Transmission Control
Protocol ) ve IP (Internet
Protocol)
TCP nin alternatifi protokoller
vardır. Böyle amaçlar için en çok
kullanılan protokol ise
UDP’dir(User Datagram
Protocol).
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
TCP, gönderilen bilgilerin yerine
ulaşmasından sorumludur.
UDP datagramlarin belirli
sıralara konmasının gerekli
olmadığı uygulamalarda
kullanılmak üzere dizayn
edilmiştir.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
IP, IP paketlerinin (datagram)
oluşturulması ve adres
bilgilerinin yerleştirilmesi ile
ilgilenir, hata kontrolü ve
düzeltilmesi gibi işlemleri
TCP’ye bırakmıştır.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
MAC adresi,
(Media Access Control,
yani Ortam Erişim Yönetimi) bir
bilgisayar ağında, bir cihazın ağ
donanımını tanımaya yarar.
MAC adresleri, aralarına ":"
işareti konarak 16'lı tabanda
yazılır: 01:23:45:67:89:AB.
Association Discovery Protocol
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Internet: Ağların ağı
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Yazılımlar ve Bilgi Bankası Yönetimi
Firmanızda bilgilerin organize olması ve bunlara
kolaylıkla ulaşmak ve kullanabilmek çok önemlidir
Yazılımlar
Yatay (horizantal): Excel, Word, PowerPoint, Access
Dikey (vertikal): Kullanıcı tarafından değiştirilebilen,
güncellenebilen
İşletim Sistemleri:
Windows, Linux, UNIX, Mac OS, Ubuntu
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veri Tabanı
Düzenli bilgiler topluluğudur
Sistematik erişim imkânı olan, yönetilebilir,
güncellenebilir, taşınabilir, birbirleri arasında tanımlı
ilişkiler bulunabilen bilgiler kümesidir
Birbirleri ile ilişkili verilerin tekrara yer vermeden çok
amaçlı kullanımına olanak sağlayacak şekilde
depolanması
Bilgi sistemlerinin kalbidir
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veri tabanı
Belirli bir şekilde organize edilmiş bilgi topluluğudur
En az 1 tablodan oluşma zorunluluğu vardır
Güncellenebilir, değiştirilebilir
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veri konseptleri
1. Nitelik: kişi, isim, yer veya bilgi ile ilgili açıklama
2. Kayıt: tanım ile ilgili bilgiler, sayı mı? tarih mi?
karakter mi?
3. Anahtar: özelliğin değeri veya açıklaması
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Sütunlar (nitelikler)
Satırlar
(Kayıtlar)
Anahtar
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veritabanı Yapısı
Fiziksel
Mantıksal
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Fiziksel
Veritabanının fiziksel çevresi ile ilgili tanımları
içerir.
Sabit ve taşınabilir diskler, SSD diskler (flash
bellekler) gibi veri depolama ortamları akla
gelmektedir
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Mantıksal
Tüm veritabanının mantıksal tasarımıdır.
Veritabanına kaydedilmesine karar verilen veriler
arasındaki mantıksal ilişkilerin belirlenebilmesi için
veritabanı şeması oluşturulur.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Mantıksal
Bu şemada veri alanları, kayıtlar dosyaları vb. gibi ne
tür veri elemanlarının bulunacağı, veri elemanları
arasındaki ilişkiler ve veritabanının yapısı hakkında
bilgiler yer alır.
Verinin aranması (ya da bulunması), ilişkilendirilmesi
ve özel bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için depolanan
bilgiden gereken raporların elde edilmesi akla
gelmektedir.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Mantıksal
Eğer mantıksal veri tabanı düzgün bir şekilde
yapılandırılmış ise bu verinin doğru, zamanında ve
uygun olarak elde edilmesini sağlayacaktır.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veri tabanı dosyası
Veri tabanı dosyası
Veri tabanı dosyası
Fiziksel
veritabanı
Fiziksel şema
Mantıksal şema
Alt Şema
A
Uygulama
Programı 1
İstanbul Üniversitesi
Alt Şema
B
Uygulama
Programı 2
Uygulama
Programı 3
Uygulama
Programı 4
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veritabanı
Şeması
ve
Alt şemalar
Kullanıcılar
Veri Madenciliği
Bu kadar veri arasından gereken bilgiyi çıkartabilmek
önemlidir
Frawley veri madenciliğini
“Daha önceden bilinmeyen ve potansiyel olarak
yararlı olma durumuna sahip verinin
keşfedilmesi”
olarak tanımlamıştır.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veri türleri
Hiyerarşik veri modeli
İlişkisel veri modeli
Nesnesel veri modeli
Ağ veri modeli
Çok boyutlu veri modeli
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Hiyerarşik veri modeli
Dede Oğul 1 Torun 1
Torun 1 Oğul 1 Dede Oğul 2 Torun 4
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İlişkisel veri modeli
Hiyerarşik veritabanlarındaki olumsuzlukları gidermek
üzere geliştirilmiştir
Satır ve sütunlardan oluşan tablolar oluşturulur
Birbirleri ile ilişkili türlü raporlamalar yapılabilir
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
İlişkisel veri modeli
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Ağ veri modeli
Karmaşık ilişkilere izin verir
Kayıtlar arası “birden fazla” ilişkinin kurulması sağlar
Birden fazla yol ile birbirine bağlı verilere ulaşım sağlar
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Çok boyutlu veri modeli
Verilerin birden
fazla ilişkilerinin
oluşturduğu
modeller topluluğu
Analitik çözümlerde
tercih edilen model
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Nesnesel veri modeli
Yeni jenerasyon veri modelidir
Web-tabanlı olarak çalışır
Resim, çizim, fotoğraf, ses, müzik, film vb dosyalardan
veri alabilme özelliğini içerir
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Veritabanı Yapıtaşı
Fiziksel
Mantıksal
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Fiziksel
Veritabanının fiziksel
çevresi ile ilgili tanımları
içerir.
Sabit ve taşınabilir diskler
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Mantıksal
Tüm veritabanının mantıksal
tasarımıdır.
Veriler arasındaki mantıksal
ilişkilerin belirlenebilmesi için
veritabanı şeması oluşturulur.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Mantıksal
Bu şemada veri alanları, veri elemanları
arasındaki ilişkiler ve veritabanının yapısı
hakkında bilgiler yer alır
Verinin aranması (ya da bulunması),
ilişkilendirilmesi ve özel bilgi ihtiyaçlarını
karşılamak için depolanan bilgiden gereken
raporların elde edilmesi akla gelmektedir.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry
Mantıksal
Eğer mantıksal veri tabanı düzgün bir şekilde
yapılandırılmış ise bu verinin doğru, zamanında ve
uygun olarak elde edilmesini sağlayacaktır.
İstanbul Üniversitesi
Metalurji
ve Malzeme
Mühendisliği
Materials
and Chemistry