Haber Yeni Dünya Sendromu
advertisement
aþam kalitesi aslýnda sürekli geliþimin, Çalýþma organizasyonda kaliteli hizmet kendini aþabilmenin bir ifadesidir. Kalite sunmayý amaçlayan bir misyon üstlenildediðimiz kavram, beklentilerin aþýlmasýdýr. Her melidir. yakaladýðýnýz beklenti aslýnda kendinize daha Toplam Kalite Yönetimi’nin temel amacý ileride bir hedef koymanýzýn yolunu açýyor. müþteri memnuniyetini gerçekleþtirmektir. Lider, Çünkü dün için mükemmel olan; bugün geçerli, bütün çalýþanlarý bu amaç etrafýnda toplamayý yarýn tatmin edici olmayan bir performans bilmelidir. Hayal kýrýklýðýna uðramýþ bir müþtesayýlýyor. rinin geri gelmeyeceði gerçeði, lider tarafýndan Kurumlarýn yaþamasý ve baþdöndürücü hýzla çalýþanlara iyi anlatýlmalý ve yine çalýþanlar, lider geliþen biliþim ve teknolojinin hýzýna ayak tarafýndan, müþteri memnuniyeti için çalýþmauydurmasý, çalýþanlarýnýn geliþime açýk olmasýna, lýyýz ortak paydasýnda buluþturulmalýdýr. Ýyi bir ve müþteri isteklerinin gerçekleþtirilmesini lider, müþteri memnuniyetine giden yolun; hedefleyen Toplam Kalite Yönetimi; müþteri doðru insanlarýn doðru iþlerde görevlenodaklýlýk, liderlik, çalýdirilmesi, takdir ve ödülþanlarýn katýlýmý, prolendirme ile çalýþanlarýn ses yaklaþýmý, yönemotive edilmesi, perfortimde sistem yaklaþýmý, mans deðerlendirmesürekli iyileþtirme, veölçme konusuna önem rilere dayalý karar ververilmesi ve ekip çalýþme yaklaþýmý ve tedamasýndan geçeceðini rikçilerle karþýlýklý faybilir. Kendini devamlý daya dayanan iliþkilergeliþtiren ve yenileyen den oluþan temel prenbir lider ancak çalýþansiplerin bütünleþmelarýný arkasýndan sürüksiyle oluþmuþtur. Söz leyebilir. Yrd. Doç. Dr. Orhan ÖZBEY konusu prensipler birer Fýrat Haber Yazý Ýþleri Müdürü birer deðerlendirildiðinde Toplam Kalite Yönetimi zincirinin çok Problem çözme konusunda kararlý önemli halkalarýný oluþturmaktadýr. Kurumlar için olunmalýdýr. ilk baþta gelecek prensip kurumsallaþma adýna Ýyi bir lider, problem çözme konusunda deðiþime ve geliþmeye açýk olacak liderin varlýðý, duygularla deðil, bu konuda geliþtirilmiþ yani liderliðin Toplam Kalite Yönetimi’ndeki yeri yöntemleri kullanarak çözüme ulaþmalýdýr. ve etkisinin önemi üzerinde duracaðýz. Burada iki türlü problemle karþýlaþýrýz. Biri Genel anlamda liderlik; danýþmanlýk, güven, sistemden kaynaklanan problemler, diðeri ise sevgi, tutarlýlýk, devamlýlýk, sabýr, etkileyebilme, insandan kaynaklanan problemlerdir. Sistemden sürükleyebilme, karar verme, risk, karizma, kaynaklanan problemin çözümünde, kaliteyi kültür, mantýk, vizyon ve yüksek özgüven iste- geliþtirecek programlar uygulanmalýdýr. yen bir durumdur. Toplam Kalite Yönetimi’nin Ýnsandan kaynaklanan problemin çözümünde uygulanmasýnda bu özellikleri en üst düzeyde çalýþanlarý suçlamadan yine sistemler geliþtaþýyan vasýflý bir liderin olmasý son derece tirmeli ve süreçler analiz edilmelidir. Yine önemlidir. Toplam Kalite Yönetimi’nde lider; insandan kaynaklanan problemin giderilmeEkip çalýþmasýna inanmalý ve bu yöndeki sinde ‘’sürekli eðitim’’ ve ‘’sürekli geliþme’’ çalýþmalar desteklenmelidir. yöntemleri etkili olmaktadýr. Problemin kaynaðý Lider, gücünün kaynaðýný yönlendirdiði ne olursa olsun ve nerden gelirse gelsin, lider, ekipten alýr. Bu yüzden, lider ekip ruhunu oluþtu- onun üzerine kararlýlýkla gitmelidir. Fakat, liderin rurken; ekip ruhunun dayanýþmacý yapýda kendisi ne kadar donanýmlý olursa olsun çalýþma olmasýna, ekip içinde empatinin öne çýkmasýna ekibi de bir o kadar donanýmlý olmazsa, kurumda ve ekibin kararlara etkin katýlýmýnýn saðlan- problemin tam çözümünden söz etmek pek masýna dikkat etmelidir. Lider; bilgiyi paylaþan, mümkün olmaz. baþarýya ve baþarýsýzlýða hep beraber sahip Üzerinde durduðumuz bütün bu özelliklerin çýkan, birbirini destekleyen ve denetleyen bir lider durumunda olan insanda bulunmasý ve bu ekip oluþturmalýdýr. Ýyi bir lider bilir ki; çalýþanlar özelliklerin etkin bir þekilde kullanýlmasý toplam arasýnda yatay bilgi alýþ-veriþinin etkin kalitenin olmazsa olmazlarýndandýr. Problem kullanýlmadýðý organizasyonlarda dikey bir çözebilmek önemli bir niteliktir ama bir kuruma ilerleme kaydedilemez. Bu yüzden çalýþanlar liderlik yapmak, problemleri önlemekten geçer. arasýnda iyi kurulacak ekip ruhunun ve bilgi Problem çözmek aslýnda çok fazla kaynaðýn aðýnýn kurumu her zaman zinde tutacaðý göz kullanýlmasýna yol açar. Bir problemi çözmek için ardý edilmeyecek bir gerçektir. çalýþmaya ne kadar daha önceden baþlarsanýz Çalýþanlar arasýnda saygý ve güven ortamý o kadar az kaynakla, o kadar tutarlý ve kalýcý bir tesis edilmelidir. þekilde problemi çözebilirsiniz. Toplam Kalite Yönetimi’nin en önemli bo“Üniversitelerde de kimler lider?” yutlarýndan birisi olan, ’’toplam ahlak yönetimi’’ konumunda bunu ele aldýðýmýzda; anabilim dalý de diyebileceðimiz saygý ve güven ortamýnýn baþkaný, bölüm baþkaný yüksek okul müdürü, kurulmasýnýn baþ görevlisi liderdir. Ýyi kurulmuþ dekan ve nihayetinde rektör birer liderdir. Mevsaygý ve güven ortamý kalitenin tamamla- cut sorumluluklar dýþýnda her lider, yukarýda yýcýsýdýr. Saygý ve güvenin olmadýðý yerde anlatmaya çalýþtýðýmýz özellikler çerçevesinde kaliteye, kalitenin olmadýðý yerde de toplam geliþen olaylara saðduyulu yaklaþým göstermek ahlak yönetimine ulaþmak mümkün deðildir. zorundadýr. Her lider bir gün yaptýklarýnýn kendiYönetim ahlakýnýn, insan ahlakýnýn, sistem sine bir ayna gibi tutulacaðýný unutmamalýdýr. ahlakýnýn, meslek ahlakýnýn, çalýþma ahlakýnýn Kurumsallaþmayý baþaramayan liderler her olmadýðý organizasyonlarda býrakýn toplam zaman baþarýsýz olmuþtur. Kurumsallaþma Toplam kaliteyi bireysel kaliteden dahi söz edemezsiniz. Kalite Yönetimi’ni yakalamanýn en önemli ve Lider, organizasyonda çalýþanlar arasýnda vazgeçilmez þartýdýr. Kurumsallaþmayý baþaran oluþabilecek ’’soðuk savaþ’’ durumunu ’’sýcak kurumlarda önemli olan þahýslar deðil, kurumlarýn barýþ’’ ortamýna çevirmesini bilmelidir. sistemleridir. Ýþler þahýslara baðlý deðil, oluþturulan Önemli kararlar alýnmadan önce toplam kalite yönetim sistemine baðlýdýr. çalýþanlara danýþýlmalýdýr. Amacýmýz, Fýrat Üniversitesi’nin geliþmesi Lider, ‘’sinerjik yönetim anlayýþýný’’ organi- ve üniversiteler arasýnda saygýn bir yer almasýný zasyonda etkin kýlmalýdýr. Sinerjizm, dar ve yaptýðý bilimsel çalýþmalarla ülke gündeminde anlamda tüm çalýþanlarýn yönetime katýlýmý, olmasýný saðlamak ise; aklýmýz her zaman geniþ anlamda ise organizasyonda insan, nefsimizin önünde olmalý ve ben deðil biz sistem, kurum, donaným vb. gibi unsurlarýn bir duygusuyla, birlikte herkesten daha akýllý arada bulunmasý anlamýna gelmektedir. Yapýlan olmanýn erdemiyle hareket etmeliyiz. Her yöneiþte, alýnan kararlarda kendisinden de bir tici lider olmayabilir. Sistemini kurumsallaþma þeylerin olduðunu gören çalýþanlar hem moral adýna kurmayý baþaranlarda, en üst yöneticinin olarak hem de enerji olarak kendisini daha iyi veya kurumu temsil eden liderin oluþturduðu hissedecek ve bu durum da kurumunu ekip zincirinin saðlam bir halkasý olabilirler. Bunu hantallýktan kurtararak diri tutmaya çalýþacak baþaramayanlar ise, zincirin deðiþmesi gereken ve kurumsallaþmaya yardýmcý olacaktýr. zayýf bir halkasý olurlar. t ra Fý 21 aþam tarzýnýn getirdiði 21.. yüzyýl yyaþam har ek etsizlik vvee fast-food harek eketsizlik (hamburger (hamburger,, sosis sosis,, hazýr gýdalar vs) beslenme alýþkanlýklarý nedeniyle son 50 yýlda eriþkin nüfusta þiþmanlýk, hipertensiy on hipertensiyon ve diabet görülme riski artmýþtýr artmýþtýr.. aþam kalitesi Son uçta yyaþam Sonuçta aþam sür esi süresi düþmekte vvee yyaþam kýsalmaktadýr kýsalmaktadýr.. Prof. Dr. Ferit GÜRSU / Saðlýk Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Müdürü …… önce yaþam tarzý bozuldu. Uzun yýllar önce insanlar, doða ile uyumlu yaþarlardý. Çocuklar sabah erkenden uyanýr, kahvaltýlarýný yapar, okul zamaný derse, tatil zamaný ise mahalleye arkadaþlarýyla buluþmaya giderlerdi. Akþama kadar keyif içinde koþar, oynar, eve sadece yemek için gelirlerdi. Sonra tekrar soluðu sokakta alýrlardý. “Gýda” yerine Fast Food, “Su” yerine Meþrubat içilmesi gibi kavramlar yabancýydý onlara. Artýk çocuklarýmýz erkenden kalkýp, çoðunlukla kahvaltý yapmadan, evlerinden çok uzaktaki okullara servis arabalarý ile gidip geliyor, evdeki zamanlarýnýn büyük bir çoðunluðunu bilgisayar oyunlarý ya da televizyon karþýsýnda cipskuruyemiþ yiyerek geçiriyorlar. Bizlerse zaman darlýðýný bahane ederek onlarý fast-food tipi hazýr besinlerle beslemeye çalýþýyoruz. Sonra giderek herkes büyüyen göbeðinden, tansiyon, kalp hastalýðý ve diyabet gibi hastalýklar ile uðraþýr olmaya baþladý. Hatta bu hastalýklar 30’lu yaþlarda bile görülmeye baþladýðýnda bu hastalýklarýn ciddiyetini daha da anlar hale gelmeye baþladýk. Þimdi merhaba Metabolik Sendrom;Yeni Dünya sendromu…Metabolik Sendrom dünyada giderek daha fazla insaný etkileyen önemli bir mortalite ve morbidite nedenidir. Yanlýþ beslenme, çevresel ve kalýtýmsal faktörler etkilidir. Þiþmanlýk, glukoz intoleransý veya diyabet, hipertansiyon, kalp hastalýðý yaygýn olarak birlikte bulunan hastalýklardýr. Bu durumun birlikte görülmesi ilk 1960’larda dikkat çekmeye baþlamýþ ve ilk olarak 1988’de Dr.Reaven ‘sendrom x’ olarak tanýmlamýþtýr . Daha sonraki yýllarda metabolik sendrom olarak adlandýrýlan bu durum, kalp hastalýðý, felç ve diabet geliþimi riskini arttýracak bir grup hastalýðýn bir arada bulunmasý olarak tanýmlanmýþtýr. Metabolik sendromun öðelerinden þiþmanlýk, dislipidemi, hipertansiyon ve bozulmuþ karbonhidrat toleransý (ölümcül dörtlü) kardiovasküler risk faktörüdür ve ateroskleorotik kalp hastalýðý geliþtirip erken yaþlarda ölüme neden olabilir. Metabolik sendrom, ölümcül bir endokrinopatidir. Metabolik anormalliklerle iliþkili koroner risk faktörlerinin oluþturduðu kompleks bozukluklar olarak da tanýmlanabilir. Dünya Saðlýk Örgütü, 1998 yýlýnda metabolik sendromu, diyabet, bozulmuþ açlýk glikozu, bozulmuþ glikoz toleransý veya insülin direnci ile birlikte, hipertansiyon , hiperlipidemi, santral obezite ve mikroalbuminüriden en az ikisinin olmasýnýn hastalýðýn taný kriteri olarak kullanýlabileceðini bildirmiþtir. 21. yüzyýl yaþam tarzýnýn getirdiði hareketsizlik ve fast-food (hamburger, sosis, hazýr gýdalar vs) beslenme alýþkanlýklarý nedeniyle, son 50 yýlda eriþkin nüfusta þiþmanlýk, hipertensiyon ve diabet görülme riski artmýþtýr. Sonuçta yaþam kalitesi düþmekte ve yaþam süresi kýsalmaktadýr. Metabolik sendromun geliþmiþ toplumlardaki görülme sýklýðý oldukça yüksektir. Her beþ kiþiden biri, metabolik sendromdan etkilenmektedir. 60 yaþýn üzerinde oran %40’týr. ve erkeklerde kadýnlardan daha sýk görülmektedir. Türkiye’de adeta bir epidemidir; her sekiz yetiþkinden üçünde görülmektedir. 2000 yýlý itibariyle Türkiye’de 30 yaþ ve üzerinde 9.2 milyon kiþide Metabolik Sendrom hastalýðý baþlamýþ ya da vardýr. Erkeklerin %31’inde (3.1 milyon kiþi), kadýnlarýn %43’ünde (5.7 milyon kiþi) görülmektedir. Yaþla oran artar (20-29 yaþ grubunda % 6.7 , 60-69 yaþ % 43.5 ). Metabolik sendromda ; trigliserid yüksekliði ,HDL-K düþüklüðü ve küçük yoðun LDL yüksekliði ‘aterojenik dislipidemi’ denen lipid profili ortaya çýkmaktadýr. Bu durum insülin direnci sonucu oluþmaktadýr. Türk toplumunun ýrksal olarak, iyi kolesterol (HDL) düþüklüðüne yol açan kalýtsal özelliklere sahip olduðu belirtiliyor. Bu durum da koroner kalp hastalýðý riskini artýrmaktadýr. Türkiye’de MS’da en çok rastlanan hipertansiyon ve HDL düþüklüðüdür. Toplumumuzda tuz tüketimi fazladýr ve tuz hipertansiyonu tetiklemektedir. Günde 0,5 gr tuz yeterli iken 6-8 gr tüketilmektedir. Ayrýca iþlenmiþ gýdalarda tuz fazladýr. Hipertansiyon incelendiðinde ; kardiyovasküler olaylarýn %35’inin hipertansiyon kaynaklý , koroner kalp hastalýðý riski 2-3 kat , akut miyokard infarktüsü riski 2-3 kat daha fazla olduðu görülmektedir. Obezlerde, hipertansiyon üç kat daha fazla görülür. Türkiye’deki kroner hastalarýn % 53’ünün nedeni metabolik sendromdur. Genetik yatkýnlýða, olumsuz yaþam stilinin eklenmesi sonucu zaman içinde hiç farkýna varmaksýzýn tüm parametrelerini sinsi bir þekilde geliþtiren, prevalansý en yüksek hastalýklardan biridir. Metabolik Sendrom ile mücadeleye hemen baþlanýlmalýdýr. Toplumun bilinçli yeme içme alýþkanlýklarý kazanmasý açýsýndan, eðitim programlarý düzenlenmelidir. Tekstil Programý Öðrencileri Sergisi Açýlýþý yapýlan sergiye, Fýrat Üniversitesi Rektörü Prof. 1. Sayfadan devam Dr. Mehmet Hamdi MUZ, Fýrat Üniversitesi Kadýn Kollarý Baþkaný Prof. Dr. Adile MUZ, Elazýð Valisi Dr. Kadir Koçdemir’in eþi Cennet Koçdemir, 8. Kolordu Komutaný Korgeneral Nusret Taþdeler’in eþi Süeda Taþdeler, Baþsavcý Behiç Þahin’in eþi Narin Þahin, Zülfü Aðar Polis MYO Müdürü Adem Kýzýlkaya’nýn eþi Ülkü Kýzýlkaya, Fýrat Üniversitesi bayan akademik ve idari personeli, öðrenciler ve vatandaþlar katýldý. Fýrat Üniversitesi Kadýnlar Kolu Baþkaný Prof. Dr. Adile Muz, 8 Mart Dünya Kadýnlar Günü nedeniyle Tekstil bölümü öðrencileri tarafýndan bayanlara yönelik olarak el iþi sergisi açtýklarýný belirterek, bu tür etkinliklerin devam edeceðini söyledi. Sahibi Fýrat Üniversitesi Adýna: Rektör Prof. Dr. Mehmet Hamdi MUZ Haber ra t Yönetimi Fý K u r u m s a l laþma ve Toplam Kalite Y Haber 2 Yeni Dünya Sendromu Dosya Mart 2005 Genel Koordinatör: Prof. Dr. Hasan KÜRÜM Yayýn Kurulu Yazý Ýþleri Müdürü: Yrd. Doç. Dr. Orhan ÖZBEY Okt. Oðuzhan ÖZDEMÝR Okt. M. Fatih ÇAKAR Okt. Fatih ERTAM Yayýn Koordinatörü Öðr. Gör. Recep BAÐCI Tashih Yrd. Doç. Dr. Tarýk ÖZCAN Gazetemiz, Fýrat Üniversitesi Bilgi Ýþlem Dairesi Baþkanlýðý tarafýndan hazýrlanmýþ, Fýrat Üniversitesi Basýmevi’nde basýlmýþtýr.
