fizikf izik - Pdf Kitap İndir

FİZİK
9. SINIF
Mustafa Kara
EYLÜL 2013
Her türlü yayım hakkı ………………………. aittir. Bu kitabın baskısından
5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince
alıntı yapılamaz, fotokopi, dijital vs. yöntemiyle çoğaltılamaz, resim, şekil
şema, grafik vb.leri yazarın izni olmadan kopya edilemez.
ISBN
: 978-605-4867-00-4
Yayına Hazırlama
: BİL-FOT – DURSUN SIRIKLIGİL
Baskı
: Ada Matbaası
Baskı Tarihi
: EYLÜL 2013
Dizgi ve Redakte
: Mustafa SARI
ÖNSÖZ Sevgili Öğrenciler, Dört yıllık müfredata uygun olarak hazırladığım, 9. Sınıf Fizik kitabımın güncellenmiş baskısında; konular kısa ve anlaşılır bir şekilde ele alındı, öğrenmeyi kolaylaştırmak amacı ile çözümlü sorular hazırlandı, öğrendiklerinizi pekiştirmek amacı ile doğru-­‐yanlış ve boşluk doldurma etkinliklerine yer verildi. Ayrıca kolaydan zora doğru giden bol miktarda bölüm testleri ilave edildi. Bu kitap okul derslerinize faydalı olacağı gibi, gireceğiniz sınavlarda sizin başarınıza başarı katacaktır. Bu kitabın siz sevgili öğrencilerimize faydalı olması dileklerimle. Mustafa KARA
Fizik Öğretmeni
İÇİNDEKİLER:
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ .............................................................................7
MADDE VE ÖZELLİKLERİ ......................................................................33
Dayanıklılık, Adezyon, Kohezyon ...........................................................71
KUVVET VE HAREKET ..........................................................................93
Newton’un Hareket Yasaları..................................................................129
İŞ-GÜÇ VE ENERJİ ..............................................................................155
ISI VE SICAKLIK ...................................................................................205
Hal Değişimi ..........................................................................................224
Genleşme ve Büzüşme .........................................................................239
BİRİNCİ BÖLÜM
FİZİK BİLİMİNE
GİRİŞ
F İ Zİ K B İ Lİ M İNE GİR İŞ
Bölüm -1
FİZİK: Madde ve enerji arasındaki etkileşmeyi ince-
Elektrik: Maddenin yapısındaki elektron ve protonla-
leyen, doğadaki olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar
rın sahip olduğu elektrik yükleri ile bunların neden ol-
üretmeye çalışan bir bilim dalıdır.
duğu elektriksel alan ve elektriksel kuvveti inceler
Fizik hayatımızın her alanında vardır. Günlük haya-
Fiziğin alt alanları, hayatımızın her anında vardır
tımızda kullandığımız elektrikli araçların çalışmaları,
ve olumlu kullanıldığında hayatımızı, yaşantımızı ko-
yıldızların hareketleri, atomun parçalanması gibi bir-
laylaştırmaktadır.
çok olayı fizik bilimi incelemektedir.
Göz kusurlarının tedavisinde, ultrason, x-ışınları
(röntgen), EKG, NMR gibi cihazların kullanımında,
haberleşmede, hava tahmininde (Meteoroloji), astro-
FİZİĞİN ALT ALANLARI:
•
Mekanik
•
Manyetizma
•
Optik
•
Katıhal fizik
•
Nükleer fizik
•
Atom fiziği
•
Termodinamik
•
Elektrik
nomide, fizik bilimi kullanılmaktadır.
GÖZLEM: Bir olayla ilgili, duyu organları veya duyu
organlarını kuvvetlendirecek araç ve gereçler kullanılarak yapılan incelemelerdir.
Fiziksel iki farklı gözlem vardır.
1- Nitel Gözlem:
Bir insanın beş duyu organını kullanarak, ölçü aracı
Mekanik: Kuvvetlerin etkisi altında kalan cisimlerin
kullanmadan yapılan gözlemdir. Sonuçları kişiden ki-
nasıl hareket ettiğini ve nasıl etkileştiklerini inceler
şiye değişebilir.
Manyetizma: Dünyanın manyetik alanını, manyetik
Araba çok hızlı, hızı 100 km/h olabilir diyen çocuk ni-
maddelerin ve elektrik akımından oluşan manyetik
tel bir gözlem yapmıştır.
alanı inceler.
Optik: Işığın doğasını, özelliklerini, ışığın yansıması-
2- Nicel Gözlem:
nı, kırılmasını, yani ışıkla ilgili olayları inceler.
Bir ölçme aracı kullanılarak yapılan gözlemdir. Kesin-
Katıhal Fiziği: Yoğun haldeki maddelerin, elektrik-
lik ifade eder. Nicel gözlem sonuçları herkes için ay-
sel, manyetik, optik ve esneklik özelliklerini inceler.
nıdır.
Katılardaki kristal yapıları inceler.
Aracınızın hızını radar, 115 km/h olarak ölçtü diyen
Nükleer Fizik: Atom çekirdeğinin yapısını, kararsız
polis nicel bir gözlem yapmıştır.
çekirdeklerin nasıl ışıma yaptıklarını inceler.
Atom Fiziği: Atomların yapısını oluşturan unsurların
ÖRNEK
nasıl etkileştiğini inceler.
Bugün hava çok sıcak diyen Celal nitel bir gözlem
Termodinamik: Enerjinin madde içinde nasıl yayıl-
yapmıştır.
dığını, nasıl iletildiğini inceler. Sıcaklık ve ısı kavram-
Şuanki havanın sıcaklığını termometre ile 40° C ola-
larını, genleşmeyi inceler.
9. SINIF
rak ölçen Ceylin, nicel bir gözlem yapmıştır.
7
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
Türetilmiş Büyüklükler :
ÖRNEK
Sınıfta üç öğrenciye bir uç kutusunun boyunun kaç
Kuvvet .......................................... Newton
cm olduğunu; tahmin etmelerini söyledik.
Enerji............................................ Joule
1. öğrenci 10 cm
2. öğrenci 12 cm
3. öğrenci 14 cm


 tahminde bulundular


Hız ............................................... m/s
İvme ............................................. m/s
Bu öğrenciler nitel bir gözlem yapmışlardır.
Alan.............................................. m
2
Hacim........................................... m
3
2
Güç .............................................. Watt
● Bu öğrencilere bir cetvel vererek uç kutusunun
3
Özkütle ......................................... gr/cm
boyunu ölçmelerini istedim.
Momentum ................................... newton.Saniye


2. öğrenci 8.1 cm  değerlerini buldular.

3. öğrenci 8 cm

1. öğrenci 8 cm
Basınç .......................................... pascal
Bu öğrenciler nicel bir gözlem yapmışlardır.
● Nitel gözlemler kişiden kişiye değişmekte, nicel
gözlemde ise değişkenlik çok daha azdır. Nicel gözlemler kesin bir sonuç bildirir.
ÖLÇME:
Bir büyüklüğün kendi cinsinden birim olarak kabul
Ton (t)
1 kg = 10 hg
Kental (q)
1 kg = 100 dag
Kilogram (kg)
1 kg = 1000 g
Hektogram (hg)
1 kg = 10 dg
Dekagram (dag)
1 kg = 10 cg
Gram (g)
1 kg = 10 mg
4
5
6
Desigram (dg)
edilmiş başka bir büyüklükle karşılaştırılmasıdır.
Santigram (cg)
Uzunluk ölçümünde metre kullanılırken, kütle ölçü-
Miligram (mg)
münde kilogram kullanılır. Zamanı saat ile ölçersek,
kullandığımız elektriği elektrik sayacı ile ölçeriz.
1 gram = 10 desigram = 100 cantigram
1 gram = 1000 miligram
Fiziksel büyüklükler, temel büyüklükler ve tü-
24g = 2,4 dekagram (dag)
retilmiş büyüklükler olarak ikiye ayrılır.
12g = 0,12 hektogram (hg)
35gr = 0,035 kilogram (kg)
1 kental (q)= 100 kg
Temel büyüklükler:
1 ton (t)= 1000 kg
Uzunluk ....................................... Metre
250 dag= 0,025 ….. kental (q)
Kütle ............................................ Kilogram
45 kg= 450000 …… dg
Zaman ......................................... Saniye
-5
125 mg = 125.10 …..hg
Sıcaklık ........................................ Derece(°C, °K)
Işık şiddeti.................................... Candela
90 g + 8 dg + 5 dag = 140800 mg
Elektrik akımı ............................... Amper
800 g + 80 dag + 8 hg = 24 hg
Madde miktarı .............................. Mol
FİZİK
450 kg + 45 hg = 45450 dag
8
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
9
1 amper = 10 nanoamper (nA)
12
1 amper = 10
Kilometre (km)
pikoamper (PA)
-3
1 amper = 10 kiloamper (kA)
Hektometre (hm)
-6
1 amper = 10 Megaamper (MA)
Dekametre (dam)
-9
1 amper = 10 gigaamper (GA)
Metre (m)
Desimetre (dm)
-9
135 nA = 135.10 A
Santimetre (cm)
-12
250 mA = 250.10
Milimetre (mm)
GA
-1
500 kA = 5.10 MA
10
40 kA = 4.10
µA
1metre = 10 desimetre (dm)
1metre = 100 cantimetre (cm)
ÖLÇMEDE
1 metre = 1000 milimetre (mm)
YAPILAN
HATA
VE
HATALARIN
KAYNAKLARI
-
Ölçme yapan kişiden kaynaklanan hata
1metre = 0,1 dekametre (dm)
-
Ölçme aracından kaynaklanan hata
1metre = 0,01 hektometre (hm)
-
Ölçümün yapıldığı ortamdan kaynaklanan
1 metre = 0,001 kilometre (km)
hata
-
36 dm
Ölçme yönteminden kaynaklanan hata
= 0,036 hm
165 mm = 0,0165 dam
Fizikte, skaler ve vektörel büyüklük olarak iki
8 km = 800000 cm
ölçme vardır.
• ...... Bir birim ve sayı kullanılarak tanımlanan büyüklüklere skaler büyüklük denir.
200 m + 40 cm + 10 mm = 20041 cm
• ...... Sayı ve birimin yanında yönü de bulunan bü-
50 m + 80 dm = 5,8 dam
yüklüklere vektörel büyüklük denir.(İvme)
6 km + 30 hm + 700 cm = 6307 m
Skaler Büyüklük
Vektörel Büyüklük
20 metre
15 Newton(Kuvvet)
5 kilogram
50 m/s(Hız)
Megaamper (MA)
12 C°
4 m/s (İvme)
Kiloamper (KA)
5m
Amper (A)
10 joule
Gigaamper (GA)
3
2
Yer değiştirme
Ağırlık
Miliamper (mA)
Mikroamper(µA)
BİLİMSEL YÖNTEM
Nanoampe (nA)
Bilimsel bir çalışmayı, diğer çalışmalardan ayıran en
Pikoamper (pA)
önemli fark, verilere dayalı olmasıdır.
3
Bilimsel bir çalışmanın olabilmesi için bir probleme
6
ihtiyaç vardır. Problemi belirledikten sonra, problem
1 amper = 10 miliamper (mA)
1 amper = 10 mikroamper (µA)
9. SINIF
9
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
ÖRNEK
durumunu açıklayan verileri elde etmek için gözlemler, deneyler, araştırmalar yapılır.
7
0
10
10
Verileri topladıktan sonra HİPOTEZ kurulur.
Hipotez: Bilimsel bir problemin çözümü için, verilere
dayalı olarak kurulan geçici çözüm yoludur.
x
22,5 g
Bilim adamları, inceledikleri problemi çözebilmek için,
veriler toplarlar. Topladıkları verilere göre bir dizi hipotez kurarlar. Sonra kurulan hipotezleri “Test et-
Eşit kollu terazi şekildeki gibi dengededir. Binicinin
bir bölüme yerleştirilmesi 0,3 grama karşılık gelmektedir. X cismi kaç gramdır?
me” sürecine tabi tutarlar. Bu süreç sonunda bazı
hipotezler önem kazanır. Deneylerle destek bulurken, bazılarının ise geçerli olmadığı sonucuna varılır.
Teori: Gözlenen bir doğa olayı ile ilgili yapılan genel-
Çözüm
lemelerin açıklamalarıdır.
22.5 = x +7 . 0,3
Yasa: Doğruluğu kanıtlanmış varsayımlardır.
22.5 = x + 2,1
X = 20,4 gr.
………………………………………………………….
BİLİMSEL YÖNTEM BASAMAKLARI
1-
Problemin belirlenmesi
2-
Problemle ilgili verilerin toplanması
3-
Verilere uygun hipotezin kurulması
4-
Hipoteze dayalı deneyler tasarlama
5-
Hipotezin doğruluğu için kontrollü deneyler
6-
Deney sonuçlarının tekrarlanabileceğini
kontrol etme, verileri analiz etme, önceden
yapılan tahminlerle karşılaştırma.
ÖRNEK
0
10
10
4
28 g
x 19 g
yapma
7-
Verilerden sonuç çıkarma
8-
Sonuçların hipotezi ne ölçüde desteklediğine ve literatürdeki bilgilerle ne ölçüde tutarlı
olduğuna karar verme.
Eşit kollu terazi dengededir. Binici hassasiyeti 0,2
gramdır. X cismi kaç gramdır?
Çözüm
x + 19 = 28 + 4 . 0,2
x + 19 = 28,8
x = 9,8 gr.
FİZİKTE MODELLEME
Günlük yaşamda gerçeğine benzetilerek yapılan olay
ve olgulara modelleme denir. Gemi maketi, cansız
mankenler, oyuncaklar, atom modeli, güneş sistemi
modeli modellemeye birer örnektir.
………………………………………………………….
ÖRNEK
20
• ...... Modelleme ile, olaylar tekrar tekrar denenebilir.
0
12
20
• ...... Modelleme, gerçeğine benzetilerek yapıldığı
için ekonomiktir.
• ...... Modelleme ile olaylar görsellik kazanır ve anlaşılmayı kolaylaştırır.
43 gr.
• ...... Modeller, o konu hakkında düşünmeyi ve yeni
buluşlar gerçekleştirmeyi kolaylaştırır.
F
Eşit kollu terazi dengededir. Binici kütlesi 5 gramdır.
F cismi kaç gramdır?
FİZİK
10
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
ÖRNEK
Çözüm
Binici Kütlesi
5
1
Hassasiyet =
=
=
Bölme Sayısı 20 4
1
4
43 = F + 12.
0 2
10
16,8 gr.
10
10
16 gr.
23 gr.
0
?
10
20,2 gr.
43 = F + 3
F = 40 gram
Eşit kollu ve özdeş teraziler dengededir. 2. terazide
………………………………………………………….
ÖRNEK
binici kaçıncı bölmededir?
0
10
2
T
10
10
36 gr.
P
6
0
10
Çözüm
T
-
16,8 = 16 + 2 . x
X = Hassasiyet
Eşit kollu terazi dengededir. Binici hassasiyeti 0,5
0,8 = 2 . x
Hassasiyet = 0,4
gramdır. P cismi kaç gramdır?
X = 0,4
2,8 = n . 0,4
Çözüm
N=7
T= 36+2.0,5
P= T+6.0,5
T= 36+1
P= 37+6.0,5
T= 37 gram
P= 40 gram
Yedinci bölmeye getirilmeli.
………………………………………………………….
ÖRNEK
10
5
10
0
K
0
10
L= 16 gr.
K
6
10
M
L
ÖRNEK
0
10
K
M
4
l1
10
90 gr.
T
l2
l1
x
x
l2
10 gr.
Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binicinin bir
bölme yer değiştirmesi 0,1 grama karşılık gelmektedir. T cismi kaç gramdır?
Kolları eşit olmayan teraziler dengededir. X’in kütle-
Çözüm
90 . l1 = x . l2
x . l1 = 10 . l2
90
x
=
x
10
K + 0,1.5 = 16
K = 15,5 gram
K + M = 4 . 0,1 + T
15,5 + 30,9 = 4 . 0,1 + T
46,4 = 0,4 + T
9. SINIF
si kaç gramdır?
Çözüm
K + L = 6 . 0,1 + M
15,5 + 16 = 0,6 + M
M = 30,9 gram
x 2 = 900
x = 30 gram
T= 46 gram
11
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
ÖRNEK
ÖRNEK
0
10
10
5
10
K
8
L
10
10
P
P
01
10
L
Binici
10
P 25 gr
0 3
10
46 gr
L
K
Eşit kollu terazi dengededir. Binici kütlesi 20 gramdır.
P’nin kütlesi kaç gramdır?
Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir.
Binicinin bir bölme yer değiştirmesi 1 grama karşılık
gelmektedir. K, L ve P cisimlerinin kütlelerini sıralayınız?
Çözüm
Çözüm
K+L=P+8
K+L=L+1+8
20
Hassasiyet =
= 2 gram
10
P=L+1
K = 9 gram
K=L+3
P + 25 + 5.2=46
P + 35 = 46
P = 46- 35
P = 11 gram
9=L+3
P=6+1
L=6
P=7
K>P>L
………………………………………………………….
ÖRNEK
Aşağıdakilerden hangileri türetilmiş büyüklüktür?
I) Zaman
II) Newton
III) Hız
IV) Hacim
ÖRNEK
Eşit kollu teraziler şekildeki gibi dengededir. Binicinin
bir bölme yer değiştirmesi 1 grama karşılık gelmektedir. x’in kütlesi kaç gramdır?
Çözüm
II, III ve IV
………………………………………………………….
ÖRNEK
Aşağıdakilerden hangileri temel bir büyüklüktür?
Çözüm
2T = 3x + 6
T=x+8
FİZİK
I) Metre
2(x + 8) = 3x + 6
II) Saniye III) Joule
IV) Gram
2x + 16 = 3x + 6
16 – 6 = 3x – 2x
Çözüm
x = 10 gram
I, II ve IV
12
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
ÖRNEK
ÖRNEK
Aşağıdakilerden hangileri fiziğin uğraş alanına
girmez?
Atomların yapısını ve özelliklerini atomların birbiri ile
ilişkilerini inceleyen fiziğin alt dalına ………. denir.
Noktalı yere ne gelmelidir?
Çözüm
I) Astronomi
II) Güneş Sistemi
III) Yıldız Falı
IV) Bilgisayar
V) Cep Telefonu
VI) Fotosentez
Atom Fiziği
Çözüm
………………………………………………………….
III ve VI
………………………………………………………….
ÖRNEK
Yoğun haldeki maddelerin, elektriksel, manyetik
özelliklerini, maddelerin kristal yapılarını inceleyen fiziğin alt alanına ne denir?
ÖRNEK
Gerçek bir olayla ilgili, üzerinde çalışma yapılabilmesi için, olguya benzetilerek yapılan örneklere ne ad verilir?
Çözüm
Katıhal Fiziği
Çözüm
………………………………………………………….
Modelleme
………………………………………………………….
ÖRNEK
Madde ve enerji arasındaki etkileşmeyi inceleyen,
doğadaki olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar üreten bilim dalına ne ad verilir?
ÖRNEK
Bilimsel bir problem ile ilgili, gözlemler sonucu
elde edilen verilere dayanılarak kurulan geçici
çözüm yoluna ne ad verilir?
Çözüm
Fizik
Çözüm
………………………………………………………….
Hipotez
ÖRNEK
………………………………………………………….
Yalnız duyu organlarımızla yaptığımız gözleme ne
ad verilir?
ÖRNEK
Kanın vücudumuzda dolaşması hangi fiziksel kanun ile gerçekleşir?
Çözüm
Çözüm
Nitel Gözlem
Basınç
………………………………………………………….
………………………………………………………….
ÖRNEK
ÖRNEK
Gözümüzdeki görme olayı, hangi fizik yasasının
bir uygulamasıdır?
Aşağıdaki büyüklüklerden hangileri vektörel bir
büyüklüktür?
I) Amper
II) Volt
III) Newton
IV) Metre
Çözüm
Çözüm
Optik
Yalnız III
9. SINIF
13
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ DOĞRU VE YANLIŞ OLARAK İŞARETLEYİNİZ
(
(
)
)
1) Aynı ölçü aleti kullanarak, Masanın boyunun öğrenciler tarafından farklı ölçülmesi,
ölçen kişiden kaynaklanan hatadır.
)
3) Suyun sıcaklığını dokunarak tahmin etme
nicel bir gözlemdir.
(
)
4) Şekerin kütlesini terazi ile ölçme nitel bir
gözlemdir.
)
(
) 12) Kuvvet birimi Newton, vektörel bir büyüklüktür.
(
) 13) Ölçmenin yapıldığı ortamın sıcaklığı,
ölçme sonucunu etkiler.
(
) 14) Hipotez, doğruluğu kanıtlanmamış geçici çözüm yoludur.
(
) 15) Katıhal fiziği, yoğun haldeki maddelerin
fiziksel özelliklerini inceler.
(
) 16) Kurulan bir hipotezin doğrulunu kanıtlamak için kontrollü deneyler yapılır.
(
) 17) Atom çekirdeğinin içindeki etkileşmeyi
ve çekirdek parçalanmasını inceleyen fiziğin
alt bilim dalına Atom fiziği denir.
(
) 18) Vücudumuzdaki kan dolaşımı, fizikte
basınç olayı ile ilgilidir.
(
) 19) Gözde meydana gelen görme bozuklukları için gözlük kullanılması fizik ile ilgilidir.
(
) 20) Tıpta kullanılan lazer, MR cihazı, röntgen cihazı, fiziğin uygulama alanlarındandır.
(
) 21) Kütle dinamometre ile ölçülür.
5) Saat, temel bir büyüklüktür.
(
)
6) Kilometre türetilmiş bir büyüklüktür.
(
)
7) Litre türetilmiş bir büyüklüktür.
(
)
8) Termodinamik maddenin ısı alışverişini
ve ısının iletilmesini inceler.
(
) 11) Enerji birimi joule, skaler bir büyüklüktür.
2) Problem çözümü için, gözlemler sonucu
öne sürülen geçici çözüm yoluna hipotez
denir.
(
(
(
) 9) Isı termometre ile ölçülür.
1-D 2-D 3-Y 4-Y 5-D 6-Y 7-D 8-D 9-Y 10-D
11-D 12-D 13-D 14-D 15-D 16-D 17-Y 18-D
(
) 10) Akım şiddeti ampermetre ile ölçülür.
FİZİK
19-D 20-D 21-Y
14
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN CEVAPLARI YAZINIZ.
1)
Fiziğin alt bilim dalı olan ……….. ışıkla ilgili
12) Ağırlık ………… büyüklüktür.
olayları inceler.
13) Direnç birimi ………….. dur.
2)
Bilimsel bir bilgiyi diğer bir bilgi türlerinden
ayıran şey, ………… dayalı olmasıdır.
14) Isı, ……….. ile ölçülür.
3)
4)
Bir problemle ilgili hipotez kurmadan önce
………. yapılır.
15) Akım şiddeti ………… ile ölçülür.
Bir büyüklüğün ölçülmesinde, bulunan öl-
16) Cisimlerin hareketlerini inceleyen fiziğin alt
alanına ……………. denir.
çüm değerinin, gerçek değerden farklı olmasına ………… denir.
17) Bir ülkenin yerini bulabilmek için, harita kullanırız. Harita bizim için bir ……………. dir.
5)
Doğada gerçekleşen olayları inceleyen, bu
olayları açıklamada deneysel bilgileri kulla-
18) Bir büyüklüğün kendi cinsinden birim kabul
nan ve formulüze eden bilim dalına ………
edilen başka bir büyüklükle karşılaştırılma-
denir
6)
sına ………………….. denir.
Bir arkadaşımızın kilosunu, bakarak tah-
19) Yalnız sayı ve birimi ile ifade edilen büyük-
minde bulunma ………… bir gözlemdir.
lüklere ……………. büyüklük denir.
20)
7)
Fizik yasa ve teorilerini ifade etmek için kul-
21) Kararsız atom çekirdeklerinin nasıl ısıma
lanılan dil ……………
yaptıklarını inceleyen fiziğin alt alanına,
………… denir.
8)
Bilim adamları yaptıkları
araştırmalarda,
…………. Yöntem basamaklarını kullanır.
9)
Herhangi bir ölçü aleti kullanmadan yapılan
gözlemlere ………….. denir.
10) Bir cismin kütlesini ölçmek için …….… kullanılır.
1- Optik
11- Temel (Skaler)
2- Deneylere
12-Türetilmiş (Vektörel)
3- Gözlem
13- Ohm
4- Ölçmede hata
14- Kalorimetre
5- Fizik
15- Ampermetre
6- Nitel
16- Mekanik
7- Matematiktir
17- Model
8- Bilimsel
18- Ölçme
9- Nitel Gözlem
19- Skaler
10- Terazi
20- Nükleer Fizik
11) Zaman ……….. büyüklüktür.
9. SINIF
15
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
6) 5 dm + 20 dam + 100 mm = Kaç metredir?
TEST - 1
A) 20,6
B) 200,6
D) 215,6
1) Aşağıdakilerden hangisi nitel bir gözlemdir?
C) 250,6
E) 251,6
A) Ağaçlar çiçek açmış.
B) Sınıfımız 125 m
3
tür.
C) Açık hava basıncı 76 cm- Hg dır.
7) 80 g + 10 cg + 30 hg = Kaç kilogramdır?
3
D) Suyun özkütlesi 1 g / cm tür.
E) Bugün hava sıcaklığı 12 C° dir.
A) 3,0801
B) 0,8031
D) 0,3081
2) Aşağıdakilerden hangisi nicel gözlem olarak
değerlendirilebilir?
C) 0,1083
E) 0,0801
I- Kırmızı ayakkabı giymiş.
II- Depo 8 litre su aldı.
III- Benim boyum 165 cm dir.
8) Aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
IV- Ali, Ceylin ’ den 3 cm daha uzun.
A) I-III
B) II-IV
I- Katıhal Fiziği, doğadaki katı cisimlerin fiziksel
özelliklerini inceler.
C) I-III-IV
D) II-III-IV
II- Nükleer Fizik, ısı aktarımını, ısı iletkenliğini inceler.
E) II-III
III- Hipotez, doğruluğu deneylerle kanıtlanmış teoridir.
3) Aşağıdakilerden hangisi temel bir büyüklüktür?
A) Hacim
B) Zaman
D) Kuvvet
IV- Gözlem, duyu organlarıyla, duyu organlarının
hassasiyetini artırıcı araç ve gereçlerle doğanın incelenmesidir.
C) Enerji
E) Hız
A) I-II-III
B) II-III-IV
D) I- II-III-IV
4) I- Kg,
II- Saniye,
III- Newton
Yukarıdaki büyüklüklerden hangileri türetilmiş
büyüklüktür?
A) I
5) I- Hız
C) I-II-IV
E) I ve IV
B) I-II
9) Aşağıdakilerden hangileri fiziğin uygulamalarına örnek verilmez?
C) III
D) II-III
E) I-III
II- Enerji
III- Sıcaklık
A) Gökyüzünün teleskopla incelenmesi.
B) Mıknatısın manyetik alan çizgilerinin varlığının
gösterilmesi.
IV- İvme
C) Ampermetre ile akım şiddetinin ölçülmesi.
Yukarıdaki büyüklüklerden hangileri skaler
büyüklüktür?
D) Elementlerin birbirleri ile bileşik oluşturması.
A) I-II
E) Hareket halindeki cisimlerin ivmelerinin ölçülmesi.
B) II-III-IV
D) II-III
FİZİK
C) I-III-IV
E) III-IV
16
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
10) Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
14)
-5
A) 550 cg = 55.10 hg
Temel Büyüklük
Türetilmiş Büyüklük
B) Tekerlek basıncının 30 atm olarak ölçen tamirci, nicel bir gözlem yapmıştır.
C) Mekanik, durgun haldeki cisimleri incelemez.
Newton
Amper
D) Kütle, dinamometre ile ölçülür.
E) Bilimsel bir çalışmada, kurulan hipotez her
zaman doğrudur.
Metre
Joule
Y
X
Yukarıdaki kavram haritasında, X ve Y kutularına aşağıdaki büyüklüklerden hangileri yazılırsa doğru olur?
11) Aşağıdakilerden hangisi yapılan ölçmede hatanın nedeni değildir?
X kutusu
Y kutusu
A)
Volt
Gram
A) Ölçme yöntemi.
B)
Kilogram
Saniye
B) Ölçmeyi yapan kişiden.
C)
Saniye
Watt
C) Ölçme aletinden.
D)
Mol
Derece
D) Ölçmenin yapıldığı ortamdan.
E)
Calori
Volt
E) Ölçmede fazla ölçüm yapmasından.
15)
Skaler Büyüklük
Vektörel Büyüklük
Hız
Enerji
12) Gözleme dayanan, duyu organlarının kullanıldığı, ölçümün olmadığı gözleme ne ad verilir?
Kütle
A) Nicel gözlem
B) Hipotez
C) Deney
D) Nitel gözlem
Yukarıdaki kavram haritasında X ve Y kutularına aşağıdaki büyüklüklerden hangileri yazılırsa doğru olur?
x(m)
200
50
5
2
A) x = 2t B) x =
9. SINIF
Y
X
E) Temel büyüklük
13) Şekildeki grafiğe göre x-t
arasındaki bağıntı nedir?
İvme
10
t (s)
X kutusu
Y kutusu
A)
Uzunluk
Sıcaklık
B)
Kuvvet
Yerdeğiştirme
C)
Sıcaklık
Hacim
D)
Zaman
Kuvvet
E)
Zaman
Uzunluk
1-A 2-D 3-B 4--C 5-D 6-B 7-A 8-E 9- D 10-B
11- E 12-D 13-A 14-C 15-D
t2
2
2
C) x = t D) x = 10t E) 5t
2
17
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
6) 0,25 dam …………mm uzunluk birimi dönüşümünde noktalı yere ne gelmelidir?
TEST - 2
A) 250
1) Madde ve enerji arasındaki etkileşimi inceleyen ve doğadaki olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar getiren bilim dalına ne ad verilir?
A) Kimya
B) Fizik
C) 25000
-3
-5
E) 25.10
7) Doğruluğu yeteri kadar deneylerle kanıtlanmış
olan varsayıma ne ad verilir?
C) Biyoloji
D) Matematik
B) 2500
D) 25.10
E) Felsefe
A) Hipotez
B) Gözlem
D) Veri
C) Yasa
E) Ölçme
2) Aşağıdakilerden hangisi temel büyüklük değildir?
A) Uzunluk
B) Zaman
8) Fiziğin alt bilim dalı olan termodinamik hangi
konuyu inceler?
C) Enerji
D) Kütle
E) Akım
A) Optik
B) Işıma
D) Hareket
C) Isı
E) Mıknatıs
3) 0,9 nA = ………..µA Akım dönüşümünde noktalı yere ne gelmelidir?
-4
4
A) 9.10
D) 9.10
9) Fiziksel bir büyüklüğün ölçülmesinde aşağıdakilerden hangisinin yapılması hatayı en aza
indirger?
-7
B) 9.10
C) 9.10
-5
5
E) 9.10
A) Ölçüm sırasında ortamın sürekli değişkenlik
göstermesi
B) Uzunluğun metre yerine kulaçla ölçülmesi
C) Ölçüm aracının hassaslığının bozulması
4) 1,4 mA = ……. GA akım şiddeti dönüşümünde
noktalı yere ne gelmelidir?
-10
A) 14.10
-12
B) 14.10
-13
D) 14.10
D) Akım şiddetini ölçerken ampermetre yerine
miliampermetre kullanmak
E) Sıcaklığın ölçülmesinde °F termometresi yerine °R termometresi kullanmak
-6
C)14.10
-11
E) 14.10
10) Aşağıdaki birimlerden hangisi temel bir büyüklüğe aittir?
5) 200 cg = …………..hg kütle birimi dönüşümünde noktalı yere ne gelmelidir?
6
A) 2.10
5
B) 2.10
D) 0, 002
FİZİK
A) Joule
B)
C) 0.2
D) Metre
E) 0,02
18
m
s2
C)
m
s
E) Newton
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
11) Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
14)
A) Kuvvet, türetilmiş ve vektörel bir büyüklüktür.
X
2
3
4
5
6
7
Y
8
18
32
50
72
98
C) Eşit kollu terazi temel büyüklük ölçer.
Bir öğrenci yaptığı deneyde X ile Y değişkenleri
arasında tablodaki değerleri elde etmiştir. X ile Y
arasındaki değişim grafiği nasıldır?
D) Sıcaklık türetilmiş bir büyüklüktür.
A)
B) Ampermetre, temel büyüklük ölçer.
B)
Y
C)
Y
Y
E) Kronometre, temel büyüklük ölçer.
X
X
D)
E)
Y
X
Y
12) I. Hız temel bir büyüklüktür.
X
X
II.Hız vektörel bir büyüklüktür.
III. İvme türetilmiş bir büyüklüktür.
15) K: Fotoğraf makinalarında
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
L: Yeni yıldızların keşfedilmesinde
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
M: Gezegenlerin hareketlerini gözlemlemede
C) Yalnız III
Yukarıda verilenlerden hangilerinde fiziğin alt
alanı optikten yararlanılmaktır?
E) II ve III
A) Yalnız K
B) Yalnız L
D) K ve L
16) I.
13) Şekildeki
cisimlerin
kuş
bakışı (üstten)
görünüşleri
nasıldır?
K
K
M
C) Yalnız M
E) K, L ve M
Bugün kar yağıyor hava sıcaklığı 0°C’nin altındadır.
II. Metre ile ölçülen Ceylin’in boyu 65 cm’dir.
L
III. Ağaçlar yapraklarını dökmeye başladı.
Yargılarından hangileri nitel ve nicel gözlemdir?
L
M
A)
B)
I
II
III
A)
Nicel
Nitel
Nitel
B)
Nitel
Nicel
Nitel
C)
Nicel
Nitel
Nicel
D)
Nitel
Nitel
Nitel
C)
E)
Nicel
Nicel
Nitel
D)
1-B 2-C 3-A 4-D 5-E 6-B 7-C 8-C 9-D 10-D
11-D 12-E 13-A 14-C 15-E 16-B
E)
9. SINIF
19
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
5) Bir olay ilgili duyu organları araç ve gereç kullanılarak yapılan incelemelere ne ad verilir?
TEST - 3
1) Aşağıdakilerden hangisi fiziğin uğraş alanı
değildir?
A) Gözlem
B) Hipotez
D) Yasa
C) Teori
E) Ölçme
A) Işık ve optik
B) Isı sıcaklık ve genleşme
6) Doğadaki olayları inceleyerek anlamaya yardımcı olan, mantıklı ve akılcı açıklamalar
üretmeye çalışan bilim dalına ne ad verilir?
C) Astronomi ve yıldız falı
D) Madde ve Enerji
E) Atom çekirdeğinin incelenmesi
A) Fizik
B) Kimya
C) Biyoloji
D) Yer Bilimleri
E) Matematik
2) Manyetik alanları ve manyetik kuvvetleri inceleyen fiziğin alt bilim dalına ne ad verilir?
A) Atom fiziği
B) Katıhal Fiziği
C) Mekanik
D) Manyetizma
7) Gerçek bir olayla ilgili araştırma yapılırken, bu
olaya benzeyen başka bir olay kurgulanarak,
üzerinde çalışma yapılmasına, gerçek olgulara
benzetilerek yapılan kopyalara, zihinde tasarlanan, olay ve olguların canlandırılmasına ne ad
verilir?
E) Elektrik
A) Modelleme
B) Teknoloji
C) Kanun
D) Navigasyon
E) Nanoteknoloji
3) Yoğun haldeki maddelerin elektriksel, manyetik, optik ve esneklik özelliklerini inceleyen fiziğin alt alanına ne ad verilir?
8) Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Katıhal fiziği
C) Optik
B) Termodinamik
D) Manyetizma
A) Teknoloji yaşam kalitesini artırır.
E) Nükleer Fizik
B) Her teknolojik gelişme faydalıdır.
C) Fizik ve teknoloji sürekli iç içedir.
D) Matematiksiz fizik dilsiz insana benzer.
E) Bilimsel çalışmalar sorularla başlar.
4) Enerjinin madde içersinde nasıl yayıldığını ve
nasıl iletildiğini inceleyen fiziğin alt dalı nedir?
A) Mekanik
B) Termodinamik
C) Atom fiziği
D) Optik
9) Bilimsel çalışmalarda elde edilen bilgilerin,
insan yaşamının kalitesini artırmak için günlük yaşama aktarılmasına ne ad verilir?
A) Bilgisayar
D) Ölçme
E) Katıhal Fiziği
FİZİK
B) Matematik
20
C) Model
E) Teknoloji
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
10) Bilimsel çalışmalar sonucunda ispatlanmış
hipotezlerle ilgili yapılan çalışmalar ne ad verilir?
A) Yasa
15) 15 dm = …………………………… hm
A) 0,015
B) 0,15
C) 1,5
D) 150
E) 1500
B) Teori
C) Gözlem
D) Modelleme
16) 2500 µm = …………………………… m
E) Deney
-8
-6
A) 25.10
-4
B) 25.10
-2
D) 25.10
C) 25.10
E) 25
11) Aşağıdakilerden hangisi temel bir büyüklük
değildir?
A) Zaman
17) 65 Kg = ……………………………. mg
B) Akım Şiddeti C) Sıcaklık
D) Özkütle
A) 0,65
E) Kütle
B) Miligram
C) 65.10
6
9
D) 65.10
E) 65.10
18) 5400 mA = ……………………………… MA
12) Aşağıdakilerden hangisi temel bir büyüklüktür?
A) Joule
4
B) 650
-8
-7
-5
B) 54.10
A) 54.10
-4
D) 54.10
C) 54.10
-2
E) 54.10
C) Newton
D) Metre/Sn E) Litre
19) Gözlemler sonucunda elde edilen bulgulara
dayanılarak oluşturulan geçici çözüm yoluna
ne ad verilir?
13) Bir ölçme aracı kullanılarak yapılan gözleme
ne ad verilir?
A) Nitel gözlem
B) Nicel gözlem
C) Fizik yasası
D) Terazi
A) Gözlem
B) Yasa
D) Teori
C) Hipotez
E) Model
E) Akım şiddeti
20) Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Sıcaklık temel bir büyüklüktür.
B) Kütle skaler bir büyüklüktür.
14) Aşağıdakilerden hangisi nicel bir gözlemdir?
C) Kalori bir enerji birimidir.
D) Özkütle türetilmiş bir büyüklüktür.
A) Akım şiddetinin ampermetre ile ölçülmesi
E) Astronomi fiziğin alt alanıdır.
B) Dokunarak sıcaklık ölçülmesi
C) Bir cismin uzunluğunu bakarak söyleme
D) Kitabın ağırlığını kaldırarak tahminde bulunmak
1-C
E) Aracın hızını sesinden tahmin edebilme
19-C 20- E
9. SINIF
2-D
3-A 4-B 5-A 6-A 7-A 8-B 9-E 10-B
11-D 12-B 13-B 14-A 15-A 16-C 17-D 18-B
21
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
5) Bilim insanı ile ilgili olarak,
TEST - 4
1) I.
I.
Uyduların dünya çevresinde dolanması
III. Kontrollü deneyler yapar,
II. İletkenlerden elektrik akımının geçmesi
IV. Kurduğu hipotezin her zaman doğru olduğunu
savunur.
III. Elementlerin bileşik oluşturması
Yukarıdakilerden hangileri fiziğin uygulamalarındandır?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
2) I.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve II
C) I ve III
II. Mıknatısın demiri çekmesi
Yukarıdakilerden hangileri fiziğin uğraş alanındadır?
D) I ve II
C) II ve III
E) II ve IV
6) Aşağıdakilerden hangisi günlük hayatta kullandığımız fizik bilimine örnek değildir?
III. Kışın ağaçların yapraklarını dökmesi
B) II ve III
B) I, II ve III
D) III ve IV
E) I, II ve III
Elektronlarla çekirdek arasındaki çekim kuvveti
A) I, II ve III
Olaylarla ilgili gözlem yapar,
II. Olaylarla ilgili veriler toplar,
A) Asansör
B) Mıknatıs
C) Mikrodalga fırını
D) Fotoselli musluk
E) Suyun oluşumu
C) I ve III
E) Yalnız II
7) Yüklü parçacıkların manyetik alanda hareketini inceleyen fiziğin alt bilim dalına ne ad verilir?
3) Fiziğin alt bilim dalları ile ilgili olarak;
I.
Mekanik, cisimlerin hareketini inceler
A) Manyetizma
II. Atom fiziği atomun yapısını inceler
C) Nükleer Fizik
III. Katıhal fiziği yoğun haldeki maddelerin manyetik, optik, esneklik özelliklerini inceler
8) Fiziğin ışık ile ilgilenen alt bilim dalına ne ad
verilir?
Yargılarından hangileri doğrudur?
B) I, III ve IV
D) I ve III
D) Katıhal Fiziği
E) Atom Fiziği
IV. Nükleer fizik, ısının madde içinde yayılmasını
inceler
A) I, II ve III
B) Elektrik
C) I ve II
E) II, III ve IV
A) Plazma
B) Aurora
C) Genetik
D) Termodinamik
E) Optik
4) Aşağıdakilerden hangisi fiziğin uğraş alanı
değildir?
9) Isı ve sıcaklık kavramlarını inceleyen fiziğin alt
bilim dalına ne denir?
A) Geminin yüzmesi
B) Helikopterin uçması
C) Peynirin küflenmesi
A) Optik
D) Motorun çalışması
C) Termodinamik
D) Elektrik
E) Frekans
E) Teleskop
FİZİK
B) Güneş
22
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
10) I. Saniye
15) Aşağıdakilerden hangisi skaler büyüklüktür?
II. Newton
III. Volt
IV. Joule
Yukarıdakilerden hangisi temel büyüklüklerdendir?
A) Kuvvet
B) İvme
C) Ağırlık
D) Yerçekim İvmesi
E) Zaman
A) I, II ve III
B) II ve III
D) I ve III
C) Yalnız I
E) I, II ve IV
16) 9500 µA kaç MA eder?
11) I. Metre
II. Amper
III. Metre/Saniye
IV. Joule/Metre
-8
A) 95.10
Yukarıdakilerden hangileri türetilmiş büyüklüklerdendir?
A) I ve II
B) III ve IV
D) II ve IV
10
B) 95.10
-2
-10
D) 95.10
E) 95.10
C) I ve III
E) I, III ve IV
17) 2000 GA kaç mA eder?
10
A) 2.10
15
B) 2.10
-5
IV. Sıcaklık
II. İvme
III. Kuvvet
V. Zaman
VI. Güç
C) 2.10
-3
6
D) 2.10
12) I. Hız
-5
C) 95.10
E) 2.10
Yukarıdakilerden hangileri temel büyüklüklerdendir?
A) IV, V ve VI
B) II, III ve VI
D) IV ve V
18) 450 dm kaç hm eder?
C) I, II ve IV
E) I, III ve V
6
A) 45.10
4
B) 45.10
-2
-3
D) 45.10
13) I. Enerji
3
C) 45.10
E) 45.10
II. Uzunluk
III. Kütle
IV. Isı
Yukarıdakilerden hangisi türetilmiş büyüklüklerdendir?
A) I ve IV
B) II ve III
D) II, III ve IV
19) 1500 dg kaç Kg eder?
C) I, II ve III
5
A) 15.10
E) I, II, III ve IV
3
B) 15.10
-3
D) 15.10
-2
C) 15.10
-4
E) 15.10
14) Aşağıdakilerden hangisi vektörel büyüklüktür?
1-B 2-D 3-A 4-C 5-B 6-E 7-A 8-E 9-C 10-C
A) Sıcaklık
B) Enerji
11-B 12-D 13-A 14-E 15-E 16-E 17-B 18-D
C) Akım Şiddeti
D) Özkütle
19-C
E) Hız
9. SINIF
23
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
4) Celal: Işık ile ilgili olayları inceliyorum.
TEST - 5
Derya: Atomların yapısını oluşturan unsurları inceliyorum.
Ege: Isı ve sıcaklık ile ilgili olayları inceliyorum.
1) Celal, defterindeki bir yaprağın kalınlığını ölçmek
istiyor. Bu ölçüme uygun ölçü aleti aşağıdakilerden hangisidir?
A) Cetvel
B) Mezro
D) Metre
Mine: Manyetik maddeleri inceliyorum.
Eda: Kararsız çekirdeklerin ışımalarını inceliyorum.
Yukarıdaki öğrencilerden hangisi fiziğin alt
alanı olan manyetizma yerine kendini koymuştur?
C) Kumpas
E) Terazi
A) Celal
B) Derya
D) Mine
2) Ali: Oda sıcaklığının termometre ile 22 °C olarak
ölçtü.
5) I.
Burak: Çantasını eşit kollu terazi ile tartarak 6 kg
olarak ölçtü
D) Ali, Burak
Hipotez Kurma
III. Verilerden sonuç çıkarma
IV. Kontrollü deneyler yapmak
Yukarıdaki bilimsel basamaklarının bilimsel
yönteme uygun olarak sıralaması aşağıdakilerden hangisi gibidir?
Yukarıdakilerden hangisi nicel bir gözlem
yapmıştır?
B) Burak
E) Eda
II. Olaylarla ilgili gözlem yapmak
Meral: Ocaktaki suyun sıcaklığını, dokunarak
40°C olabileceğini söyledi.
A) Meral
C) Ege
C) Ali, Meral
E) Burak, Meral
A) I, IV, II, III
B) II, I, IV, III
C) III, I, IV, II
D) I, II, IV, III
E) IV, II, I, III
6) Ceylin: Ben temel bir büyüklüğüm.
Gizem: Ben türetilmiş bir büyüklüğüm.
Derya: Ben temel bir büyüklüğüm.
3) Bir ölçmede hatayı en aza indirmek için;
I.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Hassasiyeti yüksek olan ölçü aleti kullanılmalı
II. Ölçü aleti bozuk olmamalı
Ceylin
Gizem
Derya
A)
Enerji
İvme
Kütle
IV. Ölçmede göz kararı olarak sonuçlar yazılmalı
B)
Hız
Uzunluk
Kuvvet
İşlemlerinden hangileri yapılmalıdır?
C)
Zaman
Hız
İvme
D)
Güç
İş
Uzunluk
E)
Zaman
Kuvvet
Kütle
III. Sıcaklığı sabit ve aydınlık bir ortamda ölçme
yapmalı
A) I ve II
B) I ve III
D) I, III ve IV
FİZİK
C) I, II ve IV
E) I, II ve III
24
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
7) Bilimsel yöntemle ilgili olarak aşağıdaki verilerden hangisi, hipotez kurulduktan sonraki
durumlardan biri olamaz?
10) Ali: Aracın hızını 25 m/s olarak ölçtü
Ayşe: Pazardan 4 kg Patates aldı.
A) Olaylarla ilgili gözlem yapma
B) Kontrollü deneyler yapma
Aslı: Evden okula 200 metre yürüdü.
C) Verileri önceden yapılmış verilerle karşılaştırma
Murat: Kendi ağırlığını 72 Newton ölçtü.
D) Sonuçların hipotezi ne ölçüde desteklediğini
değerlendirme
Yukarıdaki öğrencilerden hangisi skaler bir
ölçüm yapmıştır?
E) Verilerden sonuç çıkartılması
A) Ali ve Aslı
B) Ayşe ve Murat
C) Ayşe ve Aslı
D) Ali, Ayşe ve Aslı
E) Ali, Aslı ve Murat
8) K =
m
s
Z= metre
L = Joule
11) Burak: Kapalı bir camekan içinde altın tartıyor.
N = Newton
Yukarıdaki harflerden hangisi vektörel büyüklüklerdendir?
Cemal: Rüzgarlı bir ortamda bir beher suyun kütlesini tartıyor.
A) K ve L
B) K ve N
D) K, L ve N
C) C, L ve Z
E) L, Z ve N
Büşra: Gözlüğü olduğu halde gözlük takmadan
arkadaşının boyunu ölçüyor.
Ece: Kafesi arızalı bir terazi ile ölçüm yapıyor.
Seda: Yanan sobanın yanında metal cetvel ile
defterinin boyunu ölçüyor.
Yukarıdaki öğrencilerden hangisi ölçmede en
9) Aşağıdaki ölçümlerden hangisi kesin bir sonuca varma açısından en güvenilirdir?
az hata yapar?
A) Burak
A) Bir fidanın boyunun her gün ölçülmesi
B) Cemal
D) Ece
B) Bir haftalık sürelerle nehrin derinliğinin ölçülmesi
C) Büşra
E) Seda
C) Her saat başı hava sıcaklığının ölçülmesi
D) Bir aylık sürelerle birim alana düşen yağış
miktarının ölçülmesi
1-C 2-D 3-E 4-D 5-B 6-E 7-A 8-B 9-C 10-C
11-A
E) Bir günlük sürelerle bir çocuğun saç uzunluğunun ölçülmesi
9. SINIF
25
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
4)
TEST - 6
10
9 10
0
1)
20
0
12
20
18 gr.
(Sol)
300 gr.
S
Eşit kollu terazi şekildeki gibi dengededir. Binicinin kütlesi 8 gramdır. Binici sağ tarafta 3. bölmeye getirildiğinde, terazinin tekrar dengeye
gelebilmesi için kaç grama ihtiyaç vardır?
Şekildeki eşit kollu terazi dengededir. Binicinin
bir bölme yer değiştirmesi 5 grama denk gelmektedir. S cisminin kütlesi kaç gramdır?
A) 2.4
A) 220
B) 240
C) 360
D) 400
P
(Sag)
B) 3.6
C) 4.2
D) 4.8
E) 5.2
E) 500
5)
5
0 2
2)
10 6
5
0
10
K
8
0
5
8
9 gr.
11 gr.
120 gr.
Eşit kollu teraziler şekildeki gibi dengededir. Bim
nici kütle oranı K kaçtır?
mF
105 gr.
Eşit kollu terazi şekildeki gibi dengededir. Binici
kütlesi kaç gramdır?
A)
A) 16
B) 24
C) 32
D) 40
19,4 gr.
17 gr.
1
3
B)
1
2
0
4
C)
3
2
D)
5
6
E)
5
4
E) 60
6)
10
10
10
T
X
10
10
3)
15
5
0
10
15
X Y
50 gr.
T Y
Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Y’nin kütlesi kaç gramdır?
P
Eşit kollu terazi dengededir. Binicilerin duyarlılığı 2 gramdır. P cismi kaç gramdır?
(Binicinin bir bölme yer değiştirmesi 1 grama karşılık gelmektedir.)
A) 55
A) 1,5
FİZİK
B) 45
C) 40
D) 35
E) 30
26
B) 2
C) 2,5
D) 3,5
E) 5
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
7)
10)
15
0
10 15
0 ?
15
4
10
15
6
0
Y
X
R
R
35 gr.
10
28 gr.
38 gr.
Eşit kollu ve özdeş teraziler dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi 0,5 grama karşılık gelmektedir. II. Terazide binici kaçıncı
bölmede olmalıdır?
A) 2
B) 4
C) 6
D) 8
K
Eşit kollu terazi dengededir. X binicisinin kütlesi 2
gram, Y binicisinin kütlesi 5 gramdır. K cismi kaç
gramdır?
A) 32,2
E) 12
B) 33,7
C) 34,6
D) 35,8
E) 37,2
11)
10 4
0
10
10
MF
K M
0
6 10
8)
5
0
4 5
KM
P
01
5
M
5
K
Eşit kollu özdeş teraziler
şekildeki gibi dengededir. K, F, M cisimlerinin
kütleleri
arasındaki
ilişki nedir?
K P
Eşit kollu ve özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Binicin bir bölme yer değiştirmesi 1 grama
karşılık gelmektedir. K’nin kütlesi kaç gramdır?
A) 1,5
B) 2,5
C) 3,5
D) 5
A) K > M > F
E) 7
F
0
10
9 10
K F
B) K > F > M
M
C) F > K > M
D) M > F > K
E) F > M > K
2 0
10
10
P
P
12)
10
29 gr.
9)
10
0 3
8
K
L
X
9. SINIF
B) 20,7
F
22 g
C) 26,3
D) 29
5
10
T
0
10
10
Eşit kollu ve özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Binicinin bir
T P
50 gr.
bölme yer değiştirmesi 1
grama karşılık gelmektedir. 3. terazide binici kaçıncı bölmede olmalıdır?
10
Eşit kollu terazi K ve L binicileri ile dengededir.
K’nin kütlesi 1 gram, L’nin kütlesi 5 gramdır. F
cismi 22 gram ise, X cismi kaç gramdır?
A) 17,7
0
A) 3
B) 6
C) 7
D) 8
E) 9
1-B 2-B 3-C 4-D 5-E 6-C 7-B 8-A 9-C 10-D
E) 32
11-B 12-C
27
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
4)
TEST - 7
0
10
1)
7 10
7,5 gr.
10
0
0 3
10
K
10
K
L
10
4
Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binicinin bir
bölme yer değiştirmesi 0,2 grama karşılık gelmektedir. L nin kütlesi kaç gramdır?
8 gr.
X
A) 6,8
B) 6,1
C) 5,5
D) 4,2
E) 3,8
Bir x cismi şekildeki gibi dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi 0,5 grama karşılık gelmektedir. X cismi kaç gramdır?
A) 6
B) 7
C) 8
D) 10
E) 12
5)
0
10
4
10
10
mmm
Y
0
8 10
2)
10
10
0 2
X
X Y
mm
Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binici kütleX
si m dir. X ve Y cisimlerinin kütleleri oranı
Y
Z
kaçtır?
Eşit kollu terazi şekildeki gibi dengededir.
X = 12 g
A)
Z = 19 g
7
10
B)
17
14
C)
5
9
D)
10
0
8
3
E)
3
2
Binici kütlesi 4 gram olduğuna göre Y nin kütlesi kaç gramdır?
A) 9,6
B) 9,2
C) 8,8
D) 8,2
E) 7,8
6)
3)
10
10
0 3
K F
10
10
M
K M
0
FİZİK
B) 9
C) 7
D) 5,5
0
X
F
10
10
4
T
T
Y
Özdeş ve eşit kollu teraziler dengededir. Binici
hassasiyeti 0,1 gramdır. X, T ve Y cisimlerinin
kütleleri arasındaki ilişki nedir?
Özdeş teraziler şekildeki gibi dengede ve terazilerin duyarlılığı 1 gramdır. K nın kütlesi
kaç gramdır?
A) 11
6
8 10
A) X > T > Y
E) 3,5
B) X > Y > T
D) T > X > Y
28
C) T > Y > X
E) Y > X > T
9. SINIF
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
7)
10)
0
10
6
K
65 gr.
10
5
F
F
0 2
5
10
M
X Y
A) 5
B) 66
C) 60
D) 58
8 10
0 2
10
Y P
P P
10
X
Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binici hassasiyeti 1 gramdır. P’ nin kütlesi kaç gramdır?
Eşit kollu teraziler dengededir. Binici kütlesi 5
gramdır. K’nın kütlesi 65 g olduğuna göre,
M’nin kaç gramdır?
A) 68
0
B) 6
C) 8
D) 10
E) 12
E) 56
11)
10
4
0
10
8)
20
T
0
15 20
T
5 gr.
Eşit kollu terazi dengededir. Binici kütlesi 2 gramdır. X cismi kaç gramdır?
Z
A) 3,2
Eşit kollu terazide binici hassasiyeti 0,2 gramdır.
Z Cisminin kütlesi 40 gramdır. T’nin kütlesi kaç
gramdır?
A) 21,5
B) 23,5
C) 25
X
D) 28,5
E) 35
B) 3,6
C) 3,8
D) 4,0
E) 4,2
12)
8 10
10
4
10
0
10
0
M K
F
M F
K
9)
10
0 2
10
10
0
1
10
9 10
10
0
K
F
K K
K F
F
Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. K, F, M cisimlerinin kütleleri arasındaki
ilişki nedir?
Özdeş teraziler ( eşit kollu) şekildeki gibi dengemK
dedir. K ve F’nin kütleleri oranı
kaçtır?
mF
A) M > K > F
9
A)
4
9. SINIF
7
B)
5
7
C)
3
5
D)
7
M
3
E)
2
B) K > F > M
D) M = K > F
29
C) M > F > K
E) F > K > M
FİZİK
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
13)
15)
3l
5l
l
10
0 5
10
10
80 gr.
104 gr.
0
10
binici
X= 90 gr.
4g
X
Sekil - I
A) 2
B) 5
C) 5,5
D) 6,
Sekil - II
Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Şekil – II’de binici kaçıncı bölmeye getirilmelidir?
Kolları eşit olmayan terazi dengededir. Binici
kütlesi 2 gramdır. X cismi kaç gramdır?
A) 4,5
X= 90 gr.
B) 3
C) 7
D) 8
E) 10
E) 6,5
14)
5
2 0
5
10
0
16)
8 10
X
150 g
F
F
Y
Y Y Z
10
10
M
2
Y
X Y Y
Şekildeki eşit kollu terazilerin binicileri 50 gramdır. M cismi kaç gramdır?
Z
10
10
4
A) 110
B) 130
C) 170
D) 210
Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binicinin bir
bölme yer değiştirmesi 1 grama karşılık geliyor. Y
cisminin kütlesi kaç gramdır?
E) 240
A) 2
B) 3
C) 4
D) 6
E) 8
1-A 2-E 3-D 4-C 5-B 6-C 7-C 8-A 9-B 10-D
11-E 12-A 13-A 14-B 15-C 16-B
FİZİK
30
9. SINIF
İKİNCİ BÖLÜM
MADDE
VE
ÖZELLİKLERİ
Dayanıklılık,
Adezyon ve Kohezyon,
Yüzey Gerilimi
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
Su; katı, sıvı ve gaz haline dönüşebilmektedir. Su
Kürenin Hacmi:
buharlaşırken gaz, yağmur halinde veya okyanuslar-
V=
da sıvı donduğunda (kar, dolu) katı haldedir.
Maddelerin ortak özelliklerine baktığımızda; kütle,
hacim, eylemsizlik ve tanecikli yapıya sahip olmalıdır.
•
Her maddenin bir kütlesi ve hacmi vardır.
•
Maddeler duruyorsa durmaya, hareket ediyorsa
hızlarını ve yönlerini değiştirmeden harekete devam etmelerine eylemsizlik denir.
•
Tüm maddeler atomlardan oluştuğu için tanecikli
ve boşluklu yapıdadır.
•
Maddelerin bazılarını gözle görebilmemize rağmen, bazılarını göremeyiz. Örneğin hava vardır
diyoruz, fakat göremiyoruz. Hava renksizdir ve
belirli bir şekli yoktur.
Bölüm - 2
4 3
πr
3
r
……………………………………………………………..
Küpün Hacmi:
V = a.a.a
3
V=a
a
a
a
……………………………………………………………..
Maddeler doğada Katı, Sıvı, Gaz ve Plazma halinde bulunurlar.
Dikdörtgenler Prizmasının Hacmi:
1. Katı Hal: Belirli bir şekilleri ve hacmi vardır. maddenin molekülleri arasındaki kimyasal bağlar, molekülleri bir arada tutacak kadar güçlüdür.
a
2. Sıvı Hal: Belirli bir şekli yoktur. Konuldukları kabın
şeklini alırlar. Moleküller arasındaki bağlar daha zayıf
c
olduğundan moleküller birbiri üzerinden kayarak sıvı
halini oluşturur.
c
b
3. Gaz Hali: Belirli bir şekilleri ve hacmi yoktur. ko-
a
b
nulduğu kabın şeklini alırlar ve hacmi de konuldukları
kabın hacmi kadardır.
V = a.b.c
Moleküller arası bağlar yok denilecek kadar azdır.
……………………………………………………………..
4. Plazma Hali: Plazma için iyonize olmuş gaz ifade-
Koninin Hacmi:
si de kullanılır. En fazla Güneş ve Gezegenler arası
V=
ortam ve gezegen atmosferinin dış katmanları plaz-
r
πr 2 .h
3
ma halindedir. Yüksek ısılı fırınlarda da elde edilir,
h
fakat çok pahalıdır.
•
Plazma hali elektriksel olarak nötrdür.
•
İyi bir iletkendir.
•
Elektrik ve manyetik alandan etkilenir.
……………………………………………………………..
•
Güneş, yıldızlar, mum alevi, yıldırım floresan
lamba, neon lamba, volkan lavları plazma haline örnektir.
Kare Piramidin Hacmi
V=
h
a2 .h
3
a
a
9. SINIF
33
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ÖZKÜTLE
•
Kaynama ısısı
Bir maddenin birim hacminin kütlesine denir.
•
Özkütle, katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir
d harfi ile gösterilir.
m
g
d=
=
v cm3
özelliktir.
•
özelliktir.
Bir maddenin sabit sıcaklıktaki özkütle grafikleri aşağıdaki gibidir.
m
d
Çözünürlük, katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir
•
d
Erime noktası, katı maddeler için ayırt edici bir
özelliktir.
•
Kaynama noktası, sıvılar için ayırt edici bir özelliktir.
V
V
•
m
Boyca uzama katsayısı, katı maddeler için ayırt
edici bir özelliktir.
Karışan Sıvıların Özkütlesinin Hesaplanması:
m + m 2 V1.d1 + V2 .d2
d= 1
=
V1 + V2
V1 + V2
•
ayırt edici bir özelliktir.
•
Öz ısı, katı, sıvı ve gaz maddeler için ayırt edici
bir özelliktir.
Sıvılar Eşit Hacimde Karışırsa;
dk =
Genleşme katsayısı, katı ve sıvı maddeler için
•
d1 + d 2
2
Erime ısısı, katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
•
Hava, kokusuz ve renksizdir.
Sıvılar Eşit Kütlede Karışırsa;
•
Hava akışkandır.
2.d1.d 2
dk =
d1 + d 2
•
Su, doğalgaz, ateş, öteleme hareketi yaparlar.
•
Doğalgaz, ateş, sıkıştırılabilir
MADDELERİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ
MADDELERİN DEĞİŞİMİ
Maddelerin kendine ait özellikleri vardır. Aynı ölçülerde, aynı renge boyanmış iki maddeyi nasıl ayırt
Fiziksel Değişme:
ederiz? Tabii ki, ilk önce özkütlelerine bakarız.
Bir maddenin dış görünümünde meydana gelen değişmedir.
Maddelerin Ayırtedici özellikleri
Fiziksel değişmede, maddenin toplam kütlesinde,
•
Yoğunluk
atom, molekül ve iyon şeklinde değişiklik yaşanmaz.
•
Erime veya donma sıcaklığı
•
Şekil değişikliği
•
Kaynama sıcaklığı
•
Boyut değişikliği
•
Özısı
•
Hal değiştirme
•
Isı iletkenliği
•
Konum değiştirme
•
Elektrik iletkenliği
Kimyasal Değişme:
•
Genleşme özelliği
Bir maddenin iç yapısında (atom, molekül) meydana
•
Çözünürlük
•
Erime ısısı
FİZİK
gelen değişmedir.
Maddenin tanecikli yapısının değişmesi, yeni madde
34
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
oluşmasıdır.
ÖRNEKLER
Pişme, paslanma, yanma, çürüme kimyasal değişmelere örnektir.
Radyoaktif Elementler:
ÖRNEK
Doğadaki elementlerin büyük bir kısmı dış etki olma-
r= 1 cm
dıkça değişime uğramazlar.
Kimyasal değişmede, atomlar elektron kaybeder veya elektron kazanırlar. Atom çekirdeğindeki proton ve
nötron bu kimyasal reaksiyonlardan etkilenmez.
Su
Fakat bazı elementler, çekirdeklerinde bulunan proton ve nötron sayılarının veya dizilişlerinin kendiliğinden değişmesi ile farklı bir elemente dönüşebilir. Bu
tür elementlere radyoaktif element denir. Bu gerçekleşen olaya da nükleer reaksiyon denir.
4 cm
Silindirik kaptaki su, boş prizma şeklindeki kutu-
Elementlerin dengeli yapıları bir dış etki ile bozulunca
yapısında bir değişiklik olur ve depoladığı enerjiyi salıverir.
ya boşaltılırsa, kutuda kaç cm yükselir?
Bu durum, yapay radyoaktivite diye adlandırılır.
Çözüm
Suyun hacmi değişemeyeceğinden,
V1 = V 2
FİSYON OLAYI
2
π.r .h = a.b.c
2
Uranyum atomu bir dış etki ile uyarılırsa yapısı bozu-
3.1 .10 = 4.2.x
lur. Atom bir birine yakın iki parçaya ayrılır ve bu es-
30 = 8.x
15
x=
cm = 3,75 cm
4
nada büyük bir enerji ve iki nötron açığa çıkar. Bu iki
nötron başka iki atomu kararsız hale getir ve dört
nötron açığa çıkar. Olay bu şekilde devam eder.
Atom çekirdeğinin parçalanmasıyla gerçekleşen bu
ÖRNEK
tür reaksiyonlara fisyon denir.
Yaprak kalınlığı 0,02 cm olan bir kitabın eni 20 cm,
Atom bombasında gerçekleşen olay budur.
boyu 40 cm’dir. Kitap 100 yapraktan oluşmakta ve bir
kitabın bir kapağının kalınlığı 0,05 cm’dir. Bu kitabın
3
hacmi kaç cm ’tür?
FÜZYON
Çekirdekteki kimyasal değişim, çekirdeklerin birleşerek yeni çekirdeklerin oluşması şeklinde de gerçekleşebilir.
Çözüm
Kütle numarası küçük çekirdeklerin birleşmesi ile küt-
Yapraklardan birinin hacmi,
le numarası büyük çekirdekli atomlar elde edilmesine
V = 0,02.20.40 = 16 cm
3
füzyon denir.
3
V = 16.100 = 1600 cm
Güneşte gerçekleşen olay füzyon olayıdır. İki hidro-
Kapakların hacmi,
jen atomunun bir araya gelerek helyum atomu oluş-
3
V = 0,05.20.40 = 40 cm
ması.
3
40.2 = 20 cm
3
Vkitap = 1600 + 80 = 1680 cm
9. SINIF
35
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ÖRNEK
ÖRNEK
Şekildeki boş kutunun
içine yarıçapı 1 cm olan
kürelerden kaç tane
konulabilir?
r= 4 cm
r= 2 cm
10 cm
Yarım küre şeklindeki kap ile yukarıdaki boş koni su
ile doldurulmak isteniyor. Koniyi doldurmak için
kaç kap su konulmalıdır? (π = 3)
Çözüm
Çapı 2 cm olur.
10
Tabana =
= 5 tane
2
Yana =
Çözüm
Vkap =
4
1 4
1
.π.r 3 . = .3.2 3. = 16 cm 3
3
2 3
2
Vkoni =
π.r 2 .h 3.4 2.12
=
= 16.12 cm 3
3
3
4
= 2 tane
2
Yüksekliğe =
8
= 4 tane
2
2 cm
Toplam: 5 x 2 x 4 = 40 tane
16.12
= 12 kap su konulmalı
16
.
ÖRNEK
4r
ÖRNEK
2r
2r
r
r
3
h
2
3r
2h
4h
2h
h
I
II
III
K
L
Silindirik kabın 2r ve 3r yarıçaplı bölmelerinde 4h ve
2h yüksekliklerinde su bulunmaktadır. r yarıçaplı
bölme boştur. Musluklar açıldığında su yüksekliği
kaç h olur?
Su dolu I. ve II. silindirleri, boş III. silindire boşaltılıyor. Silindirlerin yarı çapları 2r, r ve 4r’dir. Su, III. silindirde kaç h yükselir?
Çözüm
Suyun toplam hacmi değişmeyeceğinden,
Çözüm
3
π.4r 2 . h + π.r 2 .h = π.16r 2 .x
2
6h + h = 16.x
2
2
2
2
16h + 18h = 14.x
34
17
x=
h=
h
14
7
7
x=
h
16
FİZİK
2
π.4r .4h + π.9r .2h = (π.4r + π.9r + πr ).x
36
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
ÖRNEK
Kütle – hacim grafiği
verilen X ve Y sıvıları
eşit hacimde karışırsa,
karışımın özkütlesi
3
kaç g/cm olur?
ÖRNEK
m(g)
X
Y
5
V(cm3)
Bir kenarı 4 cm olan tahta küpün içinden, yarıçapı 1
cm olan küre çıkarılıp yerine su konuluyor. Tahta
3
küpün son kütlesi kaç gram olur? (dt= 0,6 g/cm )
20
4
Çözüm
m = 4.4.4.0,6 = 38,4 g
4
4
∆m= π.r 3 (1 − 0,6) = .3.13.0,4
3
3
Çözüm
20
= 5 g / cm 3
4
20
dY =
= 4 g / cm 3
5
5+4 9
dk =
= g / cm 3
2
2
dX =
∆m = 1,6 g
Mson= 38,4 + 1,6 = 40 g
.
ÖRNEK
Bir kap boşken 20 g, su ile dolu iken, 100 g geliyor.
Suyun yarısı alınıp, kalan kısmı d özkütleli sıvı ile
doldurulduğunda kap 120 g geliyor. d kaç
3
g/cm ’tür?
ÖRNEK
Çözüm
m(g)
Suyun kütlesi 100 – 20 = 80 g
80 = V.1
40 + 40.d = 100
3
V = 80 cm (kabın hacmi)
3
d = g / cm 3
2
15
ÖRNEK
3
kısmı M sıvısı ile dolduruluyor. Kap kaç
gram ağırlaşır?
B
30
0
100 cm ’lük boş kabın
3
ü K sıvısı ile, kalan
5
A
m(g)
10
15
A ve B sıvılarının kütle – hacim grafiği şekildeki
3
gibidir. A sıvısından 20 cm hacminde, B sıvısından 60 g kütleli sıvı alınıp karıştırılıyor. ka3
rışımın özkütlesi kaç g/cm olur?
K
160
M
120
0
V(cm3)
5
40
60
V(cm3)
Çözüm
m
m = V.d
V
30
dA =
= 6 g / cm3
VA = 20 cm3 mA = 120 g
5
30
dB =
= 2 g / cm3
VB = 30 cm3 mB = 60 g
15
m + mB 120 + 60 180
dK = A
=
=
= 3,6 g / cm3
VA + VB
20 + 30
50
d=
Çözüm
160
= 4 g / cm 3
40
120
dM =
= 2 g / cm 3
60
M = 60.4 + 40.2
M = 320 g
dK =
9. SINIF
37
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ÖRNEK
ÖRNEK
Oyun hamurundan
yapılmış
yandaki
prizma
bozulup, yarıçapı
2 cm olan küreler
yapılıyor. En fazla kaç tane küre
elde edilir? (π=3)
3
400 cm kuru kum
400 cm3
bulunan kaba 30
3
cm su ilave edilince, su seviyesi 120
3
cm hizasına geliyor. Su seviyesi3
nin 400 cm hiza3
sına kadar gelebilmesi için, kaba kaç cm daha su ilave edilmelidir?
20 cm
16 cm
18 cm
Çözüm
Çözüm
Bozulan prizmanın hacmi ile, yapılan kürelerin
hacimleri eşit olmak zorundadır.
4
16.18.20 = πr 3 X
3
4
16.18.20 = .3/ .23 X
3/
16.18.20 = 4.8.X
3
3
120 cm kuru kumun = 30 cm ’ü hava
3
100 cm kuru kumun = X
X = küre sayısı
X = %25’i hava (boşluk)
3
400 – 120 = 280 cm kuru kum var.
3
280 cm kuru kumun %25’i hava ise,
25
1
280.
= 280. = 70 cm3 hava var .
100
4
X = 180 tan e küre yapılır.
3
70 cm daha su ilave edilmelidir.
ÖRNEK
.
3
500 cm kuru
kum bulunan
3
kaba 40 cm su
konulunca su
seviyesi
200
3
cm
hizasına
geliyor.
kuru
kumun % kaçı boşluktur?
500 cm3
ÖRNEK
Bir kenarı 40 cm
olan boş küpün
içine yarıçapı 2
cm olan kürelerden en fazla kaç
tane konulabilir?
Çözüm
40 cm
40 cm
4 cm
Su, kuru kum içindeki boşlukları doldurur. Demek
3
3
ki 200 cm kuru kumun 40 cm ’ü boşlukmuş.
3
40 cm
Çözüm
3
200 cm kuru kumun = 40 cm ’ü boşluk
Kürenin çapı = 4 cm
3
100 cm kuru kumun = X
40 cm’lik uzunluğa 10 tane küre konulabilir.
X = %20 boşluktur.
Toplam küre sayısı:
10 x 10 x 10 = 1000 tane
FİZİK
38
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
ÖRNEK
Çözüm
90

= 18 tan e

5

30

Yana =
= 15 tan e

2


60
Yüksekliğü =
= 20 tan e
3

Tabana =
Yandaki içi boş kutunun içine, bir kenarı 4 cm olan küplerden en fazla kaç
tane konulabilir?
40 cm
20 cm
60 cm
Toplam 18x15 x 20 = 5400 tan e
ÖRNEK
m(g)
Çözüm
K
F
10
60
Tabana =
= 15 tan e
4
20
Yana =
= 5 tan e
4
40
Yüksekliğ =
= 10 tan e
4
Toplam 15x 5 x10 = 750 tan e
M
5
0
V(cm3)
10
20
30
K, F, M sıvılarının kütle – hacim grafiği şekildeki
gibidir. Bu sıvılardan eşit hacimde alınıp karış3
tırılırsa karışımın özkütlesi kaç g/cm olur?
Çözüm
.
dK + dF + dM
3
1 1
1+ +
3 6
dK =
3
1
dK = g / cm3
2
dK =
ÖRNEK
10
= 1 g / cm3
10
10 1
dF =
= g / cm3
30 3
5
1
dM =
= g / cm3
30 6
dK =
………………………………………………………….
ÖRNEK
60 cm
3
3 cm
30 cm
2 cm
Çözüm
90 cm
5 cm
3
Ölçüleri 90 x 30 x 60 cm olan içi boş kutunun içi3
ne, ölçüleri 5 x 2x 3 cm olan cisimden en fazla
kaç tane koyabiliriz?
9. SINIF
3
Özkütlesi 1 g/cm olan sıvı ile, özkütlesi 4 g/cm
olan başka bir sıvı eşit kütlede türdeş olarak ka3
rıştırılıyor. Karışımın özkütlesi kaç g/cm olur?
dK =
39
2.d1.d2 2.1.4 8
=
= = 1,6 g / cm3
d1 + d2
1+ 4 5
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ÖRNEK
Çözüm
3
3
3
Musluklar özdeş olduğu için, sıvılar eşit hacimde
karışmıştır.
Özkütleleri 2 g/cm , 5 g/cm , 10 g/cm olan sıvılar
eşit kütlede türdeş olarak karıştırılıyor. Karışımın
3
özkütlesi kaç g/cm olur?
dK =
d1 + d 2 1,4 + 3,2 4,6
=
=
= 2,3 d
2
2
2
ÖRNEK
Çözüm
A
dK =
B
A ve B muslukları
4d
8d
özdeştir. Musluklar
aynı anda açılıp,
kabın yarısı dolunca, B musluğu kapatılıyor. Kabın diğer yarısı A musluğu ile dolduruluyor.
Kap tamamen dolduğunda kaptaki sıvı karışımının özkütlesi kaç d olur?
m + m2 + m3
m+m+m
dK = 1
=
m m m
V1 + V2 + V3
+
+
d1 d2 d3
3m
3
30 15
=
=
=
g / cm3
m m m
8
8
4
+ +
2 5 10 10
dK = 3,75 g / cm3
ÖRNEK
Çözüm
r= 4 cm
20 cm
A
dA
A+B
d1
Su
6 cm
10 cm
Şekildeki su dolu silindirik kap içindeki su, yandaki kutu içine boşaltılıyor. Su kutu içinde kaç cm
yükselir? (π= 3)
Musluklar özdeş olduğu için eşit hacimde sıvı akıtırlar.
4d + 8d
= 6d
2
6d + 4d
dK =
= 5d
2
d1 =
Çözüm
Suyun hacmi değişmez.
kaptaki karışımın özkütlesi dK = 5d
İki kap içinde de suyun hacimleri eşittir.
2
V1 = V 2
3.4 .12 = 10.6.x
2
πr = a.b.c
3.16.12 = 10.6.x
………………………………………………………….
x = 9,6 cm yükselir.
ÖRNEK
ÖRNEK
K
m(g)
A ve B sıvıA
larının
800
kütle – haB
cim grafiği
400
şekildeki gibidir. A sıvıV(cm3)
0
sından 60
100
200
3
cm , B sıvı3
sından 40 cm hacminde sıvılar alınıp karıştırılı3
yor. Karışımın özkütlesi kaç g/cm olur?
M
1,4 d
3,2 d
K ve M muslukları özdeştir. Musluklar aynı anda
açılıp kap dolduğunda kaptaki sıvı karışımının
özkütlesi kaç d olur?
FİZİK
40
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
ÖRNEK
Çözüm
800
dA =
= 4 g / cm3 VA = 60 cm3 mA = 240 g
200
400
dB =
= 2 g / cm3 VB = 40 cm3 mB = 80 g …
200
m + mB 240 + 80 320
dK = A
=
=
= 3,2 g / cm3
VA + VB
60 + 40
100
3
200 cm ’lük kapta,
3
140 cm hizasına kadar su vardır. 120
gram kütleli cisim, suya tamamen batıyor
3
ve kaptan 20 cm su
taşıyor.
Cismin
3
özkütlesi kaç g/cm ’tür?
ÖRNEK
3
İçinde 70 cm su bulunan kaba, bir cisim
bırakılınca cisim suya
tamamen batıyor ve
3
su seviyesi 90 cm
oluyor. Cismin hac3
mi kaç cm ’tür?
200 cm3
140 cm3
100 cm3
Çözüm
70
cm3
V = (200 − 140) + 20
m 120
=
V
80
3
d = g / cm3
2
V = 60 + 20 = 80 cm3
d=
m = 120 g.
ÖRNEK
Kütlesi 12000 gram
olan bir cismin ölçüleri şekildeki gibidir.
İçi dolu olan bu
cismin
özkütlesi
3
kaç g/cm ’tür?
Çözüm
Su bırakılan cisim, hacmi kadar hacimde sıvıyı
yükseltir.
3
V = 90 – 70 = 20 cm
.
30 cm
5 cm
20 cm
ÖRNEK
Çözüm
3
200 cm3
İçinde 120 cm
su bulunan kaba,
120 cm3
80 gram kütleli
cisim bırakılınca
su seviyesi 160
3
cm oluyor. cisim
suya tamamen
3
battığına göre, cismin özkütlesi kaç g/cm
olur?
m = 80 g.
m = 12000 g.
d = 4 g / cm3
Özkütlesi 0,8
3
g/cm olan yandaki şeklin kütlesi
kaç gramdır?
(π= 3)
20 cm
r
r= 5 cm
d=
Çözüm
m 80
=
V 40
πr 2 h 3.5 2.20
=
= 25.20 = 500 cm 3
3
3
m = V.d = 500.0,8 = 400 gram
V=
3
d = 2 g / cm
………………………………………………………….
9. SINIF
d=
ÖRNEK
Çözüm
V = 160 − 120 = 40 cm3
m 12000
=
V
3000
V = 5.20.30 = 3000 cm3
41
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ÖRNEK
I.
ÖRNEK
Aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Atom bombası bir fizyon olayıdır.
P: Su döngüsü fiziksel bir olaydır.
II. Kimyasal değişmelerde enerji açığa çıkar.
R: Kütle, hacim ve eylemsizlik maddenin ortak
özelliklerindendir.
III. Kimyasal reaksiyonlarda, atom, elektron kaybeder veya elektron kazanabilir.
S: Reçelin şekerlenmesi fizikseldir.
Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?
T: Sütten yoğurt yapılması kimyasaldır.
Çözüm
A) P ve R
I, II ve III
ÖRNEK
a) Demirin paslanması …………..…. değişmedir.
Cevap = E
c) Sonbaharda yaprakların renk değiştirmesi
……………………. değişmedir.
ÖRNEK
d) Domatesin çürümesi ……………………. değişmedir.
Aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
F: Genleşme katsayısı, katı, sıvı ve gaz maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
e) Bir binanın çökmesi ……………………. değişmedir.
K: Radyoaktif elementler, çekirdek bozunması
sırasında radyasyon açığa çıkarır.
f) Atom çekirdeğinin parçalanması ile gerçekleşen reaksiyona ……………………. denir.
M: Güneşte gerçekleşen reaksiyon füzyon olayıdır.
g) Atom çekirdeklerinin birleşmesi ile daha büyük
çekirdekli
atomların
oluşmasına
……………………. denir.
b) Fiziksel
e) Fiziksel
C) P, S ve T
E) P, R, S ve T
Çözüm
b) Buzun erimesi ……………………. değişmedir.
a) Kimyasal
d) Kimyasal
g) Füzyon
B) P, R ve T
D) R, S ve T
A) Yalnız F
c) Kimyasal
f) Fizyon
B) Yalnız M
D) K ve M
C) F ve K
E) F, K ve M
Çözüm
ÖRNEK
Cevap = D
Aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
a) Fiziksel değişmelerde maddenin öz kütlesi
değişmez
ÖRNEK
b) Hacim, katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
I.
Domatesin çürümesi kimyasal bir değişmedir.
II. Kışa girerken yaprakların renk değiştirmesi fiziksel bir değişmedir.
c) Özısı, katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir
özelliktir.
III. Bir binanın çökmesi, fiziksel bir değişmedir.
d) Kaynama sıcaklığı, sıvılar için (saf) ayırt edici
bir özelliktir.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
e) Genleşme katsayısı, katı, sıvı ve gazlar için
ayırt edici bir özelliktir.
A) Yalnız I
f) Radyoaktif elementler, çekirdek bozunması
sırasında radyasyon açığa çıkarır.
g) Güneşte gerçekleşen reaksiyon füzyon olayıdır.
a) Doğru
d) Doğru
g) Doğru
FİZİK
b) Yanlış
e) Yanlış
B) I ve II
D) I ve III
C) II ve III
E) I, II ve III
Çözüm
Cevap = D
c) Doğru
f) Doğru
42
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
radyasyonİŞARETLEYİNİZ.
açığa çıkar.
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ DOĞRU VEYA YANLIŞ OLARAK
( ) 1. Özkütle, maddenin ayırt edici bir özelliğidir.
( ) 12. Maddeyi oluşturan moleküllerin dönmeden
ilerleme hareketi yapmasına öteleme hareketi
denir.
( ) 2. Sıcaklığı değişen cisimlerin özkütleleri de değişir.
( ) 13. Maddenin, boyutu, görünümü gibi dış yapısında meydana gelen değişmelere fiziksel
değişim denir.
( ) 3. Sabit basınç ve sıcaklık altında, her maddenin
özkütlesi farklıdır.
( ) 14. Atomların bir dış etki olmaksızın kendiliğinden
ışıma yayarak kararlı hale geçmesine füzyon
denir.
( ) 4. Tüm maddeler atomlardan oluştukları halde
tanecikli ve boşluklu yapıya sahiptirler.
( ) 15. Genleşme katsayısı, katılar ve sıvılar için
ayırtedici bir özelliktir.
( ) 5. Moleküller arası kimyasal bağlar, molekülleri
bir arada tutacak kadar güçlüdür. Tanecikler
birbirine sıkıca bağlıdır. Bu maddenin sıvı halidir.
( ) 16. Maddenin katı halden sıvı hale geçtiği sıcaklık
noktası, erime noktasıdır.
( ) 6. Bir katının hacmi kuvvet uygulanarak değiştirilebilir.
( ) 17. Özısı, sadece sıvılar için ayırt edici bir özelliktir.
( ) 7. Bir sıvının hacmi sabit olup, bulunduğu kabın
şeklini alırlar.
( ) 18. Nükleer santrallerde yakıt olarak kullanılan
uranyum elementi radyoaktiftir.
( ) 8. Birim hacim başına düşen kütle miktarına eylemsizlik denir.
( ) 19. Büyük çekirdekli atomların daha küçük atom
çekirdeklerine parçalanarak enerji çıkması
olayına fizyon denir.
( ) 9. Bir maddenin şekil değiştikçe özkütlesi de değişir.
( ) 20. Güneş, enerjisini füzyon yoluyla sağlar.
( ) 10. Kararsız yapıdaki elementler radyoaktif elementlerdir.
1-D 2-D 3-D 4-D 5-Y 6-Y 7-Y 8-Y 9-Y 10-D
11-D 12-D 13-D 14-Y 15-D 16-D 17-Y 18-D
19-D 20-D
( ) 11. Atomların çekirdek bozunmaları durumunda
9. SINIF
43
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARA UYGUN KELİMELERİ YERLEŞTİRİNİZ.
1.
Bulundukları kabın şeklini alan …………… dır.
12. …………… bombası füzyon olayına bir örnektir.
2.
Demirin paslanması, tenekenin paslanarak delinmesi ………………………. olaydır.
13. Şimşek, yıldırım maddenin ……………………
halidir.
3.
Bir dal parçasının kırılması ……………………
olaydır.
14. Belirli bir şekilleri olmayan katı maddelerin hacimleri ………………………. ile ölçülür.
4.
Suyun buz haline dönüşmesi ……………………
bir olaydır.
15. Kuru kumun hacmi ………………………. ile bulunur.
5.
Suyun kaynayarak bular halini alması ………….
bir olaydır.
16. …………… içinde bulunduğu kabı tamamen
doldururlar ve sıkıştırılabilirler.
6.
Belirli bir hacmi olan, fakat belirli bir şekli olmayan maddelere ………………………. denir.
17. Saf bir sıvıya ait kütle – hacim grafiğinde eğim,
………………………. verir.
7.
Bir maddenin birim hacmindeki kütlesine ………
18. Güneş, yıldızlar ve floresan lambası, maddenin
………………………. haline örnektir.
…………… denir.
8.
Nükleer santrallerde, uranyum gibi ……………..
maddeler kullanılır.
9.
Marulun çürümesi ………………………. olaydır.
19. Evdeki tahta masayı bozup, sandalye yapılması
……………………. değişmedir.
20) Bir dış etki olmaksızın, kendiliğinden ışıma yaparak kararlı hale geçen elementlere ……………….
elementler denir.
10. Nükleer santraller, ………………………. olayının kontrollü bir şekilde enerjiye dönüştürülmesi
ile çalışır.
1) Sıvılar
2) Kimyasal
3) Fiziksel
4) Fiziksel
5) Fiziksel
6) Sıvı
7) Özkütle
8) Radyoaktif
9) Kimyasal
10) Fizyon
11) Küçük
12) Hidrojen
13) Plazma
14) Dereceli Silindir
15) Dereceli Silindir
16) Gazlar
17) Özkütleyi
18) Plazma
19) Fiziksel
20) Radyoaktif
11. Kütle numarası ………………………. atom çekirdeklerinin birleşmesi ile büyük çekirdekli
atomların oluşturulması füzyon olayıdır.
FİZİK
44
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
ÇÖZÜM:
TEST A
1)
2r
2r
2r
2r
Küre
Küp
Şekildeki
küp
ve kürenin kütleleri
dküp
Özkütleleri oranı
kaçtır? (π = 3)
dküre
eşittir.
(4)
2)
ÇÖZÜM:
r
4r
2r
h=4r
3r
m1
m2
Şekildeki dikdörtgenler prizması ve silindir
aynı maddeden yapılmıştır. Kütleleri oranı
m1
kaçtır? (π= 3)
m2
(2)
3)
ÇÖZÜM:
2V
2V
2V
V
140g
d1
d2
260g
540g
Şekilde 2V hacimli kap boşken 140 gram geliyor.
3
Bu kaba yarıya kadar d1 = 1,5 g/cm yoğunluklu
sıvı konulduğunda 260 gram geliyor. Bu kap tamamen d2 yoğunluklu sıvı ile doldurulduğunda
3
540 gram geliyor. d2 kaç g/cm ’tür?
5
 
2
1 cm
2 cm
4) Düşey kesiti
şekildeki
gibi olan 1
cm ve 2 cm
yarıçaplı
kapta
15
cm ve 5 cm 15 cm
yüksekli5cm
ğinde
su
bulunmaktadır. Aradaki musluk açıldığında su yüksekliği kaç cm’de dengeye gelir? (π= 3)
9. SINIF
45
ÇÖZÜM:
(7)
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
5)
ÇÖZÜM:
320 cm3
170 cm3
600 gr
X
X
3
170 cm su bulunan kaba X cismi bırakıldığında
3
su seviyesi 320 cm hizasına geliyor. X cisminin
3
yoğunluğu kaç g/cm ’tür?
(4)
6)
ÇÖZÜM:
150 cm3
150 cm3
90 cm3
40 cm3
300 gr
L
L
3
90 cm su bulunan kaba L cismi bırakıldığında,
3
kaptan 40 cm su taşıyor. 300 gram kütleli L
3
cisminin yoğunluğu kaç g/cm ’tür?
(3)
7)
ÇÖZÜM:
r= 3 cm
r= 1cm
40 cm
5 cm
Silindir şeklindeki bardak ile koni şeklindeki boş
sürahi su ile doldurulmak isteniyor. Koninin tamamen doldurulması için kaç bardak su konulmalıdır? (π= 3)
(24)
3
8) Bir kenarı 10 cm olan, 0,5 g/cm özkütleli içi dolu
küpün içinden, yarıçapı 2 cm olan küre çıkarılıyor.
Küpün kalan kütlesi kaç gramdır? (π= 3, dküp=
3
0,5 g/cm )
ÇÖZÜM:
(484)
FİZİK
46
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
ÇÖZÜM:
TEST - B
1)
m(g)
m(g)
X
40
0
m(g)
Y
60
40 V(cm 3)
0
Z
80
40 V(cm 3)
0
60
V(cm3)
Kütle – hacim grafiği verilen X, Y, Z sıvılarının
yoğunluklarını sıralayınız?
(dY > dZ > dX)
2)
ÇÖZÜM:
m(g)
m(g)
K
100
0
50
M
50
V(cm3)
0
100 V(cm3)
K ve M sıvılarının kütle – hacim grafiği şekildeki
3
gibidir. K sıvısından 60 cm , M sıvısından 40
3
cm alınıp karıştırılırsa, karışımın toplam kütlesi kaç gram olur?
(140)
3)
ÇÖZÜM:
3 cm
16 cm
6 cm
36 cm
6 cm
10 cm
6 cm
Kesiti şekildeki gibi olan iki boş silindirik kap, küp
şeklindeki bardak ile üstten su ile dolduruluyor.
Kaç bardak su konulursa kap tamamen dolar?
4) Boyutları verilen
şekildeki içi boş
kutunun içine, yarıçapı 2 cm olan
küre
şeklindeki
toplardan en fazla
kaç tane koyabiliriz?
(52)
ÇÖZÜM:
32 cm
20 cm
24 cm
(240)
9. SINIF
47
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
4)
ÇÖZÜM:
3r
3h
2r
r
3h
Su
K
I
L
II
Su
III
Kesiti verilen silindirik kaplardan, I. ve III. bölmelerde su vardır. K ve L muslukları aynı anda
açıldığında bölmelerdeki su yükseklikleri kaç
h olur?
 15 
 
 7 
5)
ÇÖZÜM:
190 cm3
150 cm3
150 cm3
3
3
150 cm kuru kum bulunan kaba 100 cm su ilave
3
edildiğinde su seviyesi 190 cm hizasına geliyor.
Kuru kumun % kaçı boşluktur?
(40)
7)
ÇÖZÜM:
m(g)
m(g)
M
90
0
30
K
90
V(cm3)
0
45
V(cm3)
M ve K sıvılarının kütle – hacim grafiği şekildeki
gibidir. M’den 60 gram, K’dan 40 gram alınıp ka3
rıştırılıyor. Karışımın yoğunluğu kaç g/cm
olur?
5
 
2
m(g)
X
8) X ve Y sıvılarının
Y
kütle – hacim 20
grafiği şekildeki
gibidir. X sıvısın- 10
dan 80 gram, Y
V(cm3)
0
sıvısından
60
5
10
3
cm alınıp karıştı3
rılıyor. Karışımın özkütlesi kaç g/cm olur?
ÇÖZÜM:
(2,5)
FİZİK
48
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
4)
TEST - 1
150
100
1)
4 cm
12 cm
8 cm
4 cm
X
X
10 cm
4 cm
Y
3
II
I
Küp ve dikdörtgenler prizmasının kütleleri eşittir.
d
Özkütleleri oranı I kaçtır?
dII
A) 15
B) 12
C) 9
3
100 cm su bulunan kaba, özkütlesi 3 g/cm olan
3
özdeş iki bilye bırakıldığında Y kabına 10 cm su
taşıyor. Bir bilyenin kütlesi kaç gramdır?
D) 6
A) 150
B) 120
C) 90
D) 60
E) 30
E) 3
5)
2)
400
400
208
120
3
B) 18
C) 20
D) 22
Su
X
Sıvısı
60 g
260 g
360 g
Bir şişe boş iken 60 g, su ile dolu iken 260 g, X
sıvısı ile dolu iken 360 g geliyor. X sıvısının
3
özkütlesi kaç g/cm ’tür?
120 cm su bulunan kaba 4 özdeş bilye atılıyor.
3
Su seviyesi 208 cm çizgisine geldiğine göre, bir
3
bilyenin hacmi kaç cm ’tür?
A) 16
Boş
A) 1,2
B) 1,5
C) 1,8
D) 2
E) 2,5
E) 28
3)
1000
1000
700
6) Boyutları 6 x 6 x 4
olan
dikdörtgenler
prizması üzerine, yüksekliği 12 cm olan
pramit şekildeki gibi
yerleştiriliyor. Bu yeni
şeklin hacmi kaç
3
cm ’tür?
200
3
200 cm su bulunan kaba, bir bilye bırakılınca, su
3
seviyesi 700 cm oluyor. Bilyenin yarıçapı kaç
cm’dir? (π=3)
A) 10
9. SINIF
B) 6
C) 5
D) 4
E) 2
A) 212
49
B) 216
C) 256
6 cm
4 cm
6 cm
D) 264
E) 288
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
7)
10)
100 cm3
100 cm3
150 cm 3
70 cm3
90
cm3
10 cm 3
3
70 cm su bulunan kaba, bir cisim bırakılınca,
3
kaptan 10 cm su taşıyor. Cismin kütlesi 60
3
gram olduğuna göre, özkütlesi kaç g/cm ’tür?
3
İçinde 90 cm su bulunan kaba, katı bir cisim bı3
rakılınca, su seviyesi 150 cm oluyor. Cismin
3
hacmi kaç cm ’tür?
A) 40
B) 50
C) 60
D) 100
A)
E) 120
3
2
B)
7
5
C)
6
5
D)
4
3
E)
7
2
8)
11) Yarıçapı 10 cm olan kürenin
kütlesi 20000 gramdır. Kürenin
özkütlesi
kaç
3
g/cm ’tür? (π=3)
Y
X
X
3
İçinde 100 cm su bulunan kaba, X cismi bırakı3
lınca su seviyesi 120 cm , Y cismi de bırakılınca
3
170 cm oluyor. Cisimlerin hacimleri oranı
VX/VY kaçtır?
A)
5
4
B)
2
5
C)
7
2
D)
2
7
E)
A)
5
2
B) 3
C)
9
5
D) 4
E) 5
1
4
12) Yarıçapı 8 cm olan silindirik
cismin
özkütlesi
1/3
3
g/cm ’tür. Cismin kütlesi
kaç gramdır? (π=3)
9)
130 cm3
80 cm3
r= 8 cm
10 cm
3
80 cm su bulunan kaba, bir cisim bırakılınca su
3
seviyesi 130 cm oluyor. Cismin kütlesi 200
3
gram olduğuna göre, özkütlesi kaç g/cm ’tür?
A)
FİZİK
4
3
B)
5
2
C) 3
D) 4
A) 820
E) 5
B) 640
C) 560
D) 520
E) 480
1-A 2-D 3-C 4-C 5-B 6-E 7-C 8-B 9-D 10-A
11-E 12-B
50
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
4) Güneş, yıldızlar, maddenin ………………. haline
birer örnektir.
TEST - 2
1) I.
Yukarıdaki cümlede, boş bırakılan yere ne yazılırsa doğru bir anlam ifade eder?
Kütle maddelerin ortak özelliklerindendir.
II. Katıların ve sıvıların belirli bir hacimleri vardır.
III. Katı maddelerin tanecikleri arası çekim kuvveti en fazladır.
A) Sıvı
B) Plazma
D) Katı
C) Gaz
E) Eylemsizlik
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
B) I ve III
D) I ve II
C) II ve III
E) I, II ve III
5) I.
2) I.
Taş bir maddedir.
Mum alevi plazma haline örnektir.
II. Yıldırım plazma haline örnektir.
II. Işık bir maddedir.
III. Gökkuşağı plazma haline örnektir.
III. Hava bir maddedir.
IV. Floresan lamba plazma haline örnektir.
IV. Su bir maddedir.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I ve II
A) I ve III
B) III ve IV
D) I, II ve III
C) I, III ve IV
B) I, III ve IV
D) II ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II ve III
E) II, III ve IV
6)
Enerji
3) I.
Sıvılar sıkıştırılarak hacmi değiştirebilir.
Uranyum
Enerji
Toryum
Enerji
Radyum
Kurşun
II. Gaz halindeki maddelerin belirli bir şekli ve
hacmi yoktur.
Yukarıdaki şema ile ilgili olarak,
III. Bütün gazların genleşme kat sayıları aynıdır.
II. Toryum radyoaktif bir maddedir.
IV. Sıvı haldeki maddelerin molekülleri, birbirleri
üzerinde kayma hareketi yapar.
III. Kurşun kararlı bir yapıya sahiptir.
I.
B) I, III ve IV
D) II, III ve IV
9. SINIF
Uranyum radyoaktif bir maddedir.
IV. Şema füzyon olayını göstermektedir.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I, II ve III
Enerji
İfadelerinden hangileri doğrudur?
E) III ve IV
A) I, II ve III
E) II ve III
B) I, II ve IV
D) II, III ve IV
51
C) III ve IV
E) I ve II
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
7) Aşağıdaki verilmiş fiziksel değişim ve kimyasal değişim eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
9)
Su Buharı
Transferi
Fiziksel Değişim
Kimyasal Değişim
A)
Demirin erimesi
Demirin paslanması
B)
Suyun buharlaşması
Mumun yanması
C)
Tuzun suda çözünmesi
Peynirin küflenmesi
D)
Naftalinin süblimleşmesi
Petrolden mazot elde edilmesi
Yoğurttan ayran
elde edilmesi
Sütten yoğurt elde
edilmesi
E)
Terleme
Yağış
Buharlaşma
Süzülme
Su
Yeraltı su akısı
Su döngüsü yukarıdaki gibi verilmiştir. Bu su
döngüsünde X kutusu içine döngüyü tamamlayacak ne yazılmalıdır?
A) Çimen
D) Ev
B) İnsan
C) Yüzey Akışı
E) Ateş
10) Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Eylemsizlik, maddenin ayırtedici özelliğidir.
B) Kütle, maddenin ayırt edici özelliğidir.
8)
C) Maddeler tanecikli yapıdadırlar.
Fiziksel Değişim
D) Özkütle maddenin ortak özelliğidir.
Kimyasal Değişim
1
E) Maddeler boşluklu yapıya sahip değildir.
4
2
5
Ağacın
Yanması
Tatlının
Şekerlenmesi
11) Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Suyun
Elektorilizi
3
Sütten Peynir
Yapılması
A) Kütle ve hacim maddenin ortak özelliklerindendir.
Su döngüsü
B) Fisyon, çekirdek parçalanmasıdır.
Yukarıdaki eşleştirmelerden hangi eşleştirilme
yanlıştır?
A) 5
FİZİK
B) 4
C) 3
D) 2
C) Güneşte gerçekleşen olay fisyondur.
D) Gazlar, bulundukları kabın şeklini alırlar.
E) Tuzun suda çözünmesi fiziksel bir olaydır.
E) 1
52
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
12)
15)
K
L
Özkütle, katı, sıvı ve
gazlar için ayırt edici
bir özelliktir.
Maddenin iç yapısı değişmeden
sadece biçimi, şekli ve
görünüşünde meydana gelen
değişmeye fiziksel değişme
denir
D
Öz ısı, katı, sıvı ve
gazlar için ayırt edici
bir özelliktir
M
D
Çözünürlük, katı,
sıvı ve gaçzlar için
ayırt edici bir özelliktir.
Suyun donması
fiziksel değişmedir.
K, L, M kutularındaki bilgilerden hangileri
doğrudur?
A) Yalnız K
B) Yalnız L
E) K ve L
Y
Y
D
5
Ağaçtan kürdan
yapılması fiziksel
değişmedir.
D
Y
Kömürün yanması
fiziksel değişmedir.
C) L ve M
D
E) K, L ve M
Y
2
1
3
4
Yukarıdaki bilgileri doğru ve yanlış olarak takip eden bir öğrenci kaç numaralı yerden çıkış
yapar?
13) Maddenin plazma haliyle ilgili olarak;
I.
Şekerin suda
çözünmesi fiziksel
değişmedir.
Evrenin yaklaşık %96’sı plazma halindedir.
II. İyonize olmuş gazlardan oluşurlar.
A) 1
III. İletişim teknolojisinde kullanılırlar.
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5
IV. Sanayide kullanılırlar
Yukarıdaki bilgilerden hangileri doğrudur?
A) I ve III
B) I ve IV
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II ve III ve IV
16)
Gazlarla ilgili olarak
14) M: Belirli bir şekli vardır
N: Hacmi, içine konulduğu kabın hacmi kadardır
ve sıkıştırılabilirler.
M
L
N
A)
Sıvı
Katı
Gaz
B)
Katı
Gaz
Sıvı
C)
Katı
Sıvı
Gaz
D)
Sıvı
Gaz
Katı
E)
Gaz
Katı
Sıvı
Öteleme
hareketi yaparlar.
Kütleleri yoktur.
2
Yukarıda, M, L, N maddelerinin özellikleri verilmiştir. Bu maddelerin fiziksel durumları ile
ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
9. SINIF
4
1
L: Belirli bir şekli yoktur, sıkıştırılamazlar.
3
Belirli bir
hacimleri yoktur.
Sıkıştırılabilirler.
Yukarı kavram haritasında hangi çıkışlar doğrudur?
A) Yalnız 2
B) 1,2 ve 3
D) 2, 3 ve 4
C) 2 ve 3
E) 1, 3 ve 4
1-E 2-C 3-D 4-B 5-C 6-A 7-D 8-D 9-C 10-C
11- C 12-E 13-E 14-C 15-D 16- D
53
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
4) P ve R sıvılarının
kütle – hacim grafiği
şekildeki gibidir. Sıvıların özkütleleri
oranı dP/dR kaçtır?
TEST - 3
1) Ali: Üzerime kuvvet uygulandığında sıkıştırılamam, şeklim değişmez.
m(g)
P
R
50
0
Ceylin: İçine konulduğum kabın şeklini alırım ve
sıkıştırılamam.
25 V(cm3)
10
Burak: İçinde bulunduğum kabın şeklini alırım ve
sıkıştırılabilirim.
A) 2
B)
5
2
C)
3
5
D)
5
6
E)
7
4
Yukarıdaki öğrenciler, maddenin hallerini
temsil etmektedir. Buna göre, aşağıdakilerden
hangisi doğrudur?
5) I.
Özkütle, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir.
Ali
Ceylin
Burak
A)
Sıvı
Katı
Sıvı
B)
Katı
Gaz
Sıvı
C)
Katı
Sıvı
Gaz
III. Genleşme Katsayısı, katı, sıvı ve gazlar için
ayırt edici bir özelliktir.
D)
Sıvı
Gaz
Gaz
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
E)
Katı
Sıvı
Sıvı
II. Özısı, katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir
özelliktir.
A) I, II ve III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
2) I.
E) Yalnız I
Maddenin dış yapısında meydana gelen değişmeye fiziksel değişim denir.
II. Demirin erimesi fiziksel değişmedir.
III. Yoğurdun ekşimesi fiziksel değişmedir.
6) Kütle – hacim grafiği şekildeki gibi
olan A, B, C sıvılarının
özkütleleri
arasındaki
ilişki
nasıldır?
Yukarıdakilerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) II ve III
E) I ve III
3) Betül: Ben fiziksel değişmeye uğradım
m(g)
A
B
120
C
80
40
0
10 20 30 40 V(cm3)
A) dA > dB > dC
B) dC > dB > dA
C) dA = dB = dC
D) dA > dB = dC
E) dA = dB > dC
Dilara: Ben kimyasal değişmeye uğradım.
Gül: Ben Fiziksel değişmeye uğradım.
Yukarıdaki bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur
7) Bir kenarı 5 cm olan şekildeki küpün kütlesi 600
gramdır. Küpün öz küt3
lesi kaç g/cm ’tür?
A) Betül, mumun yanmasıdır.
B) Dilara, gökkuşağının oluşmasıdır.
a
a
a
C) Gül, hamurun mayalanmasıdır.
D) Dilara, buzun erimesidir.
A) 4,8
B) 5
C) 5,4
D) 5,5
E) 6
E) Betül, camın kırılmasıdır.
FİZİK
54
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
8)
4h
11) X ve Y cisimlerinin kütle – hacim
grafiği şekildeki
gibidir. Sıvılar
eşit hacimde karıştırıldığında karışımın özkütlesi
3
kaç g/cm ’tür?
h
h
h
h
h
h
Prizma
Küp
Kenar uzunlukları 4h x h x h olan dikdörtgenler
prizmasının kütlesi m1, bir kenarı h olan küpün
kütlesi m2’dir. Cisimler aynı maddeden yapıldığına göre m1/m2 oranı kaçtır?
A) 2
B) 4
C) 5
D) 6
A)
5
2
m(g)
X
Y
200
B) 3
V(cm3)
0
50
C)
7
2
100
D) 4
E)
9
2
E) 8
12)
2h
9) Burcu: Bazı atomların birleşerek daha büyük çekirdekli atomların oluşmasını inceliyor.
2h
Recep: Bazı atomların birbirlerine yakın iki parçaya zincirleme bir şekilde bölünmesini inceliyor.
12h
Münteha: Atomların dengeli yapılarını dış etki
olmaksızın kendiliğinden ışıma yayarak kararlı
hale geçmesini inceliyor.
r= 2h
Yukarıdaki öğrenciler hangi olayları incelemiştir?
A)
Burcu
Recep
Münteha
Fisyon
Füzyon
Radyoaktif
element
B)
Füzyon
Fisyon
Radyoaktif
element
C)
Füzyon
Radyoaktif
element
Fisyon
D)
Fisyon
Radyoaktif
element
Füzyon
Füzyon
Fiziksel
Değişim
E)
Fisyon
10h
Şekildeki prizmanın ve koninin hacimleri oranı
VP/VK kaçtır? (π= 3)
A)
10
9
B)
6
7
C)
4
5
D)
6
5
E)
3
4
r= 2 cm
13) Şekildeki
cismin
3
hacmi kaç cm ’tür?
(π=3)
4 cm
10)
r= 2 cm
r= 3 cm
r= 3 cm
A) 62
Küre
C) 76
D) 92
E) 108
Silindir
Şekildeki küre ve silindirin hacimleri oranı
VK/VS kaçtır?(π= 3)
9
7
9
7
3
A)
B)
C)
D)
E)
4
5
14
8
2
9. SINIF
B) 68
1-C 2-D 3-E 4-B 5-B 6-A 7-A 8-B 9-B 10-A
11-B 12-D 13-C
55
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
4) Atomların dengeli yapıları bir dış etki olmaksızın
kendiliğinden ışıma yaparak kararlı hale geçebilirler. Bu olaya ne ad verilir?
TEST - 4
1) Nükleer reaksiyonlarda, kütle numarası büyük
olan atom çekirdeğinin parçalanarak daha küçük çekirdekli atomlar oluşmasına ne ad verilir?
A) Füzyon
B) Fisyon
C) Fiziksel değişim
D) Radyoaktivite
A) Fisyon
B) Füzyon
C) Doğal Radyoaktivite
C) Fiziksel değişim
E) Çözünürlük
E) İyon
5) I.
Fotosentez olayı
II. Sonbaharda yaprakların sararması
III. Suyun donarak buz halini alması
3
3
IV. Mumun yanması
3
2) Bir kaba, özkütlesi 1 g/cm , 2 g/cm , 3 g/cm olan
X, Y, Z sıvılarından eşit hacimde konulduğunda
kap 600 g ağırlaşıyor. Aynı kaba X ve Y sıvılarından eşit hacimde konulduğunda kap kaç g.
ağırlaşır? (Her iki durumda kap tamamen dolduruluyor.)
A) 275
B) 350
C) 450
D) 550
Yukarıdaki olaylardan hangileri kimyasal değişmeye bir örnektir?
A) I, II ve IV
B) II ve IV
D) I, II ve III
C) II, III ve IV
E) I ve IV
E) 750
6) I.
Uranyum ve toryum radyoaktif elementtir.
II. Fisyon olayında canlıların sağlığına zarar verici birçok ışıma yayılır.
3
3
III. Radyoaktif elementler kendiliğinden başka
elementlere dönüşebilir.
3) Özkütlesi 1 g/cm olan X sıvısından 100 cm ,
3
3
özkütlesi 3 g/cm olan Y sıvısından 50 cm alınıp
türdeş bir karışım yapılıyor. Bu karışım 100
3
gramında kaç cm X sıvısı bulunur?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) 25
FİZİK
B) 30
C) 40
D) 45
E) 60
B) Yalnız III
D) II ve III
56
C) I ve II
E) I, II ve III
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
7) Aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
I.
10) I.
Fisyon, çekirdek birleşmesidir.
II. Katı cisimlerin tanecikleri arası çekim kuvveti
en fazladır.
II. Sıvıların hacmi dereceli silindir ile ölçülür.
III. Sıvıların hacimleri sıkıştırılarak değiştirilemezler.
III. Kütle, maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
IV. Suyun hacmi, bir kuvvet etkisiyle değiştirilebilir.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) III ve IV
Plazma, çok iyi bir iletkendir.
Yukarıdaki ifadelerin hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
C) II ve III
B) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
11) I.
8) Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
C) I ve III
E) I, II ve III
Boyca uzama katsayısı, katı maddeler için
ayırt edici bir özelliktir.
II. Özısı, katı, sıvı ve gaz halindeki maddeler için
ayırt edici bir özelliktir.
A) Maddeyi oluşturan moleküllerin dönmeden ilerleme hareketine öteleme hareketi denir.
III. Genleşme katsayısı, katı ve sıvı maddeler için
ayırt edici bir özelliktir.
B) Hacimleri, konuldukları kabın hacmi kadar
olan, belirli bir hacmi olmayan maddenin haline gaz hali denir.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
C) Bir maddenin dış yapısında meydana gelen
değişime kimyasal değişim denir.
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
D) Radyoaktif bir elementin, parçalanması olayına nükleer reaksiyon denir.
E) Sıraların belirli bir hacmi vardır.
12) I.
Hamurun mayalanması
II. Peynirin küflenmesi
III. Camın Kırılması
IV. Tuzun suda çözünmesi
9) I.
Yukarıdaki olaylardan hangileri fiziksel bir değişmeye örnektir?
Elma suyundan sirke yapılması
II. Odunun talaş haline getirilmesi
III. Suyun elektrolizi
A) Yalnız III
Yukarıdakilerden hangileri fiziksel değişime
örnektir?
A) Yalnız III
B) Yalnız II
D) II ve III
9. SINIF
B) Yalnız IV
D) III ve IV
C) I ve III
E) II ve III
1-B 2-C 3-C 4-C 5-A 6-E 7-B 8-C 9- B 10- E
11- E 12- D
C) I ve II
E) I ve III
57
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
4)
TEST - 5
h
1) Kenar
4 cm
uzunlukları
verilen
6 cm
prizma içi10 cm
ne, yarıçapı
1 cm olan kürelerden kaç tane koyabiliriz?
(π= 3)
A) 30
B) 50
C) 60
D) 80
Su
2h
5h
Yarıçapı h, yüksekliği 4h olan silindir su ile doludur. Bu su boş kutuya boşaltıldığında su yüksekliği kaç h olur? (π= 3)
E) 120
A) 1,2
B) 1,5
C) 2
D) 2,2
E) 2,8
5.
3s
2) Kenar
uzunlukları
verilen
prizmanın
içine, yarıçapı 1 cm
olan kürelerle doldurulduğunda,
arada
kalan
boşluğun
3
hacmi kaç cm ’tür?
(π=3)
A) 72
B) 80
C) 100
2s
5h
Musluk
10 cm
Kabın sol tarafı 5h yüksekliğine kadar su ile dolu,
sağ tarafı boştur. Musluk açıldığında su yüksekliği kaç h seviyesinde dengeye gelir?
2 cm
8 cm
D) 115
A) 4
E) 140
B) 3
C) 2
D)
5
3
E)
5
2
6)
3s
3) Dikdörtgenler
şeklindeki
kap boştur.
5a
4h
a
Bu kaba yarıçapı a olan
3a
yarım küre
4a
şeklindeki
bardaktan kaç bardak su koyarsak kap tamamen dolar? (π= 3)
A) 40
FİZİK
B) 30
C) 25
D) 20
Su
2s
3h
s
Su
Boş
Musluklar aynı anda açıldığında su yüksekliği
kaç h olur? (3s, 2s, s kesit alanıdır.)
A) 3h
E) 15
58
B)
5
h
2
C) 2h
D)
5
h
3
E)
4
h
3
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
7)
10)
3r
2r
r
40 cm
20 cm
3h
Su
K
80 cm
L
Su
h
3
Boyutları 80 x 20 x 40 cm olan dikdörtgenler
prizması şeklindeki boş kabın içine yarıçapı 5 cm
olan küreler konuluyor. Kap en fazla kaç tane
küre alır? (π= 3)
A) 32
B) 64
C) 72
D) 82
I
II
III
Şekildeki silindirik kaplarda II. bölme boştur. K ve
L muslukları aynı anda açıldığında su seviyesi
kaç h olur? (3r, 2r, r yarıçaptır.)
E) 96
A) 2
B)
5
2
C)
3
2
D)
3
4
E)
4
3
8)
r= 5 cm
30 cm
11) Boyutları
10 x 12 x 8
3
10 cm
cm olan şekildeki kutu
8 cm
içine, yarıça12 cm
pı 1 cm olan
kürelerden 2 sıra konuluyor. Daha sonra yarıçapı
2 cm olan kürelerden bu kürelerin üzerine 1 sıra
daha konuluyor. Kutunun içinde kalan boşlu3
ğun hacmi kaç cm ’tür? (π=3)
Su
10 cm
25 cm
Yarıçapı 5 cm, yüksekliği 20 cm olan silindir suyla
doludur. Silindirdeki suyun tamamı, 25 x 10 x 30
3
cm boyutlu boş kutuya boşaltılıyor. Su kutuda
kaç cm yükselir? (π= 3)
A)15
B) 10
C) 8
D) 6
E) 4
A) 384
B) 432
C) 486
D) 576
E) 512
9)
12) Boyutları 10 x 10 x
10 olan küp içine, ya10 cm
rıçapı 1 cm olan kürelerden 50 tane ko10 cm
nuluyor. Küpün kalan
boş kısmına yarıçapı
10 cm
2 cm olan bir küre
daha konuluyor. Küpün içinde kalan boşluğun
3
hacmi kaç cm ’tür? (π=3)
60 cm
15 cm
36 cm
Şekildeki içi boş kutu içine yarıçapı r =
3
cm
2
olan kürelerden kaç tane koyabiliriz?
A) 1500
9. SINIF
B) 1200
C) 1000
D) 800
A) 768
E) 500
59
B) 734
C) 688
D) 672
E) 656
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
13)
16) Şekildeki içi
boş prizmanın tabanına
10r
bir sıra r yarıçaplı küre 4r
12r
konuluyor.
Prizmanın kalan kısmı 2r yarıçaplı kürelerle dolduruluyor. Prizmanın içine kaç tane küre konulmuştur (π=3)
r= 4cm
h= 10cm
Kap
Bardak
Silindir şeklindeki boş bir kap, 12 bardak su konulunca tamamen doluyor. Bardağın iç hacmi kaç
3
cm ’tür?(π= 3)
A) 20
B) 22
C) 25
D) 30
A) 54
E) 40
B) 30
C) 22
D) 20
E) 18
17)
2r
r
3r
Boş
14)
6h
Su
2h
Su
3R
2R
Yarıçapları verilen silindirik kaplarda 4h ve 2h
yüksekliklerinde su vardır. Musluklar açıldığında
ortadaki kaptaki su yüksekliği kaç h olur?
Y
X
Aynı maddeden yapılmış içi dolu X ve Y kürelerinin kütleleri oranı mX/mY kaçtır?
A)
1
9
B)
8
27
C)
9
4
D)
2
9
E)
A)
8
9
5
3
B)
5
2
D) 4
E)
10
3
18)
r= 2 cm
Su
Kutu
r= 4 cm
Su
15)
r=2cm
C) 3
r=4cm
10 cm
H
h=10cm
Şekildeki su dolu silindirlerdeki sular, boş kutuya
boşaltılıyor. Su bu kutu içinde kaç cm yükselir? (Taşıma yok, π= 3)
Y
X
Aynı maddeden yapılmış X ve Y silindirlerinin kütleleri eşittir. H yüksekliği kaç cm’dir? (π=3)
A) 10
FİZİK
B) 12
C) 16
D) 20
A) 5
B) 6
C) 8
D) 10
E) 12
1-A 2-B 3-B 4-A 5-B 6-A 7-B 8-D 9-B 10-A
11-D 12-A 13-E 14-B 15-E 16-E 17-C 18-B
E) 40
60
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
4) İçinde r yarıçaplı
boşluk bulunan 2r
r
yarıçaplı X küresi ile
r yarıçaplı Y küresi2r
nin kütleleri eşittir.
X
Cisimlerin
özkütleleri oranı dX/dY kaçtır?
TEST - 6
r
1) İçi boş iki silindir şekildeki gibi üst üste konuluyor. Sabit debili bir
musluk kabı L seviyesine kadar t sürede dolduruyor. Kabın tamamen dolması için kaç
t süre geçmelidir?
r
M
r
Y
h
L
A)
1
3
B)
1
2
C) 1
D)
2
5
E)
1
7
2h
K
A)
7
3
B)
11
3
C)
9
8
D)
8
7
E)
2) Macundan yapılmış 5 cm yarıçaplı küre bozulup, bir kenarı 2 cm olan küpler yapılıyor. Kaç tane küp elde edilir? (π=3)
A) 62
B) 58
4
5
5) Yarıçapı 5 cm olan alüminyum kürenin kütlesi
810 gramdır. Alüminyumum özkütlesi 2,7
3
g/cm olduğuna göre, kürenin içindeki boşlu3
ğun hacmi kaç cm ’dür? (π=3)
A) 225
B) 200
C) 180
D) 150
E) 135
5 cm
C) 52
D) 42
E) 30
6) Yarıçapı 10 cm olan metal kürenin kütlesi 3000
3
gram, özkütlesi 1,2 g/cm ’tür. Küre içindeki boş3
luğun hacmi kaç cm ’tür? (π=3)
3)
A) 1110
B) 1200
C) 1450
D) 1500
E) 1620
r
6r
2r
2r
7) Bir kenarı 20 cm olan tahta küpün içinden, çapı
10 cm olan küre çıkartılıp su ile dolduruluyor. küpün kütlesi kaç gram değişir?
4r
r yarıçaplı, 2r yüksekliğindeki silindir bardak ile
yandaki içi boş kap doldurulmak isteniyor. Bu
kap kaç bardak su alır? (π=3)
A) 24
9. SINIF
B) 16
C) 12
D) 10
3
(dt= 0,6 g/cm , π=3)
A) 200
E) 8
61
B) 180
C) 160
D) 150
E) 125
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
8)
I
II
12) Bir kap su ile dolu iken, 150 gram, yoğunluğu 1,2
3
g/cm sıvı ile dolu iken 170 gram geliyor. Bu kap,
3
yoğunluğu 1,5 g/cm olan sıvı ile doldurulursa
kaç gram gelir?
III
Özdeş üç kap su ile dolduruluyor. Denge durumunda kaplardaki su hacimlerini sıralayınız?
A) V1 = V2 = V3
B) V1 = V3 > V2
C) V1 > V3 > V2
D) V1 = V2 > V3
A) 175
E) V1 > V2 > V3
B) 180
A) 62500
3
B) 750
C) 1000
D) 205
E) 215
13) Bir kenarı 50 cm olan içi boş küp içine yarıçapı
2,5 cm olan küreler konuluyor. Küp, kürelerle
doldurulduğunda arada kalan boşluğun hacmi
3
kaç cm ’tür? (π= 3)
9) Yarıçapı 10 cm olan kürenin özkütlesi 2 g/cm ’tür.
Bu kürenin kütlesi 6000 g. gelmektedir. Kürenin
3
içinde kaç cm boşluk vardır?
A) 500
C) 200
D) 1200
B) 65500
D) 6200
C)66500
E) 10000
E) 1250
14) Bir şişe su ile dolu iken 500 gram, özkütlesi
3
d= 1,5 g/cm sıvı ile dolu iken, 700 gram geliyor.
Şişenin boş kütlesi kaç gramdır?
A) 80
10) Bir kenarı 2 cm olan küpleri yan yana ve üst üste
3
koyarak hacmi 8000 cm olan bir küp elde ediliyor. Küçük küplerden kaç tane kullanılmıştır?
(π= 3)
B) 100
C) 120
D) 150
E) 180
15)
220 cm3
A) 1400
B) 1200
C) 1000
D) 800
E) 400
200 cm3
3
3
3
11) Özkütlesi 5 g/cm olan sıvıdan 30 cm , özkütlesi
3
2 g/cm olan sıvıdan V hacim alınıp karıştırıldı3
ğında karışımın özkütlesi 4 g/cm oluyor. V hac3
mi kaç cm ’tür?
A) 10
FİZİK
B) 15
C) 20
D) 25
3
Tamamı 220 cm olan kap 200 cm hizasına kadar su ile dolduruluyor. Bu kaba özkütlesi 4
3
3
g/cm , hacmi 5 cm olan bilyelerden kaç tane
bırakılırsa kabın kütlesi 110 gram artır?
A) 12
B) 10
C) 8
D) 7
E) 6
1-C 2-A 3-E 4-E 5-B 6-D 7-A 8-B 9-C 10-C
11-B 12-C 13-A 14-B 15-E
E) 40
62
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
4)
TEST - 7
Kütle (g)
X
3m
3
1) Özkütlesi 2,2 g/cm olan sıvı ile d özkütleli sıvı
eşit hacimde homojen olarak karıştırıldığında ka3
rışımın özkütlesi 2 g/cm oluyor. d özkütlesi kaç
3
g/cm tür?
Karışım
2m
Y
m
Hacim (cm3)
0
V
A) 2,0
B) 1,8
C) 1,6
D) 1,4
3V
2V
X ve Y sıvıları ile bunlardan oluşturulan karışımın
kütle – hacim grafiği şekildeki gibidir. Sıvıların
karışımında kullanılan VX ve VY hacimleri oranı
VX/VY kaçtır?
E) 0,8
A)
5
3
B)
5
7
C)
2
5
D)
1
5
E)
1
7
2)
m(g)
P
R
120
S
80
40
V(cm3)
0
20
40
60
5)
80
m(g)
Kütle – hacim grafiği verilen P, R, S sıvılarından
eşit hacimde homojen bir karışım oluşturuluyor.
3
Karışımın özkütlesi kaç g/cm ’tür?
M
30
K
15
A) 2
B)
5
2
C) 3
D)
10
3
E) 4
V(cm3)
0
15
30
Kütle – hacim grafiği verilen M ve K sıvılarından
bir karışım oluşturuluyor. Bu karışımın özkütlesi
kaç olabilir?
3)
m(g)
A) 1,0’dan büyük
B) 1,0 ile 0,5 arasında
C) 1,0
D) 0,5
E) 0,5’den küçük
K
180
L
90
V(cm3)
0
30
90
60
Kütle – hacim grafiği verilen K ve L sıvılarından
eşit kütlede alınıp homojen bir karışım oluşturulu3
yor. Karışımın özkütlesi kaç g/cm olur?
A)
3
2
9. SINIF
B) 2
C)
5
2
D)
7
3
E)
6) Bir şişe boşken 600 gram geliyor. Bu şişe su ile
dolu iken 1600 gram geliyor. Bu şişeyi yoğunlu3
ğu 0,88 g/cm olan sıvı ile tamamen doldurur3
sak kaç gram gelir? (dsu= 1 g/cm )
4
3
A) 888
63
B) 1240
C) 1360
D) 1480
E)1520
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
7)
10) X ve Y sıvılarım(g)
Karışım
nın oluşturduğu karışım ve 4
X sıvısının kütX
2
le – hacim grafiği
şekildeki
V(cm3)
gibidir. karışı- 0
2
4
mın hacimce
%60’ını Y sıvısı oluşturmaktadır. Y sıvısının
3
özkütlesi kaç g/cm ’tür?
160 cm
100 cm3
3
Özkütlesi 2 g/cm olan 10 özdeş bilye içinde 100
3
cm su bulunan kaba konulduğunda su seviyesi
3
160 cm çizgisine geliyor. 1 bilyenin kütlesi kaç
gramdır?
A) 6
B) 10
C) 12
D) 15
E) 16
A)
8)
m(g)
20
R
V(cm3)
0
5
10
Şekilde P ve R sıvılarının kütle – hacim grafiği verilmiştir. Bu sıvılardan oluşan karışımın
3
özkütlesi 2,5 g/cm olduğuna göre, karışımdaki sıvı hacimleri oranı VP/VR kaçtır?
A)
A) 2
B)
4
3
C)
1
2
D)
3
2
D)3
E)
7
2
5
3
B)
5
2
C)
7
2
D)
7
3
E)
3
2
12) K, M, F sıvılam(g)
F
rın kütle – haM
K
cim grafiği şe- 60
kildeki gibidir. 40
Bu sıvılar eşit
20
kütlede karışV(cm3)
0
tırıldıklarında
10
20
30
karışımın
3
özkütlesi kaç g/cm olur?
Kütle
Karışım
3m
Y
2m
C) 4
E) 1
9)
X
B) 1
11) X, Y, T sıvım(g)
X
Y
larının kütle
6
– hacim
grafiği şeT
3
kildeki gibidir. Bu sıV(cm3)
0
6
2
4
vılardan
eşit hacimde yapılacak karışımın özkütlesi kaç
3
g/cm ’tür?
P
10
5
2
m
0
Hacim
V
2V
3V
A) 5
X ve Y sıvıları ile bunlardan yapılan karışımın kütle – hacim grafiği şekildeki gibidir. Karışımda
kullanılan sıvıların kütleleri oranı mX/mY kaçtır?
5
A)
6
FİZİK
3
B)
4
3
C)
2
5
D)
2
B)
9
2
C) 4
D)
10
3
E) 3
1-B 2-C 3-A 4-E 5-B 6-D 7-C 8-E 9-D 10-D
11-A 12-E
7
E)
3
64
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
TEST - 8
m(g)
1) X ve Y sıvım(g)
larının kütle /
X
30
hacim
grafiği
verilmiştir.
X’den 60 gram, 20
3
Y’den 40 cm
sıvı alınıp karış0
5
tırılırsa, karışı3
mın özkütlesi kaç g/cm olur?
A) 3,8
B) 3,4
C) 3,2
2) M ve K sıvılarının
kütle – hacim
grafiği şekildeki gibidir.
Sıvılar
eşit
kütlede karış-
Y
V(cm3)
10
A)
D) 2,8
Kütle
8
5
B)
K
3) Boş kabı, K musluğu t sürede, M
musluğu 3t sürede
dolduruyor.
Musluklar
aynı
anda açılıp kap
dolduğunda karışımın özkütlesi
kaç d’dir?
A)
7
3
9. SINIF
B)
13
2
7
3
C)
5
4
D)
5
3
E)
1
K
V(cm3)
4
Hacim
0
8
10
B)
m(g)
5) M ve K sıvılaM
rından,
eşit 16
hacimde alınıp
yapılan 12
türdeş
karışımın kütlesi
0
220 gramdır.
2
Karışımdaki
M sıvısının kütlesi kaç gramdır?
4m
2m
7
4
E) 2,4
M
V
C)
6
5
A) 110
2V
tırıldığında karışımın özkütlesi kaç
A)
X
Y
4) X, Y, Z sıvıla40
rının
kütle,
hacim grafiği
Z
30
şekildeki gibidir. Sıvılardan
V(cm3)
3
0
10 cm alınıp
10
20
30
oluşturulan
3
türdeş karışımın özkütlesi kaç g/cm ’tür?
D)
B) 120
C) 140
D) 150
m(g)
M
N
P
20
40
60
E) 160
m
' dir?
V
2
5
E)
6
10
6)
120
K
M
80
3d
4d
40
V(cm3)
0
M, N, P sıvılarının kütle – hacim grafiği şekildeki
gibidir. M ve N sıvıları eşit hacimde karıştırıldığında karışımın özkütlesi d1, N ve P sıvıları eşit
kütlede karıştırıldığında karışımın özkütlesi d2’dir.
d1/d2 oranı kaçtır?
C)
10
3
D)
11
4
E)
13
4
A)
65
11
4
B)
8
3
C)
15
8
D)
7
4
E)
4
3
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
7) X ve Y sıvılarının
kütle – hacim grafiği verilmiştir. Sı3
vılardan 20 cm
alınıp karıştırılırsa
karışımın
özkütlesi
kaç
3
g/cm olur?
A)
1
3
B)
3
8
m(g)
10)
X
K
Y
25
3d
50
C)
10
3
B)
7
4
C)
4
5
D)
100
5
6
E)
5
8
Musluklar özdeştir. Musluklar aynı anda açılıp,
kabın 2/3’ü dolduğunda K musluğu kapatılıyor.
Kap tamamen dolduğunda karışım özkütlesi
kaç d olur?
11
4
D)
13
3
E)
A)
8
3
11
3
9)
FİZİK
C) 2,6
D) 2,8
11
3
B) 50
C)
10
3
D)
11
2
E)
13
3
kütle – hacim grafiği şem(g)
X
Y
V(cm3)
10
C) 60
D) 80
20
E) 100
12) F ve M sıvılarının kütle – hacim grafiği şekildeki
3
gibidir. F sıvısından 40 cm , M sıvısından V ham(g)
F
cim alınıp ka30
rıştırıldığında
, karışımın
M
15
özkütlesi 1,8
3
g/cm oluyor.
V(cm3)
V hacmi kaç
0
3
15
5
10
cm ’tür?
K ve M musluklarından 2d ve 4d özkütleli sıvılar
akmaktadırlar. Boş kabın %40’ını birlikte doldurunca, M musluğu kapatılıyor. Kabın kalan kısmını K musluğu dolduruyor. Kap tamamen dolduğunda, kaptaki karışımın özktülesi kaç d olur?
(Musluk debileri eşit.)
B) 2,5
B)
11) X ve Y sıvılarının
kildeki gibidir.
Sıvılardan 40
3
40
cm alınıp
oluşturulan ka3
rışımın 50 cm
20
ünde kaç
gram X sıvısı
0
bulunur?
A) 30
A) 2,4
5d
V(cm3)
0
8) K
musluğundan
6d, M musluğundan d özkütleli sıvılar akmaktadır.
Boş kabı, tek başına K musluğu t sürede, M musluğu
2t sürede dolduruyor. Musluklar beraber boş kabı doldurduğunda, karışımın özkütlesi kaç d olur?
A)
L
A) 60
B) 50
C) 40
D) 30
E) 10
1-D 2-A 3-E 4-B 5-E 6- C 7-B 8-D 9-A
10-E 11-E 12-A
E) 3
66
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
3
4) 250 cm kuru kum bu3
lunan kaba 100 cm su
ilave edilince su sevi3
yesi 300 cm çizgisine
çıkıyor. kuru kumun %
kaçı havadır?
TEST - 9
3
1) 600 cm kuru kum
3
üzerine 100 cm su
600 cm3
konulunca su seviye3
si 400 cm çizgisine
geliyor. su seviyesi3
3
nin 800 cm çizgisine gelmesi için kaç cm
daha su ilave edilmelidir?
A) 275
B) 250
C) 125
D) 120
A) 35
B) 30
C) 25
250 cm3
D) 20
E) 10
E) 100
3
5) 500 cm kuru kum bu3
500 cm3
lunan kaba 10 cm su
konulunca su seviyesi
3
50 cm çizgisine geli3
yor. Kaç cm daha su
3
ilave edilirse, su seviyesi 500 cm çizgisine
gelir?
3
2) 200 cm su bulunan
3
kaba 60 cm kuru kum
konulunca su seviyesi
3
245 cm oluyor. Kuru
kumun kütlesi 180 g
3
ise, özkütlesi kaç g/cm ’tür?
200 cm3
A) 200
A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
9. SINIF
B) 130
C) 120
D) 100
D) 120
6) V hacmindeki kuru kumun %25’i havadır. Bu
3
kaba 200 cm su ilave
edilince su seviyesi V hizasına geliyor. V kaç
3
cm ’tür?
V cm3
A) 1200
A) 150
C) 125
E) 90
E) 6
3
3) V cm kuru kum bulunan
3
kabın içine 200 cm su
konulunca su seviyesi
3
320 cm oluyor. Kuru
kumun %20’si hava
3
(boşluk)’dır. V hacmi kaç cm ’tür?
B) 150
B) 1100
C) 1000
V cm3
D) 800
E) 750
E) 80
67
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
7) Bir kapta
Boşluk
2
=
olan
Kuru kum 5
11) Şekildeki
silindir
3
kap 150 cm hiza150 cm3
sına kadar kuru –
kum ile dolduruluyor.
Vhava
1
3
= olduğuna göre, kaba 100 cm su
Vkuru kum 5
200 cm3
3
200 cm kuru kum var3
dır. Bu kaba 100 cm
su konulduğunda su
3
seviyesi kaç cm çizgisine gelir?
A) 100
B) 120
C) 160
Kuru Kum
3
ilave edildiğinde, su seviyesi kaç cm çizgisine
ulaşır?
D) 200
E) 220
A) 180
B) 200
C) 220
D) 250
E) 265
3
8) 120 cm kuru kum bu3
lunan kaba 10 cm su
120 cm3
konulunca su seviyesi
3
50 cm hizasına geli3
yor. Bu kaba 20 cm
3
daha su ilave edilirse su seviyesi kaç cm hizasına gelir?
A) 112
B) 116
C) 126
D) 132
12)
500 cm3
250 cm3
E) 148
3
3
250 cm hacimli kuru kum içine 100 cm su konu3
lunca su seviyesi 275 cm çizgisine çıkıyor. Kuru
kumun % kaçı havadır?
A) 50
3
9) 300 cm su bulunan
3
kaba 120 cm kuru
kum konulduğunda, su
3
seviyesi 360 cm oluyor. Kuru kumun %
kaçı havadır?
B) 35
C) 30
D) 25
E) 20
300 cm3
Su
3
A) 50
B) 40
C) 30
D) 25
13) İçinde 600 cm kuru
700 cm3
kum olan kaba, 100
600 cm3
3
cm su ilave edilince, su seviyesi 500
3
cm çizgisine geliyor. Bu kaba kaç
3
cm daha su ilave edilirse, su seviyesi 700
3
cm çizgisine gelir?
E) 10
3
10) 200 cm su bulunan
kaba %20’si hava olan
kuru kum konulunca su
3
seviyesi 300 cm oluyor.
Kuru
kumun
3
hacmi kaç cm ’tür?
A) 125
FİZİK
B) 110
C) 100
200 cm3
A) 110
D) 80
B) 120
C) 125
D) 140
E) 150
1-B 2-C 3-A 4-D 5-E 6-D 7-E 8-C 9-A 10-A
11-C 12-C 13-B
E) 75
68
9. SINIF
M AD D E V E ÖZ E LLİ K LE Rİ
3
TEST - 10
3
1) Boyutları 10 x 6 x 4 cm prizmadan yarıçapı 1
cm, yüksekliği 4 cm olan
silindirik parça çıkarılıp
yerine özkütlesi d= 2,6
10 cm
3
g/cm olan sıvı konuluyor.
Prizma tahtadan olduğuna göre prizmanın
son kütlesi kaç gram4 cm
3
6 cm
dır? (dt= 0,6 g/cm , π=3)
A) 140
B) 142
C) 168
2) Tahtadan yapılmış 2 cm
yarıçaplı silindirden, şekildeki gibi, yan tarafından
1 cm yarıçaplı silindir boylu boyunca çıkarılıyor, çıkarılan silindir yerine su
konuluyor. Silindirin son
kütlesi kaç gram olur?
3
(dt= 0,6 g/cm ; π=3)
A) 75
B) 80
C) 84
D) 172
E) 184
4) Özkütlesi 5 g/cm olan küreden r
yarıçaplı kısmı çıkarılıp yerine
3
özkütlesi 2 g/cm olan sıvı konuluyor. Kürenin son kütlesi kaç
gramdır? (r= 2 cm, π= 3)
A) 1064
B) 1172
C) 1184
r
2r
D) 1194
5) Yarıçapı 5 cm olan kürenin ortasından yarıçapı 3 cm olan en
uzun silindir çıkarılıyor. Çıkarılan silindirin hacmi kaç
3
cm ’tür? (π=3)
A) 188
B) 194
C) 202
0
D) 216
E) 236
2r
I
6) 2r yarıçaplı silindirden r yarı
çaplı silindir şekildeki gibi çıkarılıyor. Kalan ve çıkan silindirin
I
kütleleri birbirine eşittir. r kaç
r’dir?
10 cm
D) 92
E) 1376
rı
E) 100
A) 2
3)
B) 1
C)
2
2
D)
E)
3
2
2r
r
4r
r
7) Yarıçapı r olan boş silindir içine su dolu koni şekildeki gibi yerleştiriliyor.
Koninin tabanına bir
delik açılırsa su yüksekliği kaç h olur?
2r
Şekildeki küre ve silindirin içinden r yarıçaplı kısımları çıkarıldığında, kalan kısımların kütleleri
eşit oluyor. Bu cisimlerin özkütleleri oranı kaçtır? (Cisimlerin içi doludur.)
A)
4
9
9. SINIF
B)
16
11
C)
7
9
D)
5
8
E)
r
r
h
r
A)
10
3
69
h
9
B)
h
6
C)
h
4
D)
h
3
E)
h
2
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
r
8) 2r yarıçaplı silindir içine r
yarıçaplı silindir konuluyor.
İçteki silindir su ile doludur. Silindirin yarısına takılı musluk açılırsa, su
yüksekliği, dıştaki silindirde kaç h yükselir?
r
11) Kütlesi 1200 g. olan tahta üzerine bir oyuk açılıp,
oyuk tamamen civa ile dolduruluyor. Tahtanın
son kütlesi 1460 g. oluyor. Çıkarılan tahtanın
kütlesi kaç g.’dir?
2r
Musluk
h
3
Su
h
A) 75
A)
h
2
B)
h
3
C)
3
(dtahta= 0,6 g/cm , dciva= 13,6 g/cm )
h
4
D)
h
5
E)
B) 50
C) 24
D) 15
E) 12
h
6
r
5r
I
12) 6r yarıçaplı (h + h ) yüksekliğindeki silindirde 5r
I
yarıçaplı, h yüksekliğindeki parça çıkarılıyor. Silindirin çıkan parçasının ve kalan parçasının kütleleri birI
birine eşittir. h , kaç h’tır?
9)
m
2m
3r
hI
h
4r
A)
2r
Koni
11
3
B)
16
5
C)
18
7
D)
20
7
E)
23
9
Küre
2m ve m kütleli koni ve kürenin özkütleleri d1 ve
d2 ‘dir. d1/d2 oranı kaçtır?
A)
15
2
B)
20
9
C)
25
3
10) 2r yarıçaplı, 2h yüksekliğindeki tahta silindirden r
yarıçaplı h yüksekliğinde
bir parça çıkarılıp, yerine
civa konuluyor.
Silindirim ilk kütlesi m
ise, son kütlesi kaç
3
m’dir? (dciva= 13,6 g/cm ,
3
dt= 0,6 g/cm )
A)
FİZİK
89
24
B)
21
8
C)
20
3
D)
25
2
r
E)
27
2
13) Şekildeki kap,
6 cm yüksekliğine kadar su
10 cm
ile doludur.
Kabın yüksekliği
10
10 cm
cm’dir. Bu ka20 cm
bın tamamen
su ile dolması için 2 cm yarıçaplı kürelerden
kaç tane konulmalıdır? (π= 3)
r
h
A) 12
B) 15
C) 20
D) 22
E) 25
h
D)
21
7
E)
1-C 2-C 3-C 4-C 5-D 6-E 7-D 8-B 9-E 10-A
11-E 12-C 13-E
12
5
70
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
Bölüm -2
DAYANIKLILIK
▪
Şimdi bir insan modelinin dayanıklılığını bulalım.
Cisimler, belirli bir hacme, kütleye sahiptir.
10 cm
10 cm
Düzgün geometrik cisimlerin genişlik, derinlik ve uzunluk
ölçüleri eşit oranda arttırıldığında, en büyük artış cisim-
15 cm
t
lerin hacimlerinde olacaktır. Hacimdeki bu artış, kütle artışı anlamına gelir.
Bu artışı bir örnekle açıklayalım:
r=10 cm
İnsan modelinin hacmini hesaplayalım
6a
5a
4a
■ Başın Hacmi:
a
2a
2a
3a
3a
4 3
n.r
3
4
V1 = .3/ .1000
3/
V2 = [π.(10)2.100].2
V1 = 4000 cm3
V2 = 20000π=60000cm3
V1 =
4a
Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi, cismin uzunlukları
arttırıldıkça, en büyük artış hacminde meydana gelmek-
■ Kolların Hacmi:
V2 = 10000π.2
tedir.
▪
Dayanıklılık =
▪
■ Bacakların Hacmi:
Bu artışın dayanıklılığa etkisini inceleyelim.
Yere Temas Eden Kesit Alanı
Hacim
Yukarıdaki cisimlerin dayanıklılıklarını bulalım.
■ Gövdenin Hacmi:
V3 = [π.(10)2.60].2
V4 = π.(15)2.80
V3 = 6000π.2
V4 = 18000π=54000 cm3
V3 = 12000π=36000cm3
2 1
=
8 4
6
1
D II =
=
30 5
12 1
D III =
=
72 6
DI =
■
Toplam Hacim:
VT = 4000 + 36000 + 60000 + 54000
VT = 52500.π cm3
Kesit Alanı:
Bir cismin ebatları orantılı bir şekilde arttırıldığında,
■
dayanıklılık o orantıda azalır.
S = π.r2 = π(10)2. = 300 cm3
Canlıların dayanıklılığı, ağırlığı arttıkça azalır.
İki ayak olduğu için S= 2.300 = 600 cm3
Bu bölümde ele alınan dayanıklılık, cismin kendine
■
olan dayanıklılığıdır.
9. SINIF
Dayanıklılık:
D=
71
Kesit Alanı
600
6
3
=
=
=
Hacim
15400 1540 770
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
SİLİNDİR
Canlılar hacimleri oranında enerji üretirken yüzey
r
alanları oranında enerji yayarlar.
Taban Alanı: S = πr2
Fare gibi yüzey alanının hacmine oranı büyük olan
Yüzey Alanı: A = 2.πr2 + 2πr.h
canlıların enerji kaybı fazla olacağından metaboliz-
Hacmi: V = π.r2.h
malarının hızlı çalışması gerekir.
h
Fil gibi yüzey alanın hacmine oranı küçük olan canlılar, fazla enerjilerini dışarıya verebilmek için vücutla2
Dayanıklılığı =
rında yüzey alanını arttıracak fiziksel özelliklere ihti-
Taban Alanı
πr
1
=
=
Hacim
πr 2 .h h
yaç duyarlar. Bunu büyük kulakları ile karşılarlar.
Bir böceğin yüzey alanı ile hacim oranı, onun ağaçtan güvenli bir şekilde düşmesine elverişlidir.
KÜP
Küçük patateslerin, büyük patateslere göre daha
Taban Alanı: S = a2
çabuk kızarması, yüzey alanı / hacim oranının büyük
Yüzey Alanı: A = 6.a2
olmasından kaynaklanır.
a
Hacmi: V = a3
Küçük odun parçalarının, büyük odun parçasına gö-
a
re daha çabuk yanması, yüzey alanı / hacim oranı-
a
nın büyük olmasından kaynaklanır.
Dayanıklılığı =
Taban Alanı a 2 1
=
=
Hacim
a3 a
Küçük buz parçalarının, büyük buz parçasına göre
daha çabuk erimesi, yüzey alanı / hacim oranının
büyük olmasından kaynaklanır.
KÜRE
Kesit Alanı: S = πr2
r
Not: Cisimlerin ebatları küçüldükçe, yüzey alanı / hacim
Yüzey Alanı: A = 4.πr2
Hacmi: V =
4 3
πr
3
oranı büyür.
DİKDÖRTGENLER PRİZMASI
Taban Alanı: S = a.b
Yüzey Alanı: A = 2(a.b + a.c + b.c)
c
Hacmi: V = a.b.c
b
a
Dayanıklılığı =
FİZİK
Taban Alanı
a.b
1
=
=
Hacim
a.b.c c
72
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ÖRNEK
ÖRNEK
2r
4a
r
Y
X
a
3h
F
4a
a
h
K
4a
a
X ve Y küplerinin dayanıklılıkları oranı
DX
kaçtır?
DY
Yarıçapları ve yükseklikleri verilen şekildeki K ve F
D
silindirlerinin dayanıklılıkları oranı K kaçtır?
DF
Çözüm
X Küpü
Y küpü
Taban alanı = a2
Taban alanı = 16a2
Hacmi = a3
Hacmi = 64a3
Çözüm
DX =
a2
a3
=
1
a
DX =
16a 2
64a 3
=
1
4a
1
DX
a
=
=4
1
DY
4a
K Silindiri
F Silindiri
Kesit alanı = πr2
Kesit alanı = π4r2
Hacim = πr2.h
Hacim = 12πr2.h
DK =
πr 2
2
πr .h
=
1
h
DF =
π4r 2
2
12πr .h
=
1
3h
DK
=3
DF
ÖRNEK
ÖRNEK
Şekildeki kutunun
Yarıçapı 4 cm olan yan-
yüzey
alanı kaç cm2
daki kürenin yüzey ala-
6 cm
nının
dir?
4 cm
oranı
kaçtır?
10 cm
Çözüm
Çözüm
Yüzey alanı = 4πr2 = 4.π.42 = 4π.16
Y.A = 10.4.2. + 10.6.2 + 6.4.2
Hacmi =
= 80 + 120 + 48
4 3 4
4
πr = π.4 3 = π.64
3
3
3
Yüzey Alanı
4π.16
3.16 3
=
=
=
4
Hacim
64
4
π.64
3
= 248 cm2
9. SINIF
hacmine
r= 4 cm
73
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ÖRNEK
ÖRNEK
r= 2 cm
M
6 cm
K
K
M
L
5 cm
4a
2 cm
2a
4 cm
a
M ve K cisimlerinin ölçüleri yukarıdaki şekilde verilmiştir.
D
Cisimlerin dayanıklılıkları oranı M kaçtır?
DK
a
4.2
1
=
4.2.6 6
π.2 2
1
DK =
=
2
5
π.2 .5
2a
2a
a
2a
Yukarıda ebatları verilen K, L, M cisimlerinin
dayanıklılıklarını sıralayınız?
Çözüm
DM =
2a
DM
5
=
DK
6
Çözüm
a.a
1
=
a.a.4a 4a
a.a
1
DL =
=
a.a.2a 2a
2a.2a
1
DM =
=
2a.2a.2a 2a
DL = DM > DK
DK =
ÖRNEK
2 cm
1 cm
4 cm
2 cm
Şekil -I
Şekil -2
ÖRNEK
Şekil –I ve Şekil –II deki kutuları kaplamak için kullanılan
Y
kaplıkların yüzey alanı Y1 ve Y2 dir. 1 oranı kaçtır?
Y2
R yarıçaplı homojen ip mg
ağırlığındaki yükü ancak
taşıyabilmektedir. İpin yarı
çapı 3r yapılırsa, ip en
fazla kaç mg ağırlığını
taşıyabilir?
Çözüm
Şekil –I:
ip
r
mg
Y.A = 4.2 + 4.2 + 6.4 + 6.4 + 6.2 + 6.2 = 88 cm2
Şekil – II:
Çözüm
2
Y.A = 2.1 + 2.1 + 3.2 + 3.2 + 3.1 + 3.1 = 22 cm
m1g
πr12
Y1 88
=
=4
Y2
22
=
m2 g
mg
πr2 2
πr 2
=
X
π9r 2
X = 9 mg
FİZİK
74
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
5) Yarıçapı 10 cm
olan yandaki kürenin hacmi kaç
3
cm dür? (π= 3)
TEST - 1
1) Şekildeki
küpün
taban alanı kaç
2
cm dir?
0
r= 10 cm
5 cm
5 cm
A) 400
5 cm
A) 5
B) 25
C) 100
2) Şekildeki
dikdörtgenler prizmasının taban
alanı
kaç
2
cm dir?
D) 125
E) 150
6) Dikdörtgenler
prizması şeklindeki yandaki kutunun hacminin,
taban
alanına
oranı kaçtır?
10 cm
5 cm
10 cm
4 cm
12 cm
A) 10
A) 160
B) 2000 C) 4000 D) 5000 E) 8000
B) 120
C) 60
3) Yarıçapı 3 cm yüksekliği
6 cm olan silindirin taban
2
alanı kaç cm dir? (π= 3)
D) 48
B) 20
C) 40
D) 50
E) 100
E) 20
7)
r= 3 cm
2r
r
4h
h
A) 18
B) 27
C) 36
D) 54
E) 81
X
4) Yandaki silindirin
yüzey alanı kaç
2
cm dir? (π= 3)
Y
r ve 2r yarıçaplı h ve 4h yüksekliğindeki X ve
Y silindirleri ile ilgili olarak:
I.
X'in taban alanı, Y'nin taban alanından büyüktür.
II. X'in hacmi, Y'nin hacminden küçüktür.
III. X'in yüzey alanı, Y'nin yüzey alanından büyüktür.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) 525
9. SINIF
B) 650 C) 675 D) 750 E) 900
B) Yalnız II
D) II ve III
75
C) Yalnız III
E) I ve II
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
8)
11) Şekildeki 2r yarıçaplı
kürenin yüzey alanının
kesit alanına oranı
Yüzey Alanı
kaçtır?
Kesit Alanı
2r
3r
h2= 6r
4h
2r
h1= 8r
A) 1
(X)
B) 2
C) 4
D) 6
E) 8
(Y)
Şekildeki yükseklikleri ve yarıçapları verilen
A
silindirlerin yüzey alanları oranı X kaçtır?
AY
12)
3r
A)
14
11
B)
27
20
C) 1
D)
17
10
E)
3
2
r
P
9)
R
3r ve r yarıçaplı P ve R kürelerinin hacimleri
V
oranı P kaçtır?
VR
4a
2a
A) 3
B) 9
C) 16
D) 27
E) 81
4a
a
4a
2a
(X)
(Y)
13)
Şekillerde verilen X ve Y kutularının hacimleri
V
oranı X kaçtır?
VY
5r
r
A)
3
4
B)
1
2
C)
1
4
D)
1
8
E)
1
16
P
Yarı çapı 5 cm ve 1 cm olan P ve R kürelerinin
S
kesit alanları oranı P kaçtır?
SR
10) Yandaki şekilde verilen r yarıçaplı kürenin
yüzey alanı kaçtır?
A) 2πr
FİZİK
B) 4πr
2
C) 2πr
R
r
0
2
D) 4πr
3
A) 5
E)
4 3
πr
3
B) 15
C) 25
D) 30
E) 45
1- B
2-D
3-B
4-D
5-C
6-A
7-B
8-B
9-E
10-B
11-C
12-D
13-C
76
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
4) Bir buz parçası küçük parçalara bölündüğünde
daha çabuk erir.
TEST - 2
Bu durumun sebebi nedir?
1) I.
Ağırlığının dört katını taşıyan bir karıncanın
boyutları iki katına çıkartılırsa, ağırlığının sekiz katını taşır.
A) Buzun hacmi artmıştır.
B) Buzun kütlesi artmıştır.
II. Farenin metabolizmasının file göre daha hızlı
çalışması yüzey alanının hacmine olan oranın
küçük olmasındandır.
C) Buzun toplam yüzey alanı artmıştır.
D) Buzun kesit alanı artmıştır.
E) Buzun özkütlesi azalmıştır.
III. Bir kenarı iki kat artan küpün hacmi sekiz kat
artar.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I ve III
B) II ve III
D) Yalnız I
2) I.
C) I ve II
5) I.
E) Yalnız III
Maddelerin boyutları eşit oranda arttırıldığında
en büyük artış hacminde olur.
II. Kendi vücut ölçümüz iki kat artarsa daha dayanıklı oluruz.
Cisimlerin ebatları aynı oranda küçültülürse,
dayanıklılıkları artar.
III. Küçük patatesler, büyük olanlara göre daha
çabuk pişer.
II. Kedinin ağaçtan güvenli şekilde düşmesi, yüzey alanı ile hacim oranının elverişli olmasından kaynaklanır.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
III. Eşit hacimde küçük boy patateslerden, büyük
boy patateslere göre daha fazla kabuk çıkar.
A) I ve III
B) II ve III
D) Yalnız II
C) Yalnız I
E) I, II ve III
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve III
C) Yalnız II
E) II ve III
6) I.
3) I.
Boyutları aynı oranda artan bir küpün kesit
alanı artar.
II. Bir farenin boyutları orantılı olarak arttırıldıYüzey Alanı
oranı azalır.
ğında
Hacim
II. Boyutları orantılı olarak arttırılan küpün hacmi
artar.
III. Boyutları orantılı
özkütlesi artar.
olarak
arttırılan
Bir arının boyutları orantılı olarak arttırıldığında dayanıklılığı azalır.
III. Farenin enerji kaybı fazla olduğu için metabo-
küpün
lizmaları yavaş çalışır.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) I ve III
D) II ve III
9. SINIF
C) I ve II
E) Yalnız III
B) Yalnız II
D) II ve III
77
C) I ve II
E) I, II ve III
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
7)
9)
3r
2a
2a
2a
2r
2a
2a
2a
a
2a
r
3h
a
h
Şekil -II
Şekil -I
Şekil -I'deki gibi kenarları 2a olan küp, düşey olarak Şekil -II'deki gibi ikiye bölündüğünde,
I.
P
Hacmi azalır.
R
S
Yarıçapları ve yükseklikleri verilen P, R, S silindirleri ile ilgili olarak;
II. Yüzey alanı artar.
III. Dayanıklılığı değişmez.
I.
B) Yalnız II
D) I ve II
Dayanıklılıkları eşittir.
II. Yüzey alanı en büyük olan S'dir.
yargılarından hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I
2h
III. Kesit alanı en küçük olan P'dir.
C) Yalnız III
Yargılarından hangileri doğrudur?
E) I ve III
A) Yalnız II
B) I ve II
D) I ve III
C) II ve III
E) I, II ve III
10)
Şekil -II
Şekil -I
Şekil -I ve Şekil -II'de aynı ağaçtan toplanmış 1
kg. elma vardır. Buna göre;
8)
r
I.
r
2r
II. Elmalar aynı ayarda soyulduklarında kabukların yüzey alanı her iki şekilde de aynı çıkar.
2h
III. Şekil I ve şekil II'deki elmaların hacimleri eşittir.
h
h
X
Y
Elmalar aynı ayarda soyulduklarında şekil I'deki elmaların kabukların yüzey alanı daha
fazladır.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Z
Yarıçapları ve yükseklikleri verilen silindirlerin
dayanıklılıkları arasındaki ilişki nedir?
A) Yalnız I
B) I ve III
D) I ve II
C) II ve III
E) Yalnız II
A) DX > DZ > DY
B) DX = DY = DZ
1- E
2-D
3-C
4-C
C) DX = DZ > DY
D) DX = DY > DZ
7-E
8-D
9-C
10-B
5-A
6-C
E) DY > DZ > DX
FİZİK
78
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
4) Yarıçapı r, yüksekliği h
olan silindir ile ilgili olarak:
TEST - 3
I.
1) Kenar
uzunlukları
10x5x8
3
cm olan
kutuyu
r
Sadece r artırılırsa dayanıklılığı artar.
h
II. Sadece h artırılırsa dayanıklılığı azalır.
8 cm
III. h ve r aynı oranda artırılırsa dayanıklılığı azalır.
5 cm
10 cm
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
2
kaplamak için en az kaç cm lik kaplık kullanılır?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve III
A) 380
B) 340
C) 220
D) 170
C) I ve II
E) II ve III
E) 120
5)
c
2)
X
Y
b
a
Yukarıdaki cisim ile ilgili olarak;
4a
I.
8a
4a
II. Yalnız b uzunluğu artarsa dayanıklılığı artar.
2a
III. Yalnız c uzunluğu arttırılırsa dayanıklılığı azalır.
6a
4a
Şekildeki X ve Y cisimlerinin taban alanları
AX
kaçtır?
oranı
AY
A) 1
B)
3
2
C)
6
7
D)
4
3
E)
Yalnız a uzunluğu arttırılırsa dayanıklılığı artar.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
4
5
A) Yalnız III
B) II ve III
D) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
6)
6b
2b
3) Yandaki silindirin dayanıklılığı 1/cmdir?
Y
X
6b
2b
6b
2b
Bir kenarı 2b olan X küpünün dayanıklılığı DX, bir
kenarı 6b olan Y küpünün dayanıklılığı DY dir.
DX
oranı kaçtır?
DY
1
A)
2
9. SINIF
1
B)
5
1
C)
10
2
D)
5
A)
3
E)
10
79
1
3
B) 1
C)
3
D) 3
E) 6
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
7)
10)
5b
2r
r
6b
5b
2b
5h
L
5b
3h
K
5b
Kenar uzunlukları verilen küp ve dikdörtgenler
YKüp
prizmasının yüzey alanları oranı
kaçYPr izma
r yarıçaplı K silindirinin dayanıklılığı DK, 2r yarıçaplı L silindirinin dayanıklılığı DL dir.
DK
oranı kaçtır?
DL
tır?
A)
A)
5
3
B)
4
3
C)
3
2
3
4
D)
8) Şekildeki 2r yarıçaplı
kürenin kesit alanının
hacmine oranı kaçtır?
E)
10b
4
15
B)
12
25
C)
12
55
D)
10
21
E)
15
28
1
2
r
11) Şekildeki silindirin dayanıklılığı
D dir. Silindirin yarıçapı 2 katına,
yüksekliği 4 katına çıkarılırsa,
dayanıklılığı kaç D olur?
2r
0
h
A)
2
5r
B)
3
8r
C)
5r
6
D)
3
4r
E)
A)
2r
3
1
4
B)
1
2
C)
2
3
D) 1
E) 2
9)
r
3r
12) Kenar uzunlukları
verilen
şekildeki
kutudan iki tane
yanyana konulup
bir hediye paketi
yapılıyor. Hediye
paketi
yapmak
için
kullanılan
kaplığın
yüzey
2
alanı kaç cm dir?
8r
3r
3r
Bir kenarı 3r olan küpün dayanıklılığı DK, r yarıçaplı 8r yüksekliğindeki silindirin dayanıklılığı DS
dir.
DK
oranı kaçtır?
DS
A)
FİZİK
4
3
B)
3
2
C)
5
3
D)
8
3
E)
A) 344
9
2
80
B) 312
8 cm
4 cm
4 cm
C) 310
D) 288
E) 256
1- B
2-D
3-C
4-E
5-A
6-D
7-A
8-B
9-D
10-E
11-A
12-E
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
ADEZYON (Yapışma)
- İki kılcal boruya sıvılar koyduğumuzda sıvının yüzeylerinde iç bükey ya da dış bükey kavis oluşur.
Farklı iki madde arasında var olan ve bu iki
- Adezyon kohezyondan büyük ise, sıvı kabın kenarlarından daha fazla yükseleceği için iç bükey şekil
alır.
maddeninin birbirine yapışmasını sağlayan çekim
kuvvetine denir.
- Kohezyon adezyondan büyük ise, sıvı molekülleri
arası çekim fazla olacağından, kaptaki sıvı dış bükey
şekil alır.
Adezyon Kuvvetine Örnekler:
-
Yağmur damlalarının cama yapışması
-
Denizden çıktığımızda vücudumuzda su damlala-
Cıva
Su
rının kalması
-
Su üzerinde hareket eden geminin suyu sürükle-
mesi
-
Su bardağının altına su damlasının yapışması
-
Islak çay tabağının bardakla birlikte kalkması
Şekil -I
Su ve cıva bulunan iki kaba kılcal borular batıralım.
-
Şekil -I'de suyun boruda yükselmesi, adezyonun
kohezyondan büyük olmasından kaynaklanmaktadır.
Yaprağın altına su damlasının yapışması adezyon kuvveti sayesinde
gerçekleşir.
-
Şekil -II
-
Şekil - II'de cıvanın boruda alçalması ise, kohez-
yonun adezyondan büyük olmasından kaynaklanmaktadır.
- Cıvayı elimize koyduğumuzda, elimizden kayma-
Üzerimize giydiğimiz tişört ıslandığında, ıslak ti-
sı ve elimizi ıslatmaması, kohezyon kuvvetinin adez-
şörtü çıkarmak kuru tişörtü çıkarmaktan daha zordur.
yon kuvvetinden büyük olmasıdır.
bu olay adezyon kuvvetinin etkisiyle tişörtün vücu-
-
dumuza yapışmasından kaynaklanmaktadır.
Cıvayı bir kaba koyup, boşalttığımızda kapta hiç
cıva damlası kalmaz.
Bu tür maddelere ıslatmayan madde denir. Islatma-
KOHEZYON (Tutma)
masının nedeni ise kohezyonun adezyondan büyük
Aynı madde molekülleri arasındaki çekim kuvvetine
olmasıdır.
denir.
-
Sıvıların bir noktadan başka bir noktaya akma-
YÜZEY GERİLİMİ
sında kohezyon etkilidir.
-
Sıvı molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetinin etkisi
Yere damlatılan su damlasının küresel şekil al-
ile sıvı yüzeylerinde meydana gelen gerilim, sıvı yü-
masında kohezyon etkilidir.
zeyi ile hava arasında bir tabaka varmış gibi bir du-
Adezyon ve Kohezyon Arasındaki İlişki:
ruma yol açar.
Bu duruma yüzey gerilimi denir.
-
Su örümceği gibi böceklerin su üzerinde hareket
etmeleri yüzey gerilimi sayesinde gerçekleşir.
Adezyon > Kohezyon
9. SINIF
Toplu iğnenin su üzerinde durması yüzey gerilimi
sayesinde gerçekleşir.
Kohezyon > Adezyon
81
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
-
Suya batırılmış fırçanın sudan çıkarılırken uçları-
AURORA
nın birbirlerine yaklaşması yüzey gerilimi sayesinde
Aurora, büyüleyici bir göz ziyafetine dönüşen doğa
gerçekleşir.
-
olayıdır.
Suya tuz karıştırıldığında yüzey gerilimi artar.
Auroralar genellikle kutup bölgelerinde gözlenir.
- Suyun sıcaklığı arttırıldığında yüzey gerilimi azalır.
-
Doğa olayı auroranın temel kaynağı güneş patlamalarıdır.
Suya deterjan veya sabun köpüğü karıştırıldığın-
Güneş rüzgarlarıyla Dünya'mıza gelen elektrik yüklü
da suyun yüzey gerilimi azalır.
-
parçacıklar, Dünya'nın manyetik alanı tarafından ku-
Sıvılarda yüzey geriliminin azalması, sıvıların di-
tup bölgelerine itilir. Bu yüklü parçacıklar atmosferde
ğer maddelerle etkinleşmesini kolaylaştırır.
-
bulunan oksijen ve azot atomlarıyla çarpışarak iyoni-
Suya temizlik malzemesi konulduğunda, suyun
ze olmalarını sağlar. Böylelikle ışıma gerçekleşir ve
yüzey gerilimi azalacağından, suyun maddeyi ıslat-
renk tayfı olarak gözlenir. Genellikle yeşil olarak göz-
masını arttırarak kirlere daha iyi nüfuz etmesini sağ-
lenen bu ışık tayfına aurora denir.
lar.
ATMOSFER
KILCALLIK
Atmosferin kalınlığını, hava moleküllerine etkiyen
Sıvıların çok ince borularda yükselmesi veya alçal-
yerçekimi kuvveti ile bu moleküllerin kinetik enerjileri
ması olayına fizikte kılcallık denir.
belirler. Moleküller kinetik enerjilerini güneş enerji-
-
Gaz lambası fitilinde gaz yağının yükselmesi,
-
Havlunun ve peçetenin suyu çekmesi,
sinden sağlamaktadırlar.
PLAZMALAR
- Bitkilerin suyu topraktan alıp üst kısımlara çıkarması, kılcallık olayına örnektir.
3r
2r
Maddenin plazma hali günlük hayatta az görülen hal
r
iken, evrenin %96'sı plazma halindedir.
-
Güneş, yıldızlar, güneş rüzgarları maddenin
uzaydaki plazma haline örnektir.
Su
-
Şimşek, yıldırım, auroralar, florasan lamba, neon
lamba, mağma, mum alevi, plazma topu, maddenin
yeryüzündeki plazma haline örnektir.
Suya çok ince boru daldırılırsa su bu boruda yükselir.
Boru inceldikçe su yüksekliği artar. Bu olaya kılcallık
denir.
3r
2r
-
Güneş, yıldızlar, yıldırım, sıcak plazmalardır.
-
Florasan
lamba,
neon
lamba,
mum
alevi,
auroralar soğuk plazmaya örnektir.
r
Plazmalar:
Cıva
Isı ve elektriği iletirler.
-
Eşit sayıda pozitif ve negatif yüklere sahiptirler.
-
Yüksek veya düşük sıcaklık enerji yoğunluğuna
sahiptir.
Cıva gibi, kabı ıslatmayan sıvı içine ince borular daldırıldığında boru inceldikçe cıva seviyesi daha çok
azalır.
FİZİK
-
-
82
Elektrik ve manyetik alandan etkilenirler.
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
5) Adezyon ve kohezyon etkisiyle sıvılar çok ince
borular içinde yükselebilir. Bu olaya fizikte ………
denir.
TEST - 4
1) Bir sıvının kendi molekülleri arasındaki çekim
kuvvetine …………… denir.
Yukarıdaki cümlenin doğru olabilmesi için
boş bırakılan yere hangi kelime getirilmelidir?
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere ne yazılırsa anlamlı ve doğru bir cümle oluşur?
A) Özkütle
B) Dayanıklılık
D) Kohezyon
A) Dayanıklılık B) Kılcallık
C) Yapışma
D) Yüzey Gerilimi E) Aurora
C) Adezyon
E) Kılcallılık
2) Bir kapta bulunan sıvının yüzeyinin zar gibi
davranarak esnek bir hal almasını sağlayan
kuvvete ne ad verilir?
6) I.
A) Plazma
B) Kılcallılık
D) Kohezyon
C) Adezyon
II. Yağmur damlalarının cama yapışması, kohezyon kuvvetine örnektir.
E) Yüzey gerilimi
III. Durgun su üzerinde hareket ettirilen yaprağın
suyu sürüklemesi adezyona örnektir.
3) Yüzey gerilimi ile ilgili olarak;
I.
Denizden çıktığımızda vücudumuzda su damlasının kalması adezyon kuvvetine örnektir.
Sıcaklık arttıkça azalır,
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
II. Bazı böceklerin su üzerinde yürümesini sağlar,
A) Yalnız I
III. Deterjan, suyun yüzey geriliminin arttırır.
B) Yalnız II
D) I ve III
C) II ve III
E) I ve II
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I, II ve III
B) II ve III
D) I ve II
4) I.
C) I ve III
E) Yalnız II
Suya tuz konulursa, suyun yüzey gerilimi artar.
II. Toplu iğnenin su üzerinde durmasını sağlayan
olay, suyun yüzey gerilimidir.
7) Farklı iki madde arasında var olan ve bu iki maddenin birbirine yapışmasını sağlayan çekim kuvvetine …………….. denir.
III. Su dolu bardağın üstünde suyun bombeleşmesi olayı bardağın şeklinden kaynaklanır.
Yukarıdaki olaylardan hangileri doğrudur?
Yukarıdaki ifadenin doğru olabilmesi için boş
bırakılan yere hangi kelime yazılmalıdır?
A) Yalnız I
A) Adezyon
B) Yalnız II
D) II ve III
9. SINIF
C) I ve III
E) I ve II
B) Kohezyon
D) Plazma
83
C) Kılcallık
E) Yerçekimi
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
8)
11)
Adezyon ve Kohezyon
Bağlıdır.
Isınma
Sıcaklık
Sıvı
Yoğunluğu
?
Yukarıdaki kavram haritasında adezyon ve kohezyonun bağlı olduğu kavramlar verilmiştir.
Su bulunan yukarıdaki kapta, su seviyesinin ince
boruda daha fazla yükseldiği gözlenmektedir.
Bu kutuya hangi kelime yazılmalıdır?
Sıvıların ince boruda daha fazla yükselmesi
olayına fizikte ne ad verilir?
A) Plazma
B) Aurora
C) Dayanıklılık
D) Kutup Işıkları
E) Yüzey Gerilimi
A) Kohezyon
B) Kılcallık
D) Tutucu
C) Dayanıklılık
E) Yapıştırıcı
12)
9) Bir sıvının cam bir tüp içindeki
denge durumu şekildeki gibi
olmaktadır.
h1
Bu olayın sebebi aşağıdakilerden hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
A)
h2
h3
Cıva içerisinde batırılmış farklı kalınlıktaki borularda cıva yükseklikleri şekildeki gibi dengede kalıyor.
Cam Tüp
Kohezyon > Adezyon
H1, h2, h3 yükseklikleri arasındaki ilişki nasıldır?
B) Kohezyon = Adezyon
C) Adezyon > Kohezyon
A) h1 = h2 = h3 B) h3 > h2 > h1
D) Tutucu Kuvvet > Yapıştırıcı Kuvvet
D) h1 = h2 > h3
E) Tutucu Kuvvet = Yapıştırıcı Kuvvet
10) I.
C) h1 > h2 > h3
E) h3 = h2 > h1
13) Havlunun suyu çekmesi olayına fizikte ne ad
verilir?
Adezyon > Kohezyon ise, sıvı katıyı ıslatır.
II. Kohezyon > Adezyon ise, sıvı katıya yapışmaz.
A) Kılcallılık
III. Bitkilerde suyun yapraklara kadar taşınması
kılcallık olayına örnektir.
B) Yüzey Gerilimi C) Adezyon
D) Kohezyon
E) Fisyon
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
FİZİK
C) I ve II
E) I, II ve III
1- D
2-E
3-D
4-E
5-B
6-D
7-A
8-B
9-C
10-E
11-E
12-B
13-A
84
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
4)
TEST - 5
1) I.
Sabun köpüğü, suyun yüzey gerilimi azaltır.
Cıva
Su
II. Sıvının yüzey gerilim kuvveti, sıvı yüzeyine
dik olarak etki eder.
III. Gaz lambasında, gaz yağının fitilde yükselmesi kılcallılık olayıdır.
Şekil -I
Şekil -II
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Cıva ve su içine batırılmış ince borularda cıva ve
su yükseklikleri şekil -I ve şekil -II'deki gibidir.
A) Yalnız I
Bu durum aşağıdakilerden hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
B) Yalnız III
D) I ve III
2) I.
C) I ve II
E) II ve III
Adezyonun kohezyondan büyük olması ıslanma şartıdır.
II. Kohezyon farklı sıvı molekülleri arasında gerçekleşir.
Şekil-I
Şekil-II
A)
Adezyon > Kohezyon
Kohezyon > Adezyon
B)
Kohezyon > Adezyon
Adezyon > Kohezyon
C)
Kohezyon = Adezyon
Kohezyon > Adezyon
D)
Adezyon > Kohezyon
Adezyon = Kohezyon
E)
Kohezyon > Adezyon
Adezyon = Kohezyon
5)
III. Yüzey gerilimi oluşumunda sadece kohezyon
etkendir.
Toplu iğne
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) I ve III
C) II ve III
Su Damlası
E) I, II ve III
Cam
Su
Şekil -I
Şekil -II
Şekil -III
Şekil -I'de su damlamasının cama yapışması,
Şekil -II'de toplu iğnenin su üzerinde durması,
Şekil -III'de musluktan damlayan su damlasının
küresel bir şekil alması verilmiştir.
3) I.
Bu olayların gerçekleşmesinde hangi kuvvetler etkili olmuştur?
Kohezyon kuvveti sıcaklığa bağlıdır.
Şekil -I
Şekil -II
Şekil -III
A)
Kohezyon
Adezyon
Kılcallılık
B)
Adezyon
Yüzey
Gerilimi
Kohezyon
C)
Adezyon
Kılcallılık
Kohezyon
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
D)
Yüzey
Gerilimi
Adezyon
Adezyon
A) I, II ve III
E)
Kohezyon
Yüzey
Gerilimi
Kılcallılık
II. Adezyon kuvveti sıcaklığa bağlıdır.
III. Su içindeki fırçanın sudan çıkarılırken uçlarının birbirine birbirine yaklaşmasında yüzey
gerilimi etkilidir.
B) II ve III
D) I ve III
9. SINIF
C) I ve II
E) Yalnız III
85
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
6) Maddenin plazma hali ile ilgili olarak;
9) I.
Evrenin yaklaşık %96'sı plazmadır.
II. Florasan lamba, insan yapımı plazmadır.
I.
Elektrik akımını iyi iletirler.
III. Yıldırım soğuk plazmadır.
II. Isıyı iletmezler
III. Elektriksel olarak nötr haldedirler.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
A) Yalnız I
B) Yalnız III
E) I, II ve III
C) I ve II
D) I ve III
7) I.
C) I ve III
E) I, II ve III
10) Güneş rüzgarlarıyla dünyamıza gelen elektrik
yüklü parçacıklar, kutup bölgelerinde oksijen ve
azot atomlarıyla çarpışarak bir ışama gerçekleştirir.
Güneş ve yıldızlar maddenin plazma halidir.
II. Florasan lamba ve mum alevi plazma haline
örnektir.
III. Yıldırım ve mağma plazma haline örnektir.
Bu olaya ne ad verilir?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Atmosfer
A) Yalnız I
B) I ve II
D) I ve III
C) II ve III
B) Plazma
C) Aurora
D) Yüzey Gerilim
E) Manyetosfer
E) I, II ve III
8) Maddenin plazma hali ile ilgili olarak;
I.
Manyetik alandan etkilenir.
II. Güneş sıcak bir plazmadır.
11) Hava moleküllerinin yerin çekim etkisiyle yere
doğru çekilmesi, moleküllerin güneş etkisiyle kinetik enerjiyi kazanarak dağılma eğilimi göstermesi arasında bir denge vardır.
III. Neon lambası soğuk plazmadır.
IV. Kutuplara yakın bölgelerde görünen aurora
plazma haline örnektir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
Bu denge neyin varlığını ortaya çıkarmıştır?
A) I ve II
A) Atmosfer
B) II ve III
D) I, II, III ve IV
FİZİK
C) I, II ve III
B) Plazma
D) Aurora
E) II, III ve IV
86
C) Kutup Işıkları
E) Gelgit Olayı
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
12) I.
15) I.
Florasan lamba
II. Mum alevi
II. Atmosferdeki gaz yoğunluğu yeryüzünden itibaren azalmaktadır.
III. Yıldızlar
IV. Yıldırım,
III. Yerçekim kuvveti olmasaydı atmosfer oluşmazdı.
Yukarıdakilerden hangileri plazmadır?
A) I, III ve IV
Kutup bölgelerinde gözlenen değişik renklerdeki ışık olayına aurora denir.
B) II, III ve IV
D) I, II ve IV
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve II
C) II ve III
E) I, II ve III
16)
Kaşık
13) I.
Fırça
Fırça
Su İçinde
Sudan
Çıkınca
Yıldızlar sıcak plazmadır.
II. Yıldırım dünyada gözlenen plazmadır.
Su Damlası
III. Mum alevi sıcak plazmadır.
Şekil -I
Şekil -II
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Şekil -I'de ıslatılan kaşığın altında kalan su damlası,
A) Yalnız II
Şekil -II'de sudan çıkarılan fırçanın uçlarının birleşmesi,
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
E) II ve III
Olayları gösterilmiştir.
Bu olayların gerçekleşmesinde etkili olan
kuvvetler nedir?
Şekil-I
14)
Yıldırım
(P)
Mum Alevi
(R)
B) P ve R
D) P ve S
9. SINIF
A)
Kohezyon
Adezyon
B)
Adezyon
Yüzey Gerilimi
C)
Kohezyon
Kohezyon
D)
Adezyon
Adezyon
E)
Kohezyon
Yüzey Gerilimi
Güneş
(S)
Yukarıda verilen P, R ve S kutupları içindeki
olaylardan hangisi sıcak plazmaya örnektir?
A) P, R ve S
Şekil-II
C) R ve S
1- D
2-D
3-A
4-B
5-B
6-D
7-E
8-D
9-B
10-C
11-A
12-E
13-C
14-D
15-E
16-B
E) Yalnız S
87
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
3)
TEST - 6
h
h
h
1)
3S
S
2S
Şekil -I
Şekil -II
Şekil -III
Şekil -I'deki cisim, boylu boyuna düzgün olarak
kesilip Şekil -II ve Şekil -III'teki gibi konuluyor.
3S
S
Şekil -I
Şekil -II
Cisimlerin dayanıklılıkları, Şekil -I'de D1, Şekil -II'
de D2, Şekil -III'te D3 ise, bunlar arasındaki ilişki
nedir?
Bir cisim Şekil -I ve Şekil -II'deki gibi konuluyor.
Cismin dayanıklılığı Şekil -I'de D1, Şekil-II'de D2
dir. D1/D2 oranı kaçtır?
A) 1
B) 2
C) 3
D)
2
3
E)
A) D1 = D2 = D3
B) D1 > D2 > D3
C) D3 > D2 > D1
D) D1 > D2 = D3
E) D2 = D3 > D1
1
3
2)
4)
L
K
3h
2h
h
Şekil -II
Şekil -I
S
S
S
Hacimleri ve ağırlıkları aynı olan dört ayaklı ve üç
ayaklı K ve L masaları Şekil -I ve şekil-II'deki gibi
yere konuluyor. (masa ayaklarının kesit alanları
eşit.)
Şekil -I'deki cismin üstünden, h yüksekliğindeki
kısmı kesilip yanına konuluyor. (Şekil - II'deki gibi)
Buna göre;
Buna göre;
I.
I.
Şekil -II
Şekil -I
K masası, L masasına göre daha dayanıklıdır.
Kalan parçanın dayanıklılığı artar.
II. L masası, K masasına göre daha fazla yük
taşır.
II. Kesilen parçanın dayanırlılığı, kalan parçanın
dayanıklılığına eşittir.
III. K masası, L masasına göre kendi ağırlığındaki masalardan daha çok taşır.
III. Kesilen parçanın dayanıklılığı, cismin ilk andaki (Şekil -I) dayanıklılığından büyüktür.
Yargılarından hangileri doğrudur?
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
FİZİK
C) I ve II
E) I, II ve III
B) Yalnız III
D) I ve II
88
C) I ve III
E) II ve III
9. SINIF
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
5) K → Suyun sıcaklığı arttıkça, yüzey gerilimi de artar.
8) K→ Yağmur yağdığında su damlalarının şemsiyeye yapışması, adezyon kuvvetine örnektir.
M→ Suyun içine deterjan konulduğunda, suyun
yüzey gerilimi azalır ve kirleri daha kolay çıkarır.
L→ Suyun sıcaklığı arttıkça, kohezyon kuvveti
zayıflar.
M→ Suyun sıcaklığı arttıkça, yüzey gerilimi de
artar.
F→ Suya tuz karıştırıldığında, suyun yüzey gerilimi artar.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Yukarıdaki K, M, F yorumlarından hangileri
doğrudur?
A) K, L ve M
B) L ve M
D) K ve L
A) Yalnız M
B) Yalnız F
D) K ve M
E) Yalnız K
C) K ve F
E) M ve F
9) I.
6) K→ Küp şekeri, çayın üzerine dokundurduğumuzda çayın, şekerin içinde yükselmesi
III. Gaz lambasında gazın fitilde yükselmesi
Yukarıdaki ifadelerden hangisi sıvının yüzey
gerilimi ile ilgilidir?
F→ Elimizi yıkadıktan sonra, havluyla sildiğimizde, havlunun ıslanması
A) Yalnız I
Yukarıdaki K, M, F yorumlarından hangileri
kılcallıkla ilgilidir?
B) K ve M
K ve F
Bazı böceklerin su üzerinde yürümesi
II. Su damlalarının yaprak üzerine yapışması
M→ Suyun içine çok ince bir boru batırıldığında
suyun, bu boruda bir miktar yükselmesi
A) Yalnız M
C) K ve M
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
E) II ve III
C) M ve F
E) K, M ve F
10)
7)
Fare
Kedi
Aslan
I.
I
II
Farenin metabolizması, aslana göre daha hızlı çalışır.
Kesit alanı
oranı, kediye göre daha
II. Aslanın
Hacim
III
Şekillerdeki çay kaşıkları özdeştir. I. Çay kaşığı
10°C'deki su damlalarından n1 tane, II. Çay kaşığı
20°C'deki su damlalarından n2 tane, III. Çay kaşığı 30°C'deki su damlalarından n3 tane alabiliyor.
azdır.
III. Fare ve aslan, aynı yükseklikten yere düştüklerinde, fare daha az hasar görür.
n1, n2, n3 arasındaki ilişki nedir?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) n1 = n2 = n3 B) n1 > n2 > n3
D) n1 = n2 > n3
C) n3 > n2 > n1
A) Yalnız I
E) n1 > n2 = n3
B) Yalnız III
D) I ve II
9. SINIF
89
C) I ve III
E) I, II ve III
FİZİK
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
3
11)
13) Bir boya ustası, 12000 cm hacmindeki boyayı, 3
metre yüksekliğinde, 2 metre genişliğindeki duvara sürüyor. Boyanın tamamı duvara aynı kalınlıkta sürülüyor.
Plazmalar
1
3
Elektrik ve ısıyı
iyi iletirler.
Boyanın duvardaki kalınlığı kaç mm dir?
Şimşek ve yıldırım
sıcak plazmadır.
2
4
A) 0,2
B) 2
C) 2,5
D) 3
E) 4
Lazer ışığı ve
gezegenler
soğuk plazmadır.
Elektrik ve manyetik
alandan etkilenirler.
Plazmalarla ilgili yukarıdaki ifadelerden hangi
numaralı çıkış yanlıştır?
A) 1 ve 2
B) 3 ve 4
D) Yalnız 2
C) Yalnız 4
E) 2 ve 3
14)
K
12) r yarıçaplı bir ip en fazla P
ağırlığındaki yükü taşıyabilmektedir. Bu ipin yarıçapı 2r
yapılırsa, kaç P ağırlıklı yük
taşıyabilir?
A) P
B) 2P
C) 4P
r
Bir yüzeye bir sıvıdan farklı sıcaklıkta damla damlatıldığında damlalar K, L, M şeklini almaktadırlar.
Bu damlaların sıcaklıkları arasındaki ilişki nedir?
P
D) 8P
M
L
A) TK > TL > TM B) TM > TL > TK
E) 9P
D) TM > TK > TL
FİZİK
90
C) TK = TL = TM
E) TK > TM > TL
1- C
2-D
3-A
4-C
5-E
6-A
7-B
8-D
9-A
10-E
11-C
12-C
13-B
14-A
9. SINIF
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KUVVET
VE
HAREKET
KUVVET VE HAREKET
Bölüm - 3
HAREKET:
KUVVET: (F)
Bir cismin seçilen bir noktaya göre zamanla yer değiştirmesine hareket denir.
Duran cisimleri hareket ettiren, hareket halindeki cisimleri durduran, uygulandığı cismin şeklini değiştiren etkiye kuvvet denir.
Yer değiştirme:
Kuvvet dinamometre ile ölçülür.
Bir hareketlinin, son konumu ile ilk konumu arasındaki en kısa mesafesidir.
Birimi Newton (N)’dir. (SI birim sis.)
Doğada Dört Temel Kuvvet Vardır:
Alınan yol:
Bir hareketlinin hareketi sırasında gittiği toplam yola
denir.
Konum:
Herhangi bir noktanın, seçilen bir referans noktasına
göre yönlü uzaklığıdır.
Elektromanyetik kuvvet
Güçlü nükleer kuvvet
Zayıf nükleer kuvvet
Kütle çekim kuvveti
1) Güçlü Nükleer Kuvvet:
Atomun çekirdeğini oluşturan, tüm parçacıkları bir
arada tutan çok şiddetli bir kuvvettir.
r
Hız (ϑ) :
Bir cismin birim zamandaki yer değiştirme miktarıdır.
2) Zayıf Nükleer Kuvvet:
ϑ=
∆X
=
∆t
X2 − X1
t 2 − t1
Pek çok parçacığın, hatta pek çok atom çekirdeğinin kararsız olmasının en önemli nedenidir.
X1 : İlk konum
X2 : Son konum
Zayıf nükleer kuvvetin etki ettiği parçacık bozunarak kendisiyle akraba bir parçacığa dönüşür.
Bu kuvvet kısa menzillidir.
Sürat (ϑ):
Güneşin çekirdeğinde hidrojenin helyuma dönüşmesinde bu kuvvet etkilidir.
Bir cismin birim zamanda aldığı yola denir.
Sürat =
Alınan Yol
Geçen Süre
3) Elektromanyetik Kuvvet:
Elektrik yüklü parçacıkların birbirine, birbirlerine
itme veya çekme şeklinde uyguladıkları, yüklerinden kaynaklanan bu kuvvetlere elektromanyetik
kuvvet denir.
İvme (a) :
Birim zamanda, hızda meydana gelen değişmeye
ivme denir.
Mıknatısın demir tozlarını çekmesi, elektromanyetik kuvvet sayesindedir.
Atom çekirdeğindeki protonların, dolanan elektronlarla arasındaki kuvvet bu kuvvettir.
∆V V2 − V1
a=
=
∆t
t 2 − t1
9. SINIF
93
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
4) Kütle Çekim Kuvveti:
Evrendeki iki varlığın, kütlelerinden dolayı birbirlerine uyguladıkları kuvvettir. Aralarındaki uzaklık
ne olursa olsun, her iki kütle birbirlerine çekim
kuvveti uygular.
1. Hareket Yasası (Eylemsizlik Yasası):
“Bir cisim üzerine etki eden net kuvvet sıfır ise o
cisim hareket durumunu korur,” şeklinde ifade
edilen bu yasaya eylemsizlik yasası denir.
Güneşin çevresinde dolanan gezegenlerin düzenli ve sistemli bir şekilde dolanmasını sağlayan
kuvvet bu kuvvettir.
Sabit hızla giden otobüste, şoför frene bastığı
anda yolcular öne doğru hareket ederler. Bu olay
yolculara bir eylemsizlik kuvveti etki etmesi sonucu gerçekleşir.
Dünya
Ay
m1
F
m2
-F
Bir ilk hız verilen cisme herhangi bir net kuvvet
etki etmezse cisim, hareketine sabit hızla sonsuza kadar devam eder.
d
F = G.
m1.m2
d2
G = 6,7.10−11
Nm2
Kg2
G = Genel çekim sabiti
……………………………………………………………..
2. Hareket Yasası (Temel Yasası):
Bir cisme etki eden kuvvet, Temas gerektiren
ve Temas gerektirmeyen kuvvet olarak ikiye
ayrılır.
“Bir cisim net bir kuvvetin etkisinde kalırsa ivmeli
hareket yapar,” şeklinde ifade edilen yasadır.
F 2F 3F
=
=
a 2a 3a
F
= Sabit
a
F
= m(Kütle)
a
F = m.a
Temas Gerektiren Kuvvet:
Etki eden kuvvet ile etkilenen cisim arasında mutlaka fiziksel temas olması gerekir.
Bir çocuğun masayı itmesi, bir futbolcunun topa
vurması gibi.
Kuvvet
3F
2F
F
0
a
2a
3a
İvme
Temas Gerektirmeyen Kuvvet:
Aralarında fiziksel bir temas olmadan ortaya çıkan kuvvete denir.
3. Hareket Yasası (Etki – Tepki Yasası):
Mıknatısın demir tozlarını çekmesi, iki mıknatısın
birbirlerini itmesi veya çekmesi gibi.
Ayakta duran bir çocuk yere kuvvet uygular. Yer
de çocuğa eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet
uygular.
Ağaçtaki bir elmanın yere düşmesi, dünya ile ay
arasındaki çekim kuvveti bu kuvvete örnek olarak
verilebilir.
Çocuğun uyguladığı kuvvet etki, yerin uyguladığı
kuvvet tepki dir.
Her etki kuvvetine karşı, eşit ve zıt yönlü bir tepki
kuvveti vardır.
Hareketi nedeniyle birlikte inceleyen fizik dalına
DİNAMİK denir.
Dinamik, Newton’un hareket yasaları ile açıklanabilmektedir.
FİZİK
94
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
ÖRNEK
Bir hareketlinin
hız – zaman grafiği
şekildeki gibidir.
Hareketli 0-12 saniye aralığında kaç
metre yer değiştirmiştir?
ÖRNEK
Konum(m)
Doğrusal bir
yolda hareK
6X
ket eden K
ve M cisimleM
rinin konum 4X
– zaman gra0
fiği şekildeki
2t
5t
Zaman(s)
gibidir. K ve
M cisimlerinin hızları oranı ϑK/ϑM kaçtır?
ϑ(m/s)
20
t(s)
0
6
12
Çözüm
Konum – zaman grafiğinde eğim hızı
verir.
X
ϑ=
t
6X
ϑK =
2t
4X
ϑM =
5t
Çözüm
Hız – zaman grafiğinde alan, yer değiştirme miktarını verir.
X = ϑ.t = 20.12 = 240m
ϑK 15
=
ϑM
4
ÖRNEK
l.
Hareket halindeki bir cisme dengelenmiş kuvvet etki ederse cisim durur.
ll. Güneş ve Dünya arasındaki kütle çekim kuvveti temas gerektirmeyen kuvvettir.
lll. Mıknatısın toplu iğneyi çekmesi temas gerektirmeyen bir kuvvettir.
lV. Atomun çekirdeğini oluşturan tüm parçacıkları
ÖRNEK
Bir cismin hız – zaman grafiği şekildeki gibidir. Cismin 0
– 8 saniye aralığında yer değiştirmesi kaç metredir?
bir arada tutan kuvvet, Zayıf nükleer kuvvetir.
ϑ(m/s)
V. Güneş sistemini bir arada tutan kuvvet, Kütle Çekim kuvvetidir.
15
Vl. Birim zamanda hızda meydana gelen değişmeye ivme denir.
t(s)
0
4
Vll. Düzgün doğrusal hareket yapan cismin hızı-
8
na, sabit hızlı hareket denir.
Vlll.Hareketi nedenleri ile birlikte inceleyen fiziğin
bölümüne dinamik denir.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Çözüm
Çözüm
ϑ - t grafiğinde alan yer değiştirme
miktarını verir.
15.4
X=
+ 15.4 = 30 + 60 = 90m
2
9. SINIF
l- Y
95
V- D
ll- D
Vl- D
lll- D
Vll- D
lV-Y
Vlll- D
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
ÖRNEK
ÖRNEK
Doğrusal
bir
ϑ(m/s)
yolda, aynı nok- 40
tadan harekete
başlayan C ve
K
araçlarının
0
hız – zaman
grafiği şekildeki
gibidir. 5 sani- 30
ye sonra aralarındaki uzaklık kaç metredir?
İzmir – Uşak arası kuşbakışı 150 km, karayolu
uzunluğu 210 km’dir. Bir araç bu mesafeyi 3 saatte alıyor. Aracın sürat ve hızını bulunuz?
C
t(s)
Çözüm
5
210
= 70 m / s
3
150
Hız =
= 50 m / s
3
Sürat =
K
ÖRNEK
Çözüm
Bir hareketlinin
hız – zaman grafiği şekildeki gibidir. Bu hareketlinin 0 – 6 s.
aralığında ortalama hızı
m/s’dir?
C ve K araçları zıt yönlü hareket etmişlerdir.
40.5
= 100m
2
30.5
=
= 75m
2
XC =
XK
X = 100 + 75
X = 175m
……………………………………………………………..
ϑ(m/s)
24
ÖRNEK
ϑOrt
ϑOrt
6
Toplam Yer Değiştirme
Toplam Süre
24.4 24.2
+
2
= 2
6
48 + 24
=
= 12 m / s
6
ÖRNEK
t(s)
Doğrusal yolda
giden cismin
hız – zaman grafiği şekildeki gibidir. Cismin ortalama sürati kaç
m/s’dir?
20
Çözüm
İvme – zaman grafiğinde alan hız değişimini verir.
ϑ(m/s)
30
0
t(s)
5
10
20
Çözüm
ϑ1 = 5.10 = 50 m/s
ϑ2 = 5.10 + 10.10 = 150m/s
ϑ1
50
1
=
=
ϑ2 150 3
FİZİK
4
Çözüm
Ortalam hız =
Durgun
halden
a(m/s2)
harekete başlayan bir aracın 10
ivme-zaman gra5
fiği şekildeki gibidir. Aracın 10 s.
sonunda hızı ϑ1,
0
10
20 s. sonunda
hızı ϑ2’dir. ϑ1/ϑ2 oranı kaçtır?
t(s)
0
Sürat =
96
Alınan Yol
30.5 + 20.5
=
= 25 m / s
Toplam Süre
10
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
ÖRNEK
ÖRNEK
Hız
Doğrusal bir yolda 5 m/s ile koşan çocuk, durmakta olan aracın yanından geçtikten 20 s. sonra
araç 40 m/s sabit hızla harekete başlıyor. Araç
harekete başladıktan kaç saniye sonra çocuğu yakalar?
20
Zaman
0
2
Çözüm
5 m/s
8
Bir aracın hız – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Aracın 6 s. sonunda yer değiştirmesi kaç metredir?
t
40 m/s
6
4
5 m/s
t
100 + 5t = 40t
100 = 35t
100 20
t=
=
s
35
7
Çözüm
Hız – zaman grafiğinde, grafik ile zaman ekseni arasında kalan alan yer değiştirme
miktarını verir.
X = V.t
……………………………………………………………..
X = 20.6 = 120 m
ÖRNEK
a(m/s2)
İvme –
zaman
5
grafiği verilen aracın 9. sa0
niye so3
nunda hızı
kaç m/s’dir? (İlk hızı sıfır.)
……………………………………………………………..
ÖRNEK
t(s)
6
9
Hız – zaman
grafiği verilen
aracın ivmesi
kaç m/s’dir?
Çözüm
İvme
İvme –
a
zaman
grafiğin∆V = a.t
de e grafik ile
0
zaman
t
ekseni
arasında kalan alan hız değişimini verir.
V = V0 + a.t
40
20
t(s)
0
5
10
Zaman
Çözüm
a=
İlk hızı sıfır olduğu için
V = a.t = 5.9 = 45 m/s
9. SINIF
ϑ(m/s)
97
∆V
∆t
20
= 4 m / s2
5
40
a=
= 4 m / s2
10
a=
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
ÖRNEK
ÖRNEK
Durgun
halde
hareket
eden
cismin
ivmezaman grafiği verilmiştir.
Buna göre;
Konum
İvme
a
X
K
M
Zaman
0
t
Zaman
0
t
2t
3t
2t
4t
K aralığında hızı sabittir.
-X
M aralığında yavaşlamaktadır.
Konum – zaman grafiği verilen aracın hız zaman grafiği nasıldır?
K aralığında hızlanmaktadır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
Çözüm
Çözüm
Hız
a) K aralığında alan arttığı için hızı artar.
V
b) M aralığında alan arttığı için hızı artar.
Cevap= yalnız III
Zaman
0
……………………………………………………………..
t
2t
3t
4t
-V
ÖRNEK
……………………………………………………………..
ϑ(m/s)
V
ÖRNEK
4m
t(s)
0
t
2t
3t
m
4t
X
-V
Y
Hız – zaman grafiği verilen aracın, konum zaman grafiği nasıldır?
d
Kütlelerin birbirlerine uyguladığı kuvvet F’tir. sadece aralarındaki uzaklık 2d yapılırsa, birbirlerine uyguladığı kuvvet kaç F dir?
Çözüm
Konum
Çözüm
X
0
F = G.
Zaman
t
2t
3t
FI = G.
4t
-X
FİZİK
FI =
98
4m.m
d2
4m.m
(2d)2
= G.
4m.m
4d2
F
4
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
ÖRNEK
ÖRNEK
Pınar: Bir cisim üzerine etki eden net kuvvet sıfır
ise, cisim hareket durumunu korur.
I.
Ceren: Net bir kuvvet etkisi altında kalan cisim
ivmeli hareket yapar.
II. Sürtünme kuvveti her zaman hareket yönüne
terstir.
Mehmet: Her etki kuvvetine karşı bir tepki kuvveti
mevcuttur.
III. Sürtünme kuvveti cisimleri hareket ettirmez.
Yukarıdaki öğrenciler hangi hareket yasalarını
temsil etmektedirler?
Yukarıdakilerden hangileri doğrudur?
Statik sürtünme katsayısı, kinetik sürtünme
katsayısından büyüktür.
IV. Sürtünme kuvveti yüzeyin cinsine bağlıdır.
Çözüm
Çözüm
Cevap: I, II, III ve IV
Pınar: Eylemsizlik yasası
Ceren: Temel yasa
Mehmet: Etki – Tepki yasası
ÖRNEK
Hız – zaman
grafiği şekildeki
gibi olan hareketi ile ilgili olarak;
ÖRNEK
I.
Kuvvet –
ivme grafiği verilen X ve Y
cisimlerinin kütlelerini bulunuz?
Kuvvet(N)
32
X
Y
Hız
V
Düzgün ya0
vaşlayan
hareket
yapmaktadır.
Zaman
t
II. İvmesi negatiftir.
16
III. Düzgün hızlanan hareket yapmaktadır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
0
İvme(m/s2)
4
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
8
Çözüm
Çözüm
Grafikte cismin hızı azalmaktadır. Hız
grafiği, zaman eksenine yaklaşıyor. Zaman arttıkça hız azalmaktadır. Yani düzgün doğrusal yavaşlayan hareket yapmaktadır.
F= m.a
m=
F
a
32
= 8 kg
4
32
mY =
= 4 kg
8
Cismin hızı yavaşladığı için ivmesi negatiftir. yavaşlayan hareketlerde ivme negatiftir.
mX =
9. SINIF
Cevap: I ve II, (A)
99
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
ÖRNEK
ÖRNEK
Hız
Düzgün doğrusal yavaş- 30
layan, hare20
ket
yapan
cismin hız – 10
zaman grafiği
0
şekildeki gi2
4
bidir. Cismin
ivme – zaman grafiği nasıldır?
ϑ(m/s)
V
l
ll
Zaman
t
t(s)
2t
B)
0
t(s)
t(s)
0
6
a(m/s2)
C)
a(m/s2)
10
5
6
a(m/s2)
D)
6
t(s)
0
-5
-10
-a
-a
II
III
A)
Hızlanan
Sıfır
Yavaşlayan
B)
Sabit
Sıfır
Sabit
C)
Hızlanan
Sabit
Yavaşlayan
D)
Sabit
Sabit
Sabit
E)
Sabit
Sabit
Sabit
Çözüm
6
t(s)
0
3t
Hız – zaman grafiği şekildeki gibi olan hareketlinin I, II, III aralıklarındaki hareketiyle ilgili
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
6
I
a(m/s2)
A)
lll
0
I. Cisim düzgün doğrusal hızlanan hareket
yapmaktadır.
II. Cisim sabit hızlı hareket yapmaktadır.
III. Cisim düzgün doğrusal yavaşlayan hareket
yapmaktadır.
Cevap: C
Çözüm
ÖRNEK
Hız
İvme =
Hız değişimi
Zaman değişimi
10
∆V V2 − V1
a=
=
t 2 − t1
∆t
l
20 − 30 − 10 − 5m
a=
=
= 2
2−0
2
s
10 − 30 − 20 − 5m
a=
=
= 2
4−0
4
s
0 − 30 − 30 − 5m
a=
=
= 2
6−0
6
s
0 − 2s aralığında
0 − 4s aralığında
0 − 6s aralığında
Doğru
C’dir.
cevap
lll
Zaman
0
1
3
lV
4
-10
Hız – zaman grafiği şekildeki gibi olan hareketli ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?
a
hız,
düzgün
yavaşladığı
için ivme sabittir ve negatiftir.
ll
A) I aralığında cismin hızı artmaktadır.
2
0
4
B) II aralığında cismin ivmesi sabittir.
6
C) II aralığında cismin hızı sabittir.
t(s)
D) IV aralığında cismin hızı artmaktadır.
-5
E) III aralığında cismin hızı azalmaktadır.
-a
FİZİK
100
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
ÖRNEK
Çözüm
Yol – zaman grafiği şekildeki gibi
olan hareketlinin
8s sonundaki aldığı yol kaç metredir?
I aralığında cismin hızı artmakta, ivmesi sabittir.
II aralığında cismin hızı sabit, ivmesi sıfırdır.
III aralığında cismin hızı azalıyor, ivmesi sabittir.
IV aralığında cismin hızı artıyor, ivmesi sabittir.
Cevap B (II aralığında ivme sıfırdır.)
ÖRNEK
A) 80
X(m)
B) 115
X(m)
L
80
t(s)
0
5
C) 128
D) 144
E) 156
X(m)
Çözüm
K
32
L
24
t(s)
t(s) 0
0
Grafikte görüldüğü gibi 5s. sonunda aldığı yol 80
m. dir.
Yol = hız x zaman
6
4
X = V.t
Cismin hızını bulalım.
Yol
Hız =
Zaman
80
V=
= 16 m / s
5
Hareketli K ve L cisimlerine ait konum – zaman
grafiği şekildeki gibidir. K cisminin hızının, L
cisminin hızına oranı VK/VL kaçtır?
Çözüm
X = V.t = 16.8 = 128 m. olur.
Yol
Zaman
32
VK =
= 8m / s
4
24
VL =
= 4m/s
6
VK 8
= = 2m/s
VL
4
Hız =
ÖRNEK
Yol – zaman grafiği
şekildeki gibi olan K
ve L hareketlileri ile
ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Cevap : 2 m / s
X(m)
L
48
K
24
0
t(s)
4
6
A) K cisminin 4s. sonunda aldığı yol 24 m. dir.
ÖRNEK
B) L cisminin 6 s. sonunda aldığı yol 48 m. dir.
Hareketli K ve L cisimlerinin konum –
zaman grafiği şekildeki gibidir. K
cisminin hızının L
cisminin
hızına
oranı VK/VL kaçtır?
X(m)
C) K cisminin hızı 6 m/s dir.
K
L
D) L cisminin hızı 12 m/s dir.
40
Çözüm
Grafikte görüldüğü gibi;
t(s)
0
5
K cisminin 4s. aldığı yol 24 m.
10
L cisminin 6s. aldığı yol 48 m.
Cisimlerin hızlarını bulalım;
X 24
K cisminin hızı V = =
= 6m/s
t
4
Çözüm
40
= 8m/s
8
8
= = 2m/s
4
40
= 4m/s
10
VK =
VL =
VK
VL
Cevap : 2 m / s
9. SINIF
L cisminin hızı V =
X 48
=
= 8m/s
t
6
D şıkkında cismin hızı 12 m/s değil, 8 m/s olacak.
Doğru cevap D şıkkıdır.
101
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
ÖRNEK
ÖRNEK
Bir bisikletli önce güneye 30 m. sonra da doğuya
40 m. hareket ediyor. Hareketi başlangıç noktasına göre kaç metre yer değiştirmiştir?
A) 10
B) 30
C) 50
D) 70
4m
d
K ve C gezegenlerinin birbirlerine uyguladığı kütle
çekim kuvveti F dir. d uzaklığı yarıya indirilip, C
gezegeninin kütlesi 3 katına çıkartılırsa, kütle
çekim kuvveti kaç F olur?
50 m
a
Yer değiştirme: Son konum ile ilk konum arasındaki hareket idi.
c
Çözüm
b
30 m
40 m
F = G.
Buradan pisagor bağıntısını uygularsak;
2
2
2
2
c =a +b
m
E) 100
Çözüm
Bisikletli güneye 30 m.,
doğuya 40 m. hareketi şekildeki gibi çizilmiştir.
2
4m.m
2
Fı = G.
2
d
2
c = 30 + 40
c = 900 + 1600
C
K
2
c = 2500
Fı = G..
c = 50 m.
4m.3m
2
d
4
= G.
4m.3m
d
( )2
2
48m.m
d2
Fı = 12F
ÖRNEK
ÖRNEK
X(m)
ϑ(m/s)
80
60
50
t(s)
0
2
t(s)
0
2
4
6
10
30
6
Hız – zaman grafiği şekildeki gibi olan aracın
(0-10) saniye arasındaki ortalama hızı kaç
m/s’dir?
Konum – zaman grafiği verilen aracın hız –
zaman grafiği nasıldır?
Çözüm
Çözüm
ϑ(m/s)
ϑ(m/s)
X – t grafiğinde
eğim hızı verir.
60
240m
120m
0
t(s)
0
2
4
t(s)
2
6
10
30
6
ϑ - t grafiğinde alan yer değiştirmeyi verir.
∆x = −30 + 120 + 240 = 330m
-15
ϑ ort =
FİZİK
-30m
102
∆x 330
=
= 33 m / s
∆t
10
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
ÖRNEK
Çözüm
Başlangıçta
yan
yana olan K ve M
araçlarının
(ϑ-t)
grafiği şekildeki gibidir. 12 saniye
sonunda aralarındaki uzaklık kaç
metredir?
X = 30.2 – 10.2 + 20.2 = 80 m
ϑ(m/s)
50
K
20
M
0
ÖRNEK
t(s)
Durgun halden hareke-
12
a(m/s2)
te geçen aracın ivme -
8
zaman grafiği şekildeki
Çözüm
4
saniye sonunda aldığı yol kaç metredir?
ϑ(m/s)
50
t(s)
0
gibidir. Bu aracın 4
K
ϑ(m/s)
20
20
Çözüm
M
420 m
0
120 m
t(s) 0
12
t(s)
12
(a – t) grafiğinde alan hız değişimini verir. (ϑ - t)
grafiğinde alan yer değiştirme miktarını verir.
X = 420 – 120 = 300 m
……………………………………………………………..
X=
32.4
= 64 m ..
2
ÖRNEK
ϑ(m/s)
25
15
10
ÖRNEK
Durgun
t(s)
0
3
6
9
a(m/s2)
halden ha-
Hız – zaman grafiği verilen aracın, 9 saniye
sonunda aldığı yol kaç metredir?
6
rekete başlayan
ara-
cın ivme –
Çözüm
3
Hız – zaman grafiğinde alan, aldığı yolu verir.
t(s)
0
zaman gra-
10
20
30
fiği şekildeki gibidir. Bu aracın 30 saniye so-
X = 10.3 + 25.3 + 15.3 = 150 m
nundaki yer değiştirmesi kaç metredir?
ÖRNEK
Hız – zaman
grafiği verilen
aracın 6 saniye
sonundaki yer
değiştirmesi
kaç metredir?
9. SINIF
ϑ(m/s)
Çözüm
30
X = 300 + 750 +
900 = 1950 m
20
ϑ(m/s)
90
2
4
900m
60
750m
t(s)
0
6
..
-10
103
0
300m
10
t(s)
20
30
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ DOĞRU VEYA YANLIŞ OLARAK İŞARETLEYİNİZ.
( ) 1. Sabit hızla hareket yapan, düzgün doğrusal
hareket yapar.
( ) 12. Bir aracın gittiği yolun, hareket süresine oranı
süratini verir.
( ) 2. Düzgün hızlanan bir aracın ivmesi sabittir.
( ) 13. Hız – zaman grafiğinde grafik ile zaman ekseni arasında kalan alan ortalama hızı verir.
( ) 3. Sabit ivmeli hareket yapan cismin hızı sabittir.
( ) 14. Bir aracın yer değiştirme miktarının hareket
süresine oranı aracın hızını verir.
( ) 15. Bir araç, eşit zaman aralıklarında eşit yer değiştirme yapıyorsa düzgün hızlanan hareket
yapmaktadır.
( ) 4. Bir cismin son konumu ile ilk konumu arasındaki vektörel farka yer değiştirme denir.
( ) 16. Kuvvet Galvanometre ile ölçülür.
( ) 5. Cismin hareketi sırasında izlediği yola, cismin
konumu denir.
( ) 17. Cisimlerin şekillerini değiştiren, hareket halindeki cisimleri durduran, cisimlerin hareket
doğrultularını değiştiren etkiye kuvvet denir.
( ) 6. Sürtünmesiz yatay zeminde bir cisme, zemine
paralel kuvvet etki ederse cisim sabit hızlı olarak hareket eder.
( ) 7. Sürtünme kuvveti, her zaman cisimlerin hareket yönüne terstir.
( ) 18. Ay’ın, Dünya çevresinde hareket edebilmesi,
kütle çekim kuvveti sayesindedir.
( ) 8. Sürtünme kuvvetinin cisimleri hareket ettirme
özelliği de vardır.
( ) 19. Atomun taneciklerini bir arada tutan güçlü
kuvvete, güçlü nükleer kuvvet denir.
( ) 9. Statik sürtünme kuvveti, kinetik sürtünme
kuvvetinden büyüktür.
( ) 20. Yüklü parçacıkların birbirine uyguladıkları itme
ve çekme kuvvetine elektro manyetik kuvvet
denir.
( ) 21. Mıknatısların demir tozlarını çekmesi, elektro
manyetik kuvvet sayesindedir.
( ) 10. Düzgün hızlanan harekette hız-zaman grafiğinin eğimi ivmeyi verir.
1-D 2-D 3-Y 4-D 5-Y 6-Y 7-D 8-Y 9-D 10-D
11-Y 12-D 13-Y 14-D 15-Y 16-Y 17-D 18-D 19-D
20-D 21-D
( ) 11. Düzgün yavaşlayan harekette hız-zaman grafiğinin eğimi konumunu verir.
FİZİK
104
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARA UYGUN KELİMELERİ YERLEŞTİRİNİZ.
1.
Yolda yürüyebilmemizi, araçların hareketini
sağlayan kuvvet …………………… kuvvetidir.
12.
Seçilen bir referans noktasına göre cismin bulunduğu yere …………………… denir.
2.
Bir cismin yaptığı yer değiştirmenin, yer değiştirme zamanına oranına ……………………
denir.
13.
Bir aracın seçilen bir noktaya göre zamanla
yer değiştirmesine …………………… denir.
3.
Kütle çekim kuvveti doğadaki ………………
kuvvetlerden bir tanesidir.
14.
Hareket halindeki bir cisim üzerine etki eden
net kuvvet sıfır ise o cisim ……………………
olarak hareket eder.
4.
Bir hareketlinin hareket süresince katettiği
mesafeye …………………… denir.
15.
Net bir kuvvet etkisinde kalan cisim …………
hareket eder.
Bir cismin, birim zamanda hızında meydana
gelen değişime …………………… denir.
16.
Kütle çekim kuvveti, kütlelerin çarpımı ile doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile …………
orantılıdır.
17.
İvme, …………………… bir büyüklüktür.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
metre
(saniye)2
, …………………… birimidir.
Bir at arabasının atları, arabayı çekerek hareket ettirmesi …………………… kuvvettir.
18.
Bir mıknatısın yakındaki toplu iğneyi çekmesi
…………………… kuvvettir.
19.
Hız – zaman grafiğinde, hız vektörü zaman
ekseninden uzaklaşıyorsa, cisim ……………
hareket yapar.
Yapay bir uydunun Dünya çevresinde sabit bir
yörüngede dönmesi …………………… kuvveti sayesindedir.
20.
Hız – zaman grafiğinde, hız vektörünün zaman eksenini kesip geçtiği yerde cisim
…………………… değiştirmiştir.
Yukarıya atılan taşın tekrar yere düşmesi,
…………………… kuvveti sayesindedir.
1) Sürtünme
4) Aldığı yol
7) Temas gerektiren
9) Kütle Çekim
11) Kuvvet
14) Sabit hızlı
17) Vektörel
20) Yön
Duran cisimleri hareket ettiren, hareket halindeki cisimleri durduran, yönünü değiştiren etkiye …………………… denir.
9. SINIF
metre
, ……………………, birimidir.
saniye
105
2) Hızı
3) Temel
5) İvme
6) İvme
8) Temas Gerektirmeyen
10) Yer Çekim
12) Konumu 13) Hareket
15) İvmeli
16) Ters
18) Hız
19) Hızlanan
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
ÇÖZÜM:
TEST - A
1)
Konum
C
3X
Zaman
0
t
-2X
K
Konum – zaman grafiği verilen K ve C araçlarının 3t anında aralarındaki uzaklık kaç X olur?
(15x)
2)
ÇÖZÜM:
X(m)
C
20
8
0
t(s)
4
-16
M
Konum – zaman grafiği verilen C ve M araçlarının 10. saniye anında aralarındaki uzaklık
kaç metredir?
(78)
ÇÖZÜM:
ϑ(m/s)
25
15
t(s)
0
3
6
9
15
Hız – zaman grafiği verilen araç, (0-15) saniye
aralığında kaç metre yer değiştirmiştir?
(255)
4)
ÇÖZÜM:
ϑ(m/s)
24
2
t(s)
0
4
8
10
-12
Doğrusal yolda hareket yapan bir aracın hız –
zaman grafiği şekildeki gibidir. (0-10) saniyeler
arasında ortalama hızı kaç m/s’dir?
(6)
FİZİK
106
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
5)
ÇÖZÜM:
a(m/s2)
10
5
t(s)
0
4
8
15
Doğrusal yolda durgun halden harekete başlayan
bir aracın ivme – zaman grafiği şekildeki gibidir.
15 saniye sonunda bu aracın hızı kaç m/s’dir?
(95)
6)
ÇÖZÜM:
a(m/s2)
10
5
0
t(s)
7
10
-8
İlk hızı 10 m/s olan, doğrusal hareket yapan cismin ivme – zaman grafiği verilmiştir. Bu cismin
10 saniye sonunda hızı kaç m/s olur?
(10)
ÇÖZÜM:
7)
ϑ(m/s)
ϑ
t(s)
0
5
10
Doğrusal yolda hareket eden bir aracın hız zaman grafiği şekildeki gibidir. Aracın (0-10) saniye
arası yer değiştirmesi 150 metredir. Bu aracın
2
yavaşlama ivmesi kaç m/s dir?
(4)
ÇÖZÜM:
8)
60 m/s
ϑ
280 metre
Otobüs ve bisikletli şekildeki konumdan birbirlerine doğru harekete başlıyorlar. Harekete başladıktan 4 saniye sonra karşılaşıyorlar. Bisikletlinin
hızı kaç m/s dir?
(10
9. SINIF
107
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
3) I.
TEST - 1
Yolcu almak için yavaşlayan otobüs
II. Sürati sabitlenmiş olarak giden tren
III. Ağaçtan düşen portakal
IV. Havalanmak için harekete başlayan uçak
1)
Yukarıdaki hareketlerin hangilerinde hızın büyüklüğü artmaktadır?
100 m
ϑ1
A) I ve II
X
X
ϑ2
Y
B) III ve IV
D) II, III ve IV
60 m
C) I, II ve III
E) I, III ve IV
Y
L
K
X ve Y araçları aynı anda K hizasından sabit hızlarla harekete başlayıp, aynı anda L hizasından
geçiyor.
Buna göre;
I.
X ve Y’nin yer değiştirmeleri eşittir.
II. X ve Y’nin süratları eşittir.
III. X ve Y’nin hızları eşittir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
4)
40 metre
30 metre
2)
L
K
TEMEL KUVVETLER
Güçlü Nükleer
Kuvvet
Bir çocuk sabit süratle K noktasından harekete
başlayıp, şekildeki yörüngeyi izleyerek L noktasına 10 saniyede ulaşıyor.
Kütle Çekim
Kuvveti
Buna göre;
Zayıf Nükleer
Kuvvet
I.
Yukarıdaki kutulara dört temel kuvvetten üçü
yazılmıştır. Boş kutuya yazılacak eksik kuvvet
hangisidir?
II. Çocuğun hızı, 4 m/s’dir.
III. Çocuğun sürati 7 m/s’dir.
IV. Çocuğun gittiği yol 50 metredir.
A) Sürtünme Kuvveti
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
B) Eylemsizlik Kuvveti
C) Etki – Tepki Kuvveti
A) I, II, III ve IV
D) Elektromanyetik Kuvvet
B) I, III ve IV
D) II ve III
E) Nükleer Kuvvet
FİZİK
Çocuk 40 metre yer değiştirmiştir.
108
C) I ve II
E) II, III ve IV
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
5) Doğrusal yolda hareket eden cisim, eşit zaman
aralıklarında eşit yol alıyorsa, cismin bu hareketine ………………….. hareket denir.
8)
14 m
K
8 m/s
Yukarıdaki ifadede boş bırakılan yere yazılabilecek en uygun kelime aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hızlanan
B) Yavaşlayan
C) Sabit ivmeli
D) Artan ivmeli
5 m/s
M
10 m
Uzunlukları 14 metre ve 10 metre olan iki araç
paralel yollarda sabit hızlarla aynı yönde hareket
etmektedirler.
E) Sabit hızlı
K aracı L aracını, şekildeki konumdan kaç saniye sonra tamamen geçer?
6)
A) 10
HAREKET KAVRAMLARI
Konum
İvme
E)
4
3
9)
30 m/s
10 m/s
K
L
120 m
Doğrusal yolda hareket eden K ve L araçları sabit
hızlı hareket etmektedirler.
P
R
A)
Sürat
Sıcaklık
B)
Özkütle
Isı
C)
Sürat
Yer değiştirme
D)
Alınan yol
Termometre
E)
Kuvvet
Hacim
Şekildeki konumdan harekete başlayan araçlardan K aracı L'yi yakaladığında, L aracı kaç metre yol almış olur?
A) 30
10) I.
7)
B) 50
C) 60
D) 80
E) 120
Sabit hızla giden bisiklet
II. Dağ yamacından kayakla iniş yapan sporcu
12 m
3 m/s
2 m/s
III. Kalecinin duran topa vurmasıyla topun yaptığı
hareket
Yukarıdaki ifadelerden hangileri dengelenmiş
kuvvet etkisindeki harekete örnektir?
8m
Uzunlukları 12 metre ve 8 metre olan iki araç paralel yollarda sabit hızlarla birbirlerine zıt yönde
hareket ediyorlar. Araçlar şekildeki konumdan
kaç saniye sonra birbirlerini tamamen geçerler?
9. SINIF
D) 2
R
Yukarıda bazı hareket kavramları verilmiştir.
Boş olan P ve R kutularına hangi hareket kavramları yazılmalıdır?
B) 4
C) 4
P
Hız
A) 2
B) 8
C) 5
D) 7
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
1-C 2-D
10- A
3-B 4-C 5-E
C) I ve III
E) I, II ve III
6-C
7-B 8-B 9-C
E) 10
109
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
4) I.
TEST - 2
Duran bir aracın hızlanması.
II. Havalanan uçak.
III. Ağaçtan düşen elma.
1) I.
IV. Sürati sabitlenmiş olarak giden araç.
Bir cismin, bir noktaya göre yer değiştirmesine
hareket denir.
Yukarda ki hareketlerin hangisinde, hızın büyüklüğü sabit kalmaktadır?
II. Sürat ve hız vektörel büyüklüktür.
III. Yer değiştirme vektörel büyüklüktür.
A) Yalnız IV
Yukarda ki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
Kütle çekim kuvveti, doğadaki temel kuvvetlerden biridir.
III. Dünya ile Ay arasındaki kuvvete kütle çekim
kuvveti denir.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
III. Bir cismin, konumundaki değişim ivmeyi verir.
Yukarda ki ifadelerden hangileri doğrudur?
D) I ve III
B) Yalnız II
A) Yalnız I
C) II ve III
E) I, II ve III
E) II ve III
3) Aşağıdakilerden hangisi ivmeyi ifade eden bir
tanımdır?
FİZİK
B) I ve II
D) I ve III
C) I ve II
6) I.
A)
B)
C)
D)
E)
Mıknatısın aynı kutupların birbirini itmesi temas gerektirmeyen kuvvettir.
II. Ağırlık, kütle çekim kuvvetinden kaynaklanır.
II. Bir aracın yaptığı yer değiştirmenin zamana
oranı hızı verir.
A) Yalnız I
C) I ve III
E) I, III ve IV
C) I ve II
5) I.
2) I.
B) III ve IV
D) I,II ve IV
Güçlü nükleer kuvvet doğadaki en güçlü kuvvettir.
II. Mıknatısların uyguladığı kuvvet, elektromanyetik kuvvettir.
III. Zayıf nükleer kuvvet çok kısa menzillidir.
Cismin hareketi boyunca aldığı yol.
Birim zamanda alınan yol.
Birim zamanda hız değişimi.
Birim zamandaki yer değiştirme.
Birim zamanda harcanan enerji.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I, II, III
B) II ve III
D) I ve III
110
C) I ve II
E) Yalnız III
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
7)
9)
Konum
ϑ(m/s)
20
X
15
Zaman
0
t
10
Konum – zaman grafiği verilen aracın hız –
zaman grafiği nasıldır?
A)
Hız
B)
ϑ
ϑ
C)
t
Doğrusal yolda hareket eden aracın hız – zaman
grafiği verilmiştir. Bu aracın (0-20) saniyeler
arası yer değiştirmesi kaç metredir?
Zaman
0
2t
Hız
t
2t
t
2t
A) 600
ϑ
Zaman
0
t
C) 300
D) 200
E) 150
10)
Zaman
0
2t
B) 350
Hız
D)
ϑ
20
Hız
Zaman
0
t(s)
0
2t
X(m)
200
E)
100
Hız
ϑ
0
Zaman
0
t
t(s)
40
20
2t
Konum – zaman grafiği verilen aracın hızı kaç
m/s’dir?
8)
Hız
A) 2,5
B) 5
C) 10
D) 20
E) 50
ϑ
Zaman
0
t
2t
3t
Doğrusal yolda hareket eden aracın hız – zaman
grafiği verilmiştir. Bu aracın yol – zaman grafiği
nasıldır?
A)
B)
Yol
x
11)
ϑ(m/s)
Yol
64
x
0
Zaman
t 2t 3t
0
t
2t 3t
Zaman
32
0
C)
2x
x
0
Yol
D)
t 2t 3t
E)
0
t
8
4
x
Zaman
t(s)
Yol
2t 3t
Hız – zaman grafiği verilen aracın ivmesi kaç
2
m/s ’dir?
Zaman
A) 2
Yol
B) 4
C) 8
D) 10
E) 16
x
0
9. SINIF
t 2t 3t
1-D 2-C 3-C 4-A 5-E
10- B 11-C
Zaman
111
6-A
7-A 8-C 9-B
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
4)
TEST - 3
X(m)
X(m)
R
450
P
1)
200
Yol(m)
150
t(s) 0
0
t(s)
30
30
0
Doğrusal yörüngede, aynı noktadan aynı anda
hareket eden P ve R araçlarının yol – zaman grafiği verilmiştir. 30. saniyede araçlar arası uzaklık kaç metredir?
Zaman(s)
20
Doğrusal bir yolda, bir aracın yol – zaman grafiği
verilmiştir. Bu araç (0-20) saniyeler arasında
kaç metre yol almıştır?
A) 300
B) 150
C) 75
D) 15
A) 650
B) 600
C) 450
D) 250
E) 200
E) 7,5
5)
K
X(m)
2)
M
100
X(m)
250
0
0
10
Doğrusal yörüngede hareket eden K ve M araçlarının yol – zaman grafiği verilmiştir. 20. saniyede
araçlar arası uzaklık kaç metredir?
Doğrusal bir yolda, aracın yer değiştirme – zaman grafiği verilmiştir. Bu araç (0-10) saniyeler
arasında yer değiştirmesi kaç metredir?
B) 250
C) 200
D) 150
40
20
-50
A) 300
t(s)
t(s)
A) 0
B) 20
C) 50
D) 100
E) 150
E) 100
6)
3)
X(m)
X(m)
X(m)
M
80
K
240
150
t(s) 0
0
0
t(s)
10
t(s)
20
15
Doğrusal bir yolda, bir aracın yol – zaman grafiği
verilmiştir. Bu araç 30 saniye sonunda, harekete başladığı noktanın kaç metre uzağındadır?
Aynı noktadan aynı anda harekete başlayan M ve
K araçlarının konum – zaman grafiği verilmiştir.
Harekete başladıktan 25 saniye sonra aralarındaki uzaklık kaç metredir?
A) 160
A) 550
FİZİK
B) 200
C) 240
D) 320
E) 400
112
B) 325
C) 250
D) 125
E) 50
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
7)
10)
ϑ(m/s)
X(m)
120
25
60
t(s)
0
0
8
Doğrusal yörüngede hareket eden aracın hız –
zaman grafiği verilmiştir. Bu araç (0-8) saniye
arasında kaç metre yol almıştır?
A) 100
B) 150
C) 200
D) 250
t(s)
30
15
Bir aracın konum – zaman grafiği verilmiştir. Bu
aracın hızı kaç m/s’dir?
A) 4
E) 500
B) 8
C) 15
D) 22
E) 30
11)
X(m)
X(m)
S
P
8)
950
600
ϑ(m/s)
50
30
0
20
0
t(s)
t(s)
40
10
t(s)
0
6
12
18
Doğrusal yörüngede hareket eden cismin hız –
zaman grafiği verilmiştir. Bu aracın (0-18) saniyeler arası yer değiştirmesi kaç metredir?
A) 160
B) 220
C) 240
D) 300
30
P ve S araçlarının konum – zaman grafikleri şekildeki gibidir. Bu araçların hızları oranı ϑP/ϑS
kaçtır?
A)
5
3
B)
3
2
C)
2
3
D)
1
2
E)
2
5
E) 360
12)
X(m)
800
9)
ϑ(m/s)
0
t(s)
30
20
Yol – zaman grafiği verilen aracın sürati kaç
m/s’dir?
15
t(s)
0
4
8
12
16
A) 20
Doğrusal yörüngede hareket eden aracın hız –
zaman grafiği verilmiştir. Araç 16 saniyede harekete başladığı noktadan kaç metre uzaklaşmıştır?
A) 240
9. SINIF
B) 300
C) 360
D) 380
B) 40
C) 50
1-B 2-A 3-C 4-D 5-C
10- A 11-D 12-B
D) 80
6-E
E) 100
7-C 8-E 9-C
E) 420
113
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
4)
TEST - 4
Konum
2x
1) K ve M
Konum(m)
araçları40
K
nın
konum –
zaman
Zaman(s)
0
M
8
grafiği
şekildeki
-10
gibidir. 8
saniye sonunda araçlar arası uzaklık kaç metredir?
A) 100
B) 50
C) 40
D) 30
x
Zaman
0
t
2t
3t
4t
Konum – zaman grafiği verilen hareketli hangi
zaman aralıklarında durmuştur?
A) 0-t, 2t-3t
B) 3t-4t
D) t-2t
C) 0-t, t-2t
E) 0-t, 2t-3t, 3t-4t
E) 0
5)
Hız(m/s)
2ϑ
2) Konum – zaman grafiği
verilen K ve C
araçlarının 5.
saniye anında
aralarındaki
uzaklık kaç
metredir?
A) 105
B) 90
X(m)
K
ϑ
40
Zaman(s)
0
t(s)
0
t
2t
3t
4
-20
Sürtünmesiz ortamda bir cismin hız – zaman grafiği şekildeki gibidir. Cismin hızı hangi zaman
aralığında artmıştır?
C
C 75
D) 60
E) 35
A) 0-t
B) t-2t
D) 0-t, 2t-3t
3)
C) 2t-3t
E) 0-2t
6)
Konum
Hız(m/s)
ϑ
X
K
K
Zaman
0
t
2t
Zaman(s)
0
t
3t
2t
3t
Konum – zaman grafiği verilen bir hareketli,
hangi zaman aralığında başlangıç noktasından uzaklaşmaktadır?
Bir cismin hız – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Hangi aralıkta cisim harekete başladığı noktadan uzaklaşmaktadır?
A) K
A) N
B) R
D) K, R
FİZİK
C) K,M
B) K
D) K, R
E) K, M, R
114
C) K, M
E) K, M, R
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
7)
10) Yatay bir yolda
hareket eden cismin hız – zaman
grafiği
şekildeki
gibidir.
Hız(m/s)
ϑ
Zaman(s)
0
t
2t
ϑ(m/s)
20
0
t(s)
2
4
8
12
-10
Cismin başlangıç noktasına göre yer değiştirmesi kaç metredir?
3t
−ϑ
A) 40
Yatay, sürtünmesiz yolda hareket eden cismin hız
– zaman grafiği şekildeki gibidir. Hangi aralıkta
cisim başlangıç noktasından uzaklaşmaktadır?
A) t-2t, 2t-3t
B) 0-t, t-2t
D) 0-t, 2t-3t
B) 60
C) 70
D) 80
E) 90
C) 2t-3t
E) 0-t
11)
8)
20
Hız(m/s)
3ϑ
10
2ϑ
0
ϑ(m/s) M
N
Zaman (s)
5
10
15
-10
0
M ve N araçlarının hız – zaman grafiği şekildeki
gibidir. 15. saniyede araçlar arası uzaklık kaç
metredir? (t= 0 anında araçlar yan yana)
Zaman(s)
t
2t
3t
Yatay bir yolda hareket eden cismin hız – zaman
grafiği şekildeki gibidir. Cismin yer değiştirmesi
0-t aralığında X ise, 0-3t aralığında kaç X olur?
A) 5
B) 6
C) 6,5
D) 8
A) 125
B) 175
C) 200
D) 225
E) 250
E) 8,5
9)
ϑ(m/s)
12)
15
ϑ(m/s)
40
K
20
5
Zaman (s)
0
2
-30
t(s)
0
2
4
6
8
9. SINIF
B) 75
C) 85
D) 95
M
t=0 anında aynı noktadan harekete başlayan
araçların hız – zaman grafiği verilmiştir. 4 saniye
sonunda K ve M araçları arası uzaklık kaç
metredir?
Bir cismin hız – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Cismin (0-8)s arası yer değiştirmesi kaç metredir?
A) 65
4
E) 115
A) 160
115
B) 190
C) 210
D) 220
E) 240
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
a(m/s2)
13) Durgun halden
harekete ge- 8
çen bir cismin
ivme-zaman
4
grafiği şekildeki gibidir. 20 0
10
saniye
sonunda cismin hızı kaç m/s’dir?
A) 40
B) 80
C) 120
D) 140
16) Düzgün yavaşlayan bir aracın hız
– zaman grafiği
şekildeki gibidir.
Araç durduğunda kaç metre
yer değiştirmiştir?
t(s)
20
E) 150
A) 800
B) 135
C) 155
D) 165
60
B) 600
t(s)
0
5
C) 500
D) 400
E) 300
17) Doğrusal bir yolda, Burak 6 m/s sabit hızla Celal’in yanından geçtikten 5 saniye sonra, Celal 10
m/s sabit hızla Burak’ın arkasından koşmaya
başlıyor. Celal, Burak’ı kaç saniye sonra yakalar?
14) Durgun
a(m/s2)
halden ha4
rekete geçen bir cis2
min ivmezaman grat(s)
0
fiği şekilde5
10
ki gibidir. 10
saniye sonunda cismin yer değiştirmesi kaç
metredir?
A) 115
ϑ(m/s)
80
A) 2,5
B) 5
18) t = 0 anında yan
yana olan ve doğrusal yolda hareket
eden K ve M araçlarının hız zaman grafiği şekildeki gibidir.
E) 175
C) 7,5
D) 8
E) 10
Hız (m/s)
40
K
M
24
Zaman (s)
0
5
5. saniye sonunda araçların birbirlerine göre
konumu nedir?
ϑ(m/s)
15) Aynı
nokta30
dan harekete
K
başlayan K ve
M araçlarının
10
hız – zaman
grafiği şekilM
deki gibidir. 8
0
8
saniye
sonunda araçlar arası uzaklık kaç metredir?
A) 105
FİZİK
B) 120
C) 140
D) 150
A) K aracı 20 metre önde
B) K aracı 40 metre önde
C) Yanyanalar
D) K aracı 20 metre geride
E) K aracı 60 metre geride
t(s)
1-B 2-C 3-A 4-D 5-A 6-E 7-B 8-C 9-A 10-E
11-C 12-B 13-C 14-E 15-B 16-A 17-C 18-D
E) 175
116
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
a(m/s2)
4) İlk hızı 30 m/s
5
olan aracın ivme
0
– zaman grafiği
şekildeki gibidir.
-4
6 saniye sonunda
aracın -10
hızı kaç m/s dir?
TEST - 5
1)
a(m/s2)
4
A) 24
B) 20
t(s)
2
C) 16
6
4
D) 12
E) 8
t(s)
0
5
10
15
İlk hızı 10 m/s olan aracın ivme – zaman grafiği
şekildeki gibidir. Bu aracın 15 saniye sonunda
yer değiştirmesi kaç metredir?
A) 350
B) 425
C) 450
D) 525
E) 550
a(m/s2)
5) Durgun
halden
harekete başla- 5
yan aracın ivme – 0
t(s)
3
6
9
zaman grafiği şe-4
kildeki
gibidir.
Aracın hız - zaman grafiği aşağıdakilerden
hangisi gibidir?
2)
ϑ(m/s)
20
10
t(s)
0
5
10
15
A)
Bir aracın hız – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Aracın 15 saniye sonundaki yer değiştirmesi
kaç metredir?
ϑ
15
0
A) 250
B) 275
C) 300
D) 375
ϑ
B)
30
3
E) 400
6
6
9
t
9
-12
-12
ϑ
C)
3
0
t
ϑ
D)
18
15
0
ϑ(m/s)
3) Doğrusal bir yörüngede
20
aynı noktadan harekete
başlayan K ve L araçla0
rının hız – zaman grafi4
ği şekildeki gibidir. 8
−20
saniye sonunda araçlar arasındaki uzaklık kaç metredir?
3
0
t
3
6
3
t
9
6
9
-12
ϑ
E)
t(s)
8
15
0
3
t
6
9
-12
A) 40
9. SINIF
B) 120
C) 150
D) 180
E) 200
117
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
6) İlk hızı 10 m/s olan aracın ivme-zaman grafiği
şekildeki gibidir. Bu aracın hız – zaman grafiği
nasıldır?
8) Bir
cismin
hız – zaman
grafiği şekildeki gibidir.
a(m/s2)
5
t(s)
0
6
10
ϑ
t
0
C)
30
10
0
6
10
ϑ
B)
40
10
0
ϑ
D)
40
ϑ
t
6
10
6
7) Bir cismin
hız – za- 2V
man grafiV
ği şekildeki
gibidir.
0
Cismin
konum –
zaman grafiği nasıldır?
6
A) Yalnız I
10
C)
2X
X
0
3t
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
10
9) Konum – zaman
grafiği
verilen aracın
hız - zaman
grafiği nasıldır?
Zaman
t
3t
2t
(s)
X
0
D) 3X
(m)
2t
3t
X
2t
2t
Zaman
t
-X
ϑ
B)
t
3t
0
t
0
t
0
3t
ϑ
C)
t
(m)
Konum
ϑ
A)
t
2t
3t
ϑ
D)
(s)
0
t
t
2t
0
3t
t
2t
3t
t
2X
t
2t
3t
E)
(s)
X
0
t
2t
3t
E)
(s)
0
ϑ
(m)
0
X
FİZİK
-V
D) II ve III
B) 3X
2t
4t
Yargılarından hangileri doğrudur?
t
(m)
(m)
t
Zaman
2t
III. M aralığında başlangıç noktasına yaklaşmaktadır.
Hız
2X
0
t
t
0
A)
3X
K
K aralığında başlangıç noktasından uzaklaşmaktadır.
ϑ
E)
40
M
L
0
II. L aralığında başlangıç noktasına yaklaşmaktadır.
t
6
0
-20
10
V
Buna göre;
I.
A)
40
Hız
t
2t
3t
t
2t
3t
t
(s)
118
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
10)
12)
Konum
K
15m/s
10m/s
L
2X
X
190 m
Zaman
0
2t
t
3t
Şekildeki konumdan, K aracı harekete başladıktan 4 saniye sonra L aracıda harekete başlıyor. L
aracı harekete başladıktan kaç saniye sonra K
ile karşılaşır? (Araçların hızları sabit)
Konum – zaman grafiği verilen bir aracın hız zaman grafiği nasıldır?
ϑ
A)
t
0
t
2t
0
0
3t
ϑ
C)
ϑ
B)
t
2t
0
3t
E)
2t
A) 12
3t
B) 10
C) 9
D) 6
E) 4
ϑ
D)
t
t
t
2t
3t
ϑ
0
t 2t
3t
t
11)
m
X
Y
K
13)
m
20m/s
L
M
h
h
2α
N
15m/s
α
F
M
L
T
Sürtünmesiz sistemlerde X ve Y cisimleri aynı
anda serbest bırakılıyorlar.
400m
|MN| = |FT| dir.
M ve L araçları sabit hızlarla şekildeki konumdan
aynı anda harekete başlıyorlar. M aracı L aracını
harekete başladıktan kaç saniye sonra yakalar?
Buna göre;
I.
Cisimlerin M ve T noktalarından geçme hızları
eşittir.
II. Cisimlerin N ve F’den geçme hızları eşittir.
A) 80
III. Cisimlerin N ve F’den geçme süreleri eşittir.
B) 50
C) 20
D) 12
E) 8
yargılarından hangileri doğrudur?
A) I, II ve III
B) I ve II
D) II ve III
9. SINIF
C) I ve III
1-C 2-A 3-E 4-D 5-D 6-B 7-B 8-C 9-E 10-B
11-B 12- D 13-A
E) Yalnız I
119
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
3)
TEST - 6
20m/s
K
30m/s
ϑ
0
Zaman
t
a
A)
L
Hız
1) Hız – zaman
grafiği verilen
aracın ivme zaman grafiği
nasıldır?
2t
Aynı noktadan, verilen hızlarla sabit hızla hareket eden K ve L araçlarının 5 saniye sonra
aralarındaki uzaklık kaç metre olur?
a
B)
2t
0
C)
0
Zaman
t
t
D)
a
t
2t
Zaman
A) 150
a
0
Zaman
0
2t
t
2t
B) 125
C) 100
D) 50
E) 30
Zaman
a
E)
2t
t
Zaman
0
4)
ϑ1
X
ϑ2
Y
2)
Konum
X
Konum
Konum
t
0
2t
2X
0
t
L
K
0
2t (s)
t
M
2t (s)
X, Y, Z araçları K’dan L’ye sabit ϑ1, ϑ2, ϑ3 hızlarıyla hareket ediyor. K’dan L’ye X aracı t sürede,
3
Y aracı t sürede, Z aracı 2t sürede ulaşıyor.
2
Konum – zaman grafiği verilen K, L, M araçlarının hangileri 2t süresi sonunda başlangıç
noktalarına geri dönmüştür?
B) K, L
D) K, M
FİZİK
L
K
X
X
(s)
A) K, L, M
ϑ3
Z
ϑ1, ϑ2, ϑ3 hızları arasındaki ilişki nasıldır?
C) L, M
E) K
A) ϑ1 > ϑ2 > ϑ3
B) ϑ3 > ϑ2 > ϑ1
C) ϑ1 = ϑ2 = ϑ3
D) ϑ2 > ϑ3 > ϑ1
E) ) ϑ1 = ϑ3 > ϑ2
120
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
5)
7)
ϑ
K
ϑ1
K
2X
ϑ2
2ϑ
L
L
4X
ϑ3
M
3ϑ
M
X
L
K, L, M noktalarından sabit ϑ1, ϑ2, ϑ3 hızları ile
harekete başlayan araçlar L hizasına aynı anda
ulaşıyorlar. ϑ1, ϑ2, ϑ3 hızları arasındaki ilişki
nasıldır?
K, L, M çocukları sabit ϑ, 2ϑ, 3ϑ hızları ile 2X,
4X, X yollarını gidiyorlar.
K, 2X yolunu t1 sürede,
L, 4X yolunu t2 sürede,
M, X yolunu t3 sürede alıyor.
A) ϑ1 = ϑ2 = ϑ3
B) ϑ1 > ϑ2 > ϑ3
t1, t2, t3 arasındaki ilişki nasıldır?
C) ϑ3 > ϑ2 > ϑ1
D) ϑ2 > ϑ3 = ϑ1
E) ϑ2 > ϑ3 > ϑ1
A) t1 = t2 = t3
C) t1 > t2 > t3
B) t1 = t2 > t3
D) t3 > t2 > t1
E) t3 > t2 = t1
8)
Hız
Hız
K
ϑ
(s)
0
6)
(s)
0
2t
t
L
ϑ
t
2t
−ϑ
200m/s
Hız
M
ϑ
B
A
0
t
A) K ve L
9. SINIF
B) 320
C) 280
D) 120
(s)
Hız – zaman grafiği verilen K, L, M araçlarının
hangileri 2t süresi sonunda başlangıç noktasına geri dönmüştür?
Bir uçak A şehrinden B şehrine 200 m/s hızla 8
saniyede ulaşıyor. Aynı uçak B şehrinden A
şehrine 5 saniyede ulaştığına göre, uçağın hızı kaç m/s’dir?
A) 350
2t
E) 130
B) L ve M
D) K ve M
121
C) Yalnız L
E) K, L ve M
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
9)
11)
Konum(m)
30m/s
L
X
X
Zaman(s)
2t
t
M
50m
M
L
K
0
K ve L araçları verilen hızlarla aynı anda harekete
başlıyor. Araçların hızları sabit. K aracı L aracını
M noktasında yakalıyor. Başlangıçta K ve L
araçları arasındaki uzaklık kaç metredir?
3t
Bir aracın konum – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Buna göre;
I.
10m/s
K
2X
Araç L aralığında durmuştur.
II. Aracın K aralığındaki hızı artmıştı.
A) 200
B) 150
C) 100
D) 50
E) 20
III. Aracın 3t süresi sonunda yer değiştirmesi
2X’tir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve III
C) II ve III
E) Yalnız II
10)
Hız
ϑ
K
L
3t
0
t
2t
Zaman
M
−ϑ
12) Bir aracın hız
– zaman grafiği şekildeki
gibidir. Buna
göre;
Bir aracın hız – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Buna göre;
I.
Araç K aralığında başlangıç noktasından
uzaklaşıyor.
I.
II. Araç L aralığında başlangıç noktasından
uzaklaşıyor.
FİZİK
2t
Zaman
3t
K
−ϑ
K
aralığında aracın ivmesi sıfırdır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
Yargılarından hangileri doğrudur?
D) II ve III
t L
III. L ve M aralıklarındaki ivmeler eşittir.
uzaklaşıyor.
B) I ve II
M
0
II. L aralığında aracın ivmesi sabittir.
III. Araç M aralığında başlangıç noktasından
A) Yalnız I
Hız
ϑ
A) I ve II
C) I ve III
B) I ve III
D) I, II ve III
E) Yalnız II
122
C) II ve III
E) Yalnız I
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
13) K ve L araçlarının hız – zaman
grafiği şekildeki
gibidir. Buna göre;
I.
15) K, L, M araçlarının
hız – zaman grafiği
şekildeki
gibidir.
Araçların ivmeleri
arasındaki
ilişki
nasıldır?
Hız
2ϑ
L
ϑ
K
0
Zaman
2t
t
K ve L’nin
ivmeleri eşittir.
II. Araçlar durduğunda L daha fazla yer değiştirmiştir.
Hız
K
L
M
Zaman
A) AK = AL = AM
B) AM > AL = Ak
C) AK > AL > AM
D) AL > AK > AM
III. Hareketleri süresince L, K’dan uzaklaşmaktadır.
E) AM > AL > Ak
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I, II ve III
B) II ve III
D) I ve III
C) I ve II
E) Yalnız II
16)
14)
K
L
120 m
Konum
X
X
Y
K
L
Zaman
0
t
2t
200 m
Bir aracın konum – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Buna göre;
I.
X ve Y araçları K hizasından ayın anda sabit süratle harekete başlayıp L hizasından aynı anda
geçiyorlar. X aracının sürati 30 m/s olduğuna
göre, Y aracının sürati kaç m/s dir?
Aracın K ve L aralığındaki hızları eşittir.
II. Araç 2t anında başladığı yere dönmüştür.
III. Araç K aralığında düzgün hızlanmıştır.
A) 30
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) I ve III
9. SINIF
B) 32
C) 35
D) 40
E) 50
C) II ve III
1-A 2-C 3-D 4-A 5-B 6-B 7-B 8-C 9-B 10-B
11-C 12-D 13-A 14-B 15-C 16- E
E) Yalnız II
123
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
4)
TEST - 7
10m/s
30m/s
1)
120 m
ϑ(m/s)
ϑ(m/s)
Aralarında 120 metre bulunan iki araç verilen hızlarla hareket ediyor. Araçlar kaç saniye sonra
karşılaşırlar?
L
20
K
10
0
t(s) 0
5
t(s)
5
A) 3
Başlangıçta yan yana olan K ve L araçlarının hız
– zaman grafikleri şekildeki gibidir. 5 saniye sonra araçlar arası uzaklık kaç metredir?
B) 4
C) 6
D) 12
E) 20
5)
A) 25
B) 50
C) 75
D) 125
Celal
E) 150
Zeynep
2)
Hız
K
ϑ
K
L
M
N
K ve N noktalarından Celal ve Zeynep birbirlerine
doğru hareket ediyorlar. Noktalar eşit aralıklı ve
çocukların hızları sabittir. Celalin hızı Zeynep’ten büyük olduğuna göre aşağıdakilerden
hangisi doğrudur?
M
Zaman
0
L
Bir aracın hız – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) K aralığında hızı artmıştır.
B) K aralığında aldığı yol artıyor.
C) L aralığında aldığı yol artmıştır.
D) M aralığında aldığı yol azalmıştır.
E) L aralığında hızı azalmıştır.
A) Celal L’ye geldiğinde Zeynep M’de olur.
B) Celal ve Zeynep L’de karşılaşırlar.
C) Celal ve Zeynep M’de karşılaşırlar.
D) Celal N’ye geldiğinde, Zeynep K’ya gelir.
E) Celal M’ye geldiğinde Zeynep L’ye gelir.
3)
Konum(m)
2X
K
6) Dairesel pistte, Celal K’da, Burak
M’de ok yönünde
sabit hızla harekete
L
başlıyorlar. Burak, N
Celal’i ilk kez L
noktasında yakaladığında, Burak ve
M
Celal L’den ilk kez
geçiyorlar. Burak, Celali ikinci kez hangi noktada yakalar?
X
M
L
K
Zaman
0
t
2t
3t
Bir aracın konum – zaman grafiği şekildeki gibidir.
Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) K aralığında başlama noktasından uzaklaşıyor.
B) L aralığında hızı sabittir.
C) M aralığında hızı sabittir.
A) M
D) L aralığında araç durmaktadır.
FİZİK
B) N
D) L
E) K aralığında hızı sabittir
124
C) K
E) M- N arası
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
7)
10)
Hız (m/s)
ϑ
t
2t
3t
Zaman (s)
0
K
L
300 m
Yarıçapı r= 10 cm olan teker K’dan L’ye geldiğinde aynı şeklini alıyor. Teker kaç tur atarak
K’dan L’ye gelmiştir? (π=3)
A) 30
B) 20
C) 10
D) 5
−ϑ
Hız – zaman grafiği verilen araç ile ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
E) 4
A) Araç t anında yön değiştirmiştir.
B) Araç (0-t) aralığında yavaşlamıştır.
C) Araç (t-2t) aralığında hızlanmıştır.
D) Aracın (2t-3t) aralığında hızı sıfırdır.
E) Araç 2t anında başlangıç noktasındadır.
11)
8) Sabit hızlarla hareket eden üç araç için aşağıdaki
bilgiler veriliyor.
ϑ (m/s)
10
K aracı, 40 km’den 140 km’ye 20 dakikada ulaşıyor. L aracı 10 km’den 90 km’ye 10 dakikada ulaşıyor. M aracı 20 km’den 200 km’ye 60 dakikada
ulaşıyor.
2
B) ϑL > ϑK > ϑM
C) ϑK = ϑL = ϑM
D) ϑM > ϑL > ϑK
6
Zaman (s)
−10
Buna göre, araçların hızları arasındaki ilişki
nedir?
A) ϑK > ϑL > ϑM
4
0
Hız – zaman grafiği verilen aracın 6 saniye
sonundaki yer değiştirmesi kaç metredir?
A) 60
B) 40
C) 30
D) 20
E) 10
E) ϑL > ϑM > ϑK
Hız (m/s)
12)t = 0 anında
aynı yerden ϑ
K
harekete geçen K ve L
L
araçlarının
0
hız – zaman
grafiği şekildeki gibidir. Buna göre;
9)
Hız (m/s)
10
I.
Zaman (s)
t
t anında araçların hızları eşittir.
II. K, sabit hızlı; L, sabit ivmeli hareket ediyor.
III. 0-t arasında yer değiştirme miktarı L’nin yer
değiştirme miktarının iki katıdır.
Zaman (s)
0
4
8
Yargılarından hangileri doğrudur?
Hız – zaman grafiği verilen aracın 8 saniye
sonunda aldığı yol kaç metredir?
A) I ve II
A) 40
9. SINIF
B) 60
C) 80
D) 100
E) 110
B) I ve III
D) I, II ve III
125
C) II ve III
E) Yalnız III
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
13)
15)
ivme
Hız (m/s)
K
ϑ
ivme
K
2a
M
2a
a
0
0
t
L
Zaman
(s)
2t
3t
0
t
2t
t(s)
3t
-a
Durgun halden harekete başlayan K ve M araçlarının ivme - zaman grafiği şekildeki gibidir.
−ϑ
t = 0 anında aynı yerden harekete başlayan K ve
L araçlarının ϑ - t grafiği şekildeki gibidir. Buna
göre;
I.
t(s)
t
3t süresi sonunda araçların hızları oranı ϑK/ϑM
kaçtır?
Araçlar birbirlerinden uzaklaşmaktadır.
A) 3
II. K, sabit hızlı; L, hızlanan hareket yapıyor.
B) 2
C)
3
2
D) 1
E)
2
3
III. K’nın ivmesi sıfır, L’nin ivmesi sabittir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I, II ve III
B) II ve III
C) I ve III
D) I ve II
14) X, Y, Z araçları
sabit hızlarla K
noktasından
aynı anda harekete başlayıp,
E) Yalnız II
16) Doğrusal yolda hareket eden K ve M
araçlarının
hızzaman grafiği şekildeki gibidir. Araçlar
10.
Saniyede
yanyanadırlar. t= 0
anında aralarındaki
uzaklık kaç metre
dir?
X
Y
K
L
Z
L noktasına aynı anda ulaşıyorlar.
Buna göre;
I.
Araçların süratleri eşittir.
A) 300
II. Araçların yerdeğiştirmeleri eşittir.
B) 250
Hız (m/s)
50
K
30
M
t(s)
0
C) 200
10
D) 150
E) 100
III. Araçların aldıkları yollar eşittir.
IV. Araçların hızları eşittir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve III
D) I, II ve III
FİZİK
1-C 2-D 3-B 4-A 5-C 6-B 7-D 8-B 9-B 10-D
11-D 12-D 13-A 14-C 15-A 16-B
C) II ve IV
E) Yalnız IV
126
9. SINIF
KU V VE T V E H AR E KET
4) I.
TEST - 8
Her etki kuvvetine karşılık bir tepki kuvveti
oluşur.
II. Kütle çekim kuvveti, temas gerektirmeyen
kuvvetlerden biridir.
1) Herhangi bir cismin bulunduğu noktanın belirli bir
referans noktasına göre yönlü uzaklığına ……
…………. Denir.
III. Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü, cisim ile yüzey arasındaki tepki kuvveti ile doğru orantılıdır.
Yukarıdaki boşluğa hangi kelime yazılırsa, anlamlı ve doğru bir cümle olur?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Konum
B) Yerdeğiştirme
A) I, II ve III
C) Hız
D) Kuvvet
B) I ve II
C) II ve III
D) II ve III
E) Yalnız II
E) Eylemsizlik
2)
5) Cisim kuvvet etF= 50N
4 kg
kisinde hareket
K= 0,8
ederken cisme
sürtünme katsayısı k= 0,8 olan sürtünme kuvveti
2
etki ediyor. Cismin ivmesi kaç m/s ’dir?
F(N)
K
M
30
N
20
A) 2,5
10
B) 4
C) 4,5
D) 5,5
E) 6
6)
ivme(m/s2)
0
a(m/s2)
2
4
6
15
8
10
Şekilde K, M, N cisimlerinin kuvvet – ivme grafiği
verilmiştir. Bu cisimlerin kütlelerinin büyüklük
sırası nedir?
A) MK > MM > MN
B) MK = MM = MN
C) MN > MM > MK
D) MM > MK > MN
0
2
4
6
Zaman
(s)
Durgun haldeki bir cismin ivme zaman grafiği şekildeki gibidir. Cismin 6 saniye sonundaki hızı
kaç m/s’dir?
A) 10
E) MK = MM > MN
B) 40
C) 60
D) 70
E) 80
7)
ϑ(m/s)
3) I.
20
Kütle çekim kuvveti doğadaki temel kuvvetlerden bir tanesidir.
10
II. Bir cisim sabit hızla hareket ediyorsa dengelenmiş kuvvetler etkisindedir.
0
III. Kinetik sürtünme kuvveti cismin ağırlığı ile
doğru orantılıdır.
B) I ve III
D) II ve III
9. SINIF
6
10
Doğrusal bir yolda hareket eden cismin sürat –
zaman grafiği şekildeki gibidir. Bu cismin 0-10
saniyeleri arası ortalama sürati kaç m/s’dir?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
t(s)
3
C) I ve II
E) I, II ve III
A) 20
127
B) 19
C) 18
D) 15
E) 13
FİZİK
KUVVET VE HAREKET
8) Aynı noktadan
aynı anda harekete başlayan K
ve M araçlarının
hız – zaman grafiği şekildeki gibidir.
K
Hız
3ϑ
(s)
0
2ϑ
t
N
−ϑ
T
M
M
Buna göre;
I.
11)
ϑ(m/s)
2ϑ
0
t
Araçlar arası mesafe sürekli artmaktadır.
4t Zaman
2t
Bir aracın hız – zaman grafiği şekildeki gibidir.
II. K’nın ivmesi, M’nin ivmesinden skaler olarak
daha fazladır.
Bu araçla ilgili olarak;
III. Araçlar zıt yönlü hareket etmektedirler.
I.
Yargılarından hangileri doğrudur?
II. N aralığında düzgün hızlanmaktadır.
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
M aralığında düzgün hızlanmaktadır.
III. T aralığında başlangıç noktasına yaklaşmaktadır.
C) I ve III
Yargılarından hangileri doğrudur?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) II ve III
9) Bir cismin birim zamanda meydana gelen hız
değişimine ne ad verilir?
A) Sürat
B) Hız
C) I ve III
E) I, II ve II
12)
C) Konum
D) İvme
B) I ve II
m
E) Kuvvet
K
10)
Hız
F
Sürtünmesiz ortamda m kütlesi K’dan serbest bırakılıyor.
ϑ
t
2t
M
3t
0
Zaman
|KM| = |MF| dir.
−ϑ
Buna göre;
I. Cisim KM arasında ivmeli hareket yapar.
Bir aracın hız-zaman grafiği şekildeki gibidir.
II. Cisim MF arasını sabit hız ile alır.
Buna göre;
I.
III. Cisim KM arasında düzgün hızlanan hareket
yapar.
(0-t) aralığında başlangıç noktasından uzaklaşıyor.
yargılarından hangileri doğrudur?
II. (t-2t) aralığında hızı azalmaktadır.
III. (2t-3t) aralığında başlangıç noktasına yaklaşıyor.
A) Yalnız I
D) I ve II
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
FİZİK
B) Yalnız III
C) I, II ve III
E) II ve III
1-A 2-A 3-E 4-A 5-C 6-D 7-E 8-E 9-D 10-A
11-B 12-C
C) I ve III
E) I ve II
128
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
Bölüm - 3
ÖRNEK
ÖRNEKLER
Sürtünmesiz or4 kg
8 kg
tamda cisimlere
şekildeki
gibi
kuvvet uygulanı2
yor. Cisimlerin ivmesi kaç m/s ’dir?
ÖRNEK
m= 3 kg
Sürtünmesiz ortamda 3 kg’lık
F= 15N
cisme
15N’luk
kuvvet şekildeki gibi uygulanıyor. Cismin ivmesi
2
kaç m/s ’dir?
60N
Çözüm
a=
Fnet 60
=
= 5 m / s2
MT
12
Çözüm
F = m.a
• Kuvvet iki cismi de hareket ettirdiği için ivmeleri eşittir.
F 15
a=
=
= 5 m/s2
m
3
……………………………………………………………..
……………………………………………………………..
ÖRNEK
ÖRNEK
Sürtünmesiz orm= 5 kg
tamda
cisme
kuvvet şekildeki
gibi uygulanıyor.
2
Cismin ivmesi kaç m/s ’dir?
5 kg
7 kg
Sürtünmesiz
İp
ortamda ciF= 72N
T
simlere kuvvet şekildeki gibi uygulanıyor. İp gerilmesi kaç
N’dur?
F= 25N
37
Çözüm
Çözüm
Cisme
ivmeyi
hareket
ettiren
kuvvet kazandırır.
F 20
a=
=
= 4 m / s2
m
5
15N
Cisimler aynı kuvvet etkisinde hareket ettiği için
ivmeleri eşittir. Kuvvet iki cismi çekerken T ipi 5
kg kütleli cismi çekmektedir.
25N
37
20N
F 72
=
= 6 m / s2
m 12
T = m.a = 5.6 = 30N
a=
.
9. SINIF
129
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
ÖRNEK
12 kg
ÖRNEK
4 kg
İp
4 kg
F= 80N
T
Şekildeki sürtünmesiz sistemde T ip gerilmesi
kaç N’dur?
1 kg
Çözüm
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. 4 kg
2
2
kütleli cismin ivmesi kaç m/s ’dir? (g=10 m/s )
F 80
=
= 5 m / s2
m 16
T = m.a = 12.5 = 60N
a=
ÖRNEK
2 kg
Çözüm
T1
3 kg
T2
Sistemi hareket ettiren kuvvet 10N’dur.
Cisimlerin ivmeleri
eşittir.
5 kg
30N
Sürtünmesiz sistemde T1 ve T2 ip gerilmeleri
kaç N’dir?
4 kg
1 kg
a=
10
= 2 m / s2
5
10N
Çözüm
30
= 3 m / s2
10
T1 = m.a = 2.3 = 6N
……………………………………………………………..
a=
ÖRNEK
T2 = m.a = 5.3 = 15N
5 kg
.
ÖRNEK
4 kg
1 kg
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. Sistemin
ivmesi
kaç
2
2
m/s ’dir? (g=10 m/s )
2 kg
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. 1 kg
2
2
kütleli cismin ivmesi kaç m/s ’dir? (g=10 m/s )
Çözüm
5 kg
2 kg
Çözüm
Sistemi hareket ettiren
kuvvet 20N’dur.
2 kg
10N
a=
FİZİK
Fnet 20
=
= 5 m / s2
MT
4
40N
40 − 10 Fnet
=
= 3 m / s2
10
MT
2 kg
a=
20N
Kütlelerin ivmeleri eşit ve 3 m/s ’dir.
2
130
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
ÖRNEK
Çözüm
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi
kaç
N’dur?
2
(g=10 m/s )
6 kg
4 kg
T
T2
4 kg
T1
20N
40N
40 − 20
= 2 m / s2
10
T2 − 20 = 2.a
a=
Çözüm
T2 − 20 = 2.2
40
= 4 m / s2
10
T = m.a = 6.a
T = 6.4 = 24N
a=
T2 = 24N
40 − T1 = 4a
40 _ T1 = 4.2
.
T1 = 32N
ÖRNEK
3 kg
T
4 kg
ÖRNEK
m= 5 kg
Sürtünmeli ortamda
cismin
ivmesi
kaç
2
m/s ’dir?
3 kg
F= 50N
k=0,5
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip ge2
rilmesi kaç N’dur? (g=10 m/s )
Çözüm
Çözüm
fs = k.N
30
a=
= 3 m / s2
10
T = m.a = 3.3 = 9N
50N
fs
fs = 0,5.50 = 25N
50N
a=
F − fs 50 − 25 25
=
=
m
5
5
a = 5 m / s2
ÖRNEK
.
4 kg
ÖRNEK
2 kg
T2
2 kg
60N
k= 0,5
4 kg
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T1 ve T2
ip gerilmeleri kaç N’dur?
9. SINIF
4 kg
T1
Sürtünmeli
2
m/s ’dir?
131
ortamdaki
cismin
ivmesi
kaç
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
Çözüm
Çözüm
2 kg
4 kg
fs = k.N
fs = 0,5.20 = 10N
F − fs 80 − 10 70
a=
=
=
m
10
10
60N
k= 0,5
20N
40N
a = 7 m / s2
T − fs = m.a
fs = k.N
fs1 = 0,5.20 = 10N
T − 10 = 2.7
T = 24N
fs2 = 0,5.40 = 20N
a=
60 − 10 − 20 30
=
6
6
a = 5 m / s2
ÖRNEK
6 kg
Şekildeki sistemde
sadece yatay zemin
sürtünmeli. T ip gerilmesi kaç N’dur?
2
(g=10 m/s )
……………………………………………………………..
ÖRNEK
Sürtünmeli ortamdaki cismin
ivmesi
kaç
2
m/s ’dir?
m= 4 kg
F= 44N
T
k= 0,3
4 kg
Çözüm
k= 0,2
fs = k.N
fs = 0,3.60 = 18N
F − fs 40 − 18 22
a=
=
=
m
10
10
a = 2,2 m / s2
Çözüm
T − fs = 6.a
T − 18 = 6.2,2
fs = k.N
fs = 0,2.40 = 8N
a=
T = 31,2N
F − fs 44 − 8 36
=
=
m
4
4
a = 9m/s
……………………………………………………………..
2
ÖRNEK
Sistemde sadece yatay zemin sürtünmeli.
T ip gerilmesi kaç
N’dur?
……………………………………………………………..
1 kg
3 kg
T
k= 0,5
2
(g=10 m/s )
6 kg
Çözüm
ÖRNEK
Sadece yatay zemin
sürtünmeli. T ip gerilmesi kaç N’dur?
2
(g=10 m/s )
2 kg
T
fs = k.N
60 – T = 6.4
fs1 = 0,5.10 = 5N
T = 60 - 24
fs2 = 0,5.30 = 15N
T = 36N
a=
k= 0,5
60 − 5 − 15 40
=
10
10
a = 4 m / s2
8 kg
FİZİK
132
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
ÖRNEK
ÖRNEK
Sürtünmesiz
sistem
serbest bırakılıyor. Sistemin
ivmesi
kaç
2
2
m/s ’dir? (g=10 m/s )
Sürtünmesiz sistem
serbest bırakılıyor.
T ip gerilmesi kaç
2
N’dur? (g=10 m/s )
5 kg
5 kg
T
2 kg
3 kg
37
37
Çözüm
a=
Çözüm
50 − 30 20
=
10
10
a=
a = 2 m / s2
30 − 12 18
=
5
5
a = 3,6 m / s2
37
50N
2 kg
3 kg
T − 12 = m.a
T − 12 = 2.3,6
40N
30N
50N
T
12N
T = 19,2N
16N
37
30N
20N
ÖRNEK
5 kg
5 kg
ÖRNEK
Şekildeki sürtünmesiz
sistemin
ivmesi
kaç
2
m/s ’dir?
37
2 kg
2
(g=10 m/s )
53
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. Sistemin
2
2
ivmesi kaç m/s ’dir? (g=10 m/s )
3 kg
53
Çözüm
Çözüm
a=
30 − 16 14
=
5
5
40N
30N
37
40N
30N
53
a = 2,8 m / s2
50N
16N
53
12N
a=
30N
50N
40 − 30 10
=
= 1 m / s2
10
10
20N
9. SINIF
133
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
ÖRNEK
Çözüm
T
4 kg
T
6 kg
10N
18N
30
30
37
30N
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip ge2
rilmesi kaç N. dur? (g=10 m/s )
a=
30
20N
18 − 10 8
= = 1,6 m / s2
5
5
Çözüm
T
T
30N
20N
30
40N
a=
30
ÖRNEK
Şekildeki sistem serbest bırakıldığında T ip gerilmesi kaç N
2
olur? (g=10 m/s )
60N
T
30 − 20 10
=
= 1 m / s2
10
10
T – 20 = 4.a
2 kg
3 kg
T – 20 = 4.1
T = 24 N
Çözüm
ÖRNEK
3 kg
a=
2 kg
30 − 20 10
=
5
5
a = 2m / s2
T
T – 20 = 2.a
37
30
2 kg
3 kg
T – 20 = 2.2
T = 24 N
20 N
2
Sürtünmesiz sistemin ivmesi kaç m/s ’dir?
2
(g=10 m/s )
FİZİK
134
30 N
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
ÇÖZÜM:
TEST - A
1)
4 kg
9 kg
T
F=65N
Sürtünmesiz ortamda, kütleler F kuvveti etkisinde hareket etmektedir. T ip gerilmesi kaç
Newton’dur?
(20)
2)
ÇÖZÜM:
5kg
3kg
F=112N
K
6kg
P
S
Sürtünmesiz ortamda, kütlelere F kuvveti şekildeki gibi etki ediyor. P kütlesinin S kütlesine uyguladığı etki kuvveti kaç Newton’dur?
(48)
ÇÖZÜM:
3)
T=16N
P
R
S
4kg
5kg
8kg
F
Sürtünmesiz ortamda kütleler, F kuvvetinin etkisinde hareket etmektedir. T ip gerilmesi 16 N
olduğuna göre, F kuvveti kaç Newton’dur?
(68)
4)
ÇÖZÜM:
Y
3 kg
2 kg
X
2 kg
1 kg
Şekildeki sürtünmesiz sistemler serbest bırakılıyor. X cisminin ivmesi aX, Y cisminin ivmesi aY olduğuna göre, aX/aY oranı kaçtır?
9. SINIF
3
 
5
135
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
5)
ÇÖZÜM:
Y
X
30N
20N
Sürtünmesiz ortamda X ve Y cisimlerine şekildeki
gibi kuvvetler uygulanıyor. X cisminin ivmesi 5
2
2
m/s , Y cisminin ivmesi 10 m/s ’dir. X ve Y cisimlerinin kütleleri oranı mX/mY kaçtır?
4
 
3
6)
ÇÖZÜM:
5kg
K
N
F=160N
Şekildeki sürtünmesiz sistemde K cisminin ivmesi
2
10 m/s olduğuna göre, N cisminin kütlesi kaç
kg’dır?
(11)
7) Şekildeki sürtünmesiz
sistem serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi
kaç N.dur?
2 kg
ÇÖZÜM:
T
2 kg
(10)
8) Şekildeki sistemde sadece yatay zemin sürtünmeli ve k= 0,2 dir.
Sistem serbest bırakıldığında T ip gerilmesi
kaç N. dur? (g= 10
3
m/s )
1 kg
T
ÇÖZÜM:
k= 0,2
1 kg
(6)
9) Şekildeki sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor T
ip gerilmesi kaç N.
2
dur? (g= 10 m/s ,
sin 30°=0,5)
FİZİK
ÇÖZÜM:
T
2 kg
2 kg
(15)
30
136
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
5)
TEST - 1
X
m
1) Sürtünmesiz ortamda m kütleli cisme
m
B) 4
C) 6
F = 12N
D) 12
F
2F
m
4F
2m
Sürtünmesiz ortamda X, Y, Z cisimlerine kuvvetler şekillerdeki gibi uygulanıyor. Cisimlerin ivmeleri aX, aY, aZ ise bunlar arasındaki ilişki nedir?
12 N luk kuvvet şekildeki gibi uygulandığında
2
cismin ivmesi 4m/s olmaktadır. m kütlesi kaç kg
dır?
A) 3
Z
Y
A) aX = aY = aZ B) aX > aY > aZ
D) aZ > aY > aX
C) aY = aZ > aX
E) aY > aZ = aX
E) 48
6)
2)
3F
4F
X
K
L
4F
6F
Sürtünmesiz ortamda X, Y, Z cisimlerine kuvvetler şekillerdeki gibi uygulandığında, cisimlerin ivmeleri eşit olmaktadır. Cisimlerin kütleleri arasındaki ilişki nedir?
Sürtünmesiz ortamda eşit kütleli K ve L cisimlerine 4F ve 6F kuvvetleri şekildeki gibi uygulandığında, cisimlerin ivmeleri oranı ak/aL kaçtır?
A) 2
B)
3
2
C)
1
3
2F
Z
Y
D)
2
3
E)
4
3
A) mX = mY = mZ
B) mZ > mX > mY
C) mX > mZ > mY
D) mY > mX > mZ
E) mX > mY = mZ
3)
X
Y
5 kg
8N
20N
4 kg
7) Sürtünmesiz ortamdaki C cisminin
ivmesi
2
kaç m/s ’dir?
Sürtünmesiz ortamda X ve Y cisimlerine kuvvetler
şekillerdeki gibi uygulanıyor. Cisimlerin ivmeleri
oranı aX/aY kaçtır?
A)
1
2
B) 1
C)
3
2
D)
5
4
E) 2
A) 15
B) 12
m= 5 kg
F= 40N
C
C) 10
D) 8
E) 5
4)
K
L
4 kg
20N
10N
m
8) Sürtünmesiz sistemde
cismin
ivmesi
kaç
2
m/s ’dir? (Kuvvetler aynı anda uygulanıyor.)
Sürtünmesiz ortamda K ve L cisimlerine kuvvetler
şekillerdeki gibi uygulandığında cisimlerin ivmeleri eşit olmaktadır. L cisminin kütlesi m kaç kg
dir?
A) 25
A) 1
9. SINIF
B) 2
C) 3
D) 4
B) 10
C) 6
5kg
F1
30N
D) 4
20N
F2
E) 2
E) 5
137
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
9)
13)
15 kg
T
10 kg
5 kg
K
C
M
4m
F = 120N
P
Sürtünmesiz ortamda cisimler 120N’luk kuvvet ile
çekiliyor. M ile K cisimleri arasındaki T ip gerilmesi kaç Newton’dur?
A) 95
B) 80
10) Sürtünmesiz
ortamdaki M
cisminin
ivmesi kaç
2
m/s ’dir?
C) 75
D) 60
40 kg
10 kg
K
M
T1
8m
R
12m
T2
F
T
Sürtünmesiz ortamda cisimler F kuvveti ile hareket ettiriliyor. İp gerilmeleri oranı T1/T2 kaçtır?
A)
E) 45
1
3
B)
1
2
C) 1
D)
1
6
E)
1
4
14)
F= 200N
9 kg
6 kg
T
F= 80N
Sistem sürtünmesiz. T ip gerilmesi kaç N’dur?
A) 20
B) 5
C) 4
D) 2
E) 1
A) 66
7 kg
11) Şekildeki
sürtünmesiz
C
sistemde C
cisminin iv2
mesi kaç m/s ’dir?
B) 54
C) 48
D) 36
2 kg
K
F= 90N
15)
P
N
A) 45
B)
90
7
M
C) 10
D) 7
R
2F
E) 2
2m
F
2m
4m
Şekil -I
2m
4F
K
M
FİZİK
2
B)
3
5
C)
2
4
D)
2
Şekil -II
10F
A) 2
Şekillerdeki ortamlar sürtünmesizdir. K’nın ivmesi aK, M’nin ivmesi aM ise, aK/aM oranı kaçtır?
2
A)
5
m
Sürtünmesiz ortamda kuvvetler kütlelere şekillerdeki gibi uygulanıyor. Cisimler arasındaki etkileşme kuvveti, şekil –I’de T1, şekil –II’de T2’dir.
T1/T2 oranı kaçtır?
12)
m
E) 30
B) 3
C)
2
5
D)
7
2
E) 1
1-A 2-D 3-E 4-C 5-C 6-D 7-D 8-B 9-D 10-C
11-C 12-E 13-D 14-C 15-A
4
E)
5
138
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
5)
TEST - 2
5 kg
6 kg
F= 20N
N
1) Sürtünmesiz ortamda, şekildeki cismin ivme2
si kaç m/s ’dir?
A) 12
B) 10
k= 0
120N
10 kg
C) 8
D) 6
Şekil – I’de zemin sürtünmesiz, şekil –II’de zemin
sürtünmeli ve sürtünme katsayısı k= 0,4’dür. N
cisminin ivmesinin, K cisminin ivmesine oranı
aN/aK kaçtır?
E) 4
A)
2) Şekildeki
2 kg
sürtünmeK
siz sistemde K cismi2
nin ivmesi kaç m/s ’dir?
A)
5
3
B) 4
C) 3
k= 0,4
Şekil - II
Şekil - I
60
F= 60N
K
2
3
B)
4
3
C)
1
3
D)
3
5
E)
1
2
F= 15N
4 kg
37
M
6)
40N
T
4m
D)
4
3
4m
F
Sürtünmesiz sistemde kütleler 40N’luk F kuvvetiyle hareket ettiriliyor. T ip gerilmesi kaç N’dur?
E) 2
A) 15
B) 20
C) 24
D) 30
E) 32
3)
100N
4 kg
T
K
6 kg
10 kg
M
C
53
Sürtünmesiz sistem şekildeki gibi 100N’luk
kuvvet ile çekiliyor. T ip gerilmesi kaç N’dur?
A) 48
B) 32
C) 24
D) 12
7) Sürtünmesiz
sistemde m
kütleli cisme
kuvvetler şekillerdeki gibi
uygulanıyor.
Cisimlerin
ivmesi
E) 8
4)
8 kg
T
7 kg
15 kg
9. SINIF
B) 32
C) 60
D) 80
4F
Şekil I
F
4F
m
Şekil II
şekil –I’de, aI, şekil –II’de, aII dir.
F= 120N
Şekildeki sürtünmesiz sistemde T ip gerilmesi
kaç N’dur?
A)16
F
m
aI
oranı
aII
kaçtır?
A)
E) 400
139
2
5
B)
4
5
C)
5
2
D)
4
3
E)
5
3
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
X
8) Tüm
zeminde
Y
sürtünme katsaZ
6m
yısı k= 0,5’dir. F
3m
m
Sistemin hareketi
F kuvveti ile hızk= 0,5
landırılıyor. X’in
Y’ye etkisi T1, Y’nin Z’ye etkisi T2 olduğuna
göre; T1/T2 oranı kaçtır?
A) 4
B) 2
9) Sürtünmesiz
sistemlerde kütlelere kuvvetler
şekillerdeki gibi
uygulanıyor.
T1
ip gerilmeT2
C)
5
2
D)
2
5
5m
E)
A)
5
2
B)
5
3
4
5
X
10) Sürtünmesiz sistemlerde kuvvet7m
ler
şekillerdeki
gibi uygulanıyor.
X’in ivmesi aX,
Y’nin ivmesi aY
a
ise X oranı kaçtır?
aY
A)
FİZİK
8
3
B)
7
6
C)
3
4
3
5
C)
1
2
D)
4
5
E) 2
2F
12) Sürtünmesiz ortamda 72N’luk kuvvet
kütlelere
şekildeki
gibi
uygulanıyor.
M’nin K’ya etkisi
kaç N dur?
F
T2
2m
A) 24
C)
B)
6m
1
3
leri oranı kaçtır?
A)
2
3
S
m
T1
4m
11) Sürtünmesiz ortamT
da kütlelere F kuv- F
veti şekildeki gibi
4m
uygulanıyor. T cisminin S cismine
uyguladığı etki kuvveti kaç F’dir?
D)
Y
D)
7
5
E)
2F
3m
F
E)
F= 72N
5 kg
C) 40
D) 42
7 kg
E) 54
5
8
m
7
8
B) 36
K
M
P
13) Sürtünmesiz
T
ortamda kütW
lelere kuvvet
5F
şekildeki gibi
4m
2m
3m
etki
ediyor.
Cisimler
arası etkileşme kuvveti W ile T arasında F1, T
ile P arasında F2 ise F1/F2 oranı kaçtır?
A)
7
3
140
9
7
B)
5
3
C)
9
4
D)
3
4
E)
3
2
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
14)
18)
8 kg
7 kg
L
T
K
F= 150N
F= 64N
Şekildeki sistem sürtünmesizdir. T ip gerilmesi
kaç N’dur?
A) 60
B) 70
C) 80
D) 90
3 kg
5 kg
Sistem sürtünmesiz. 64N’luk F kuvveti şekildeki
gibi uygulandığında, K’nın L’ye etkisi kaç N
olur?
E) 120
A) 22
B) 26
C) 28
D) 32
E) 40
15)
4 kg
T=32N
8 kg
F
19)
k= 0,5
4 kg
Kütleler eşit sürtünme katsayısına sahip zeminde
F kuvveti ile çekiliyor. T ip gerilmesi 32N olduğuna göre, F kuvveti kaç N’dur?
A) 76
B) 88
C) 96
D) 100
2 kg
K
F= 90N
L
k= 0,5
E) 110
Tüm zeminde sürtünme katsayısı k= 0,5’tir.
90N’luk kuvvet sisteme uygulandığında K’nın
L’ye etkisi kaç N’dur?
16)
T2
7 kg
2 kg
T1
A) 20
1 kg
B) 30
C) 35
D) 40
E) 60
F
k= 0,1
Tüm zeminde sürtünme katsayısı sabit ve k=
0,1’dir. Sistem F kuvveti ile çekiliyor. T1/T2 oranı
kaçtır?
20)
K
1
A)
4
6
B)
5
7
C)
2
9
D)
7
10
E)
7
L
N
F
5m
3m
m
Şekildeki sürtünmesiz sistem F kuvveti ile hareket
ettiriliyor. L’nin N’ye etkisi kaç F olur?
17)
T
4 kg
10 kg
6 kg
F= 80N
A)
k= 0,2
Tüm yüzeyde sürtünme katsayısı k= 0,2’dir. Sistem 80N’luk kuvvet ile çekiliyor. T ip gerilmesi
kaç N’dur?
A) 16
9. SINIF
B) 20
C) 22
D) 28
1
5
B)
1
9
C)
4
9
D)
3
5
E)
1
3
1- D 2-E 3-D 4-B 5-A 6-B 7-E 8-A 9-A 10-C
11-B 12-D 13-E 14-C 15-C 16-D 17-A 18-E 19-B
E) 32
20-B
141
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
0,2 kg
4) Sürtünmesiz or4N
tamda, 0,2 kg’lık
cisme şekildeki
gibi 4N’luk kuvvet uygulanıyor. Cismin ivmezaman grafiği nasıldır?
TEST - 3
1)
4m
8m
T
X
A)
F
Y
B)
a
4
a
20
Sürtünmesiz ortamda X ve Y cisimleri şekildeki
gibi F kuvveti ile hareket ettiriliyor.
0
Buna göre;
t
0
t
t
I.
X’in ivmesi, Y’nin ivmesinden büyüktür.
F
II. T ip gerilmesi tür
3
C)
t
D)
a
8
III. T ipi koparılırsa, X cismi sabit hızlı hareket
eder.
a
20
0
t
0
t
t
Yargılarından hangileri doğrudur?
E)
t
a
20
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I ve III
0
t
t
2)
5m
6m
T
Y
F
X
4 kg
5) Şekildeki
8 kg
sürtünmesiz
60N
İp
sistemde,
kütlelerin
hız – zaman grafiği aşağıdakilerden hangisi
gibidir?
Sürtünmesiz ortamda kütleler şekildeki gibi F
kuvveti etkisinde hareket etmektedirler.
F kuvveti zamanla artırılırsa;
I.
T ip gerilmesi azalır.
II. X kütlesinin ivmesi artar.
A)
III. Y kütlesinin hızı artar.
20
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
B) I ve II
D) I ve III
B)
ϑ(m/s)
60
0
C) II ve III
ϑ(m/s)
t(s)
0
t(s)
4
E) I, II ve III
C)
5
D)
ϑ(m/s)
24
3) Bir cisme etki eden net kuvvet sıfır ise, cisim o
andaki hareket durumunu korur. Duruyorsa durmaya devam eder, hareket halinde ise sabit hızla
hareketine devam eder.
5
0
2
E)
Yukarıdaki ifade, Newton’un hangi hareket
kanuna aittir?
ϑ(m/s)
t(s)
0
2
t(s)
ϑ(m/s)
20
A) Etki – Tepki
B) Kütle Çekimi
4
C) Temel Prensip
D) Eylemsizlik
0
t(s)
1
E) Sürtünme Kuvveti
FİZİK
142
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
6) -
Bir aracın birim zamanda hız değişimi aracın
ivmesini verir.
-
Yer değiştirme vektörel bir büyüklüktür.
-
Sürtünme kuvveti, sürtünen yüzeyin cinsine
göre değişir.
-
Yüzeye etki eden temas yüzeyi arttıkça aynı
cisme etki eden sürtünme kuvveti artar.
T
9) Sürtünmesiz ortamda
sistem serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi 32N ise, Y’nin
kütlesi kaç kg’dir?
2
(g=10 m/s )
Bir aracın birim zamanda aldığı yola sürat denir.
Y
K= 0
X
4 kg
yer
A) 4
B) 8
C) 12
D) 15
E) 16
Yukarıdaki ifadelerden kaç tanesi doğrudur?
A) 5
B) 4
C) 3
D) 2
E) 1
10)
m
7)
5m
3m
T1
m
M
K
A
T2
T1
4m
B
5m
T2
C
F
F
N
K=0
Sürtünmesiz ortamda kütleler F kuvveti ile hareket ettiriliyor. Bir süre sonra T1 ipi kopuyor.
II. M cisminin hızı sabit kalır.
Sürtünme katsayısının sabit olduğu ortamda kütleler F kuvvetinin etkisinde ivmeli hareket yapıyorlar.
T1 ipi koparılırsa;
I. A cismi yavaşlayarak durur.
II. B cisminin ivmesi artar.
III. T2 ip gerilmesi azalır.
III. T2 ip gerilmesi artar.
Yargılarından hangileri doğrudur?
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
A) I, II ve III
B) I ve III
C) I ve II
D) II ve III
E) Yalnız II
Buna göre;
I.
K cismi yavaşlayarak durur.
B) Yalnız III
D) II ve III
E) II ve III
6m
8) X ve Y cisimlerine durgun halde
iken şekildeki gibi kuvvetler etki
ediyor.
4F
X
2F
Y
Y’nin ivmesi X’ten büyüktür.
II. X’in
birim
zamandaki
Y’ninkinden büyüktür.
hız
5 kg
11) Şekildeki sürtünmesiz
eğik düzlemdeki cisim
serbest
bırakılıyor.
Cismin ivmesi kaç
2
2
m/s dir? (g= 10 m/s ,
sin37°= 0,6)
2m
Buna göre;
I.
C) I ve II
değişimi,
III. Birim zamandaki yer değiştirme miktarı X’in,
Y’den küçüktür.
A) 1
B) 2
C) 3
37
D) 6
E) 8
Yargılarından hangileri doğrudur?
(Sürtünme yok)
A) Yalnız I
1-B 2-C 3-D 4-E 5-A 6-B 7-B 8-D 9-E 10-C
11-D
B) Yalnız II
D) I ve III
9. SINIF
C) Yalnız III
E) II ve III
143
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
5) Sürtünmesiz sistem serbest bırakıldığında ip gerilmesi 21N oluyor. M kütlesi kaç kg’dır?
TEST - 4
1) Sürtünmesiz ortamda
hareket eden şekildeki
sistemin ivmesi kaç
2
2
m/s ’dir? (g= 10 m/s )
3 kg
T= 21N
2
8 kg
(g= 10 m/s )
m
A) 4
B) 6
C) 7
D) 8
E) 10
2 kg
A) 1
B) 2
C) 4
2) Sürtünmesiz ortamda
hareket eden şekildeki sistemde 0,6 kg’lık
cismin ivmesi kaç
2
2
m/s ’dir? (g= 10 m/s )
D) 6
6) Sürtünmesiz sistem
serbest bırakılıyor.
T2 ip gerilmesi kaç
N’dur?
E) 8
3 kg
6 kg
T2
T1
2
0,6 kg
(g= 10 m/s )
6 kg
A) 12
B) 15
C) 21
D) 25
E) 30
0,4 kg
A) 0
B) 2
C) 4
D) 6
E) 10
7) Sürtünmesiz sistem
serbest bırakılıyor.
T1 ip gerilmesi kaç
N’dur?
0,4 kg
3) Şekildeki
sistemin
2
ivmesi kaç m/s dir?
2
(g= 10 m/s , sistem
sürtünmesiz.)
5 kg
T1
2
3 kg
(g= 10 m/s )
T2
2 kg
0,1 kg
A)
1
2
B) 1
C) 2
D) 2,5
A) 28
E) 4
B) 25
C) 22
D) 18
E) 15
8)
5 kg
m
4) Şekildeki sürtünmesiz
sistemde X cisminin
2
ivmesi kaç m/s dir?
2
(g= 10 m/s )
A) 3
FİZİK
B) 2
C)
10 kg
T
T= 8 N
X
10 kg
3
2
D) 1
E)
1 kg
Şekildeki sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor.
2
T ip gerilmesi kaç Newton’dur? (g= 10 m/s )
1
4
A)50
144
B) 45
C) 40
D) 25
E) 20
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
0,2 kg
9) Şekildeki sürtünmesiz sistemde 0,2 kg’lık
cisim serbest bırakıldığında hız – zaman
grafiği nasıldır?
m
11) Şekildeki sürK
tünmesiz
ortamda, m kütleli
cisim
K’dan
serbest bırakıα
lıyor.
Cismin
L
M
K – L ve L – M
arasındaki hız – zaman grafiği nasıldır?
0,8 kg
A)
B)
ϑ(m/s)
ϑ(m/s)
A)
8
4
0
t(s)
0
1
D)
ϑ(m/s)
8
2
E)
t(s)
t(s)
t(s)
ϑ(m/s)
C)
40
0
ϑ(m/s)
t(s)
1
C)
B)
ϑ(m/s)
0
D)
ϑ(m/s)
ϑ(m/s)
t(s)
5
t(s)
t(s)
ϑ(m/s)
E)
20
0
ϑ(m/s)
t(s)
4
t(s)
12) Yatay zeminin sürtünmeli
olduğu sistem, şekildeki
konumda serbest bırakılıyor. 4 kg kütleli cismin
2
ivmesi kaç m/s ’dir?
10)
1 kg
T
2 kg
2 kg
k= 0,5
4 kg
2 kg
2 kg
53
A)
37
9
2
B) 4
C)
7
2
D) 3
E)
5
2
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi kaç N’dur?
1- B 2-C 3-C 4-B 5-C 6-A 7-B 8-E 9-D 10-A
A) 13,6
9. SINIF
B) 14,4
C) 15,2
D) 16,4
11-B 12-E
E) 17,7
145
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
3 kg
4) Sürtünmesiz sistem
serbest bırakılıyor.
T ip gerilmesi kaç
N’dur?
TEST - 5
T
10 N
1) Şekildeki sürtünmesiz
sistemde ip gerilmesi
10N dur. M kütlesi
kaç kg dır?
m
2 kg
5 kg
A) 26
B) 28
C) 32
D) 35
E) 42
1,5 kg
A) 0,5
B) 2
C) 2,5
D) 3
5)
E) 4
T
3 kg
2 kg
53
2) Şekildeki sistem düşey F kuvveti ile
hareket etmektedir. X cisminin iv2
mesi kaç m/s dir?
A) 10,4
C) 4
D) 2
B) 12,6
C) 14,5
D) 15,6
E) 16,8
2 kg
6) Sürtünmesiz sistem
serbest bırakılıyor.
T ip gerilmesi kaç
N’dur?
1 kg
Z
B) 5
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi kaç N’dur?
F= 48 N
X
A) 6
37
E) 1
2 kg
3 kg
T
5 kg
37
A) 26
3) Şekildeki sürtünmesiz sistemde F cisminin ivmesi
2
kaç m/s dir?
C) 22
D) 20
E) 16
7) Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi kaç
N’dur?
1 kg
F
M
B) 24
2 kg
30
T
2
(g= 10 m/s , sin 30°= ½ )
5 kg
A)
FİZİK
1
3
B)
1
2
C) 1
D) 3
E) 5
A) 54
146
B) 60
C) 65
D) 75
15 kg
E) 90
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
8)
11)
7m
R
T
m
P
S
2m
4 kg
8 kg
8 kg
Şekildeki sürtünmesiz sistemde P cisminin
ivmesi kaç g dir? (g= yerçekim ivmesi)
A)
2
3
B)
1
2
C)
4
3
D)
1
10
E)
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip ge2
rilmesi kaç N’dur? (g=10 m/s )
3
2
A) 58
9)Şekildeki
1
sürtünme4m
siz sistemW
de serbest
bırakıldık3m
tan bir süre
30
sonra T ipi
T
kopuyor.
2m
Bundan
sonra W
kütlesinin
hareketi nasıl olur? (sin 30°= ½ )
B) 60
C) 64
D) 66
E) 72
12)
2
4 kg
m
T
3 kg
8 kg
30
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip ge2
rilmesi kaç N’dur? (g=10 m/s )
A) 1 yönünde düzgün hızlanır.
A) 12
B) 2 yönünde düzgün hızlanır.
B) 15
C) 22
D) 28
E)
20
3
C) 2 yönünde sabit hızlı hareket eder.
D) 1 yönünde sabit hızlı hareket eder.
E) Önce 1 yönünde yavaşlar durur, sonra 2 yönünde hızlanır.
13) I.
Hareket halindeki cisme, hareket yönünde net
bir kuvvet etki ederse cisim düzgün hızlanır.
II. Her etkiye eşit ve zıt yönde bir tepki oluşur.
10) Şekildeki
sistem
serbest bırakılıyor.
Sürtünme sadece
yatay zemindedir. 2
kg kütleli cismin
ivmesi
kaç
2
m/s ’dir?
4 kg
III. Durgun haldeki cisme bir kuvvet etki ederse,
cisim ivmeli hareket yapar.
k= 0,4
Yukarıdaki ifadelerden hangileri kesinlikle
doğrudur?
4 kg
A) Yalnız I
2 kg
B) Yalnız II
D) II ve III
2
(g=10 m/s )
C) I ve II
E) I ve III
1- D 2-A 3-E 4-D 5-E 6-B 7-D 8-D 9-D 10-D
11-C 12-A 13-C
A) 0,8
9. SINIF
B) 0,6
C) 0,5
D) 0,4
E) 0,2
147
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
5 kg
1) Sürtünme katsayısı k= 0,3 olan
F= 70N
yüzeyde 5 kg’lık
cisme şekildeki
k= 0,3
gibi kuvvet uygu2
lanıyor. Cismin ivmesi kaç m/s ’dir?
A) 8
B) 10
C) 11
D) 12
A) 5,6
E) 14
B) 4,2
k= 0,4
m
C) 3,8
5) Şekildeki sistemde
sadece masa ile 3
kg arası sürtünmeli
k= 0,5’tir. Sistemin
2
ivmesi 5 m/s olduğuna göre, m
kütlesi kaç kg’dir?
A) 3
2)
12 kg
8 kg
4) Şekildeki sistemi harekete geçiren en
küçük m kütlesi kaç
kg olmalıdır? (8 kg ile
masa arası sürtünme
katsayısı k= 0,4’tür)
TEST - 6
B) 4
D) 3,2
E) 2,2
3 kg
k= 0,5
m
C) 5
D) 5,5
E) 6
8 kg
F= 100N
6) Şekildeki sistemde
sadece yatay zemin sürtünmeli.
Sistem serbest bırakıldığında 1 kg
kütlesi cismin iv2
mesi kaç m/s ’dir?
k= 0,4
Şekildeki sürtünmeli ortamda sistemin ivmesi
2
kaç m/s ’dir?
A) 1
B)
3
2
C) 2
D)
4
3
E)
5
2
A) 2
X
1 kg
A) 1
FİZİK
B) 2
C)
5
2
k= 0,2
1 kg
C) 3
4 kg
D) 4,5
2 kg
3 kg
D) 3
E) 6
7) Şekildeki sistem serbest bırakılıyor. Sistem sürtünmesiz. 6 kg
kütleli cismin ivmesi kaç
2
2
m/s ’dir? (g=10 m/s )
6 kg
3) Şekildeki
sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. X
cisminin
ivmesi
2
kaç m/s ’dir?
B) 2,5
5 kg
6 kg
E) 4
A) 2
148
B) 4
C) 5
D) 6
E) 8
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
8) Yerçekim ivmesinin g olduğu ortamda, sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. Sistemin ivmesi kaç g dir?
11)
1 kg
X
4 kg
4m
m
A)
4
5
B)
3
5
C)
1
8
D)
2
5
E)
30
3
8
Şekildeki sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor.
2
X cisminin ivmesi kaç m/s ’dir?
2
(g= 10 m/s , Sin 30º=0,5)
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5
9)
F= 12N
12) Sürtünmeli eğik düzlem üzerindeki cisme F kuvveti şekildeki gibi uygulanıyor. Cismin ivmesi
2
kaç m/s ’dir?
1 kg
4 kg
53
5 kg
37
1
Sürtünme katsayısı
olan eğik düzlemdeki sis3
(g= 10 m/s , Sin37º= 0,6)
tem şekildeki konumdan serbest bırakılıyor. Sis2
temin ivmesi kaç m/s ’dir?
A) 5,2
2
B) 4,8
C) 2
D)
3
2
E) 1
2
(g= 10 m/s , Cos53 º =0,6; Sin53º= 0,8)
A) 5
B) 6
C) 8
D)10
E)
13)
10
3
4,5 kg
5,5 kg
37
10) Şekildeki sürtünmesiz sistem serbest
bırakılıyor. T ip gerilmesi kaç N’dur?
2 kg
2 kg
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. Cisimle2
rin ivmesi kaç m/s ’dir?
T
2
(g= 10 m/s )
53
2
(g= 10 m/s , Cos53 º =0,6; Sin53º= 0,8)
2 kg
A) 2,6
B) 2,4
C) 2,2
D) 1,8
E) 1,7
2 kg
1-C 2-A 3-B 4-D 5-E 6-A 7-C 8-B 9-B 10-A
11-D 12-C 13-E
A) 20
9. SINIF
B) 24
C) 26
D) 32
E) 34
149
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
5)
TEST - 7
T
10 kg
1) Sürtünmesiz
or5 kg
15 kg
T
tamda bulunan cisimler 2N’luk kuvvet ile hareket ettiriliyor. T ip gerilmesi kaç N’dur?
A)
1
2
B)
1
5
C)
1
8
D)
2N
37
B) 18
C) 16
53
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. Sistemin
2
2
ivmesi kaç m/s ’dir? (g= 10 m/s )
1
10
E)
1
20
A) 7,2
2) Şekildeki sis6 kg
4 kg
temde
X
T
F= 60N
X
Y
cismi
sürtünmesiz, Y
cismi
sürK
L
tünmeli
ortamda iken cisimler 60N’luk kuvvet ile çekiliyor.
Sistem şekildeki konumda iken T ip gerilmesi
2
kaç N’dur? (Sürtünme katsayısı 0,5, g= 10 m/s )
A)20
15 kg
D) 12
B) 6
6) Sürtünmesiz sistem şekildeki konumda serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi
kaç
N’dur?
E) 8
C) 4,5
D) 3
E) 2,4
20 kg
T
10 kg
20 kg
2
(g= 10 m/s )
3) Sürtünme katsayısı k=
1
3
12 kg
olan yatay zeminde, 12 kg
kütleli cisim bulunmaktadır.
Sistem serbest bırakıldığında T ip gerilmesi kaç N
2
olur? (g= 10 m/s )
A) 72
B) 64
k=
T
A) 160
B) 120
C) 100
D) 80
E) 60
1
3
8 kg
C) 40
D) 32
7)
E) 12
m
3m
T2
4) Şekildeki
sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T
ip gerilmesi kaç
N’dur?
T1
5 kg
5 kg
10 kg
Şekildeki sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor.
2
T1/T2 oranı kaçtır? (g= 10 m/s )
2
(g= 10 m/s ,
Sin53º=0,8)
A) 40
FİZİK
B) 45
53
C) 48
2m
4m
T
D) 50
A)
E) 60
150
12
5
B)
8
5
C)
4
5
D)
2
3
E)
1
3
9. SINIF
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
8) Şekildeki sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. T ip
gerilmesi kaç N’dur?
3 kg
11) Sistemde zemin sürtünmeli ve k= 0,4’tür. Sistem
serbest bırakıldığında T
ip gerilmesi kaç N olur?
2
(g= 10 m/s )
T
k=0,4
2
(g= 10 m/s )
2 kg
2kg
T
A) 12,2
4 kg
A) 81
B) 70
C) 48
B) 14,4
D) 28
E) 14
k= 0,2
2m
T1
T2
A) 9
B) 12
C)
4
7
D)
3
10
E)
1
3
m
5
16
B)
4
5
C)
1
5
D)
L
E)
1
16
N
M
K
k= 0,5
F
3m
2 kg
4m
6 kg
30
A)
D) 32
3m
2m
F
Şekildeki sistemler sürtünmesizdir. K’nın L’ye etkisi T1, N’nin M’ye etkisi T2’dir. T1/T2 oranı kaçtır?
Sürtünme sadece yatay zeminde ve katsayısı k=
0,5’tir. Sistem serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi
2
kaç N’dur? (g= 10 m/s )
9. SINIF
1
4
14)
2 kg
C) 24
4m
Şekildeki sistemler sürtünmesizdir. T1/T2 oranı
kaçtır?
10)
B) 20
E) 19
T2
F F
3m
m
A)
T
D) 18
13)
T1
5
6
C) 16
5m
m
A) 18
4 kg
T
2 kg
2
(g= 10 m/s )
(g= 10 m/s )
B)
E)16,8
9 kg
2m
2
1
4
D) 16,2
12) Sürtünmeli yüzeyde sistem serbest bırakılıyor.
k=0,2 olduğuna göre T
ip
gerilmesi
kaç
N’dur?
9) Şekildeki sürtünmesiz sistem
serbest bırakılıyor. T1/T2 oranı
kaçtır?
A)
C) 15,2
E) 44
151
5
7
B)
15
14
C)
3
2
D)
2
7
E)
3
4
FİZİK
NEWTON’UN HAREKET YASALARI
2 kg
15) Sürtünmesiz sistem serbest bırakıldığında ip gerilmesi 10N oluyor. M kütlesi kaç kg’dir?
18) Sürtünmeli sistem
serbest bırakılıyor.
T ip gerilmesi kaç
N’dur?
T= 10N
2
B) 1
C)
16) Şekildeki sürtünmesiz
sistemde sistemin iv2
mesi 2 m/s ’dir. m
kütlesi kaç kg’dir?
3
2
D) 2
T
A) 12
E) 3
B) 18
C) 20
2 kg
19) Sistem serbest bırakıldığında 2 kg kütleleri arasındaki ip
gerilmesi T oluyor. 2
kg ve 1 kg arasındaki K ipi koparsa,
2 kg kütleleri arasındaki ip gerilmesi kaç T olur?
5 kg
D) 24
E) 28
T
2 kg
K ipi
1 kg
2
(g= 10 m/s )
37
2
A)
Sin 37º= 0,6)
B) 3
k= 0,2
3 kg
m
(g= 10 m/s ,
A)3,5
1 kg
(g= 10 m/s )
M
1
3
2 kg
2
(g= 10 m/s )
A)
T
C) 2,5
D) 2
5
6
B)
4
3
C)
3
8
D)
7
9
E)
3
5
E) 1,5
20)
3 kg
T
7 kg
k= 0,5
30
17) Şekildeki sürtünmesiz
sistem serbest bırakılıyor. T ip gerilmesi kaç
N’dur?
2
Sistemde sadece yatay zemin sürtünmeli. T ip
2
gerilmesi kaç N’dur? (g= 10 m/s )
2 kg
FİZİK
B) 40
A) 15
5 kg
C) 35
B) 16
C) 21
D) 24
E) 28
3 kg
(g= 10 m/s )
A) 45
T
D) 30
1-A 2-D 3-B 4-B 5-E 6-A 7-C 8-C 9-D 10-A
11-E 12-C 13-A 14-B 15-D 16-C 17- C 18-B 19-A
20-C
E) 25
152
9. SINIF
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İŞ – GÜÇ – ENERJİ
ENERJİ
Bölüm - 4
Günlük hayatta çevremizi incelediğimizde, enerjinin
-
Doğalgaz
birbirinden farklı birçok biçimde olduğunu görürüz.
-
Odun
Oyuncak bir arabayı çalıştıran pildeki kimyasal enerji,
-
Nükleer enerji
elektrik enerjisine ve hareket enerjisine dönüşmektedir. Evdeki lamba, ütü gibi araçların çalışmasını sağ-
Enerji kaynaklarını bilinçsiz kullanmak, doğada büyük
layan elektrik enerjisidir.
bir tahribata yol açmaktadır. Hangi enerji kaynağını
Güneş en önemli enerji kaynağıdır.
kullanırsak kullanalım, bu kaynakları her zaman tasar-
Bu çağda, rüzgâr enerjisinden, gel-git enerjisinden,
ruflu kullanalım.
dalga enerjisinden yararlanılmaya başlanmıştır.
Ütü, elektrik enerjisini ısı enerjisine, mikser, elektrik
İŞ:
enerjisini hareket enerjisine, lamba, elektrik enerjisini
Fiziksel anlamda iş yapılabilmesi için uygulanan kuv-
ışık enerjisine dönüştürmektedir.
vet cismi hareket ettirebilmelidir.
Her geçen gün enerjiye duyulan ihtiyaç artmaktadır.
m
Teknolojik gelişmeler, enerjiye olan bağımlılığı daha
m
F
da artırmaktadır.
X
Enerji kaynaklarından en önemlisi güneşin yanında,
Uygulanan kuvvet, cisme X kadar yol aldırdığında bir
fosil yakıtlardan da yararlanılmaktadır.
iş yapmış olur. Yapılan iş, kuvvet ile cismin yer değiş-
— Fosil yakıtlar; Kömür, doğalgaz, petroldür.
tirme miktarının çarpımına eşittir.
Fosil yakıtların gün geçtikçe azalmakta olduğu ve biteceği tahmin edilmektedir.
W=F.X
Enerji kaynakları, yenilenebilir ve yenilemez enerji
kaynakları olarak ikiye ayrılır.
W: Yapılan iş (Joule)
Yenilenebilir Enerji Kaynarları:
-
Güneş enerjisi
F: Kuvvet (Newton)
-
Rüzgar enerjisi
X: Yer değiştirme miktarı (metre)
-
Okyanus enerjisi
-
Jeotermal enerji
-
Hidroelektrik enerjisi
-
Biyokütle enerjisi
-
Gel – git enerjisi
-
Hidrojen enerjisi
Joule = Newton . metre
İş yapılabilmesi için, uygulanan kuvvetin cismi
kendi doğrultusunda hareket ettirmesi gerekir.
Yenilemez Enerji Kaynakları:
-
Kömür
-
Petrol
9. SINIF
Bir çocuk çantayı yerden kaldırdığında bir iş yapıyor.
Çantayla yürüdüğü zaman fiziksel anlamda bir iş
yapmaz.
155
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
SÜRTÜNME KUVVETİ
POTANSİYEL ENERJİ
Sürtünme kuvveti, cismin hareketine zıt yönde oluşur
Cisimlerin bulundukları konuma göre sahip oldukları
ve hareket ettirici özelliği yoktur.
enerjidir.
Sürtünme kuvvetinden dolayı kayıp enerji, ısı enerjisi-
Barajlarda biriken su, potansiyel
ne dönüşür.
enerjiye sahiptir. şekildeki m küt-
● Cismin hareket edebilmesi için F ≥ fs olmalıdır.
leli cismin yere göre potansiyel
fs
enerjisi
F
m
m
E = m.g.h
K
m: Kütle (kg)
hareket eder.
g: Yerçekim ivmesi (m/s
F > fs olduğunda, cisim düzgün hızlanır.
2
yer
h: Yükseklik (m)
● Sürtünmeli yüzeyde kuvvet X kadar uygulandığında;
fs
h
E: Potansiyel enerji (joule)
F = fs ise cisme bir itme verildiğinde cisim sabit hızla
F
m
K
Yapılan net iş=kinetik enerjisi değişimi= (F – fs).X
Isıya dönüşen enerji = fs . X
2h
tansiyel enerjisi,
Sürtünme kuvveti = fs = k.N = k.mg
m
Şekildeki cismin yere göre po-
h
Ep = m.g.h bağıntısıyla hesapla-
yer
N: Yerin tepki kuvvetidir.
nır.
g: Yerçekimi ivmesi
h: Cismin kütle merkezinin yerden yüksekliği.
K: Sürtünme katsayısı
ÖRNEK
ÖRNEK
2 kg
F = 40N
k = 0,5
2m
K
2h
m
L
h
X = 20 m
Durgun haldeki cisme kuvvet 20 m uygulanıyor.
a) Kayıp enerji kaç Joule dir?
yer
b) Yapılan iş kaç Joule dir?
Şekildeki 2m ve m kütleli K ve L cisimlerinin yere
2
(g= 10 m/s )
göre toplam potansiyel enerjisi kaç m.g.h dır?
Çözüm
Çözüm
K ve L cisimlerinin kütle merkezlerine göre işlem ya-
fs = k.N = k.mg = 0,5.2.10 = 10 Newton
pacağız.
a) ws = fs.X = 10.20 = 200 Joule
Ep = mp
b) w = Fnet.X = (40 – 10).20 = 30.20 = 600 Joule
FİZİK
156
h
9
+ 2mg.2h = mgh
2
2
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
KİNETİK ENERJİ
GÜÇ:
Cisimlerin hızlarından dolayı sahip
m
Bir makinanın gücü, birim zamanda yaptığı iş olarak
ϑ
oldukları enerjidir. Şekildeki m küt-
tanımlanır.
leli ϑ hızıyla hareket eden aracın
kinetik enerjisi,
Güç =
1
EK = .m.ϑ2
2
P=
w
t
P=
F.X
t
P: Güç (watt)
F: Kuvvet (Ağırlık) (N)
ÖRNEK
2m
İş
Zaman
2ϑ
K
X: Yol (m)
4m
ϑ
L
t: Süre (s)
Şekildeki K ve L araçlarının kinetik enerjileri oranı
EK/EL kaçtır?
ÖRNEK
Çözüm
Bir motor, 50 N. luk yükü 4 saniyede 12 metre yükse-
1
1
2m(2ϑ)2 = 2m4ϑ2 = 4mϑ2
2
2
1
EL = 4mϑ2 = 2mϑ2
2
EK / EL = 2
EK =
ğe çıkarıyor. Motorun gücü kaç watt’tır?
Çözüm
P=
F.X 50.12
=
= 150 watt
t
4
ÖRNEK
20 m/s hızla gi-
500 kg
20 m/s
den 500 kg kütleli
aracın
VERİM:
kinetik
Bir sistemin yaptığı işin, harcadığı enerjiye oranı ola-
2
enerjisi kaç joule’dür? (g=10 m/s )
rak tanımlanır.
Çözüm
1
1
1
mϑ2 = 500.202 = 500.400
2
2
2
EK = 100000 joule = 100 kj
Verim =
EK =
ÖRNEK
Yapılan İş
Harcanan Enerji
ÖRNEK
Araç hızını 20 m/s den 30 m/s ye çıkarıyor. Aracın
Bir vinç, 600 joule enerji harcayarak 100 N.luk yükü 3
kinetik enerji değişimi kaç joule’dür?
metre yükseğe çıkarıyor. Vincin verimi % kaçtır?
Çözüm
Çözüm
∆EK = Eson - Eilk
Yapılan iş = F.X = 100.3= 300 joule
1
1
1
1
∆EK = mϑs2 − mϑi2 = 10.302 − 10.202
2
2
2
2
∆EK = 4500 − 2000 = 2500 joule
9. SINIF
Verim =
157
300 1
=
600 2
verim = %50
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
40 N
5 kg
F = 22 N
37
5 kg
X = 10 m
X= 4 m
Bir cisme kuvvet şekildeki gibi uygulanıyor. 10 metre
sonunda yapılan iş kaç joule’dur? (Sürtünme yok)
5 kg lık cisme kuvvet 4 metre uygulanıyor. Yapılan iş
kaç joule’dur?(Sürtünme yok)
Çözüm
Çözüm
24 N
w=F. X
40 N
w = 22.4 = 88 Joule
37
32 N
5 kg
ÖRNEK
50 N
ürtünmesiz
ortamda
4 kg
cisme 45 N’luk kuvvet
w = F . X,
F = 45 N
12 metre boyunca uygu-
w = 32 .10
w = 320 Joule
12 m
lanır. Cismin 12 metre
sonunda enerjisi kaç
joule’dur?
Çözüm
İ
ÖRNEK
ş = Kuvvet . Yol
w=F.X
F= 15N
9 kg
= 45.12 = 540 Joule
53
20 m
9 kg lık cisme kuvvet şekildeki gibi uygulanıyor . 20
ÖRNEK
20 N
8 kg
metre sonunda yapılan iş kaç joule ‘dur? (Sürtün50 N
me yok)
5m
Çözüm
Sürtünmesiz ortamda 8 kg lık cisme kuvvetler şekilde-
12 N
ki gibi aynı anda uygulanıyor. 5 metre sonunda yapılan iş kaç joule’dur?
9N
w = F . X,
w = 9 . 20
w = 180 joule
Çözüm
w = Fnet . X = (50 – 20) . 5 = 30 . 5 = 150 Joule
FİZİK
158
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
Kuvvet- Yol grafiği
F(N)
verilen cismin (0-8)
F(N)
Kuvvet - Yol grafiği
verilen cismin,
20
metre arasındaki Ki-
18
(0-7 ) metre arasındaki
netik enerji değişimi
kinetik enerji değişimi
(m)
kaç joule’dur?
0
4
8
10
kaç joule’dür?
X
0
X (m)
7
Çözüm
F-X grafiğinde alan yapılan işi, yani Kinetik enerji değişimini verir.
w = 20.4 +
Çözüm
Grafiğin alanı, kinetik enerji değişimini verir.
20.4
= 80 + 40 = 120 joule
2
∆EK =
ÖRNEK
D
urgun haldeki 2 kg
kütleli cisme uygulanan F-X grafiği
yandaki gibidir. 20
metre sonunda
yapılan iş kaç
10 + 18
.7 = 98 joule
2
F(N)
30
15
0
20 X (m)
10
ÖRNEK
joule’dir?
M ve K cisimleri şekildeki
Çözüm
konumdan serbest bırakılı-
A
yor. K cismi yere çarptığı
lan, yapılan iş kadardır.
30 + 15
.10 + 15.10 = 225 + 150 = 375 joule
W=
2
anda, M cisminin kinetik
enerjisi kaç mgh olur?
(Sürtünme yok)
3m
5m
M
ÖRNEK
yer
4kg kütleli cisme
Çözüm
40
min enerjisi kaç
0
1
1
3mϑ2 + 5mϑ2
2
2
1
2
2
2mgh = 4mϑ
ϑ = gh
2
1
1
1
3
2
EM = 3mϑ = 3m gh = mgh
2
2
2
4
3
EM = mgh
4
3mgh + 5mgh = 3mg.2h +
20
X (m)
joule olur?
Çözüm
E=
1
4.102 + 40.5 =200 + 200 = 400 joule
2
9. SINIF
İ
lk enerji = Son enerji
grafiği verilmiştir. 5
m. Sonunda cis-
h
İ
F(N)
lk hızı 10m/s olan
uygulanan F – X
K
159
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
X cismi 8 kg, Y cismi 4
8 metre yükseklikten 2 m/s
kg. Sistem serbest bı-
hızla atılan cismin, yatay-
rakıldığında X cismi-
dan geçerken hızı kaç m/s
nin yere çarpma kine-
dir? (sürtünme yok, g= 10
5 kg
2 m/s
8m
2
tik enerjisi kaç joule
m/s )
8 kg
dür? (Sistem sürtün-
yatay
X
2
mesiz, g= 10 m/s )
Çözüm
1m
Y
İ
lk enerji = Son enerji
4 kg
1
1
2
mϑilk
= mϑ2son
2
2
1
1
10.8 + .22 = .ϑ2son
2
2
mgh +
1m
yer
Çözüm
ϑ = 2 41 m / s
E ilk = E son
1 2 1 2
8ϑ + 4ϑ + 4.10.3
2
2
40
2
2
80 = 6ϑ
ϑ =
3
1 2 1 40 160
E x = 8ϑ = 8.
=
joule
2
2
3
3
8.10.2 + 4.10.1 =
ÖRNEK
ÖRNEK
R
m
C ve K cisimleri serbest
ϑ
K
bırakılıyor. Cisimler yan
12m
yana geldiğinde K’nın
7m
hızı kaç m/s dir? (sürtünme yok)
10 kg
C
K noktasından ϑ hızıyla atılan cisim R noktasında du2m
5 kg
ruyor. Sistem sürtünmesiz olduğuna göre ϑ hızı
kaç m/s dir?
K
1m
Çözüm
yer
1
mϑ 2 = mgh
2
1
10.7 + ϑ 2 = 10.12
2
Çözüm
mgh +
5.10.1 + 10.10.3 = 5.10.2 + 10.10.2 + EK + EC
50 =
1 2 1
5ϑ + 10.ϑ2
2
2
ϑ=
20
m/s
3
FİZİK
ϑ2
= 120
2
ϑ = 10 m / s
70 +
160
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
Sürtünmesiz
K ve L cisimleri şekildeki gibi
dengededir. Yere göre potansiyel
enerjileri
oranı
EK
kaçtır?
EL
6 kg
ortam-
da, yerden 4 metre
m
yükseklikten serbest
6 kg
bırakılan K cisminin,
yere çarpma hızı kaç
2
K
m/s dir? (g= 10 m/s )
4m
5T
K
2T
h
L
h
Yer
yer
Çözüm
Çözüm
K cismi yere çarptığı anda, K ve M cisimleri hızları eşit
ML = 2T
E K = 3T.2h
M K = 3T
E L = 2T.h
EK
6
= =3
EL
2
olur.
E ilk = E son
ÖRNEK
1
1
6.10.4 = 6ϑ 2 + 6ϑ 2
2
2
X ve Y cisimlerinin zemine göre potansiyel enerjileri eşittir.
Kütleleri oranı mX/mY kaçtır?
240 = 6ϑ 2
ϑ 2 = 40
Y
2h
ϑ = 2 10 m / s
X
3h
yer
ÖRNEK
Çözüm
2T
3T
4T
Y
X
Z
2h
h
potansiyel enerjilerini sıralayınız?
İ
mX
5
=
mY
3
Sekil -I
E1
Sekil -II
E2
Yer
Çözüm
p gerilmesi cismin ağırlığını gösterir
E1 = mg.1,5h + mg.3,5h = 5mgh
EY > EZ > EX
E2 = mg.0,5h + mg.2,5h = 3 mgh
EY = 3T.2h
E1 5
=
E2
3
EZ = 4T.h
9. SINIF
Mx.g.3h = mY.g.5h
Özdeş iki cisim
Şekil –I ve Şekil
–II deki gibi üst üste konuluyor. Yere
göre potansiyel
enerjileri oranı
E1/E2 kaçtır?
X, Y, Z cisimleri şekildeki gibi dengededir. Yere göre
EX = 2T.h
EX = EY dir
ÖRNEK
h
yer
Çözüm
Ep = m.g.h
161
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
a
a
a
a
Kuvvet
a
a
2F
a
Sekil -I
E1
F
Yer
Sekil -II
E2
Yol
0
X
Bir kenarı a olan özdeş küpler, şekillerdeki gibi üst üs-
2X
3X
te konuluyor. Yere göre potansiyel enerjileri E1 ve
Kuvvet – yol grafiği verilen durgun haldeki aracın
E2 dir. E1/E2 oranı kaçtır?
kinetik enerjisi hangi aralıklarla artmıştır?
Çözüm
a
a
3
5
+ mg + m.g. a = mga
2
2
2
2
a
a
a
3
3
5
E 2 = mg + mg + mg + mg a + mg a + mg a
2
2
2
2
2
2
E 2 = 7mga
E1 = mg.
Çözüm
F – X grafiğinde alan kinetik enerji değişimini verir.
I, II, III aralıklarında alan sürekli artmıştır.
E1
5
=
E 2 14
Bütün aralıklarda kinetik enerji artmıştır.
II. Yol
a
3
5
E1 = mg .2 + mg a = mga
2
2
2
a
3
5
E 2 = mg .3 + mg a.2 + mg a = 7mga
2
2
2
E1
5
=
E 2 14
ÖRNEK
K
2 kg
1,5 m
ÖRNEK
Durgun halden harekete
geçen bir cismin kuvvet –
fs = 5N
F(N)
Şekilde sadece yatay zemin sürtünmeli ve fs= 5N’dur.
20
yol grafiği şekildeki gibidir. Cismin kinetik enerjisi 8 s. sonra kaç joule
K noktasından serbest bırakılan cisim, yeterince
0
4
8
uzun yatay zeminde en fazla kaç metre yol alabi-
X(m)
lir?
olur?
Çözüm
Çözüm
mgh = fs.X
Kuvvet – Yol grafiğinde alan yapılan işi verir. Grafiğin
2.10.1,5=5.X
alanı= 40 + 80 = 120 joule.
X= 6m
FİZİK
162
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
Sürtünmesiz ortamda sistem serbest bırakılıyor. Y
2 kg
X cismi yere çarptığında
X
Y nin hızı kaç m/s olur?
cismi 2 metre yol gitti-
Y 3 kg
ğinde X’in kinetik ener-
2 kg
Y
jisi kaç joule olur?
4 kg
yer
X
2m
1m
Çözüm
Sistem serbest bırakıldı-
2 kg
ğında X ve Y nin hızları
X
Çözüm
Cisimlerin hızları eşittir. Enerji eşitliğini yazalım,
eşit olur. Aynı ipe bağlı
oldukları için enerji eşitli-
Y
3 kg
ğini yazalım,
3.10.2 =
4.101 + 2.102 =
2m
1 2 1 2
3ϑ + 2ϑ
2
2
Buradan ϑ hızını bulalım.
ϑ2 =
20
3
ϑ=
20
3
1 2 1 2
4ϑ + 2ϑ + 2.10.3
2
2
5 2
ϑ
ϑ 2 = 24
2
1
1
= mϑ 2 ' den E X = .2.24 E X = 24 joule
2
2
60 =
EX
ÖRNEK
ÖRNEK
Sürtünmesiz sis-
m
K
tem serbest bırakıY
lıyor. Y cismi yere
çarptığında X’in
kinetik enerjisi
M
6 kg
T
6h
X
2h
5m
37
3h
yer
kaç joule dir?
Sürtünmesiz ortamda m kütleli cisim K’dan serbest bırakılıyor. Cismin M’deki kinetik enerjisinin, T’deki yere
göre potansiyel enerjisine oranı EM/ET kaçtır?
Çözüm
Enerji eşitliğini yazalım.
ϑ
Cisimlerin
X
hızları eşit olur.
Çözüm
6 kg
mg6h = EM + mg2h
37
37
4m
ET = 3mgh
Y
EM
4
=
ET
3
ϑ
6.10.5 =
1 2
1
4ϑ + 4.10.3 + 6.ϑ 2
2
2
300 = 2ϑ 2 + 120 + 3ϑ 2
2
ϑ = 36
9. SINIF
1
mϑ 2
2
1
= 4.36
2
= 72 joule
EX =
EX
EX
EM = 4mgh
163
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
8 kg
Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. Y cisminin
4 m/s
yere çarptığında
X= 2m
K
kinetik
L
enerjisi
kaç mgh olur?
fs= 24N
Y
X
8 kg kütleli cisim P noktasından 4/ms hızla geçiyor.
m
h
30
Yolun yalnız KL bölümü sürtünmeli ve sürtünme kuv-
Çözüm
veti 24N.dur. cismin L’den çıkış hızı kaç m/s dir?
Y cisminin enerjisinde azalma olduğu için;
mgh = mg
Çözüm
h
+ EK + EK
2
h
= 2E K
2
1
E K = mgh.
4
mg
1
1
mϑ12 = fs.X + mϑ12
2
2
1
1
8.4 2 = 24.2 + 8.ϑ 32
2
2
64 = 48 + 4ϑ 32
ϑ s = 2m / s
ÖRNEK
ÖRNEK
10F
F1
5F
2L
m
37
53
2m
F2
h
L
W1
F3
h
h
4L
W2
W3
Özdeş cisimler F1, F2, F3 kuvvetleri ile sabit hızla h
W1
yüksekliğine çıkartılıyor. Yapılan işler ve kuvvetler
W2
arasındaki ilişki nedir?
Sürtünmesiz düzlemde kütlelere kuvvetler t süre uygulanıyor. Yapılan işin oranı W1/W2 kaçtır?
Çözüm
W1 = mgh
W1 = W2 = W3
Çözüm
1
1 4F 2
W1 = 4F.X = 4F. at 2 = 4F.
.t
2
2 m
1
1 6F 2
W2 = 6F.X = 6F. at 2 = 6F.
.t
2
2 2m
W1 8
=
W2
9
FİZİK
W2 = mgh
F2 > F1 > F3
W3 = mgh
F1 = mg. sin α : mg.
h
2L
h
L
h
F3 = mg.
4L
F2 = mg.
164
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
Şekildeki sistem F kuvveti etkisi ile sa-
R
bit hızla yan yana getiriliyor. F’nin
yaptığı iş kaç mgh dır?
P
m
Y
h
E
2h
F
K
X
L
M
N
Şekildeki sistemde noktalar arası eşit uzaklıkta ve iki
3m
nokta arasındaki sürtünmeden dolayı kayıp enerji ay-
Çözüm
nıdır. L’den E kinetik enerji ile atılan cisim R’ye kadar
Sistemin sabit hızla yan yana
çıkıp, dönüşte M’de duruyor. Cismin R noktasındaki
gelmesi için,
yere göre potansiyel enerjisi kaç E’dir?
F = 2mg olmalı,
w = F.X
h
X
w = 2mg.h
Çözüm
m
E = 7 ws. (E, 7 sürtünmeli yolda harcanıyor)
3m
h
Cevap = 2mgh
Y
E = ER + 4 ws
F=2mg
E = ER +
4
E
7
ER = E −
4
3
E= E
3
7
ER =
3
E
7
ÖRNEK
K
5h
E= mgh
ÖRNEK
L
2h
N
Yatay
h
konum-
0
dan serbest bı-
M
2m
ip
4 kg
yatay
rakılan cismin,
K noktasından mgh kinetik enerji ile atılan cisim N
düşeyden
noktasında duruyor. Sistemde sadece LM arası sür-
ge-
çerken hızı kaç
tünmelidir. Aynı cisim L’den 6 mhg kinetik enerji ile
m/s dir?
atılırsa, M’den sonra en fazla kaç h yükselir?
ϑ= ?
Düşey
Çözüm
Çözüm
mgh =
mgh + 5mgh = ws + mgh
ws = 5mgh
1
mϑ 2
2
1 2
ϑ
2
1
10.2 = ϑ 2
2
g.h =
1
6mgh + 2mgh = ws + mgh
1
8mgh = 5mgh + mhg
h = 3h
ϑ 2 = 40
Cevap = 3h
ϑ = 2 10 m / s
1
9. SINIF
165
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÖRNEK
ÖRNEK
4 kg
K
L
m= 1 kg
K
5m
L
E
5m
h=?
2m
M
4m
fs= 10N
Sürtünmesiz ortamda K’dan E kinetik enerji ile gönde-
K noktasından serbest bırakılan cisme sadece LM
rilen cisim L noktasında duruyor. E kaç joule’dür?
arasından 10 N luk sürtünme kuvveti etki ediyor.
(g= 10 m/s )
2
Cisim M noktasından sonra, yerden en fazla kaç met2
Çözüm
re yüksekliğe çıkar? (g= 10 m/s )
E + mgh1 = mgh2
Çözüm
E + 1.10.2 = 1.10.5
mgh1 = fs.X + mgh2
E = 30 J
4.10.5 = 10.4 + 4.10.h2
200 = 40 + 40h
h = 4m.
ÖRNEK
m
ÖRNEK
2m Y
X
K
L
h
4h
5 kg
Yatay
F= 60N
4m
P
R
1m
fs= 40N
Yatay
Sürtünmesiz ortamda X ve Y cisimleri K ve L noktalaS
veti 40 N.dur.
rından serbest bırakılıyor. Cisimlerin yataydan geçϑ
me hızları oranı X kaçtır?
ϑY
Durgun haldeki cisme kuvvet P’den R’ye kadar uygu-
Çözüm
lanıyor ve R’de kaldırılıyor. Cismin S’den çıkış kine-
mgh =
Şekilde sadece RS arası sürtünmeli ve sürtünme kuv-
tik enerjisi kaç joule’dür?
1
mϑ 2X
2
2mg4h =
Çözüm
ϑ2
1
= X
8 2ϑ 2
Y
F.X = fs.X + EK
60.4 = 40.1 + EK
ϑX 1
=
ϑY 2
EK = 200 J
FİZİK
1
2mϑ 2Y
2
166
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ DOĞRU VE YANLIŞ OLARAK İŞARETLEYİNİZ.
( ) 1. Odun, fosil yakıtlara örnektir.
( ) 12. Doğal gaz yenilenebilir enerji kaynaklarındandır.
( ) 2. Rüzgar enerjisi yenilenebilir enerji kaynaklarındandır.
( ) 13. Bir motorda harcanan enerjinin, motora verilen
enerjiye oranı motorun verimini verir.
( ) 3. Güneş enerjisi, yenilenemez enerji kaynaklarındandır.
( ) 14. İş yapabilme yeteneğine güç denir.
( ) 4. Joule, güç birimidir.
( ) 15. Bir cisme uygulanan kuvvet, cismi hareket ettiremese de iş yapmış olur.
( ) 5. Sıkıştırılmış yaydaki enerji, yay potansiyel enerjisidir.
( ) 16. Güç, skaler bir büyüklüktür.
( ) 6. Güç, birim zamanda yapılan iş olarak tanımlanabilir.
( ) 17. İş, temel bir büyüklüktür.
( ) 7. Bir cismin kinetik ve potansiyel enerjileri toplamına mekanik enerji denir.
( ) 18. Sürtünmesiz ortamda, yatay zeminde, zemine
paralel olarak cisme kuvvet etki ederse, kuvvet iş
yapar.
( ) 8. Newton X metre = Joule
( ) 19. Kullanmadığımız odaların ışıklarını kapalı tutmalıyız.
( ) 9. Kilowatt – saat enerji birimi olarak kullanılmaktadır.
( ) 20. Yatmadan önce, televizyonumuzu stand – by
konumunda bırakmalı düğmesinden kapatmamalıyız.
( ) 10. Sürtünme kuvvetinden dolayı oluşan kayıp
enerji ısı enerjisine dönüşür.
1-Y 2-D 3-Y 4-Y 5-D 6-D 7-D 8-D 9-D 10-D
11-D 12-Y 13-D 14-Y 15-Y 16-D 17-Y 18-D
19-D 20-Y
( ) 11. Kömür ve petrol fosil yakıttır.
9. SINIF
167
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN CEVAPLARI YAZINIZ.
1. Jeotermal enerjisi ………………… bir enerji kaynağıdır.
13. Enerji kaynaklarının hızla tükenmemesi için, evlerimizde de, işyerlerinde de enerjiyi ………………..
kullanmalıyız.
2. Kömür ve doğal gaz ……………….. enerji kaynaklarındandır.
14. Hidrojen enerjisi ……………….. enerji kaynaklarındandır.
3. ……………….. kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine
dönüştürür.
15. ……………….. gün geçtiktçe azalmaktadır.
4. Enerji tasarrufu için evlerde düşük ………………..
lambalar kullanmalıyız.
16. Atom çekirdeğinin parçalanması ile açığa çıkan
enerjiye ……………….. enerji denir.
5. Fosil yakıtlar, termik santralden ………………..
ısınmaya sebep olmaktadırlar.
17. Çevre kirliliğini önlemek ve küresel ısınmayı
azaltmak için ……………….. ……………….. araçlarını kullanmalıyız.
6. Yatay düzlemde hareket eden bir cismin sahip olduğu enerjiye ……………….. enerji denir.
18. ……………….. canlıların yaşaması için gerekli,
temiz bir enerji kaynağıdır.
7. Sürtünmesiz ortamda, yerden belirli bir yükseklikten serbest bırakılan cismin ……………….. enerjisi artar.
19. Enerjinin ……………….. kullanılmaması ülke ekonomisine zarar verir.
8. Enerji bir biçimden başka bir biçime dönüşse de
toplam
enerji
sabit
kalır.
Bu
duruma
……………….. yasası denir.
20. Sürtünme kuvveti, yatay düzlemde hareket eden
cisimlerin kinetik enerjisini ………………..
9. Nükleer enerji atıklarının ……………….. olması,
canlılar için bir tehdittir.
10. ……………….. santraller, potansiyel enerjiyi hareket enerjisine, oradan elektrik enerjisine dönüştürür.
1- Yenilenebilir
2 - Yenilenemez
3 – Pil (Akü)
4- güçte
5- Küresel
6- Kinetik
7- Kinetik
11. ……………….. santraller, kimyasal enerjisi ısı, hareket ve oradan elektrik enerjisine dönüştürür.
8- Enerjinin Korunumu
9- Radyoaktif
10- Hidroelektrik
11- Termik
12- Fosil
13- Tasarruflu
14- Yenilenebilir
15- Fosil yakıtlar
16- Nükleer
17- Toplu taşıma 18- Güneş
19- Tasarruflu
20-Azaltır
12. ……………….. yakıtlar çevre kirliliği oluşturur.
FİZİK
168
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÇÖZÜM:
TEST A
1)
80 kg
F= 120N
Sürtünmesiz ortamda, durgun haldeki 80 kg’lık
araca 120 N.luk kuvvet 15 metre uygulanıyor.
Aracın 15 metre sonundaki kinetik enerjisi kaç
joule’dür?
(1800)
ÇÖZÜM:
2)
100 kg
F= 64 N
Sürtünmesiz ortamda durgun haldeki araca kuvvet
şekildeki gibi uygulanıyor. 50 metre sonunda
aracın hızı kaç m/s olur?
(8)
3)
ÇÖZÜM:
Şekil-I
Şekil-II
Üç özdeş küp, şekillerdeki gibi konuluyor. ŞekilI’deki küplerin yere göre toplam potansiyel enerjisi
E1, şekil-II’deki küplerin yere göre toplam potansiyel enerjisi E2 dir. E1/E2 oranı kaçtır?
5
 
9
4)
ÇÖZÜM:
2T
3T
4T
S
h
T
h
R
h
Yer
S, T, R cisimleri şekildeki gibi dengededir. Bu cisimlerin yere göre potansiyel enerjilerini sıralayınız?
9. SINIF
(ES = ET > ER)
169
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
5)
ÇÖZÜM:
8T
3T
C
2h
M
h
Yer
M ve C cisimleri şekildeki gibi dengededir. İpler
kesildiğinde, cisimlerin yere çarpma kinetik enerjileri oranı EM/EC kaçtır?
8
 
9
6)
ÇÖZÜM:
2T
4T
6T
F
3h
h
M
h
K
Yer
F, K, M cisimleri şekildeki gibi dengededir. İpler
kesildiğinde cisimlerin yere çarpma hızlarını
sıralayınız?
(ϑF > ϑM > ϑK)
7)
ÇÖZÜM:
24 cm
Bir çocuk, boyutları 24 cm olan küplerle, uzunluğu
120 cm, yüksekliği 72 cm olacak şekilde küpleri birer sıra dizerek duvar yapıyor. Bir küpün kütlesi
0,5 kg olduğuna göre, çocuğun yaptığı iş kaç
2
joule’dür? (g= 10 m/s )(Küplerin hepsi yerde)
(18)
8) C ve K cisimleri şekildeki
gibi dengededir. Cisimlerin yere göre potansiyel
enerjileri oranı EC/EK
kaçtır?
ÇÖZÜM:
9T
K
2h
C
3T
FİZİK
2
 
5
3h
170
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
ÇÖZÜM:
TEST B
1) Bir çocuk 20 kglık yükü 1
dakikada 12 metre yüksekliğe çıkartıyor. Çocuğun
gücü kaç watt’tır?
2
(g= 10 m/s )
20 kg
(40)
ÇÖZÜM:
2)
Motor
60 kg
Bir motor 60 kglık bir yükü 20 saniyede 15 metre
yüksekliğe çıkarıyor. Motorun gücü kaç watt’tır?
2
(g= 10 m/s )
(450)
3) Bir asansör motoru 500
joule enerji harcayarak
20 kg kütleli kabini 2
metre yüksekliğe çıkartıyor. Motorun verimi
2
% kaçtır? (g= 10 m/s )
ÇÖZÜM:
Motor
(%80)
4)
ÇÖZÜM:
9 kg
F= 36N
60
4m
Sürtünmesiz düzlemde durgun haldeki cisme kuvvet şekildeki gibi uygulanıyor. 4 metre sonunda
cismin hızı kaç m/s olur?
(4)
9. SINIF
171
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
5)
ÇÖZÜM:
F(N)
10
5
X(m)
0
4
8
12
16
20
Sürtünmesiz yatay düzlemde m= 2kg kütleli cisme
uygulanan Kuvvet – Yol grafiği verilmiştir. 20 metre sonunda cismin kinetik enerji değişimi kaç
joule olur?
(140)
6)
ÇÖZÜM:
F(N)
15
10
X(m)
0
10
20
30
Sürtünmesiz yatayda, durgun haldeki 10 kg kütleli
cisme uygulanan kuvvet – Yol grafiği verilmiştir. 30
metre sonunda cismin hızı kaç m/s olur?
(5 3 )
ÇÖZÜM:
30 kg
7) Bir yüzücü, 5 metre yükseklikten kendini serbest bırakıyor. Yüzücünün havuz suyuna ayakları kaç joule’lük
kinetik enerji ile çarpar?
5m
(1500)
Havuz
8)
ϑ= 4 m/s
2 kg
ÇÖZÜM:
ϑ= 8 m/s
F
F
6m
K
M
Sürtünmesiz yatay düzlemdeki 2 kg kütleli cisme
kuvvet K’dan M’ye kadar uygulandığında cismin
hızı 4 m/s’den 8 m/s’ye çıkıyor. F kuvveti kaç
Newton’dur?
FİZİK
(8)
172
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4)
TEST - 1
2m
F
1)
B
A
3m
2m
5F
Y
12X
Sürtünmesiz ortamda Y ve T cisimlerine kuvvetler
şekildeki gibi uygulanarak 6x ve 12x yol aldırıyor.
Bu yollar sonunda yapılan işler oranı kaçtır?
5
4
B)
1
2
C)
3
5
D)
4
9
E)
6X
Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan cisme
F kuvveti A noktasından C noktasına kadar uygulanıyor. Cismin B noktasındaki kinetik enerjisi
E ise, C noktasındaki kinetik enerjisi kaç E’dir?
4F
T
6X
A)
C
2X
A) 2E
B) 3E
C) 4E
D) 6E
E) 8E
5
8
5) Aynı hizada durmakta olan m ve
2m kütleli cisimlere
kuvvetler şekildeki
gibi
uygulanıyor.
L’den
geçerken
hızları oranı kaçtır?
2)
5 kg
F= 12N
12F
m
K
L
6F
2m
K
L
15m
A) 1
Sürtünmesiz yatay düzlemde kuvvet şekildeki gibi
durgun haldeki cisme 15 metre yol aldırıyor. Cismin 15 metre sonunda kinetik enerjisi kaç joule
dür?
A) 180
B) 200
C) 220
D) 250
B) 2
C)
D) 3
2
E)
3
E) 300
6)
4m
K
3)
Kuvvetlerin |KL| ve |PR| noktaları arasında yaptıkF
ları işler eşit olduğuna göre, 1 oranı katır?
F2
Sürtünmesiz yatay yolda 8 kg kütleli cisim 20
newton'luk kuvvetle 25 metre çekiliyor. Kuvvetin
2
yaptığı iş kaç joule’dur? (g= 10 m/s )
9. SINIF
D) 400
Şekil - II
Durgun haldeki cisimlere F1 ve F2 kuvvetleri uygulanıyor.
25 m
C) 500
R
3x
Şekil - I
F= 20N
B) 600
F2
L P
2x
8 kg
A)750
3m
F1
(Ortam sürtünmesiz)
A)
E) 60
173
1
2
B) 2
C)
4
3
D)
3
2
E)
8
9
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
7)
ϑ= 10 m/s
10)İlk hızı 10 m/s 2 kg
olan 2 kg lık
F= 50N
cisme, K dan L
6m
ye kadar kuvvet
K
uygulanıyor.
.
Cismin L deki hızı kaç m/s olur?
(Ortam sürtünmesiz)
F
m
M
X
3X
L
Sürtünmesiz yatay düzlemde K noktasında durmakta olan cisme kuvvet yatay olarak M noktasına
kadar uygulanıyor. Cismin kinetik enerjisi L noktasında EL, M noktasında EM ise, EL/EM oranı kaçtır?
A) 1
B)
2
3
C)
1
2
D)
1
4
E)
A) 8
B) 10
C) 12
D) 15
L
E) 20
1
3
11)
2 kg
4 kg
8)
2m
2m
K
m
F
2F
K
L
F2
L
4F
M
2m
4X
5m
Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan K ve
L cisimlerine F1 ve F2 kuvvetleri 2 metre ve 5 metre yol aldırıyor. Bu yollar sonunda kuvvetlerin yaptıkları işler eşit ve 30 joule olmaktadır. F1/F2 oranı
kaçtır?
L
3X
F1
2X
Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan K, L,
M, cisimlerine uygulanan F, 2F, 4F kuvvetleri cisimlere, 3X, 4X, 2X yol aldırıyor.
Kuvvetlerin yaptıkları işler EK, EL, EM ise, bu işler arasındaki ilişki nedir?
A)
3
2
5
2
B)
C)
4
3
D)
1
2
E) 2
A) EK = EL = EM B) EK > EL > EM C) EM = EL >EK
D) EL > EM > EK E) EM > EL > EK
12)
m
m
2F
F
K
L
9)
2m
m
m
3F
4F
K
L
2m
2F
M
Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan K ve
L cisimlerine F ve 2F kuvvetleri uygulanıyor. K
cisminin 2 metre yolu sonunda kinetik enerjisi 10
joule ise, L cisminin 3 metre sonunda kinetik
enerjisi kaç joule olur?
L
X1
X2
X3
Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan K, L,
M cisimlerine 3F, 4F, 2F kuvvetleri X1, X2, X3 yolu
boyunca uygulanıyor. Bu yollar sonunda cisimlerin
kinetik enerjileri eşit olduğuna göre; X1, X2, X3 yollarının uzunlukları arasındaki ilişki nedir?
A) X3 > X2 > X1 B) X3 > X1 > X2
D) X1 = X3 > X2
FİZİK
3m
A) 20
C) X1 > X2 > X3
B) 24
C) 28
1-E 2-A 3-C 4-C 5-B
10- E 11-B 12-D
E) X1 = X2 = X3
174
D) 30
6-D
E) 60
7-D 8-C 9-B
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4)
TEST - 2
4F
m
X
1)
60
P
K
4d
F= 40N
2m
Y
4 kg
53
L
6m
Sürtünmesiz yatay düzlemde durgun haldeki cisme kuvvet K’ dan M’ ye kadar uygulanıyor.
Kuvvetin
yaptığı
iş
kaç
joule'
dür?
(sin 53°= 0,8; cos 53°= 0,6)
A) 72
B) 122
C) 144
D) 168
R
5d
Sürtünmesiz ortamda X ve Y cisimlerine kuvvetler
şekildeki gibi K-P ve L-R arasında uygulanıyor .
Cisimlerin P ve R deki kinetik enerjileri oranı
EP/ER kaçtır?
M
K
6F
A)
4
15
5
3
B)
C)
3
4
D)
2
5
E)
4
5
E) 288
5)
4 kg
6 m/s
2) Sürtünme sa- m= 6 kg
dece K – L
ϑ= 7 m/s
arasındadır. 7
8m
m/s
hızla
fs=
10N
gönderilen
K
L
cismin, sürtünmeli yolu geçince kinetik enerjisi kaç joule
olur?
A) 67
B) 72
C) 78
D) 84
2m
K
L
Şekilde sadece K – L arası sürtünmeli ve sürtünme kuvveti 20 Newtondur. K’dan 6 m/s hızla geçen cisim, L’den kaç m/s hızla çıkar?
A) 2 2
B) 5
C) 4
D) 2
E)1
E) 93
6)
5 kg
3)
ϑ= 10 m/s
2kg ϑ = 8 m/s
1
ϑ2= 2 m/s
5m
K fs= 10N
X
K
L
9. SINIF
B) 70
C) 60
D) 50
L
Sürtünme sadece K-L arasında ve sürtünme kuvveti 10 N dur. 10 m/s hızla gönderilen cismin,
sürtünmeli yolu geçince hızı kaç m/s dir?
Sürtünmeli zeminde K’dan 8 m/s hızla atılan cisim,
L’den 2 m/s hızla geçiyor. Cismin K – L arasında
kayıp enerjisi kaç joule’dür?
A) 85
ϑ
A)
E) 35
175
5
B) 4 2
C) 5 3
D) 4 5
E) 2 3
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
7)
10)
8X
2X
5X
K
L
M
B)
7
5
C)
7
4
D)
7
3
E)
L
3X
M
N
KL sürtünmesiz, LN sürtünmeli. K noktasında
durmakta olan cisme kuvvet uygulanıp M’de kaldırılıyor. Cisim N’de duruyor. Cisme etki eden
sürtünme kuvveti kaç F’dir?
A)
8
5
X
K
KL sürtünmesiz, LM sürtünmeli. Durgun haldeki m
kütlesine kuvvet K’dan L’ye kadar uygulanıyor.
Kuvvet L’de kaldırıldığında cisim M’de duruyor. Cisme etki eden sürtünme kuvveti kaç
F’dir?
A)
F
m
F
m
9
4
4
7
B)
5
3
C)
4
5
D)
3
4
E)
2
5
8)
11)
4 kg
5 kg
ϑ
10 m/s
60N
5m
K
L
k= 0,4
M
N
K
L
4m
8m
Sadece 5 metrelik yol sürtünmeli ve sürtünme katsayısı k = 0,4’dür. K’dan 10 m/s hızla atılan cismin N’den geçerken hızı kaç m/s dir?
A)
70
B)
60
C)
50
D)
30
N
12m
Şekilde, K – L arası sürtünmesiz, L – N arası sürtünmelidir. 5 kg kütleli cisme kuvvet K’dan L’ye
kadar uygulanıp, L’de kaldırıldığında, cisim M’de
duruyor. Cisme L – M arası etki eden sürtünme
kuvveti kaç Newton’dur?
E) 10
A) 15
9) Sürtünmesiz yatay
düzlemde durgun
haldeki cisme
7 kg
kuvvet şekildeki
gibi uygulanıyor. 5
metre sonunda
cismin kinetik
enerjisi kaç joule dür?
M
B) 18
C) 25
D) 30
E) 35
60N
37
5m
(sin 37°= 0,6; cos 37°= 0,8)
A) 180
FİZİK
B) 240
C) 300
D) 460
1-C 2-A 3-C 4-A 5-C
10- D 11-D
E) 900
176
6-D
7-A 8-B 9-B
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
3)
TEST - 3
2m
1)
5m
Pınar
40 kg
Baraj
At arabası
Pınar, 40 kg kütleli bir cismi, eğik düzlem yardımıyla 2 metre yüksekliğe sabit hızla çıkarıyor. Pı2
narın yaptığı iş kaç joule’dür? (g= 10 m/s , ortam sürtünmesiz)
Şekil - I
Şekil - II
A) 600
Kayan Çocuk
B) 800
C) 1000
D) 1500
E) 2000
4)
Şekil - III
Şekil – I: Barajda biriken su
X
Y
m
2m
Z
3m
Şekil – II: At arabasını çeken at
Şekil – III: Karda kayan çocuk
h
h
h
Yukarıdaki olaylardan hangileri bir enerjiye sahiptir?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
Aynı yükseklikten serbest bırakılan X, Y, Z cisimlerinin yere çarpma hızlarını sıralayınız?
C) I ve II
E) I, II ve III
A) ϑX = ϑY = ϑZ
2)
B) ϑZ > ϑY > ϑX
C) ϑX > ϑY > ϑZ
D) ϑY > ϑZ > ϑX
E) ϑZ > ϑX > ϑY
5)
Şekil - II
Şekil - I
II
I
Şekil - III
Şekil – I: Halter kaldıran çocuk
Şekil – I: Sırtında çantayı taşıyan çocuk
Şekil – II: Elinde yük taşıyan çocuk
Şekil – II: Bir yükü yukarıya çıkaran çocuk
Şekil – III: Kuyudan çıkrıkla su çıkaran çocuk
Şekil – III: Arabayı iterek hareket ettiren çocuk
Yukarıdaki olaylardan hangilerinde fiziksel anlamda iş yapılmaktadır?
Yukarıdaki olaylardan hangilerinde çocuk fiziksel alanda iş yapmaktadır?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
9. SINIF
III
A) Yalnız I
C) I ve II
B) Yalnız III
D) I ve III
E) I ve III
177
C) I ve II
E) II ve III
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
6) I.
9)
Ağaçta duran elma
II. Yay geren sporcu
III. Salıncakta sallanan çocuk
40 cm
IV. Kitap okuyan çocuk
Yukarıdaki eylemlerden hangileri fiziksel anlamda bir enerjiye sahiptir?
10 cm
I
A) I, II, III
B) II, III, IV
D) II ve III
C) I ve III
E) I, III, IV
A) 24
7)
3
5
Odun
Rüzgar
Jeotermal
2
4
Biyokütle
B) 20
10) Yerden ϑ hızıyla düşey yukarı atılan m
kütleli cisim, şekildeki yörüngeyi izleyip atıldığı noktaya
düşmektedir.
Cismin hareketi süresinde kinetik enerjisi nasıl değişir?
Yenilenebilir Enerji Kaynakları
1
II
Kenar uzunlukları 10 cm ve 40 cm olan 8 kg
kütleli kutuyu, I konumundan II konumuna getirmek için yapılan iş kaç joule’dür?
2
(g= 10 m/s )
Güneş
Yukarıdaki şemaya göre hangi numaralı çıkış
yanlıştır?
C) 18
D) 12
E) 10
ϑ
m
Yer
A) Önce azalır sonra artar.
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
B) Sürekli azalır
E) 5
C) Önce artar sonra azalır.
D) Sürekli artar
E) Hiç değişmez
8)
8kg
4kg
10 km/h
20 km/h
K
11) m kütleli bir cisim h yüksekliğindeki K noktasından serbest bırakılıp, L noktasından
geçiyor. Ortam sürtünmesiz olduğuna göre, cismin
K – L arasındaki kinetik ve
potansiyel enerjisi nasıl
değişir?
L
6kg
10kg
20 km/h
15 km/h
M
N
10kg
10 km/h
K
m
h
L
A) Kinetik artar, potansiyel azalır.
P
B) Kinetik değişmez, potansiyel artar.
Yukarıda araçların hızları ve kütleleri verilmiştir.
Hangi aracın kinetik enerjisi en büyüktür?
C) Kinetik azalır, potansiyel azalır.
D) Kinetik artar, potansiyel artar.
A) K
FİZİK
B) L
C) M
D) N
E) Kinetik değişmez, potansiyel azalır.
E) P
178
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
12) Termik santrallerden enerji üretimi, hangi enerji dönüşümü sırasına göre gerçekleşir?
15)
2m
A) Isı → Hareket → Kimyasal → Elektrik
2h
Y
B) Hareket → Kimyasal → Isı → Elektrik
C) Kimyasal → Hareket → Isı → Elektrik
m
D) Kimyasal → Isı → Hareket → Elektrik
E) Isı → Kimyasal → Hareket → Elektrik
2h
X
h
Yer
13)
m ve 2m kütleli türdeş X ve Y cisimlerinin boyları
2h, basamak yüksekliği h’tır. X ve Y cisimlerinin
yere göre potansiyel enerjileri oranı EX/EY kaçtır?
6r
K
2r
F
A)
3
4
B)
2
3
C)
1
2
D)
1
3
E)
1
4
2r
yer
m kütleli özdeş ve türdeş K ve F cisimleri şekildeki
gibi ipler yardımıyla asılıyor. Cisimlerin yere göre
E
potansiyel enerjileri oranı K kaçtır?
EF
16)
h
A)
8
3
B)
5
3
C) 2
D)
4
3
E)
5
2
Şekil -I
Şekil -II
14)
K
h
3kg
4kg
L
5kg
N
P
Şekil -III
Şekil – I: Çantayı çekerek götüren çocuk
h
7kg
Şekil – II: Bir yükü iterek h yüksekliğine çıkaran
çocuk
M
2h
8kg
2h
Şekil – III: Duvarı itmeye çalışan çocuk
yer
Yukarıdaki çocuklardan hangileri fiziksel anlamda iş yapmaktadır?
h
İplerle yerden belirli yüksekliklere asılan K, L, M,
N, P cisimleri şekildeki gibi dengededirler.
A) Yalnız I
Hangi cismin yere göre potansiyel enerjisi en
büyüktür?
A) K
9. SINIF
B) l
C) M
D) N
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I ve III
1-E 2-D 3-B 4-A 5-D 6-A 7-C 8-C 9-D
10- A 11-A 12- D 13-B 14-D 15-E 16-C
E) P
179
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
3)
TEST - 4
200 kg
1)
4m
yer
Bir vinç 10000 joule enerji harcayarak 200 kg kütleli cisim 4 metre yüksekliğe çıkarıyor. Vincin ve2
rimi % kaçtır? (g= 10 m/s )
25kg
3m
A) 40
B) 50
C) 60
D) 75
E) 80
yer
Bir çocuk 25 kg kütleli sandığı sabit hızla yerden 3
metre yüksekliğe çıkarıyor. Çocuğun yaptığı iş
2
kaç joule’dür? (g = 10 m/s )
A) 75
B) 150
C) 600
D) 750
4)
E) 1000
12 cm
8 cm
Küp
Küre
Yer
Yarıçapı 8 cm olan 2 m kütleli küre ve 1 kenarı 12
cm olan 4m kütleli küp yan yana konuluyor. Cisimlerin yere göre potansiyel enerjileri oranı
EKüre/EKüp kaçtır?
A)
2)
2
3
B)
3
4
C)
4
5
D)
7
5
E)
8
9
7m
X
R
h
4m
Y
K
5)
h
Z
50 kg
h
2m
yer
yer
R ve K cisimleri X ve Y hizasından serbest bırakılıyorlar. Cisimlerin Z hizasından geçerken yere
göre potansiyel enerjileri oranı ER/EK kaçtır?
A)
FİZİK
4
3
B)
7
4
C)
7
2
D)
3
4
Bir vinç, yerdeki 50 kg kütleli cismi 20 saniyede 2
metre yükseğe çıkarıyor. Vincin gücü kaç
2
watt’tır? (g= 10 m/s )
A) 200
E) 1
180
B) 100
C) 50
D) 40
E) 25
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
6)
8)
F
m
P
3 kg
X
Şekil-I
P
2F
2m
R
4 m/s
2X
Şekil-II
h
2F
m
T
8 m/s
3X
Şekil-III
R
Durgun haldeki cisimlere kuvvetler şekildeki gibi P,
R ve T noktalarına kadar uygulanıyor. Şekil–I’deki
cismin P’deki kinetik enerjisi E’dir. Şekil – II ve
Şekil – III’teki cisimlerin R ve T’deki kinetik
enerjileri kaç E’dir?
A)
B)
C)
D)
E)
R
E
2E
2E
4E
4E
T
E
3E
2E
6E
3E
Sürtünmesiz sistemde P’den 4 m/s hızla gönderilen cisim, R’den 8 m/s hızla geçiyor. h yüksekliği
2
kaç metredir? (g = 10 m/s )
A) 7,2
B) 4,8
C) 2,8
D) 2,4
E) 1,2
9)
2h
m
ϑ
Yer
Sürtünmesiz sistemde yerden ϑ hızıyla gönderilen
m kütleli cisim 2h yükselebiliyor. Cismin kütlesi 3
katına çıkarılıp, yerden aynı ϑ hızıyla gönderildiğinde en fazla kaç h yükselebilir?
7)
m
Z
A) h
B) 2h
C) 3h
D) 6h
E) 9h
3m
h
Y
4m
h
X
10) 2m kütleli cisim 3h
yüksekliğinden serbest bırakılıyor. Cisim yerden h yüksekliğinde iken kinetik enerjisi kaç
mgh olur?
h
Yer
Şekildeki konumda duran X, Y, Z cisimlerinin
yere göre potansiyel enerjilerini sıralayınız?
A) EX = EY = EZ
B) EY > EX > EZ
C) EZ > EY > EX
D) EX > EY > EZ
3h
yer
E) EY > EX = EZ
9. SINIF
2m
A) 8mgh B) 6mgh C) 4mgh D) 2mgh E)mgh
181
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
11)
14)
2m
m
A
B
F
N
F
X
X
h= 20
6 kg
ϑ
F
2m
M
α
C
Sürtünmesiz ortamda, M’den ϑ hızıyla atılan 6 kg
kütleli cisim N noktasında duruyor. ϑ hızı kaç
2
m/s’dir? (g= 10 m/s )
X
Sürtünmesiz düzeneklerde A, B, C cisimlerine eşit
F kuvvetleri X yolu boyunca uygulanıyor. Kuvvetlerin yaptıkları işleri sıralayınız?
A) WA = WB = WC
B) WA > WB > WC
C) WA = WB > WC
D) WB > WA > WC
A) 10
B) 15
C) 20
D) 25
E) 30
15)
E) WA = WC > WB
h
m
h
2m
12)
m
M
6E
K
3h
h
h
C) 2E
D) E
A) 3
E) 0
13)
Mx
My
2h
4h
yer
İplerle şekildeki gibi asılan X ve
yere göre potansiyel enerjileri
oranı kaçtır?
3
3
4
A)
B)
C)
D)
5
2
3
FİZİK
Y cisimlerinin
eşittir. mX/mY
1
3
E)
m
h
Şekil - II
B) 3,5
C) 4
D) 4,5
E) 6
r
16) Aynı maddeden ya2h
pılmış r ve 2r yarım
çaplı silindirler şekildeki gibi üst üste
2h
konuluyor. Üstteki
2r
silindirin kütlesi m
yer
dir. Silindirlerin yere göre toplam potansiyel enerjisi kaç mgh tır?
İp
İp
4m
Şekil-I deki sistemi, Şekil-II deki duruma getirmek için yerçekimine karşı yapılan iş kaç mgh
tır? (Cisimler türdeştir.)
K’dan 6E kinetik enerji ile atılan cisim L’den 8E kinetik enerji ile geçiyor. Cismin M’den geçerken
kinetik enerjisi kaç E olur? (Sürtünme yok)
B) 3E
2m
4m
Şekil - I
L
A) 4E
2h
A) 12
2
5
B) 10
C) 8
D) 7
E) 5
1-D 2-B 3-E 4-A 5-C 6-D 7-B 8-D 9-B
10- C 11-C 12-C 13-B 14-A 15- A 16-D
182
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4)
TEST - 5
S
h
1) K ve L cisimleri dengededir. İpler kesildiğinden cisimlerin yere
çarpma kinetik enerjileri oranı EK/EL kaçtır?
m
3T
İp
K
K
h
L
Bir çocuk m kütleli cismi K den T ye götürmek için
yer çekimine karşı yaptığı iş W1, M den S ye götürmek için W2 dir. W1/W2 oranı kaçtır?
Yer
A)
B) 2
2h
İp
h
A) 3
M
T
2T
C) 1
D)
2
3
E)
2
5
3
4
B)
2
3
C) 1
D) 2
E) 3
2)
F
5)
5m
h
4m
h
T
K
5m
3m
X
Y
3m
2h
h
h
30
yer
yer
F, K, T cisimleri şekildeki konumda dengededir.
Yere göre potansiyel enerjilerini sıralayınız?
A) EF = EK = ET
B) EF > EK > ET
C) ET > EK > EF
D) EK > ET > EF
X ve Y cisimleri şekildeki gibi dengededir. Kütlelerin yere göre potansiyel enerjileri oranı, EX/EY
kaçtır? (sin 30° = ½)
A)
E) EF > EK = ET
6
5
B)
3
5
C)
6
12
12
5
D)
E)
3
10
3)
Y
4m
5m
Z
X
6) X, Y, Z cisimleri şekildeki gibi dengededir. Cisimlerin yere
göre
potansiyel
enerjilerini sıralayınız?
3h
7m
h
2h
X, Y, Z cisimleri şekildeki gibi dengededir. Cisimlerin yere göre potansiyel enerjilerini sıralayınız?
A) EX > EY > EZ
C) EY > EZ > EX
X
Y
2h
h
2T
Z
3T
h
h
yer
B) EY > EX > EZ
A) EX = EY > EZ
B) EX > EY = EZ
D) EZ > EY > EX
C) EY > EX > EZ
D) EY > EZ > EX
E) EX > EY > EX
E) EY = EX = EZ
9. SINIF
4T
4T
183
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
7) K, L, M cisimleri şekildeki
gibi dengededir. L ve M
cisimlerinin yere göre
potansiyel
enerjileri
oranı WL/WM kaçtır?
10)
5T
4T
L
2T
K
h
3T
T
T
2T
M
M
K
K
h
L
2h
yer
A) 2
B) 3
C) 4
D)
5
2
E)
h
7
3
h
K, L, M cisimleri iplerle bağlandığında iplerdeki gerilim kuvvetleri şekildeki gibi oluyor. İpler kesildiğinde cisimlerin yere çarpma kinetik enerjileri
arasındaki ilişki nasıldır? (Ortam sürtünmesiz.)
A) WK = WL = WM
B) WM > WK = WL
C) WL > WM > WK
D) WM > WL > WK
8)
E) WK > WM = WL
11)
Yer
E1
E2
E3
Özdeş ve türdeş cisimler üç farklı konumda şekillerdeki gibi dengededir. Sistemlerin yere göre
potansiyel enerjileri E1, E2, E3 arasındaki ilişki
nasıldır?
A) E1 > E2 = E3
C) E2 > E3 > E1
yer
Özdeş ve türdeş cisimler şekildeki gibi dengededir. Cisimlerin yere göre potansiyel enerjileri
oranı kaçtır?
B) E2 > E1 > E3
D) E1 = E2 = E3
E) E2 > E1 = E3
A) 1
C)
5
4
D)
r
Y
E)
3
2
2m
2r
X
7
5
12)Şekildeki sistem dengededir. Cismin yere göre potansiyel enerjisi nedir?
9)
2r
B) 2
Z
yer
3h
Eşit kütleli üçgen, kare ve dairesel levhalar şekildeki gibi konuluyor. Cisimlerin yere göre potansiyel enerjilerini sıralayınız? (Cisimler türdeş.)
yer
A) 2mgh B) 3mgh C) 5mgh D) 6mgh E) 8mgh
A) EY > EZ > EX
B) EX = EY = EZ
1-A 2-B 3-C 4-D 5-A 6-B 7-C 8-C 9-C 10-D
C) EY = E Z > EX
D) EZ > EY > EX
11-C 12-D
E) EX > EY > EZ
FİZİK
184
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4)
TEST - 6
4m
5m
6m
4m
3m
2m
I
II
III
1)
yer
Boyutları aynı olan küpler şekildeki gibi konuluyor.
K
M
P
I, II, III konumdaki küplerin yere göre potansiyel enerjileri EI, EII, EIII arasındaki ilişki nedir?
yer
Özdeş ve türdeş iki üçgen levha üç farklı şekilde
üst üste konuluyor. Yere göre potansiyel enerjilerini sıralayınız?
A) EI = EII = EIII
B) EI > EII > EIII
C) EIII > EII > EI
D) EIII > EI > EII
E) EII > EIII > EI
A) EK = EP > EM
B) EK > EM > EP
C) EK > E M = EP
D) EK > EP > EM
5) Aynı maddeden yapılmış, r
yarıçaplı 4h ve
2 h yüksekliğindeki K ve L
cisimleri şekildeki gibi asılıyor. Cisimlerin yere göre
E) EM > EP > EK
ϑ= 0
2) Bir cisim şekildeki konumdan
serbest bırakılıyor. K’daki hızının N’deki hızına oranı
ϑK/ϑM kaçtır?
h
K
h
L
h
M
h
N
2
3
B)
1
2
C)
2
D)
2
1
3
E)
2h
L
K
2h
h
yer
E
potansiyel enerjileri oranı K kaçtır?
EL
h
A)
r
r
2
A) 3
B) 2
C)
4
3
D)
6
5
E)
3
2
3)
K
4h
L
h
K
6)
L
I
MK = 8m,
II
yer
ML = 12m
E1
Türdeş K ve L cisimleri şekillerdeki gibi dengededir. cisimlerin yere göre potansiyel enerjisi Şekil –I’de E1, Şekil –II’de E2’dir. E1/E2 oranı kaçtır?
3
A)
8
5
B)
3
7
C)
9
7
D)
5
E2
E3
yer
Özdeş ve türdeş üç cisim, üç ayrı şekilde konuluyor. Yere göre potansiyel enerjilerini sıralayınız?
2
E)
3
A) E1 > E2 = E3
B) E1 > E2 > E3
C) E2 > E1 > E3
D) E2 > E3 > E1
E) E2 > E1 = E3
9. SINIF
185
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
7)
10)
2m
3m
h
4m
3m
h
l
ll
2h
4h
yer
2m ve 4m kütleli cisimlerin konumu şekil –I, 3m
kütleli cisimlerin konumu ise şekil – II deki gibidir.
Yere göre potansiyel enerjileri toplamı şekil –I’ de
E1, şekil –II’de E2’dir. E1/E2 oranı kaçtır?
yer
Özdeş ve türdeş üç cisim şekildeki gibi konuluyor.
Bir cismin kütlesi m olduğuna göre, cisimlerin
yere göre toplam potansiyel enerjisi kaç mgh
olur?
(Cisimler türdeştir,)
A)
7
6
B)
11
5
C)
9
4
D)
7
3
5
6
E)
A) 5
B) 8
C) 9
D) 10
E) 12
11)
8) m kütleli türdeş bir cisim
yere şekildeki gibi konuluyor. Her bir bölme h yüksekliğindedir. Cismin yere
göre potansiyel enerjisi
kaç mgh tır?
A)
5
3
B) 2
C)
7
3
h
h
yer
Kenar uzunlukları 1 metre olan özdeş ve türdeş
küpler şekildeki gibi üst üste konuluyor. Bir küpün
kütlesi 2 kg olduğuna göre, sistemin yere göre
2
potansiyel enerjisi kaç joule’dir? (g= 10 m/s )
yer
D)
5
2
E)
3
2
A) 75
12) Türdeş bir cisim
yerden
alınıp 14 h
yüksekliğine
şekildeki gibi 8h
konuluyor.
Yapılan iş kaç
mgh’tır?
(Cismin kütlesi m’dir)
9)
E1
E2
E3
Türdeş bir cisim üç farklı konumda şekildeki gibi
dengededir. Cisimlerin yere göre potansiyel
enerjileri E1, E2, E3 arasındaki ilişki nasıldır?
A) E2 > E3 > E1
B) E3 > E2 > E1
C) E1 > E2 > E3
D) E1 = E2 = E3
B) 115
A) 8
B) 10
C) 230
D) 245
E) 305
8h
2h
14h
2h
C) 11
D) 13
E) 15
1-D 2-B 3-E 4-C 5-E 6-C 7-E 8- A 9-A 10-C
11-C 12-C
E) E1 > E2 = E3
FİZİK
186
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4) Sürtünmesiz yatay
düzlemde,
durgun
haldeki 4 kg kütleli
cisme
uygulanan
kuvvetin yola bağlı
grafiği şekildeki gibidir.
TEST - 7
F(N)
1) Sürtünmesiz yatay
düzlemde
durgun
haldeki 2 kg kütleli
cisme
uygulanan
kuvvetin yola bağlı
grafiği şekildeki gibidir.
30
20
10
0
6
15
0
X(m)
2
4
6
6 metre sonunda kuvvetin yaptığı iş kaç
joule'dür?
X(m)
3
F(N)
9
A)0
B) 15
C) 30
D) 60
E) 90
9 metre sonunda aracın kinetik enerjisi kaç
joule'dür?
A) 220
B) 180
C) 150
D) 90
E) 60
5) Kütlesi 30 kg olan bir cisim yerden 6 metre yüksekliğe sabit hızla kaldırılıyor. Yapılan iş kaç
2
joule’dur? (g= 10 m/s )
2)
A) 1800
B) 1200
C) 500
D) 180
E) 90
M
L
3h
N
6) sürtünmesiz yatay
düzlemde durgun
haldeki 2 kg kütleli
araca
uygulanan
kuvvetin yola bağlı
grafiği şekildeki gibidir.
h
m
K
Bir vinç, bir cismi K dan L ye kadar kaldırıyor.
Sonra dönerek M hizasına geliyor ve cismi N noktasına bırakıyor. Vincin KL arasında yaptığı iş
W1, MN arasında yaptığı W2 ise, W1/W2 oranı
kaçtır?
A) 1
B)
3
2
C)
4
3
D)
9
4
E)
9. SINIF
B) 80
C) 70
D) 60
8
0
2
4
6
X(m)
-6
6 metre sonunda aracın kinetik enerjisi kaç
joule'dür?
3
2
A) 48
3) Bir motor, 2000 joule enerji harcayarak, 12 kg kütleli cismi 10 metre yükseltiyor. Bu motorun verimi % kaçtır?
A) 90
F(N)
10
B) 36
C) 24
D) 18
E) 12
7) Bir motor, 50 kg kütleli bir yükü dakikada 12 metre
yüksekliğe çıkarıyor. Bu motorun gücü kaç
2
wattır? (g= 10 m/s )
E) 50
A) 120
187
B) 100
C) 80
D) 60
E) 40
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
8) Yatay, sürtünKuvvet
mesiz düzlem- 2F
de bir cisme
etki eden Kuv- F
vet – Yol grafiği
verilmiştir.
Yol
0
X
2X
3X
0 – X aralığında yapılan iş W ise, 0 – 3X aralığında yapılan iş
kaç W dir?
A)
1
2
B) 1
C)
3
2
D) 2
11)
E) 4
Yatay düzlemde
durgun haldeki 4 kg
kütleli cisme uygulanan
Kuvvet-Yol
grafiği şekildeki gibidir. 15 metre sonunda cismin hızı
kaç m/s dir? (Ortam sürtünmesiz.)
A) 5 3
C) 3
D) 5
X(m)
0
10
15
C) 3 3
E) 2 5
F(N)
12)
Sür40
tünmesiz yatay düzlemde 4 m/s hız- 20
la
hareket
eden 2 kg lık
X(m)
0
4
8
12
cisme uygulanan F-X grafiği şekildeki gibidir. Cismin 12 metre sonundaki hızı kaç m/s dir?
9) Sürtünmesiz,
yatay
Kuvvet
düzlemde
durmakta
olan m kütleli cisme uy- F
gulanan Kuvvet – Yol
grafiği şekildeki gibidir.
0
X
5X Yol
Cismin X noktasındaki hızı ϑ ise, 5X noktasındaki hızı kaç ϑ dir?
B) 2
20
B) 4 3
D) 2
A) 1
F(N)
A) 8
E) 8
B) 12
C) 14
D) 16
E) 20
13)
K
m
h1
h2
10)
ϑ
Kuvvet(N)
L
100
0
K noktasından serbest bırakılan m kütlesi, L noktasından ϑ hızıyla geçiyor. Ortam sürtünmesizdir.
ϑ hızının artması için;
Yol(m)
2
6
8
10
I.
-50
Sürtünmesiz yatay düzlemde, bir cisme etki eden
kuvvet – yol grafiği şekildeki gibidir. 0 – 10 metre
arası kuvvetin yaptığı iş kaç joule’dur?
A) 450
B) 400
C) 350
D) 300
h1 artırılmalı
II. h2 azaltılmalı
III. m kütlesi artırılmalı
İşlemlerinden hangileri yapılmalıdır?
A) Yalnız I
E) 250
B) Yalnız II
D) I ve III
FİZİK
188
C) I ve II
E) II ve III
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
14)
3m
F2
F1
h m
3h
2h
3h
2m
F3
h
2h
3m
17) X ve Y cisimleri serbest bırakılıyor. Yere çarptıklarında
kinetik enerjileri oranı EY/EX
kaçtır?
X
4m
5h
Y
2h
3m, m ve 2m kütleli cisimler, F1, F2, F3 kuvvetleri
ile sabit hızla h, 2h ve h yüksekliklerine çıkarılıyor.
Kuvvetlerin yaptıkları işler W1, W2 ve W3 arasındaki ilişki nasıldır? (Ortamlar sürtünmesiz.)
A) W1 = W2 = W3
yer
A) 1
B)
5
2
C)
4
3
D)
3
4
E)
8
15
B) W1 > W2 = W3
C) W2 > W3 = W1
D) W1 = W2 < W3
E) W2 > W1 > W3
m
18) K hizasından serbest bırakılan
cismin L’den geçerken kinetik
enerjisi E1, M’den geçerken yere göre potansiyel enerjisi
E2’dir. E1/E2 oranı kaçtır?
2
(g= 10 m/s )
15)
m
Z
h
K
1m
L
3m
M
3m
m
5m
X
Y
Yer
2h
A)
3
5
B)
4
5
C)
2
3
D)
1
3
E)
1
5
Yer
X, Y, Z cisimleri şekildeki konumdan serbest bırakılıyor. Yere çarpma hızlarını sıralayınız?
A) ϑX = ϑY = ϑZ
B) ϑZ > ϑX = ϑY
C) ϑZ > ϑY > ϑX
D) ϑY > ϑZ > ϑX
E) ϑY = ϑZ > ϑX
16) X ve Y cisimleri şekildeki konumdan serbest bırakılıyor.
Yere çarpma hızları oranı
ϑX
kaçtır? (Ortam sürtünϑY
19)K hizasından serbest bırakılan cismin L hizasından geçerken kinetik enerjisi kaç
2
joule olur? (g= 10 m/s )
5m
Y
3
B)
3
2
C)
2
3
2m
L
3m
m
9h
X
4h
mesiz.)
A)
4kg
K
D)
16
9
E)
2
2
A) 180
B) 160
1-B
3-D 4-D 5-A 6-C 7-B 8-D 9-C 10-A
2-B
C) 120
D) 80
E) 60
11-A 12-D 13-A 14-B 15-B 16-C 17-E 18-E 19-D
9. SINIF
189
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4)
TEST - 8
2m
h
1) Şekildeki sistemde sadece R-T arası sürtünmelidir. K’dan serbest bırakılan cisim
T’de duruyor. T’den
geri dönen bu cisim
nerede durur?
A) N
m
m
h
K
U
h
h
L
M
R
P
B) M
Buna göre,
I.
C) L
D) P-N arası
L
Yerden aynı yükseklikten m ve 2m kütleleri serbest bırakılıyor. m kütlesi K noktasından ϑK, 2m
kütlesi L noktasından ϑL hızıyla geçiyor.
S
h
N
K
T
ϑK = ϑL
II. K ve L noktalarındaki kinetik enerjileri eşittir.
E) N-M arası
III. Başlangıçta potansiyel enerjileri eşittir.
Yargılarından hangileri doğrudur?(Ortam sürtünmesiz.)
2) Şekilde sadece MS arası sürtünmelidir. K’dan serbest
bırakılan
cisim
T’de duruyor. Bu
cisim T’den serbest bırakılırsa ilk
kez hangi noktalarda durur?
A) L
A) Yalnız I
m
h
K
h
L
C) Yalnız II
E) I, II ve III
T
h
M
B) I ve II
D) II ve III
U
S
h
R
N
P
B) M
C) N
D) L-M arası
E) M-N arası
3)
P
R
4h
E=7 mgh
m
h
5) Ortam sürtünmesiz. K dan
serbest bırakılan cisim, yataydaki M noktasından kaç
m/s hızla geçer? (g=10m/s)
K
Sürtünmesiz ortamda K noktasından bir cisim
7 mgh lık kinetik enerjiyle geçiyor. Bu cismin P
noktasındaki kinetik enerjisi EP, R noktasındaki kiE
netik enerjisi ER dir. P oranı kaçtır?
ER
A)
FİZİK
1
3
B)
1
2
C)
2
3
D)
3
4
E)
5
6
A) 12
190
B) 10
K
8 kg
ϑ= 0
5m
M
C) 8
D) 2 2
E)
10
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
6)
9) Sürtünmesiz ortamda P’den E
kinetik enerji ile
atılan cisim S
noktasında duruyor.
5 kg
K
ϑ= 0
F
7m
3m
S
h
E
m
T
h
P
Buna göre;
K dan serbest bırakılan cismin F den geçme hızı
2
kaç m/s dir? (Ortam sürtünmesiz, g= 10m/s )
I.
E kinetik enerjisi 2mgh tır.
II. T deki kinetik enerjisi mgh tır.
B) 2 10 C) 5 3
A) 2 3
D) 4 5
III. S deki potansiyel enerjisi 2mgh tır.
E) 3 2
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız III
7) K dan serbest bırakılan cisim yataydan EK,
T den serbest bırakılan yataydan ET kinetik enerji ilegeçiyor.
EK
oranı kaçtır? (OrET
T
3h
D) I ve II
2m
B) 2
1
C)
9
E) I, II ve III
10) Şekilde sadece L-R
arası sürtünmeli ve
her aralıkta kayıp
enerji
aynıdır.
K’dan bırakılan cisim S’de duruyor.
Bu cisim S’den
dönüşte ilk kez
nerede durur?
h
yatay
2
D)
3
1
E)
3
A) M
m
h
K
m
h
M
S
h
R
N
P
B) M-N arası
C) N
E) P
11)
3m
m
S
3h
h
4m
4h
h
yatay
Sürtünmesiz ortamda T ve S cisimleri şekildeki
konumdan serbest bırakılıyor.
Yatay
Sürtünmesiz ortamda h ve 4h yüksekliklerinden
serbest bırakılan 4m ve m kütlelerinin yataydan
geçerken hızları ϑ1 ve ϑ2 dir. ϑ1/ϑ2 oranı kaçtır?
Buna göre;
I.
h
L
D) N-P arası
8)
T
C) I ve III
4m
K
tam sürtünmesiz)
1
A)
2
B) II ve III
Yataydan geçerken hızlar eşittir.
II. Yataydaki kinetik enerjileri eşittir.
III. Başlangıçta potansiyel enerjileri eşittir.
A)
Yargılarından hangileri doğrudur?
1
2
1-B 2-B
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
9. SINIF
C) I ve III
B)
1
C) 1
2
D)
2
E)
3
3-B 4-A 5-B 6-D 7-D 8-E 9-A 10-C
11-A 12-B 13-A 14-C 15-E
E) I, II ve III
191
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
3)
TEST - 9
m
1)
K
m
L
6h
K
2h
4h
L
K noktasından serbest bırakılan bir oyuncak araba
L noktasında duruyor. Sürtünme kuvvetinin yaptığı
iş E1, arabanın L noktasındaki yere göre potansiE
yel enerjisi E2 ise, 1 oranı kaçtır?
E2
h
Sürtünmesiz ortamda bir vagon K noktasından
serbest bırakılıyor. Vagon şekildeki yolu izliyor.
Vagonun L noktasındaki kinetik enerjisi K noktasındaki potansiyel enerjisinin (%) yüzde kaçıdır?
A) 20
B) 25
C) 60
D) 75
A) 1
B) 2
C)
5
2
D) 3
E) 4
E) 80
4) Sürtünmesiz ortamda K
noktasından
serbest
bırakılan
2)
υ
υ= 0
K
M
m
h1
h2
2υ
cisim, L noktasından 2ϑ, M noktasından ϑ hızıyla
geçiyor. h1 ve h2 yükseklikleri oranı h1/h2 kaçtır?
4
3
1
B)
C) 2
D)
E) 1
A)
3
2
2
2m
L
K
L
2h
m
h
5) Sürtünmesiz ortamda bir cisim K noktasından serbest bırakılıyor. Cismin S
noktasındaki kinetik
enerjisi, P noktasındaki kinetik
K
Şekil -I
Şekil -II
Şekil -I'deki sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor.
Bu cisimler Şekil -II'deki konuma geldiklerinde
sistemin yere göre potansiyel enerji değişimi
ne olur?
m
K
V
h
L
T
h
S
M
h
N
R
h
P
enerjisinin (%) yüzde kaçıdır?
A) mgh artar
B) mgh azalır
C) 2mgh azalır
D) 3mgh azalır.
A) 20
E) 3mgh artar
FİZİK
192
B) 40
C) 50
D) 60
E) 100
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
6)
Şekildeki
sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. X
cismi M hizasına
geldiğinde, sistemin
potansiyel
enerji
değişimi
kaç mgh olur?
9)
m
ϑ= 0
ϑ
h1
3m
X
h2
K
h
L
h
M
h1 yüksekliğinden serbest bırakılan cisim h2 yüksekliğinden ϑ hızıyla geçiyor.
h
Y
m
N
ϑ hızıyla ilgili olarak;
A) 8
B) 6
C) 5
D) 4
I.
E) 2
h1 artarsa ϑ artar.
II. m artarsa ϑ artar.
III. h2 artarsa ϑ azalır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
7)
Özdeş ve türdeş
küplerden oluşan
K, L, M cisimleri
şekillerdeki gibi iplerle asılmaktadırlar. Cisimlerin yere göre potansiyel enerjileri arasındaki ilişki nedir?
A) I ve II
h
M
L
C) II ve III
E) Yalnız I
h
h
10)
h
K
B) I ve III
D) I, II ve III
C
yer
K
3m
m
h
h
h
yer
A) EK = EL = EM
B) EL > EM > EK
C) EL > EM = EK
D) EM > EK > EL
Aynı yükseklikten, sürtünmesiz ortamda serbest bırakılan C ve K cisimlerinin yere çarpma
hızları oranı ϑC/ϑK kaçtır? (Sürtünme yok.)
E) EM > EL > EK
A) 1
8) Özdeş ve türdeş
küplerden oluşan K
ve M cisimleri iplerle şekildeki gibi
dengededir. Cisimlerin yere göre potansiyel
enerjileri
oranı EK/EM kaçtır?
A)
6
7
9. SINIF
B)
4
5
B)
1
3
C) 3
11)Bir cismin yere göre potansiyel enerjisi I. Konumda E1, II. Konumda
E2 dir. E1/E2 oranı kaçtır?
M
K
D)
3
E) 2
I
II
h
A)
yer
C)
3
4
D)
2
3
E) 1
5
7
B)
6
13
C)
9
17
D)
8
11
E)
5
19
1-D 2-B 3-B 4-A 5-C 6-D 7-E 8-A 9-B 10-A 11-C
193
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
5) I.
TEST - 10
II. Rüzgar enerjisi
III. Odunun sahip olduğu enerji
1) Rüzgar enerjisi ile ilgili olarak,
I.
Su dalgası enerjisi
IV. Jeotermal enerji
Yenilenebilir bir enerji kaynağıdır.
Yukarıdakilerden hangileri yenilenebilir enerji
kaynağıdır?
II. Çevre kirliliği oluşturmaz.
III. Her yere kurulabilir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) I, II ve IV
B) II, III ve IV
D) II ve IV
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) I, III ve IV
E) I ve II
C) I ve II
E) II ve III
6) I.
2) I. Kömür
Fosil yakıt kaynakları hızla tükenmektedir.
II. Hidrojen enerjisi yenilenebilir bir enerjidir.
II. Güneş enerjisi
III. Petrol enerjisi
III. Termik santraller, ısı enerjisini harekete, hareket enerjisini elektriğe dönüştürür.
IV. Gel-git enerjisi
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
V. Jeotermal enerjisi
Yukarıdakilerden hangileri yenilenemez enerji
kaynaklarıdır?
A) I, II ve III
B) I, III ve V
D) I ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) III ve IV
E) I, II ve IV
7) I.
3) I.
B) Yalnız II
D) II ve III
Nükleer atıklar radyoaktiftir.
II. Nükleer enerji yenilenemez bir enerji kaynağıdır.
Kömür, fosil yakıttır.
II. Petrol, fosil yakıttır
III. Fosil yakıtlar hava kirliliği oluşturur.
III. Odun, fosil yakıttır.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
IV. Doğalgaz, fosil yakıttır.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I ve II
B) I, II ve III
D) Yalnız III
A) I, II, III, IV
B) I, II ve III
C) II, III ve IV
D) I, III ve IV
C) II ve III
E) I ve III
E) I, II ve IV
8) I.
4) I.
Güç birimi watt tır.
Kilowatt saat enerji birimi olarakta kullanılabilir.
II. Bir makinada yapılan işin, makinaya harcanan
enerjiye oranı verimdir.
II. Joule = watt.saniye
III. İş ve güç skaler büyüklüklerdir
IV. İş yapabilme yeteneğine enerji denir.
III. Bir cisme uygulanan kuvvet, cisme yol aldırmasa da bir iş yapmış olur.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) III ve IV
A) Yalnız II
B) II ve III
D) II, III ve IV
FİZİK
C) I, II ve III
B) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II, III ve IV
194
C) I ve II
E) II ve III
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
9) I.
13) Hidroelektrik santralleri ile ilgili olarak;
Dünya için en büyük enerji kaynağı güneştir.
II. Enerji kaynakları en verimli şekilde kullanılmalıdır.
I.
III. Dünyamız enerji krizine doğru sürüklenmektedir.
III. Çevresinde hava kirliliği oluşturur.
Zararlı atık üretmezler.
II. Yenilenebilir enerji kaynağıdır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
10) I.
C) I, II ve III
B) I ve III
D) I, II ve III
C) I ve II
E) II ve III
E) II ve III
Isı enerjisi, sıcaklığı yüksek olan cisimden, düşük olan cisme akmasıdır.
14. Aşağıdakilerden hangisi yenilenebilir enerji
kaynağı değildir?
II. Sıcaklık bir enerjidir.
III. Isı, kalorimetre kabıyla ölçülür.
A) Güneş enerjisi
Yargılarından hangileri doğrudur?
C) Rüzgar enerjisi
B) Okyanus enerjisi
D) Jeotermal enerjisi
E) Doğal gaz enerjisi
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
11) I.
C) I ve II
E) I, II ve III
15) Aşağıdakilerden hangisi yenilenebilir bir enerji
kaynağıdır?
Pilde depolanan enerji mekanik enerjiye dönüşebilir.
II. Rüzgar enerjisi mekanik enerjidir.
A) Petrol enerjisi
B) Gel – Git enerjisi
III. Gel – Git enerjisi mekanik enerjidir.
C) Nükleer enerjisi
D) Kömür enerjisi
IV. Barajlardaki su enerjisi mekanik enerjiye dönüşebilir.
E) Doğal gaz enerjisi
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve II
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) Yalnız III
16. I.
E) I, II, III ve IV
Biyokütle enerjisi, odun, bitki ve hayvan atıklarının (biyokütle) yakılması sonucu oluşur.
II. Jeotermal, yer ısısı anlamına gelir.
III. Fosil yakıtlar havaya karbondioksit salar ve
atmosferde sera etkisi gösterir.
12) I.
Termometre sıcaklık ölçer.
II. Termometreler maddelerin
faydalanarak yapılır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
genleşmesinden
A) Yalnız I
III. Bir maddenin moleküllerinin ortalama kinetik
enerjisine sıcaklık denir.
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
Yargılarından hangileri doğrudur?
1-C 2-D 3-E 4-E 5-A 6-E 7-B 8-C 9-C 10-D
A) I, II ve III
B) II ve III
D) I ve II
9. SINIF
11-E 12-A 13-C 14-E 15-B 16-E
C) I ve III
E) Yalnız I
195
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4)
TEST - 11
m
K
1) 1 m yükseklikten 2 m/s
hızla atılan
cisim, diğer
tarafta en
fazla kaç m
yükselir?
m
E
h
ϑ= 2 m/s
R
L
1m
h
S
M
h
2
(Ortam sürtünmesiz, g = 10 m/s )
N
T
A) 0,8
B) 1,1
C) 1,2
D) 1,4
E) 1,8
K’dan E kinetik enerji ile atılan cisim R’den 4mgh,
T’den 3mgh kinetik enerji ile geçiyor. RS arasında
sürtünmeye harcanan enerji Ws ise E\WS oranı
kaçtır? (Sürtünme sadece RS arasında)
h
A) 4
2)
5 kg
B) 2
C)
ϑ= 8 m/s
X
5m
k= 0,4
B) 0,8
D) 1
E)
1
2
Y
Sürtünme sadece X – Y arasında ve sürtünme
katsayısı k= 0,4 tür. 8 m/s hızla gönderilen cisim, diğer tarafta en fazla kaç metre yükselir?
2
(g = 10 m/s )
A) 1,2
3
2
C) 0,6
D) 0,5
5)
E) 0,4
m
T
h
3)
3 kg
K
6m
h
I.
fs= 5N
6 m. Yükseklikten 3 kg kütleli cisim serbest bırakılıyor. 4 metrelik sürtünmeli yolu geçen cisim, eğik düzlemde kaç metre yükselir? (Cisme
2
5 N’luk sürtünme kuvveti etki ediyor. g= 10 m/s )
FİZİK
11
B)
2
11
C)
3
15
D)
4
M
T noktasında serbest bırakılan m kütlesi L’de duruyor. T – K yolu sürtünmesiz, K – M yolu sürtünmeli. m kütlesinin M noktasında durabilmesi için;
4m
7
A)
3
L
h artırılmalı
II. Sürtünme kuvveti artırılmalı
III. Cisim T noktasından bir hızla atılmalı.
İşlemlerinden hangileri yapılmalı?
A) I ve II
16
E)
3
B) I ve III
D) I, II ve III
196
C) II ve III
E) Yalnız I
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
6)
9) Makara ağırlıklarının ve
sürtünmelerin
önemsiz
olduğu sistemde K ve L
cisimleri şekildeki gibi
dengededir. K ve L cisimlerinin yere göre potansiyel enerjileri oranı
EK/EL kaçtır?
2kg
K
L
4 m/s
2m
3m
h
B) 3,3
C) 3,6
D) 4,2
h
A) 2
C)
1
2
10) X ve Y cisimleri şekildeki gibi dengededir.
Makaralar ağırlıksız ve
ortam sürtünmesizdir.
X ve Y nin yere göre
potansiyel enerjileri
oranı EX/EY kaçtır?
6 kg
K
2m
3m
B) 5
C) 4
8) İp, F kuvveti ile sabit hızla
aşağı doğru h kadar çekiliyor. m kütleli cismin yere
göre potansiyel enerjisi
kaç mgh olur? (Sürtünme
yok)
D)
1
4
E)
2
3
X
h
Y
M
h
Şekildeki sistemde K – L arası sürtünmesiz, L – M
arası sürtünmeli ve sürtünme kuvveti 15N’dur. 6
kg kütleli cisim K noktasından serbest bırakılıyor. Cismin M’den çıkış hızı kaç m/s’dir? (g= 10
2
m/s )
A) 8
B) 1
E) 5,1
7)
L
h
K
K noktasından 4 m/s hızla gönderilen cisim 2 m.lik
sürtünmeli yolu geçiyor. Cisme 5N’luk sürtünme
kuvveti etki ediyor ve cisim L’de duruyor. h yük2
sekliği kaç metredir? (g = 10 m/s )
A) 2,4
L
D) 2
E)
yer
A)
1
3
B)
1
2
C)
2
3
D)
2h
E)
3
5
1
2
11) 0 merkezli kasnak ok yönünde bir tur atıyor. Sistemin
potansiyel enerji değişimi
kaç mgπr dir?
m
4
5
3r
1 tur
0 r
F
L
K
h
m
2m
yer
A) 1
9. SINIF
B) 3
C) 4
D) 5
A) 5
E) 6
197
B) 8
C) 10
D) 12
E) 15
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
12) Çıkrık 0 noktası etrafında 1 tur döndürülüyor.
Sistemin potansiyel
enerji değişimi kaç
mgπr artar?
15) r ve 2r yarıçaplı ağırlıksız makaralarla kurulu sistemde, F
kuvveti sabit hızla 20h yukarı
çekiliyor. m kütlesinin potansiyel enerjisi değişimi kaç
mgh olur? (Sürtünme yok.)
1 tur
r
2r
20h
F
2r
r
m 6m
A) 8
B) 10
C) 14
m
D) 16
13) Sürtünmesiz sistemde 4p ve p
ağırlıklı cisimleri sabit hızda yan
yana getirmek için F kuvvetinin
yaptığı iş kaç ph olur? (Makaralar ağırlıksız.)
A) 1,5
E) 18
1
2
B) 3
C)
3
2
D)
C) 3,5
D) 4
E) 5
p
F
16)Ağırlıksız ve sürtünmesiz makaralardan oluşan
sistem dengededir. X
cisminin yere göre potansiyel enerjisi kaç
mgh’tır?
h
4p
A)
B) 2
5
2
E)
2
3
X
6m
h
yer
A) 1
14) Şekilde sadece
M-N arası sürtünmelidir. K’dan
E kinetik enerji
ile atılan m kütleli
cisim T’de durup,
dönüşte L’de duruyor. E kaç
mgh’tır?
K
6h
m
B) 3
C) 4
D) 6
E) 12
T
E
h
N
2h
5h
L
M
1-C 2-A 3-E 4-D 5-B 6-B 7-B 8-B 9-D 10-B
A) 2
FİZİK
B) 3
C) 4
D) 5
5
E)
2
11-C 12-D 13-E 14-A 15-E 16-B
198
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4) Şekildeki sürtünmesiz sistem serbest
bırakılıyor. X yere
çarptığı an kinetik
enerjisi
kaç
Joule’dir?
TEST - 12
1)
K
L
4 kg
X
Y
8m
30
2
(g= 10 m/s )
8h
3h
A) 170
B) 160
C) 150
D) 120
E) 100
m kütleli cisim K’dan serbest bırakılıyor. Ortam
sürtünmesiz. Cismin L’den geçerken hızını veren bağıntı nedir?
A)
B)
10gh
C) 2 2gh
7gh
D) 5gh
E)
2gh
5) İp 0 noktası etrafında
dönebiliyor. 5 kg kütleli cisim şekildeki
konumdan serbest bırakılıyor. En büyük
hızı kaç m/s olur?
2
(g= 10 m/s )
2) Şekildeki sistem serbest bırakılıyor. Cisimler yan yana geldiğinde K’nın kinetik enerjisi kaç
mgh’tır?
5m
0
5 kg
düsey
L 8m
2m
A) 5
2h
B) 6
C) 8
D) 9
E) 10
K
A)
10
3
B)
8
5
C)
4
3
D)
3) Şekildeki kütleleri sabit hız ile
yan yana getirmek için F’nin
yaptığı iş kaç joule’dür?
2
(g= 10 m/s )
6
5
E)
3
5
6) İp 0 noktası etrafında
dönebiliyor. m kütlesi
şekildeki konumdan
serbest
bırakılıyor.
K’dan geçerken hızı
ϑ ise, L’den geçerken hızı kaç ϑ’dir?
0
m
l
30
K
L
8 kg
düsey
4m
F
12 kg
A) 120
9. SINIF
B) 160
C) 80
D) 60
E) 40
199
(sin 30°=
3
1
2
, sin 60°=
, g= 10 m/s )
2
2
A) 2 2
B)
5
C) 2
D)
3
E)
2
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
7) İp, F kuvveti yardımı ile h
kadar yukarı çekiliyor. Bu
durumda 4m kütleli cismin
yere göre potansiyel enerjisi kaç mgh olur?
11)
}h
m
ϑ= 0
K
F
M
7h
3h
4m
h
F
yer
A) 2
B) 4
C) 6
D) 8
Sürtünmesiz ortamda K dan m kütleli cisim serbest bırakılıyor. Cismin F deki kinetik enerjisinin
M deki potansiyel enerjisine oranı kaçtır?
E) 12
8) X den 2 m/s hızla şekildeki gibi gönderilen
cismin K dan
5 kg
X
geçerken hı2 m/s
zı haç m/s
12m
dir?
K
B) 5 5
7
3
B)
7
4
4
3
C)
D)
10
3
E)
7
10
4m
(Ortam sürtünmesiz,g=
2
10m/s )
A) 3 6
A)
C) 4 7
12) Yalnız yatay zemin sürtünmeli ve
yeterince uzun. F
den serbest bırakılan cisim, M
den kaç metre
uzakta durur?
D) 2 41 E) 3 10
m= 4 kg
F
ϑ= 0
3m
M
fs= 10N
2
9)
(g= 10 m/s , yatay sürtünme kuvveti fs = 10N.)
F
4 kg
ϑ= 0
A) 8
B) 10
C) 12
D) 18
E) 24
8m
M
fs= 20N
N
h= 3m
13)
4 kg kütleli cisim F den serbest bırakılıyor. Cisme
yeterince uzun ve sürtünmeli MN yolunda 20 N luk
sürtünme kuvveti etki ediyor. Cisim M den kaç
2
metre uzakta durur? (g= 10 m/s )
ϑ= 0
5 kg
K
ϑ= 8 m/s
h
2m
A) 6
B) 8
10) Sürtünmesiz eğik
düzlemde K dan ϑ
hızıyla atılan cisim
F noktasında duruyor. ϑ hızı kaç m/s
dir?
C) 10
D) 12
E) 14
M
4m
fs= 10N
N
Bir cisim K dan 8 m/s hızla atılıyor. MN arası sürtünmeli ve fs= 10N. dur. Cisim N den sonra eğik
2
düzlemde kaç metre yükselebilir? (g= 10 m/s )
ϑ= 0
F
ϑ
m
T
3,2 m
A) 4,4
B) 4,2
C) 4
D) 3,8
E) 3,2
K
1-A 2-D 3-C 4-B 5-E 6-E 7-C 8-D 9-C 10-E
A) 2
FİZİK
B) 4
C) 5
D) 6
E) 8
11-A 12-C 13-A
200
9. SINIF
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
4) Yeterince uzun
eğik düzlemde
4 kg
6 kg
sürtünmesiz
M
K
sistem serbest
10 m
bırakılıyor. M
37
cisminin yere
Zemin
çarpma kine2
tik enerjisi kaç joule dir? (g= 10 m/s )
TEST - 13
20kg
1) Sürtünmesiz sistem
serbest bırakılıyor.
10 kg kütleli cismin yere çarpma
kinetik enerjisi kaç
joule’dir?
(Yatay
düzlem
yeterince
2
uzun, g= 10 m/s )
A)
200
3
B)
700
3
10kg
8m
A) 184
Yer
C)
1600
400
D)
3
3
E)
4
5
B)
4
3
3) Sürtünmesiz sistem
serbest bırakılıyor. 12
kg kütleli
cismin yere çarpma
hızı kaç m/s dir?
C)
2
3
D)
1
3
E)
D) 336
E) 350
5) Sürtünmesiz sistem serbest bırakılıyor. P ve K cisimleri yan
yana geldiğinde K cisminin
kinetik enerjisi kaç mgh olur?
P
2m
M
5m
h
m
K
A)
1
10
B)
1
8
C)
1
6
D)
1
5
E)
1
3
1
5
6) Sürtünmesiz
sistem serbest
bırakılıyor. 4 kg
kütleli cismin
yere çarpma
hızı kaç m/s
dir?
8 kg
12 kg
1m
30
C) 224
800
3
6m
2) Sürtünmesiz
4m
sistem serbest bırakılıyor. 2m küt2m
lesi
yere
çarptığında,
h
4m
kütleli
Yer
cismin kinetik enerjisi kaç mgh olur? (Yatay düzlem yeterince uzun)
A)
B) 216
Zemin
1kg
4 kg
2 kg
4m
53
Yer
2
(g= 10 m/s )
2
(Eğik düzlem yeterince uzun, g= 10 m/s )
A)
A) 2 2
9. SINIF
B) 2 3
C)
5
D)
3
E)
50
3
B)
80
3
C)
100
D)
3
128
130
E)
7
7
6
201
FİZİK
İŞ – GÜÇ - ENERJİ
7) Şekildeki sürtünmesiz sis2 kg
tem serbest bı1 kg
rakılıyor. 2 kg
kütleli cismin
4m
yere çarpma
37
53
kinetik enerjisi
Yer
kaç joule dur?
2
(g= 10 m/s , sin37°=0,6; cos37°=0,8; sin53°=0,8)
10) 100 m yükseklikten
atılan cisim yere ϑ
hızıyla çarpıyor. ϑ
hızı kaç m/s dir?
m
10 m/s
h= 100 m
ϑ
B) 1800
A) 2100
D) 1050
A)
20
3
B)
40
3
C)
50
3
8) Sürtünmesiz sistem şekildeki konumda serbest bırakılıyor. K cismi yere
çarptığı anda F cisminin
kinetik enerjisi kaç joule
2
olur? (g= 10 m/s )
D)
80
3
C) 1100
E) 700
100
3
E)
11) Şekildeki gibi atılan
cismin yere çarpma
hızı kaç m/s dir?
m
37
ϑ= 5 m/s
5m
ϑ
F 3 kg
2 kg M
A) 10 5 B) 5 5
1 kg K
C) 3 5
D) 4 2
E) 4 6
3m
Yer
12)
A) 10
B) 20
C) 30
D) 50
m
E) 60
L
K
r
r
0
30 cm
r= 5 cm
m kütleli cisim sürtünmesiz ortamda K noktasından serbest bırakılıyor. L noktasındaki hızı kaç
2
m/s dir? (g= 10 m/s )
9) h yüksekliğinden 20 m/s
hızla atılan cisim yere
4 kg
20 m/s
20 5 m/s hızla çarpıyor. h
A) 2
B) 3
C) 4
D) 2 2
E)
3
h
yüksekliği kaç metredir?
1-E 2-C 3-A 4-B 5-B 6-D 7-E 8-C 9-A 10-A
11-B 12- A
ϑ= 20 5 m/s
A) 80
FİZİK
B) 60
C) 45
D) 25
E) 20
202
9. SINIF
BEŞİNCİ BÖLÜM
ISI-SICAKLIK
VE
GENLEŞME
ISI VE SICAKLIK
TERMOMETRELER
-
Bölüm - 5
Suyun
Kaynama
Noktası
Sıcaklık ölçmek için kullanılan araçlara termometre denir.
100
212
C
Suyun
Donma
Noktası
Termometreler, kullanım amaçlarına göre üçe ayrılır.
1. Sıvılı termometreler
0
Celcius
( C)
2. Metal termometreler
373
F
K
32
273
Fahrenheit
( F)
Kelvin
( K)
B
X
A
X-termometresi
( X)
3. Gazlı termometreler
1. Sıvılı Termometreler:
-
Sıvıların genleşme prensibine göre çalışırlar.
-
Günlük hayatta cıvalı ve alkollü sıvı termometreleri sık olarak kullanılır.
-
Orta sıcaklık değerlerini ölçmek için tercih edilebilir.
C
F − 32 K − 273 X − A
=
=
=
100
180
100
B−A
ÖRNEK
33ºK kaç ºC’dir?
2. Metal Termometreler:
Çözüm
Metal çiftlerinin genleşme prensibine göre çalışırlar.
-
Yüksek sıcaklıkları ölçmek için kullanılır.
-
Fabrikalarda, fırınlarda yüksek sıcaklıkları ölçmek
için kullanılır.
-
Erime sıcaklığı çok yüksek metaller kullanılır.
C
K − 273
=
100
100
C = K − 273
C = 33 − 273
C = −240°C
3. Gazlı Termometreler:
ISI VE SICAKLIK DEĞİŞİMİ
Gazların genleşmesinden yararlanılarak yapılan
termometrelerdir.
-
Sıcaklık:
Düşük sıcaklıkları ölçmek için tercih edilir.
Maddenin rastgele hareket eden moleküllerinin ortalama kinetik enerjisidir.
Sıvı Termometrelerin Bölmelendirilmesi
Günlük hayatta kullandığımız sıvı termometreleri,
suyun donma noktası ve kaynama noktası dikkate alınarak bölmelendirilir.
Sıvı termometreleri, sıcaklık arttığında haznedeki sıvının genleşerek kılcal boruda yükselmesi
ile ortamın sıcaklık değerini gösterir.
-
Sıcaklık ısının bir yansımasıdır.
-
Sıcaklık enerji değildir.
-
Termometre ile ölçülür.
Isı:
Kılcal
Boru
Sıcaklık farkından dolayı bir maddeden başka bir maddeye veya aynı maddelerin bölgeleri arasında aktarılan
Sıvı
Haznesi
enerjidir.
-
Yalıtılmış ortamda, sıcaklıklıkları farklı iki cisim
dokundurulursa, sıcaklığı yüksek olan cisimden
sıcaklığı düşük olan cisme enerji akar. Bu enerji
ısı enerjisidir.
- Genleşme katsayısı büyük olan sıvı kullanılmalı
-
Isı bir enerji çeşididir.
- Kılcal borunun inceliği azaltılmalı
-
Kalorimetre ile ölçülür.
Sıvı termometrelerinin daha hassas olması için:
- Haznesi büyük olmalı
9. SINIF
205
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
Isı ve Sıcaklık Arasındaki Bağıntı:
ÖRNEK
t Q = m.c. ∆ t t
K
C
3T
Q = Isı miktarı (kalori)
m = Kütle (gram)
2T
c = Özısı (cal/g.ºC)
F
T
∆t = Sıcaklık değişimi (ºC)
cal
Q
2Q
Q
3Q
Kütleleri eşit K ve F sıvılarının sıcaklık - ısı grafiği
şekildeki gibidir. Bu sıvıların özısıları oranı
CK/CF kaçtır?
ÖRNEK
10ºC’deki 60 gram suyun sıcaklığını 35ºC’e çıkarmak için kaç kalori ısı gereklidir? (Csu = 1
cal/g.ºC)
Çözüm
Çözüm
Q = m.c.∆t = 60.1.(35-10)
Q = mC∆T genel bağıntı
Q = 60.25 = 1500 cal.
2 3CK
=
3
CF
2Q = mCK.3T
3Q = m.CF.T
t ISI ALIŞ – VERİŞİ t
CK
2
=
CF
9
Alınan ısı = Verilen ısı
Qalınan = Qverilen
t2
m2
t
t1
m1
ÖRNEK
0
m1.c1(t-t1) = m2.c2(t2-t)
Kütleleri
oranı
mK
1
=
olan K
mF
4
…………………………………………………………….
ve F sıvılarının
sıcaklık
ısı
grafiği şekildeki
gibidir. Bu sıvılarının özısıları
oranı
CK/CF
kaçtır?
ÖRNEK
250 gram 70ºC su ile, 500 gram 40ºC su karıştırılıyor. Denge sıcaklığı kaç ºC’dir?
C
K
3T
2T
F
T
Q
Q
2Q
cal
Çözüm
Çözüm
QA = Q B
500.1(t-40) = 250.1(70-t)
Q = mK.CK.(3T-T)
2(t-40) = (70-t)
2Q = mF.CF.(T-0)
2t – 80 = 70 – t
Q
m .C .2T CK 2T
= K K
=
2Q
mF .CF .T
4CF .T
1 2CK
C
=
= K =1
2 4CF
CF
3t = 150
t = 50ºC
FİZİK
206
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
ÖRNEK
ÖRNEK
60°C kaç °K eder?
Suyun donma sıcaklığını -20 °X, kaynama sıcaklığını 130 °X gösteren X termometresinde,
30 °C değeri, X termometresinin kaçıncı bölmesine denk gelir?
Çözüm
K= 273 + ºC = 273 + 60 = 333ºK
Çözüm
C
130 X
100
ÖRNEK
150 bölme
vardır.
Suyun donma sıcaklığını -20 °X, kaynama sıcaklığını ise 120 °X kabul eden X termometresi, 60 °C değerini kaç °X olarak gösterir?
0
-20 X
Çözüm
C
X − ( −20)
=
100
150
30/
X + 20
=
100/
150
3
X + 20
=
10/
150/
3.15 = X + 20
C
120 X
100
140 bölme
vardır.
60
0
X
+25 X
45 bölme
vardır.
0
-20 X
X = 45 − 20 = 25° X
-20 X
C
X − (−20)
=
100
140
60/
x + 20
=
100/
140
6
x + 20
=
10/
140/
6.14 = X + 20
X = 84 − 20 = 64°X
X termometresi +25°C değerini gösterir. Bu termometrenin 45. bölmesine denk gelir. Cevap 45.
bölme.
ÖRNEK
Şekilde suyun donma ve
ÖRNEK
100
200
150
20
X
Y
0
0
50
kaynama noktaları veril-
Hangi sıcaklıkta celcius termometresin de
okunan sayı fahrenheit termometresinde okunan sayıya eşittir?
miştir.
Celcius
termo-
metresinin 20° C değerini gösterdiği ortamda,
X ve Y termometreleri
hangi değeri gösterir?
Çözüm
9. SINIF
X
Y
Çözüm
°C ve °F eşit olacağından °C = °F = X olsun
C
F − 32
=
100
180
X
X − 32
=
100/
180/
X
X − 32
=
10
18
C
X.18 = 10(X - 32)
C
X
Y − 50
=
=
100 200
100
20
X
20
Y − 50
=
=
100 200
100
100
X = 40° X
Y = 70°Y
18X = 10X - 320
1 8X - 10X = -320
8x = 320
X = -40
207
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
ÖRNEK
ÖRNEK
K ve M termometrelerinin,
180
suyun donma ve kaynama
değerlerini şekildeki gibi almıştır. K termometresinin
° C ve X termometrelerinin
120
sıcaklık grafiği şekildeki gi-
M
50
C
100
bidir. Su sıcaklığının 60°
C olduğu yerde, X ter-
+20
-20
50° K değerini gösterdiği
K
0
X
160
mometresi ile bu sıcaklı-
M
ortamda, M termometresi hangi değeri göste-
ğı kaç °X olarak ölçülür?
rir?
-40
Çözüm
100
Çözüm
50 − ( −20) M − 20
=
200
100
100
X
=
140 160
14 X = 1600
70
= M − 20
2
M = 55°m
160
60
X
-40
160 800
X=
=
°X
14
7
0
C
X
ÖRNEK
ÖRNEK
Celcius ve X termomet-
C
resinin sıcaklık değerleri
Bir X termometresi suyun donma noktasını -20°
100
X, kaynama noktasını + 140° X değerini gösterir.
şekildeki gibidir. Hava
Y termometresi suyun donma noktasını + 40° Y,
sıcaklığının 20° C olduğu ortamda X ter-
kaynamasını 340° Y olarak ölçüyor. X termomet-
X
-10
0
210
resinin 50° X değerini gösterdiği ortamda Y
mometresi kaç °X değerini gösterir?
termometresi kaç °Y değerini gösterir?
Çözüm
50 − ( −20) Y − 40
=
160
300
70
Y − 40
=
160
300
2100 = 16 Y − 640
2740
=Y
16
Y = 171,25°Y
Çözüm
20
X − ( −10)
=
100
220
X = 34°X
100
210
20
140
340
50
Y
-20
+40
X
Y
-10
0
C
FİZİK
X
208
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
ÖRNEK
Muslukların debileri
Çözüm
K
eşit. Musluklar aynı
L
20 C
K, kabı daha
çabuk doldurduğu için, debisi L’nin iki katıdır.
80 C
anda açılıyor. Kabın
1
i dolunca L kapa3
K
L
2V
V
10 C
30 C
tılıyor, kabın kalan
kısmı K musluğu ile dolduruluyor. Kap dolduğunda denge sıcaklığı kaç °C olur?
2V.10 + V.70
= 30° C yarısının sıcaklığı
3V
30 + 10
td =
= 20°C denge sıcaklığı
2
t1 =
ÖRNEK
Çözüm
1
Kabın
ini beraber doldur3
20 C
duğu için
20 C
20 + 80
= 50°C
2
V.20° + V.20° + V.50°
td =
= 30°C
3V
t1 =
Özdeş
L
musluklarK
M
dan, kabın
20 C
50 C
70 C
yarısını K
ile L, diğer
yarısını K
ile M dolduruluyor.
Kap dolduğunda denge sıcaklığı kaç °C olur?
50 C
Çözüm
20 + 50
= 35°C
2
20 + 70
t2 =
= 45°C
2
t1 =
ÖRNEK
Boş kabı K musluK
L
10 C
70 C
ğu t sürede, L
musluğu 2t sürede
dolduruluyor. Musluklar aynı anda
açılıp kabın yarısı
dolduğunda,
L
musluğu kapatılıyor. Kabın kalan kısmı K
musluğu ile dolduruluyor. Kap dolduğunda
denge sıcaklığı kaç °C dir?
9. SINIF
35 + 45
2
t d = 40°C
td =
ÖRNEK
Musluklar özdeş. Ka3
bın
ünü K, kalan
5
K
L
30 C
80 C
kısmını L musluğu
dolduruluyor.
Kap
dolduğunda
denge
sıcaklığı kaç °C olur?
209
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
Çözüm
Çözüm
3V.30 + 2V.80 250
td =
=
= 50°C
5V
5
Q = m.c.∆t
∆t= t2 – t1
Q= 50.1.(80 – 20)
Csu= 1 cal/g°C
Q= 50.60= 3000 cal
ÖRNEK
Kabın yarısı 8 °C su ile
doludur. Kabın diğer
yarısı 12 °C de su ile
doldurulursa kaptaki su
karışımının denge sıcaklığı kaç °C olur?
1 cal= 4.18 ≅ 4.2 joule kabul edersek
Q= 3000.4.2 joule = 12600 joule
h
h
8 C
ÖRNEK
10 °C deki 50 g su ile 80 °C deki 20 g su karıştırılıyor. Karışımın son sıcaklığı kaç °C dir?
Çözüm
Denge sıcaklığı, kütlesi büyük olan sıvı sıcaklığına daha yakındır.
Kabın üst kısmı daha geniştir.
Çözüm
Önce eşit hacim gibi düşünelim,
8 + 12
t1 =
= 10°C
2
t d ⇒ 10°C ile 12°C arasında olur.
Karışım
sıcaklığını
bulmak için;
12 > t d > 10
QA = Q V
m1.c1(t-t1) = m2.c2.(t2-t)
50.1(t-10) = 20.1.(80-t)
ÖRNEK
C
t2 = 80
t
t1 = 10
50t-500 = 1600-20t
Kap h yüksekliğine
h
kadar, 1 °C de su ile
t C
doludur. Kap 2h
h
yüksekliğine kadar,
9 °C de su konuluyor. Su türdeş karışım yapıyor. Denge sıcaklığı kaç °C dir?
Q
50t+20t=1600+500
70t= 2100
2100
t=
= 30°C
70
ÖRNEK
50 °C de kaç °F dir?
Çözüm
td =
3V.1 + V.9 12
=
= 3°C
4V
4
Çözüm
ÖRNEK
C
F − 32
=
100
180
5
F − 32
=
10/
180/
90 = F - 32
20 °C deki 50 g suyun sıcaklığını 80 °C ye çıkarmak için gerekli olan ısı kaç cal. ve joule
dür?
FİZİK
210
50/
F − 32
=
100/
180
5.18 = F - 32
F = 90 + 32 = 122°F
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
ÖRNEK
ÖRNEK
C
Erime ısısı 50
cal/g olan kabı
bir
maddenin 60
sıcaklık verilen
ısı grafiği şekil0
deki
gibidir.
Maddenin
özısısı kaç cal/g.°C’dir?
100
300
Katı haldeki K ve m1 cisimleri birbirlerine dokundurulduğunda sıcaklık – zaman grafiği şekildeki gibidir. Isı alış – verişi sadece cisimler arasında olduğuna göre;
Q(cal)
Sıcaklık
2t
K
t
M
Zaman
0
I.
Kütleleri eşittir.
II.
Isı sığaları eşittir.
III.
Isı alış – verişleri eşittir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
Çözüm
Maddenin tamamının erimesi için verilen ısı,
Q = 300-100 = 200 cal
Q = m.L
200 = m.50
m = 4 g.
Sıcaklık 0°C’den 60°C’ye kadar 100 cal ısı verilmiş.
Çözüm
Qalınan = Qverilen
Q = m.c.∆t
100 = 4.c.60
100
5
c=
=
cal/g.°C
240 12
mk.ck.t = mM.cM.t
ısı sığaları (M.C) eşittir.
Isı alış – verişleri eşittir.
Cevap: II ve III
9. SINIF
211
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
4) Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
TEST - 1
A) Sıcaklık termometre ile ölçülür.
B) Aynı sıvı bulunan iki termometrede haznesi
büyük olan daha duyarlıdır.
1) Çok düşük sıcaklıkları ölçmek için kullanılan
termometre çeşidi hangisidir?
C) Sıcaklık bir enerjidir.
D) Ekmek fırını gibi yüksek sıcaklıkları ölçmek
için metal termometre kullanılır.
A) Hasta Termometresi
B) Gazlı Termometre
E) Hasta termometreleri genellikle civalıdır.
C) Metal Termometre
D) Kalorimetre Kabı
E) Civalı Termometre
2) I.
Çok yüksek sıcaklıkları ölçmek için kullanılır.
II. Metallerin genleşme prensibine göre çalışırlar.
5) I.
III. Sıvılı Termometrelere göre daha hassastır.
II. Bir ortamdaki maddelerin ısısı maddenin cinsine bağlıdır.
Metal termometre ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
-273ºC mutlak sıfır noktasıdır.
III. Gazlı termometre, metal termometreye göre
daha hassastır.
C) II ve III
Yargılarından hangileri doğrudur?
E) I ve II
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
3) Sıvılı termometrelerle ilgili olarak;
I.
Sıvıların genleşme prensibine göre çalışırlar.
II. Genleşme katsayısı büyük sıvı kullanılırsa
daha hassas olurlar.
III. Termometrede kullanılan sıvının donma ve
kaynama noktaları arasında ölçüm yapar.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
FİZİK
6) - 41°C, Kelvin termometresinde kaç °K değerini gösterir?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) 232
212
B) -232
C) 141
D) 300
E) 314
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
7) 90°C kaç °F eder?
A) 172
B) 188
C) 194
D) 202
11)Bir
P
termometresinin
celcius termometresine göre
bölmelendirilmesi verilmiştir.
P termometresi, 20ºC’deki
hava sıcaklığını kaç ºP olarak ölçer?
E) 208
A) 15
B) 20
C) 25
100
70
0
20
C
P
D) 30
E) 45
8) 77ºC kaç ºK eder?
12)
A) 350
B) 343
C) 333
D) 303
E) 277
C
25
X
-8
0
Celcius termometresi ile X termometresi arasındaki sıcaklık ilişkisi şekildeki gibidir. X termometresi suyun kaynama sıcaklığını kaç ºX olarak
ölçer?
A) 16
9) 50ºF kaç ºK eder?
A) 278
B) 283
C) 288
D) 306
9. SINIF
B) 150
C) 120
D) 80
C) 24
D) 36
E) 48
E) 318
13) Celcius termometresi
ile X termometresi
arasındaki sıcaklık
ilişkisi şekildeki gibidir. X termometresi
80ºX değerini gösterdiği bir ortamda
celcius termometresi hangi değeri gösterir?
10) Bir X termometresi normal şartlarda suyun donmasını -40ºX, suyun kaynama sıcaklığını 210ºX
gösterecek şekilde tasarlanmıştır. Bu termometre 40ºC’deki suya daldırıldığında hangi değeri
gösterir?
A) 170
B) 22
A) 12
B) 25
213
0
X
50
-20
C) 32
1-B 2-E 3-E 4-C 5-E
10- E 11-D 12-C 13-A
E) 60
C
6-A
D) 40
E) 64
7-C 8-A 9-B
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
5) Suyun donmasını -60°X, kaynamasını
160°X olarak bölmelendirilen X termometresi, 70°C’deki suya daldırıldığında hangi değeri gösterir?
TEST - 2
1) Celcius ve fahrenheit termometreleri şekildeki gibi gösterilmektedir. Fahrenheit termometresi 122°F değerini
gösterdiğinde celcius termometresi hangi değeri gösterir?
A) 35
B) 40
C) 50
2) Kelvin termometresi 333°K
değerini gösterdiği bir ortamda fahrenheit termometresi hangi değeri gösterir?
212
B) 140
C) 138
3) 80°C’deki suya daldırılan
Kelvin termometresi hangi
değeri gösterir?
X
A) 94
F
D) 55
C) 327
4) M – termometresi celcius termometresine göre şekildeki gibi bölmelendirilmiştir. Ortam
sıcaklığının 40°C olduğu bir
yerde M – termometresi
hangi değeri gösterir?
A) 90
FİZİK
B) 100
C) 110
C) 104
D) 118
E) 124
C
6) X – termometresinin celcius
termometresine göre bölmelendirilmesi şekildeki gibidir.
X - termometresi suyun kaynama sıcaklığını kaç °X olarak gösterir?
E) 65
373
212
100
20
40
0
-10
C
X
333
A) 190
32
273
D) 122
373
B) 220
C) 225
D) 240
E) 255
F
E) 103
7) X – termometresinin fahrenheit
termometresine
göre
bölmelendirilmesi şekildeki gibidir. X - termometresi suyun
kaynama sıcaklığını kaç °X
olarak gösterir?
100
80
212
15
50
+10
32
X
F
0
K
B) 312
B) 96
0
32
273
A) 300
-60
100
K
A) 152
160
D) 343
270
A) 60
C
8) X – termometresinin celcius
termometresine
göre
bölmelendirilmesi şekildeki gibidir. X - termometresi suyun
donma sıcaklığını kaç °X olarak kabul edilmiştir?
40
0
M
D) 120
C) 90
D) 115
E) 135
E) 353
100
+20
B) 80
C
E) 160
A) -10
214
B) -8
C) -4
80
100
14
25
0
X
E) 5
C
E) 15
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
9) Suyun donma noktasını -40°X, kaynama noktasını
260°X derece olarak kabul
eden X - termometresi, hava sıcaklığının 60°C olduğu yerde hangi değeri
gösterir?
100
260
0
-40
C
13) Yanda, celcius ve fahrenheit
termometreleri
verilmiştir.
Celcius termometresi 80°
değerini
gösterdiğinde,
fahrenheit
termometresi
hangi değeri gösterir?
X
A) 132
A) 100
B) 130
C) 140
10) °C – °X termometreleri arasındaki ilişki şekildeki gibidir. Sıcaklığı 50°C olan suya
daldırılan X – termometresi
hangi
değeri gösterir?
A) 55
B) 65
D) 180
14) P-termometresi suyun donmasını 0°P, kaynamasını
200°P olarak gösteriyor.
Celcius termometresi 65°
değerini gösterdiğinde, Ptermometresi hangi değeri
gösterir?
100
C) 70
0
140
0
32
C
D) 176
F
E) 198
200
100
0
0
C
P
X
A) 130
D) 95
C) 166
212
E) 200
C
-10
B) 154
100
B) 140
C) 150
D) 165
E) 175
E) 110
15) Bir Z-Termometresi suyun donmasını 40°Z, kaynamasını 120° olarak gösteriyor. Hava sıcaklığının -20°C olduğu bir yerde Z-Termometresi
hangi değeri gösterir?
80
11) Suyun donmasını 20°M, 212
kaynamasını 80°M olarak
gösteren M – termometresi
ile fahrenheit termometresi 32
20
aynı sıcaklıktaki su içine
F
M
daldırılıyor. M- termometresi 60°M değerini gösterdiğine göre fahrenheit
hangi değeri gösterir?
A) 98
B) 122
C) 152
D) 174
A) 46
E) 186
12) Suyun donmasını -50°X, kaynamasını 350°X olarak alan bir termometre, hava sıcaklığının 40°C
olduğu bir günde hangi değeri gösterir?
9. SINIF
B) 100
C) 110
D) 150
C) 32
D) 28
16) Bir X- Termometresi suyun 212
donmasını -100°X, suyun
kaynamasını 400°X olarak
gösteriyor.
Fahrenheit 32
termometresi 50°F değeF
rini
gösterdiğinde,
XTermometresi hangi değeri gösterir?
A) 40
A) 90
B) 38
B) 20
C) -10
D) -20
E) 24
400
-100
X
E) -50
1-C 2-B 3-E 4-D 5-A 6-D 7-A 8-B 9-C 10-B
11-C 12-C 13-D 14-A 15-E 16-E
E) 250
215
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
4)
TEST - 3
X(4m)
Sıcaklık
3T
2T
1)
400g
Y(m)
T
Isı
0
Q
15°C’deki 400 gram suya, 2000 cal ısı verilirse
suyun son sıcaklığı kaç °C olur?
B) 25
C) 30
3Q
X ve Y sıvılarına verilen ısı miktarı ile sıcaklık değişim grafiği şekildeki gibidir. X’in kütlesi 4m,
Y’nin kütlesi m’dir. Öz ısıları oranı CX/CY kaçtır?
15 C
A) 20
2Q
D) 35
A)
1
2
B)
1
3
C)
3
8
D)
4
7
E)
1
12
E) 40
5)
Isı (Cal)
X
800
2)
250g
300g
400
Y
( C)
0
20 C
X ve Y sıvılarının ısı-sıcaklık grafiği şekildeki gibidir. X ve Y sıvıları aynı cins madde olduğuna
göre, kütleleri oranı mX/mY kaçtır?
35 C
20 C
20°C’deki 250 gram suyun sıcaklığını 32°C’ye
çıkaran ısı miktarı, 35°C’deki 300 gram suyun
sıcaklığını kaç °C’ye çıkartır?
A) 40
B) 42
C) 45
D) 47
40 C
A)
2
3
B)
5
3
C)
7
2
D) 4
E) 5
İlk
Son
E) 52
6)
3) 50°C’deki 1500 gram demirin sıcaklığını
100°C’ye çıkaran ısı, 250 gram 14°C’deki suyun sıcaklığını kaç °C’ye çıkartır?
Madde
Verilen
Isı
Kütle
K
4Q
2m
T°C
4T°C
F
5Q
3m
2T°C
7T°C
Sıcaklık Sıcaklık
Yukarıdaki tabloda verilen K ve F sıvılarının öz
ısıları oranı CK/CF kaçtır?
(Cdemir=0,2 cal/g.°C)
A) 44
FİZİK
B) 56
C) 62
D) 68
A)
E) 74
216
3
4
B)
2
3
C)2
D)
5
2
E) 3
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
7)
Madde
Donma
Kaynama
Sıcaklığı
Sıcaklığı
X
-70
-5
Y
-20
180
Z
40
250
10)
X, Y, Z maddelerinin donma ve kaynama değerleri °C olarak verilmiştir. 0°C’de maddelerin hal
durumları nasıldır?
A)
B)
C)
D)
E)
X
Katı
Katı
Gaz
Gaz
Sıvı
Y
Sıvı
Gaz
Sıvı
Sıvı
Katı
Z
Gaz
Katı
Katı
Sıvı
katı
300g
200g
20 C
30 C
Yukarıdaki kaplarda verilen sular geniş bir
kapta homojen olarak karıştırılırsa, denge sıcaklığı kaç °C olur?
A) 22
B) 24
C) 25
D) 26
E) 28
8)
C
11)
70
5 C
35 C
50 C
Su
Su
Su
100g
100g
100g
10
(Cal)
0
600
Kütlesi 200 gram olan sıvının ısı-sıcaklık grafiği
şekildeki gibidir. Bu sıvının özısısı kaç cal/g.°C
dir?
Yukarıdaki kaplarda eşit kütlelerde su bulunmaktadır. Bu kaplardaki sular daha geniş bir kapta
karıştırılırsa denge sıcaklığı kaç °C olur?
A) 0,02
A) 22
B) 0,05
C) 0,1
D) 0,4
E) 0,8
B) 25
C) 30
D) 40
E) 42
9)
12)
C
15 C
40 C
Su
Su
400g
100g
40
0
-10
(Cal)
100
500
Özısısı C= 0,4 cal/g.°C olan bir sıvının sıcaklık –
ısı grafiği şekildeki gibidir. Bu sıvının kütlesi kaç
gramdır?
Yukarıdaki kaplarda bulunan sular geniş bir
kapta karıştırılırsa denge sıcaklığı kaç °C
olur?
A) 10
A) 18
9. SINIF
B) 20
C) 25
D) 50
E) 75
217
B) 20
C) 24
D) 28
E) 32
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
16) K musluğundan
K
20°C’de , L muslu20 C
T C
ğundan T°C’de su
akıyor. Muslukların
debileri eşittir. Musluklar aynı anda açılıp kap dolduğunda
denge sıcaklığı 32°C oluyor. T sıcaklığı kaç °C
olur?
13)
T C
20 C
X - Sıvısı
Su
500g
50g
T°C’deki X-sıvısı ile su homojen olarak geniş bir
kapta karıştırılıyor. Denge sıcaklığı 60°C’dir. T
kaç °C’dir? (CX= 0,2 cal/g.°C)
A) 64
B) 70
14) 12°C ve 36°C su
akıtan K ve L muslukları
özdeştir.
Musluklar
aynı
anda açılıp kap
dolduğunda denge sıcaklığı kaç
°C olur?
A) 16
B) 20
C) 76
D) 80
A) 28
E) 85
K
17)
C) 36
D) 40
E) 44
∆Q(cal)
m(g)
∆t(°C)
X
400
50
10
Y
1200
150
10
P
2000
50
30
X, Y, P maddelerine ait ısı miktarı, kütle, sıcaklık
değişim grafiği verilmiştir. Bu maddelerle ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
L
12 C
B) 34
36 C
A) X ve Y aynı, P farklıdır.
B) X ve P aynı, Y farklıdır.
C) Y ve P aynı, X farklıdır.
D) Üçü de aynıdır.
E) Üçü de farklıdır.
C) 24
D) 28
E) 32
18) Boş kabı tek başına K
L
K t sürede, L 4t süre20 C
40 C
de dolduruyor. Musluklar aynı anda açılıp kabın yarısı doldurulduğunda L musluğu kapatılıyor. Kap
dolduğunda kaptaki denge sıcaklığı kaç °C
olur? (Musluklar su akıtıyor.)
15) K ve M muslukları
K
M
özdeştir. Musluklar
22 C
66 C
aynı anda açılıp,
kabın yarısı dolduğunda M musluğu
kapatılıyor.
Kap
tamamen dolduğunda denge sıcaklığı kaç °C’dir? (Musluklardan su akmaktadır.)
A) 20
1-A
2-C
B) 22
C) 23
D) 24
E) 26
3-E 4-E 5-D 6-C 7-C 8-B 9-C 10-B
11-C 12-B 13-D 14-C 15-D 16-E 17-A 18-B
A) 28
FİZİK
B) 30
L
C) 32
D) 33
E) 38
218
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
5)
TEST - 4
1)
Sıcaklık ( C)
X
4m
m
20 C
80 C
X Sıvısı
Y Sıvısı
m
2T
Y
T
20°C’deki 4m kütleli sıvı ile 80°C’deki m kütleli sıvı karıştırılıyor. CY = 2CX olduğuna göre, denge
sıcaklığı kaç °C’dir?
2m
Isı (cal)
0
Q
3Q
A) 40
X ve Y cisimlerinin sıcaklık – ısı grafiği şekildeki
gibidir. mX = m, mY = 2m olduğuna göre, CX/CY
oranı kaçtır?
A)
4
3
B) 1
C)
2
3
D)
1
2
E)
B) 45
C) 50
D) 55
E) 60
1
3
6)
20 C
80 C
2) Sıcaklığı 40°C olan 150 g suya 1200 cal ısı verildiğinde sıcaklığı kaç °C olur?
(CSu= 1 cal/g.°C)
A) 45
B) 46
C) 48
D) 50
60 C
E) 55
Kabın yarısı 60°C’de su ile doludur. Musluklar
özdeş. Musluklar aynı anda açılıp kap dolduğunda denge sıcaklığı kaç °C olur?
3) 20°C’de 800 g su içine 80°C’deki 400 g katı cisim
bırakılıyor. Denge sıcaklığı kaç °C olur? (Ccisim=
0,25 cal/g.°C)
A)
160
3
B) 40
C) 50
D)
80
3
E)
A) 42
9. SINIF
B) 60
C) 70
D) 76
C) 50
D) 52
E) 55
40
3
7) 80°C’deki 1000 g sıvı ile 20°C’deki 300 g su karıştırılıyor. Denge sıcaklığı kaç °C’dir?
4) 40°C’deki 200 g su ile 90°C’deki 300 g su karıştırılıyor. Denge sıcaklığı kaç °C olur?
A) 54
B) 46
(Csıvı = 0,2 cal/g.°C)
E) 82
A) 44
219
B) 48
C) 52
D) 60
E) 66
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
8) 20°C’deki 50 g su, 40°C’de 100 g su ve 60°C’de
50 g su karıştırılıyor. Denge sıcaklığı kaç
°C’dir?
A) 25
B) 30
C) 32
D) 36
12) 500 g suyun sıcaklığını 40°C artıran ısı miktarı,
800 g suyun sıcaklığını 10°C’den kaç °C çıkarır?
E) 40
A) 22
B) 28
C) 30
D) 35
E) 40
13)
9)
Sıcaklık ( C)
X
4T
m
m
80 C
10 C
50 C
Y
2T
T
2m, m, m kütleli su bulunan 80°C, 10°C,
50°C’deki kaplar, büyük bir kaba boşaltılıyor. Sular homojen karıştığına göre, karışımın denge
sıcaklığı kaç °C olur?
Zaman (s)
0
2t
3t
Eşit sürede eşit ısı veren özdeş ısıtıcılarla ısıtılan
X ve Y sıvılarının sıcaklık – zaman grafiği şekildeki gibidir. 3CX = 2CY olduğuna göre mX/mY
oranı kaçtır?
A)
2m
2
3
B)
3
2
C)
3
4
D)
1
3
A) 36
B) 45
C) 55
D) 62
E) 68
E) 1
14)
L
K
M
10 C
30 C
70 C
10) 25°C’deki 50 g sıvıya kaç kalori ısı verildiğinde
son sıcaklığı 60°C olur? (Csıvı= 0,1 cal/g.°C,
kaynama yok)
A) 75
B) 150
C) 175
D) 200
E) 400
Musluklar özdeş. Boş kabın yarısını K ve L musluklarından akan su, diğer yarısını L ve M musluklarından akan su dolduruyor. Kap dolduğunda denge sıcaklığı °C olur?
A) 20
11) 200 g suya 4000 cal ısı verildiğinde suyun son sıcaklığı 70°C oluyor. Suyun ilk sıcaklığı kaç °C
olur?
A) 60
FİZİK
B) 50
C) 40
D) 30
B) 24
C) 30
D) 32
E) 35
1-E 2-C 3-D 4-C 5-A 6-E 7-A 8-E 9-A 10-C
11-B 12-D 13-C 14-E
E) 10
220
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
1) Saf, aynı cins
K ve L sıvılarının sıcaklık
- ısı grafiği
şekildeki gibidir. Bu sıvıların kütleleri
oranı
mK/mL kaçtır?
A)
1
2
B)
K
C
L
3T
2T
0
2
3
Q
2Q
C) 1
D)
cal
3Q
3
2
A)
3T
2T
L
T
0
Q
B) 2CK = CL
cal
2Q
C) CL = 6CK
L
T
0
Q
cal
2Q
K
L
B) 4
1
2
B)
1
4
6) Saf haldeki X ve Y
katı
cisimlerinin
sıcaklık - ısı grafiği şekildeki gibidir.
cisimlerin
özısıları
oranı
CX/CY = 2 ise kütleleri
oranı
mX/mY kaçtır?
3T
2T
M
T
0
2
3
C)
4
3
D) 2
E) 3
C
40
L
20
K
(s)
0
t
C) 1
D)
3
2
E) 2
E) 3CK = 4CL
C
A) CL = CK > CM
C) CK > CL = CM
Q
2Q
3Q
cal
B) CM > CK > CL
D) CM > CL = CK
A)
E) CL > CM > CK
9. SINIF
2T
5) Özdeş ısıtıcılarla ısıtılan 2m kütleli K sıvısı ile 4m kütleli L
sıvısının sıcaklık zaman grafiği şekildeki gibidir. Sıvıların
özısıları oranı CK/CL
kaçtır?
K
C
D) 2CK = 3CL
Bu sıvıların
özısıları arasındaki ilişki
nedir?
K
E) 2
A)
3) Eşit kütleli saf
K, L, M sıvılarının sıcaklık
- ısı grafiği
şekildeki gibidir.
3T
T
2) Saf K ve L sıvılarının sıcaklık - ısı
grafiği
şekildeki
gibidir. Cisimlerin
kütleleri arasındaki ilişki 2mK=mL
olduğuna
göre
özısıları arasındaki ilişki nedir?
A) CL = 3CK
C
4) Saf K ve L sıvılarının sıcaklık - ısı
grafiği
şekildeki
gibidir. Bu sıvıların ısı sığaları
oranı MK/ML kaçtır?
TEST - 5
221
1
2
B)
1
4
X
C
Y
4T
3T
2T
T
0
C)
Q
3
2
D) 3
cal
2Q
E) 2
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
C
7) K ve L sıvılarının
sıcaklık - ısı grafiği
şekildeki gibidir. K
sıvısından 60°C, L
sıvısından
10°C
alınıp karıştırıldığında, karışımın
denge
sıcaklığı
kaç °C olur?
10)
K
C
40
B) 20
3T
2T
0
0
C
K
M
3T
L
20
T
Q
0
200
C) 25
400
D) 30
0
Q
cal
Q
cal
cal
cal
Saf haldeki F, K, M sıvılarının sıcaklık ısı grafiği
şekildeki gibidir.
Kaplar aynı ortamda ve verilen ısıyı sadece
sıvılar aldığına göre;
(Isı alış-verişi, sadece sıvılar arasındadır.)
A) 18
C
F
I.
E) 35
F ve M aynı cins sıvı olabilir.
II. F ve K sıvılarının kütleleri eşittir.
III. M'nin kütlesi F'den büyüktür.
Yargılarından hangileri doğrudur?
C
8) Yalıtılmış ortamda, K ve L sıvıları
karıştırıldığında
karışımın sıcaklık
- zaman grafiği
şekildeki gibi oluyor.
A) Yalnız I
K
50
D) I ve III
(s)
0
11) Aynı
ortamda bulunan kaplarda
saf
haldeki X,
Y, Z sıvıları
bulunmaktadır.
Bu
kaplara özdeş
Q
K'nın kütlesi L den büyüktür.
II. L'nin özısısı K'dan büyüktür.
III. K'nin ısı sığası, L'den küçüktür.
Hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I
C) I ve II
E) I, II ve III
15
Buna göre;
I.
B) Yalnız III
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) I ve II
C
X
Y
Z
4T
2T
T
0
cal
Q
2Q
3Q
ısıtıcılarla ısı verildiğinde, sıcaklık - ısı grafiği şekildeki gibi oluyor.
Verilen ısıyı sadece de sıvılar aldığına göre;
9) Yalıtılmış ortamda K
ve L sıvılarından eşit
kütlede alınıp karıştırılıyor. karışımın sıcaklık zaman grafiği
şekildeki gibidir. Sıvıların özısıları oranı Ck/CL kaçtır?
C
80
I.
K
Sıvıların öz ısıları eşittir.
II. X'in kütlesi en büyüktür.
III. Z'nin kütlesi en küçüktür.
Yargılarından hangileri doğrudur?
20
0
A) Yalnız I
(s)
t
B) yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
-20
A)
FİZİK
4
3
B)
2
3
C)
1
3
D) 2
1-C 2-A 3-D 4-E 5-C 6-B 7-B 8-C 9-B 10-D
11-A
E) 4
222
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
ÖRNEK
ISI AKTARIMI
Boyları
ve
kalınlıkları
aynı olan K,
L, M metal
çubuklarının
bir uçlarına
mum takılıp
diğer
Isı bir yerden başka bir yere üç farklı yolla aktarılır.
1. İletim yoluyla
2. Konveksiyon yoluyla
3. Işıma yoluyla
1. İletim yoluyla Isı Aktarımı:
I. Mum
K
L
Isı
kaynağı
II. Mum
M
III. Mum
uçlarına özdeş ısıtıcılarla ısı veriliyor. Önce I,
sonra II, daha sonra III mum eriyor. metallerin ısı
iletkenlikleri arasındaki ilişki nedir?
Katı maddelerin ısıyı iletmesi, iletim yoluyla olur.
- Çorbayı tahta kaşık ve metal kaşıkla karıştırdığımızda, metal kaşığı tuttuğumuz elimiz daha çabuk yanar. Bu durum, metalin tahtadan daha iyi
ısıyı ilettiğini gösterir.
- Soğuk havada, tahta oturağa ve beton oturağa
oturduğumuzda, beton oturakta daha çabuk üşürüz.
Çözüm
Önce eriyen muma ısı daha çobuk gelmiştir.
Dolayısıyla o metalin ısı iletkenliği daha iyidir.
Bu durum betonun ısı iletkenliğinin, tahtadan daha iyi olduğunu gösterir.
QK > Q L > Q M
ÖRNEK
2. Konveksiyon Yoluyla Isı Aktarımı:
Boyları ve
kalınlıkları
aynı olan K,
L, M metal
çubukları
yapıştırılıp
uçlarına
mum takılıyor.
Isının konveksiyon yoluyla yayılması, sıvı ve gazlarda gerçekleşir.
- Kaloriferin odayı ısıtması
- Sobanın odayı ısıtması
- Soğuk suyu ocağa koyduğumuzda suyun sıcaklığının artması
Konveksiyon yoluyla gerçekleşir.
Ayrıca, yanan sobanın üzerine asılı havlunun titreşmesi, kaloriferin yanındaki perdenin titreşmesi,
ısının konveksiyon yoluyla iletilmesine örnektir.
X. Mumu
L
K
K
M
Isı
kaynağı
Y. Mumu
L
M
Z. Mumu
Çubukların diğer uçlarına ısı verildiğinde önce Z,
sonra Y, daha sonra X mumu eriyor. Çubukların
ısı iletkenlikleri arasındaki ilişki nedir?
3. Işıma yoluyla Isı Aktarımı:
Sıcak cisimler etrafa ışıma yayarlar. Isının boşluk
yayılması olayına ışıma (radyasyon) denir.
Çözüm
- Güneş'in Dünya yüzeyini ısıtması ışıma yoluyla
gerçekleşir.
Z ve Y mumlarının çubuklarında M çubuğu ortak
önce Z eridiğine göre L > K
- Elektrikli sobaların tellerinin kızararak dışındaki
cam korumasını ısıtma ışıma, dışından sonra
odayı ısıtması konveksiyon yoluyla gerçekleşir.
Y, X'den önce eridiğine göre, K çubukları ortak
M > L dir.
M>L>K
9. SINIF
223
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
HAL DEĞİŞİMİ
ÖRNEK
Isıca yalıtılmış kapta 40°C'de 3m gram su vardır.
Kaptaki su içine 0°C'de 2m gram buz bırakılıyor.
Denge durumunda kapta kaç m gram buz kalır? (Lbuz = 80 cal/g, Csu= 1 cal/g.°C)
Maddelerin bir halden başka bir hale geçmesine
hal değişimi denir.
Katı halden sıvı hale geçmeye erime, sıvı halden
katı hale geçmeye donma, sıvı halden gaz haline
geçmeye buharlaşma denir.
Erime sıcaklığındaki m gram katı maddeyi sıvı hale getirmek için gereken ısı miktarı:
Q = m.Lee
Le= Erime ısısı
Çözüm
40°C'deki suyu 0°C'ye getirip, suyun verdiği ısıyı
bulalım. Bu ısının ne kadar buzu eriteceğini hesaplayalım.
Kaynama sıcaklığındaki m gram maddeyi, buhar
haline getirmek için gereken ısı miktarı
Qsu= m.c∆T = 3m.(1.40-0) = 3m.40 = 120m
Q = m.Lbb
Lb = Buharlaşma ısısı
120m = m.L
120m = m.80
120m 3
m=
= m
80
2
3
m gram buz erir.
2
Suyun hal değişim grafiği:
C
Su + Buhar
100
Buhar
Kapta 2m gram buz vardır.
3
m eridi.
2
3
m
2m − m =
2
2
m
Kapta
gram buz kalır.
2
Su
Su + Buz
0
-T
Buz
ÖRNEK
ÖRNEK
-20°C'deki m gram buzu 10°C'deki su haline getirmek için 6000 cal ısı gerekmektedir. m kütlesi
kaç gramdır? (Lbuz = 80 cal/g, Csu= 0,5 cal/g.°C)
0°C'deki 50 gram buzun 100°C de su haline
getirmek için kaç kalori ısı gereklidir? (LBuz=80
cal/g)
Çözüm
Çözüm
Q = m.c∆T + m.L + m.c∆T
Önce 0°Cdeki buzu 0°C'de su haline dönüştüreceğiz.
6000 = m.0,5.20 + m.80 + m.1.10
Sonra 0°C'deki suyu 100°C haline getireceğiz.
6000 = 10m + 80m + 10 m
Q = m.L + m.c∆T
6000 = 100m
Q = 50.80 + 50.1.100 = 4000 + 5000
m = 60 gram
Q = 9000 Cal.
FİZİK
224
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
ÖRNEK
ÖRNEK
-40°C'deki 20 gram buzu 10°C'deki su haline
getirmek için kaç kalori ısı gereklidir?
120°C'deki 20 gram su buharı kaç joule ısı
enerjisi kaybederse, 0°C'de buz haline gelir?
(Lbuz = 80 cal/g, Cbuhar= 0,5 cal/g.°C, Lbuhar = 540
cal/g) (1 cal = 4,2 joule)
(Lbuz = 80 cal/g, Csu= 0,5 cal/g.°C)
Çözüm
C
Önce -40°C'deki
buzu 0°C'de buz
haline getireceğiz.
Çözüm
Q1 = m.c∆t = 20.0,5.(120-100)
Q1 = 20.0,5.20 = 200 cal
Q2 = m.L = 20.540 = 10800 cal
Sonra
0°C'deki
buzu 0°C'deki su
haline getireceğiz.
Q3 = m.c ∆T = 20.1.(100-0) = 2000 cal
Q4 = m.L = 20.80 = 1600 cal
QT = 200 + 10800 + 2000 + 1600 = 146000 cal
1 cal = 4,2 joule ise
10
0
ısı
-40
Daha sonra, 0°C'deki suyu 10°C'deki su haline
getireceğiz.
Q = 14600.4,2 = 61320 joule
Q1 = m.c ∆T = 20.0,5.40 = 400 cal
Q2 = m.L = 20.80 = 1600 cal
Q3 = m.c∆T = 20.1.10 = 200 cal
QT = Q1 + Q2 + Q3 = 2200 cal
ÖRNEK
Saf haldeki bir
maddenin
sıcaklık - ısı grafiği şekildeki gibidir. Bu maddenin
özısısı
C=0,4 cal/g olduğuna
göre,
erime ısısı Le
kaç cal/g dir?
C
80
20
0
600
1100
cal
ÖRNEK
0°C'deki 30 gram buzu, 40°C'de su haline getirmek için kaç kalori ısı gereklidir? (Lbuz = 80
cal/g)
Çözüm
Q = m.c ∆T
Q = m.Le
600 = m.0,4(80-20)
1100 - 600 = 25.L
600 = m.0,4.60
500 = 25.L
600 = 24.m
L = 20 cal/g
Çözüm
QT = m.L + mc∆T
QT = 30.80 + 30.1.40
QT = 2400 + 1200
QT = 3600 cal
m = 25 gram
9. SINIF
225
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
ÖRNEK
ÖRNEK
-20°C'deki 30 gram buzu 50°C'deki su haline
getirmek için gerekli ısı kaç kaloridir?
(Lbuz = 80 cal/g, Cbuz= 0,5 cal/g.°C)
0°C'deki 10 gram buz üzerine 100°C'de m gram
su buharı gönderiliyor. Denge sıcaklığı 40°C olduğuna göre, m kütlesi kaç gramdır?
(Lbuz = 80 cal/g, Lbuhar= 540 cal/g.)
Çözüm
Çözüm
C
m.Le + mc∆T = m.Lb + mc∆T
10.80 + 10.1(40-0) = m.540 + m.1.(100-40)
50
800 + 400 = 540m +60m
1200 = 600m
0
m = 2 gram
ısı
-20
Q = m.c∆T + m.L + mc∆T
Q = 30.0,5.20 + 30.80 + 30.1.50
Q = 300 + 2400 + 1500 = 4200 cal.
ÖRNEK
46°C'deki 30 gram su üzerine 100°C'de kaç gram
su buharı gönderilirse, suyun sıcaklığı 100°C
olur? (Lbuhar = 540 cal/g)
(Isı alış-verişi su -subuharı arasında)
ÖRNEK
Safa bir katının
sıcaklık - ısı
grafiği şekildeki
gibidir.
Bu
katının erime
ısısı Le = 50
cal/g ise, özısı
c kaç cal/g °C
dir?
Çözüm
mc∆T = m.L
30.1.(100-46) = m.540
30.54 = m.540
m = 3 gram su buharı
C
80
0
400
600
cal
ÖRNEK
0°C'deki 15 gram buzu, 20°C'de su haline getirmek için gereken ısı kaç kaloridir?
Çözüm
(Lbuz = 80cal/g)
Çözüm
Q = m.L + mc∆T
400 = mc∆T
200 = m.50
400 = 4.c.(80-0)
m = 4 gram
400 = 4.c.80
400 = 320 C
5
C=
cal / g°C
4
Q = 15.80 + 15.1.(20-0)
Q = 1200 + 300 = 1500 cal
FİZİK
600-400 = m.Le
226
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
ÖRNEK
ÖRNEK
0°C'deki 20 gram buz, 30°C'deki 40 gram su içine
bırakılıyor. Denge durumunda fiziksel hallerinde ne gözlenir?
0°C'deki 30 gram buz, 60°C'de 40 gram su içine bırakılıyor. Denge durumunda fiziksel hal
için ne söylenebilir?
(Le = 80 cal/g, ısı alışverişi su - buz arasında)
(Le = 80 cal/g, ısı alışverişi su - buz arasında)
Çözüm
Çözüm
Suyun verdiği ısıyı, buz alacak
Qsu = mc∆T = 40.1.(30-0) = 40.30 = 1200 cal.
Suyun verdiği ısıyı bulalım
Qbuz = m.L = 20.80 = 1600 cal
Q = 40.1.60 = 2400
Suyun verdiği ısı, buzun tamamının erimesi için
yeterli değil.
Buzun tamamının erimesi için gerekli asıyı bulalım;
1200 kalorilik ısı, kaç gram buz eritir diye bakacağız.
1200
1200 = m.80 m =
= 15 gram
80
Qbuz = m.L
Q = 30.80 = 2400 cal.
Suyun verdiği ısının tamamı, buzun erimesi için
kullanılacak.
Su, 15 gram buzu eritir.
Denge durumunda;
Denge durumunda;
0°C'de 70 gram su
0°C'de 5 gram buz, 55 gram su
9. SINIF
227
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
5)
TEST - 1
1) 0°C'deki 30 gram buzun 15 gramını eritmek
için kaç kalori ısı gereklidir? (Le = 80 cal/g)
A) 800
B) 1200
C) 1500
D) 2000
Saf haldeki katı
bir
maddenin
sıcaklık - ısı
grafiği şekildeki
gibidir.
C
80
0
400
900
cal
Bu maddenin erime ısısı Le= 20 cal/g olduğuna göre, kütlesi kaç gramdır?
E) 2400
A) 100
B) 50
C) 40
D) 30
E) 25
6) 60°C'deki m gram su içine 0°C'de en fazla kaç
m buz konulursa, buzun tamamı erir?
2) 0°C'deki 10 gram buzu 40°C'de su haline getirmek için gerekli ısı kaç kaloridir?
(Lbuz = 80 cal/g, ısı alışverişi su - buz arasında)
(Lbuz = 80 cal/g)
A) 800
B) 1000
C) 1200
D) 1400
A)
E) 1800
(Lbuz = 80 cal/g, Cbuz = 0,5 cal/g°C)
B) 6400
C) 6800
D) 7200
4) -20°C'deki kaç gram buzu 10°C'deki su haline
getirmek için 1200 cal ısı gereklidir?
FİZİK
C) 12
D) 14
C)
2
3
D)
4
5
E)
3
4
C
70
10
0
300
800
cal
B) 50
C) 25
D) 10
E) 8
8) 0°C'deki 40 gram buza 2000 cal ısı veriliyor.
Kaç gram buz erimeden kalır? (Lbuz = 80 cal/g)
(Lbuz = 80 cal/g, Cbuz = 0,5 cal/g°C)
B) 10
1
2
E) 8000
A) 60
A) 8
B)
7) Saf haldeki katı
maddenin sıcaklık ısı grafiği şekildeki
gibidir. Bu maddenin öz ısısı c= 0,1
cal/g°C ise, erime
ısısı Le kaç cal/g
dir?
3) -40°C'deki 50 gram buzu 20°C'de su haline getirmek için en az kaç kalori ısı gereklidir?
A) 6000
1
4
A) 5
E) 15
228
B) 10
C) 15
D) 20
E) 25
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
9) 0°C'deki 50 gram buzun tamamını 0°C'de su
haline getirmek için kaç kalori ısı gereklidir?
13) 25°C'deki 100 gram suyun tamamını 0°C'deki
buz haline getirmek için suyun dışarıya vermesi gereken ısı kaç kalori olmalıdır?
(LBuz = 80 cal/g)
(LBuz = 80 cal/g, CSu = 1 cal/g°C)
A) 0
B) 2000
C) 4000
D) 6000
E) 8000
A) 5500
B) 10
C) 15
D) 20
C) 8550
D) 9050
E) 10500
14) 0°C'deki 60 gram su içine, 0°C'de 10 gram buz
bırakılıyor. Su içindeki buz kütlesinin 4 gram
olması için dışarıdan su-buz karışımına kaç
kalori ısı verilmelidir?
10) 0°C'deki m gram buzun tamamını 0°C'de su haline getirmek için 800 cal ısı gerekmektedir. m kütlesi kaç gramdır? (LBuz = 80 cal/g)
A) 5
B) 6450
(Isı alış-verişi, su-buz arasındadır. LBuz= 80 cal/g)
A) 320
E) 40
B) 420
C) 480
D) 620
E) 1200
15) Isıca yalıtılmış ortamda, 0°C'deki 10 gram buzu,
100°C'de su buharı haline getirmek için kaç
kalori ısı gereklidir?
(LBuz = 80 cal/g, LBuhar = 540 cal/g, CSu=1 cal/g°C)
11) 0°C'deki 20 gram buzu T°C'de su haline getirmek
için 1800 cal ısı gerekmektedir. T sıcaklığı kaç
°C'dir?
A) 3400
B) 6200
C) 6400
D) 7200
E) 9600
(LBuz = 80 cal/g, CSu = 1 cal/g°C)
A) 10
B) 12
C) 15
D) 20
16) Isıca yalıtılmış bir kapta 0°C'de bir miktar su bulunmaktadır. Kaptaki su içine -8°C'de bir parça
buz bırakılıyor.
E) 40
Buna göre;
I.
Buzun sıcaklığı artar.
II. Buzun kütlesi artar.
III. Suyun özkütlesi azalır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
12) -40°C'deki m gram buzu 40°C'deki su haline getirmek için 700 kalori ısı gerekmektedir. m kütlesi
kaç gramdır?
A) Yalnız II
(CBuz= 0,5 cal/g°C, LBuz=80 cal/g, CSu=1 cal/g°C)
A) 5
9. SINIF
B) 8
C) 10
D) 15
E) 20
229
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
1-B
2-C
3-A
4-C
5-E
6-E
7-D
8-C
9-C
10-B
11-A
12-A
13-E
14-C
15-D
16-B
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
3)
TEST - 2
C
C
F
4T
4T
T
2T
K
1)
C
C
K
L
3T
0
3T
0
2t
2t
t(s)
C
T
t(s)
M
4T
0
0
t
2t
t(s)
t(s)
T
C
M
0
3t
2T
0
2t
t(s)
Isıca yalıtılmış kaplara saf halde aynı cins F, K, M
sıvıları konuluyor. Kaplara özdeş ısıtıcılarla ısı
verildiğinde sıvıların sıcaklıklarının zamana göre
değişim grafiği şekillerdeki gibi olmaktadır. Bu sıvıların kütleleri arasındaki ilişki nedir?
t(s)
Isıca yalıtılmış kapta bulunan saf haldeki K, L, M
sıvılarına özdeş ısıtıcılarla ısı verildiğinde, sıcaklığının zamana göre değişim grafiği şekillerdeki
gibidir.Buna göre, K, L, M sıvılarının aynı cins
sıvı olup olmadığı hakkında ne söylenebilir?
A) mF = mK = mM
B) mF > mK > mM
C) mM > mF > mK
D) mM = mK > mF
E) mF = mK > mM
A) Üçü de aynı sıvı olabilir.
B) K ile L aynı olabilir, M ise farklıdır.
C) K ile M aynı olabilir, L ise farklıdır.
D) L ile M aynı olabilir, K ise farklıdır.
E) Üçü de farklı sıvılardır.
2) Bir kapta bulunan
saf sıvının sıcaklığının aldığı ısıya göre
değişim grafiği şekildeki gibidir.
C
4) Oda
sıcaklığının
20°C olduğu bir ortamda, bir bardağa
su konuluyor. Suyun
sıcaklığının zamana
göre değişim grafiği
şekildeki gibidir.
70
20
I
II
(cal)
0
Q1
Q2
Sıvının özkütlesi I ve II aralıklarında nasıl değişir?
I
T2
T1
0
C
I
II
(s)
t1
Buna göre;
I.
II
Suyun özkütlesi (0 - t1) aralığında azalmıştır.
II. Suyun kütlesi (t1 - t2) aralığında artmıştır.
A)
Değişmez
Azalır
B)
Artar
Azalır
Yargılarından hangileri doğrudur?
C)
Azalır
Değişmez
(buharlaşma yok)
D)
Azalır
Artar
A) Yalnız III
E)
Değişmez
Artar
FİZİK
t2
III. Su (0 - t1) aralığında ısı enerjisine sahiptir.
B) Yalnız I
D) II ve III
230
C) I ve II
E) I ve III
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
5) -40°C'deki 5 gram buza 260 kalori ısı veriliyor.
Son fiziksel durum aşağıdakilerden hangisi
gibidir? (Lbuz = 80 cal/g, Cbuz = 0,5 cal/g°C)
8) 0°C'deki
buz
parçası
100
gram su içine bırakılıyor.
Buz
parçasının kütlesinin zamana göre değişim grafiği
şekildeki gibidir.
A) 0°C'de 5 gram buz
B) 0°C'de 1 gram buz, 4 gram su
C) 0°C'de 3 gram buz, 2 gram su
D) 0°C'de 5 gram su
Buz kütlesi
30
10
0
t1
t2
zaman
Suyun ilk sıcaklığı kaç °C'dir? (Lbuz = 80 cal/g)
E) +2°C'de 5 gram su
A) 6
B) 9
C) 12
D) 16
E) 20
6) 0°C'deki m1 gram buz üzerine 100°C'de m2 gram
su buharı gönderiliyor. Buzun tamamının 0°C'de
su olabilmesi için m1/m2 oranı kaçtır?
(Isı alışverişi buz - buhar arasındadır.)
A) 4
B) 5
C) 6
D) 8
C
9) Saf haldeki katı bir
maddeye ait sıcaklık ısı grafiği şekildeki gibidir. Bu
maddenin erime
ısısı Le= 25 cal/g
olduğuna
göre,
sıvı haldeki özısısı
kaç cal/g°C'dir?
(Lbuz = 80 cal/g, Cbuhar = 540 cal/g°C)
E) 10
A)
1
4
B)
1
2
75
15
0
500 800
C)
2
3
D)
3
4
cal
E)
2
5
C
7) 40°C'deki m1 gram
su içine, 0°C'de m2
gram buz konulduğunda karışımın sıcaklık zaman grafiği şekildeki gibidir.
m1/m2 oranı kaçtır?
40
m1
10
0
m2
zaman(s)
10) Isı yalıtımlı bir kap içinde, 0°C'deki 15 gram buz,
20°C'de 40 gram su içine bırakılıyor. Denge sıcaklığında kapta kaç gram su olur?
(Lbuz = 80 cal/g) (Isı alışverişi su - buz arasındadır.)
(Lbuz = 80 cal/g)
A)
3
2
9. SINIF
B)
5
2
C)
9
2
D) 4
E) 3
A) 45
231
B) 50
C) 52
D) 54
E) 55
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
11) I.
14) Aşağıdaki olaylardan hangisi, ısının ilitemi yoluyla yayılmasıyla açıklanır?
Çorbayı karıştırırken, tahta kaşık yerine metal
kaşık kullandığımızda elimizin yanması.
II. Elimize kolonya döktüğümüzde elimizin serinlemesi.
A) Kaloriferin odayı ısıtması
III. Testinin suyu soğutması için dışına ıslak havlu
sarılması
B) Kuşların kışın tüylerini kabartması
C) Kışın betona oturan birinin üşümesi
Yukarıdaki olaylardan hangileri ısının iletim
yoluyla yayılmasını açıklar.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
D) Güneş'in Dünya'yı ısıtması
E) Yanan kalorifer peteğinin üzerindeki perdenin
titremesi
C) Yalnız
E) I ve III
12) I. Sobanın odayı ısıtması
II. Ocakta ısıtılan suyun kaynaması
III.Güneşin Dünya yüzeyini ısıtması
15) Boyları şekilde verilen kalınlıkları ihmal
edilen X, Y, Z metal
çubukları
uçlarına
mum yapıştırılıyor.
Çubuklara O noktasından ısı
Yukarıdaki olaylardan hangileri ısının sadece
konveksiyon yoluyla yayılmasını açıklar?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I ve III
II
Mum
2L
I
III
Mum
x
Mum
y
z
L
L
O
verildiğinde önce II sonra III daha sonra I mumu
eriyor. X, Y, Z çubuklarının ısı iletkenlikleri
arasındaki ilişki nedir?
A) X > Z > Y
13) I.
B) Y > Z > X
C) Y > X > Z
D) Z > X > Y
E) X > Y = Z
1-B
2-C
3-D
4-E
5-C
6-D
7-E
8-D
9-A
10-B
11-A
12-C
13-C
14-C
15-B
Yükseklere çıktıkça suyun kaynama sıcaklığının düşmesi
II. Rüzgarlı havalarda çamaşırların daha çabuk
kuruması
III. Isıtıcıların (UFO) odayı ısıtması
Yukarıdaki olaylardan hangileri ısının ışıma ve
konveksiyon yoluyla yayılmasını açıklar?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
FİZİK
C) Yalnız III
E) I ve III
232
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
4)
TEST - 3
1
50
B)
K
L
C
1) Saf bir sıvının
sıcaklık - ısı
grafiği
şekildeki
gibidir.
Bu
sıvının
özısısının (c)
buharlaşma
ısısına
(L)
oranı c/L kaçtır?
A)
Katı haldeki K ve L
cisimleri şekildeki
gibi
üst
üste
konuluyor.
K cisminin sıcaklığı değişmediği halde, L cisminin
sıcaklığının azaldığı görülmektedir. Isı alışverişi
iki cisim arasında olduğuna göre;
60
0
300
500
I.
cal
K cismi erimektedir.
II. Dengeye geldiklerinde sıcaklıkları eşittir.
-15
III. Dengeye geldiklerinde sıcaklık değişimleri
eşittir.
1
40
C)
1
30
D)
1
20
E)
Yargılarından hangileri doğrudur?
1
15
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) I, II ve III
E) I ve III
2)
C
C
M
50
K
40
30
0
0
Q
5Q cal
2Q
4Q cal
Saf haldeki K ve M katı maddelerinin sıcaklık - ısı
grafiği şekildeki gibidir. Maddelerin kütleleri eşit
olduğuna göre erime ısıları oranı LK/LM kaçtır?
A)
2
3
B) 2
3) Saf haldeki sıvı bir
maddenin sıcaklık ısı grafiği şekildeki
gibidir.
Sıvının
özısısı
c=
0,2
cal/g°C ise, erime
ısısı L, kaç cal/g
dir?
A) 50
9. SINIF
B) 40
C) 1
D)
4
3
E)
5)
10°C'deki
F
cismi üzerine
60°C'deki
K
cismi şekildeki
gibi üst üste
konuluyor.
5
4
60 C
K
10 C
F
Isı alışverişi iki cisim arasında olup, denge sıcaklıkları 40°Cdir. Buna göre;
C
60
I.
10
K'nın kütlesi, F'den büyüktür.
II. Isı sığaları arasındaki ilişki 2MK = 3MF dir.
III. Sıcaklık değişimleri eşittir.
0
200
600
cal
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
C) 30
D) 25
A) Yalnız II
E) 20
B) Yalnız III
D) II ve III
233
C) I ve II
E) I ve III
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
6) Bir kapta
bulunan
buz parçasına ısı
verildiğinde,
8) Isı yalıtımlı kap içinde bulunan su içine
m gram buz konulduğunda, su-buz karışımının
sıcaklığının zamana göre
değişimi
C
T
0
t1
t2
t3
Zaman
(s)
-T
(s)
0
t1
t2
-T
şekildeki gibidir. Buna göre;
buz kütlesinin sıcaklığının zamana göre değişim
grafiği şekildeki gibidir.
I.
Başlangıçta, suyun kütlesi, buzun kütlelerinden fazladır.
Buna göre;
I.
C
2T
II. (0-t2) aralığında buz sürekli ısı almıştır.
(0-t1) aralığında buzun sıcaklığı artmaktadır.
II. (t1-t2) aralığında buzun kütlesi azalmaktadır.
III. t2 anında 0°C'de su - buz karışımıdır.
III. (t2-t3) aralığında suyun özkütlesi azalmaktadır.
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız II
B) Yalnız II
D) I ve II
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
9)
E) I ve III
C
C
M
K
4T
4T
2T
7)
0
C
K
4T
T
2T
0
0
Q
5Q cal
2Q
A) 1
6Q cal
Saf haldeki K ve M katı cisimlerinin aynı ortamdaki sıcaklık - ısı grafiği şekildeki gibidir.
Cisimlerin hal değiştirirken aldıkları ısı enerjileri eşittir.
II. M cisminin ısı sığası, K cisminin ısı sığasından büyüktür.
D) II ve III
FİZİK
B)
3
2
C)
1
2
D)
1
3
E)
1
4
B) 10°C'de 20 gram su
C) 0°C'de 5 gram buz, 15 gram su
D) 0°C'de 15 gram buz, 5 gram su
Yargılarından hangileri doğrudur?
B) I ve II
3Q cal
A) 0°C'de 10 gram su, 10 gram buz
III. Cisimlerin özısıları eşittir.
A) Yalnız II
2Q
10) 0°C'deki 10 gram buzu, 40°C'de su haline getiren ısı miktarı, 0°C'deki 20 gram buz üzerine
gönderilirse, denge durumundaki fiziksel hali
için ne söylenebilir?
Buna göre;
I.
3Q cal
Saf haldeki aynı cins K ve M sıvılarının sıcaklık ısı grafiği şekildeki gibidir. Bu sıvıların kütleleri
oranı mK/mM kaçtır?
M
3T
0
Q
C
E) 20°C'de 20 gram su
C) I ve III
E) I, II ve III
234
1- A
2-B
3-E
4-D
7-B
8-B
9-E
10-C
5-A
6-C
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
4) -20°C'de 10 gram buz, 10°C'deki 90 gram su içine bırakılıyor. Denge sıcaklığı kaç °C'dir?
TEST - 4
(Cbuz = 0,5 cal/g. °C, Lbuz = 80 cal/g, ısı alışverişi
su-buz arasındadır)
1) 0°C'deki 10 gram buz ile 20°C'deki 40 gram su
karıştırılıyor. Isı alışverişi sadece su ile buz arasındadır. Denge durumu aşağıdakilerden hangisi gibidir? (Lbuz = 80 cal/g)
A) -4
B) 0
C) +2
D) +4
E) +8
A) 0°C'de 50 gram su
B) +2°C'de 50 gram su
C) 0°C'de 5 gram buz, 45 gram su
D) 0°C'de 2 gram buz, 48 gram su
5) -20°C'de 20 gram buz, 80°C'deki 30 gram su içine bırakılıyor. Denge sıcaklığı kaç °C'dir?
E) +10°C'de 50 gram su
(Cbuz = 0,5 cal/g. °C, Lbuz = 80 cal/g, ısı alışverişi
su-buz arasındadır)
A) 2
B) 8
C) 10
D) 12
E) 16
2) 0°C'de 20 gram buz, 30°C'de 40 gram su içine bırakılıyor. Denge durumu aşağıdakilerden hangisi gibidir? (Lbuz = 80 cal/g, ısı alışverişi su buz
arasındadır.)
A) 0°C'de 60 gram su
B) 0°C'de 10 gram buz, 50 gram su
6) 40°C'de 100 gram su içine en fazla kaç gram
buz bırakılırsa, buzun tamamı erir?
C) 0°C'de 15 gram buz, 45 gram su
D) 0°C'de 5 gram buz, 55 gram su
(Lbuz = 80 cal/g, Isı alışverişi su - buz arasındadır.)
E) +5°C'de 60 gram su
A) 20
B) 30
C) 40
D) 50
E) 80
3) 0°C'de 20 gram buz, 60°C'de 30 gram su içine bırakılıyor. Denge durumu aşağıdakilerden hangisi gibidir? (Lbuz = 80 cal/g, ısı alışverişi su buz
arasındadır.)
7) 0°C'deki 12 gram buz, 30°C'deki en az kaç
gram su içine bırakılırsa, buzun tamamı erir?
A) 0°C'de 50 gram su
B) 4°C'de 50 gram su
(Lbuz = 80 cal/g, Isı alışverişi su - buz arasındadır.)
C) 8°C'de 50 gram su
D) 12°C'de 50 gram su
E) 0°C'de 10 gram buz, 40 gram su
9. SINIF
A) 24
235
B) 28
C) 32
D) 36
E) 48
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
8) 100°C'deki 20 gram subuharı 0°C'deki buz üzerine gönderiliyor. Isı alışverişi buz ile su buharı
arasında olduğuna göre, en fazla kaç gram
buz erir? (Lbuhar= 540 cal/g, Lbuz= 80 cal/g)
A) 160
B) 150
C) 120
D) 100
C
13) Bir kapta bulunan
0°C'deki buza ısı hızı
sabit kaynak ile ısı
verildiğinde sıcaklık ısı grafiği şekildeki
gibi oluyor.
E) 80
T
α
0
Q1
Q2 cal
Isı kaynağı değiştirilmeden kapta bulunan buzun
kütlesi artırılırsa;
I.
Q1 değeri artar,
II. α açısı azalır.
9) 100°C deki 8 gram su buharı, 0°C'deki kaç
gram buz üzerine gönderilirse denge sıcaklığı
40°C olur? (Lbuhar= 540 cal/g, Lbuz= 80 cal/g, ısı
alışverişi su - buz arasındadır.)
III. α açısı artar.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) 20
B) 30
C) 40
D) 50
E) 60
B) Yalnız II
D) I ve II
10) 0°C'deki 25 gram buz, 70°C'deki kaç gram su
içine bırakılırsa denge sıcaklığı 40°C olur?
C) Yalnız III
E) I ve III
14)
C
C
(Lbuz= 80 cal/g, ısı alışverişi su-buz arasındadır.)
T
A) 50
B) 60
C) 80
D) 90
T
E) 100
0
2Q
6Q cal
0
Q
Şekil -I
11) 0°C'de su - buz
karışımı
bulunan
kaba ısı verildiğinde,
karışımın sıcaklık ısı grafiği şekildeki
gibidir.
4Q cal
Şekil -II
İki ayrı kapta 0°C'de su - buz karışımı vardır. Bu
kaplara özdeş ısıtıcı ile ısı verildiğinde sıcaklık ısı grafiği şekilllerdeki gibi olmaktadır.
C
20
Buna göre;
I.
0
160
300 cal
Şekil-I'deki kapta bulunan buz kütlesi, şekilII'deki kapta bulunan buz kütlesinin iki katıdır.
Kapta başlangıçta kaç gram su bulunur?
II. Başlangıçtaki su miktarı, şekil-I'deki kapta,
şekil-II'deki kaptan daha fazladır.
(Le= 80 cal/g, kabın kütlesi önemsiz.)
III. Kaplardaki su kütleleri eşittir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
E) 8
A) Yalnız I
12) 0°C'deki m gram buz, kaç °C'deki 4 m gram su
içine bırakılırsa, denge sıcaklığı 8°C olur?
(Lbuz= 80 cal/g, ısı alışverişi su-buz arasındadır.)
A) 30
FİZİK
B) 32
C) 38
D) 40
E) 44
236
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve III
E) Yalnız III
1-A
2-D
3-B
4-B
5-D
6-D
7-C
8-A
9-C
10-E
11-C
12-A
13-D
14-C
9. SINIF
ISI VE SICAKLIK
3) Isıca yalıtılmış kap
içindeki su içine
bir
parça
buz
bırakılıyor. Buzun
kütlesinin zamana
bağlı
değişim
grafiği
şekildeki
gibidir.
TEST - 5
Su Kütlesi
1) Isıca yalıtılmış kap
içindeki su içine
bir parça buz bırakılıyor. Suyun kütlesinin
zamana
göre değişim grafiği şekildeki gibidir.
5m
2m
m
0
t
zaman
4m
.
0
t1
Buna göre;
I.
t2 zaman
Suyun ilk sıcaklığı 0°C'dir.
II. Buzun ilk sıcaklığı 0°C'dir.
III. Suyun tamamı buza dönüşmüştür.
Buna göre;
I.
Buz kütlesi
Buzun ilk sıcaklığı 0°C'dir.
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
II. (0-t1) aralığında buz 0°C'de, su sıcaklığı
0°C'nin üstündedir.
A) Yalnız I
III. (t1 - t2) aralığında 0°C'de su - buz karışımıdır.
B) Yalnız II
D) I ve III
C) I ve II
E) II ve III
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve II
2) Isıca yalıtılmış
kap içindeki su
içine bir parça
buz bırakılıyor.
Suyun kütlesinin
zamana
göre değişim
grafiği şekildeki gibidir.
C) Yalnız I
E) I ve III
Su kütlesi
m2
4) Isıca
yalıtılmış
kap içindeki su
içine bir parça
buz
bırakılıyor.
Buzun kütlesinin
zamana bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.
m1
0
t1
t2
t3 zaman
Buna göre;
I.
(0-t1) arası buzun sıcaklığı artmaktadır.
Buz kütlesi
m2
m1
0
t1
t2 zaman
Buna göre;
II. (t1 - t2) arası suyun sıcaklığı sabittir.
I.
III. (t1 - t2) arası buzun sıcaklığı 0°C'dir.
(0-t1) arası buz ısı almaktadır.
II. (0-t1) arası buzun sıcaklığı artmaktadır.
IV. (t2 - t3) arası kapta sadece su bulunmaktadır.
III. (t1-t2) arası ısı alışverişi yoktur.
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve III
B) I ve IV
D) I, II ve III
C) II ve III
A) Yalnız II
E) I, III ve IV
B) I ve III
D) I ve II
9. SINIF
237
C) II ve II
E) I, II ve III
FİZİK
ISI VE SICAKLIK
Su kütlesi
5) Isıca yalıtılmış
kaptaki su içine
bir parça buz
konuluyor. Su
kütlesinin
zamana bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.
m2
m1
zaman
0
t
2t
3t
30
cal
0
Q
2200
Buzun tamamen erimesi için gerekli ısı değeri
Q kaç kaloridir? (Lbuz = 80 cal/g, Csu= 1 cal/g.°C)
Suyun sıcaklığı t anında T1°C, 2t anında T2 °C, 3t
anında T3°C dir.
Buna göre;
I.
C
7) Isı yalıtımlı kapta
bulunan 0°C'deki m
gram
buza
ısı
verildiğinde buzun
sıcaklığının zamana
göre değişim grafiği
şekildeki gibidir.
A) 1800
B) 1600
C) 1400
D) 1200
E) 1000
T1 > T2
II. T1 > T3
III. T2 > T3
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C
8) Isıca
yalıtılmış
bir
kapta karıştırılan K
sıvısı ile L katı cisminin
sıcaklık - ısı grafiği
şekildeki
gibidir.
L
cisminin erime ısısı 18
cal/g,
özısısı
0,1
cal/g°C dir.
C) I ve II
E) II ve III
70
K
30
10
L
0
Q2
Q1
cal
K sıvısının özısısı 0,2 cal/g.°C olduğuna göre,
kütleleri oranı mK/mL kaçtır?
A)
6) Isıca yalıtılmış
kaptaki sıvıya
ısı verildiğinde, sıvının kütlesinin zamana bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.
B)
3
2
C)
1
2
4
3
D)
E)
3
5
Su kütlesi
9) Isıca yalıtılmış bir
kapta K ve L sıvıları
karıştırıldığında,
sıvıların sıcaklık zaman
grafiği
şekildeki gibidir.
Zaman
0
t1
t2
t3 t4
Buna göre;
I.
5
2
C
90
K
40
L
0
t
cal
Sıvıların özısıları cK = 0,2 cal/g.°C, cL = 0,6
cal/g°C, kütleleri mK = 20 gram, mL = 50 gramdır.
K sıvısının donma ısısı kaç cal/g dir?
Kaptaki sıvı karışımdır.
II. (t1-t2) arası sıvının sıcaklığı değişmemektedir.
III. (t2 -t3) arası sıvının sıcaklığı artmaktadır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve II
FİZİK
A) 25
B) 32
C) 36
D) 40
E) 50
C) I ve III
E) I, II ve III
238
1- D
2-A
3-A
7-B
8-A
9-E
4-E
5-C
6-E
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
Bölüm - 5
Elektrik tellerinin yazın uzadığını, kışın büzüldüğünü,
tren rayları arasında bir miktar boşluk bırakıldığını
görmüşüz.
KATILARDA YÜZEYCE GENLEŞME:
Isı alan maddelerin boylarında, yüzey alanlarında ve
hacimlerinde artma meydana gelir.
So
Metal bir levhanın sıcaklığı artırılırsa, enine ve boyuna uzar.
Yani yüzey alanı artar.
∆S = S0 . ∆T.2λ
Isıtılan cisimlerde genleşme, soğutulan cisimlerde
büzüşme meydana gelir.
∆s = yüzeyce genleşme miktarı
∆S
S0 = İlk yüzey
∆T = Sıcaklık değişimi
2λ = yüzeyce genleşme katsayısı (Boycanın iki
katı)
KATILARDA BOYCA UZAMA:
∆L
T°C sıcaklığındaki
lo boyundaki telin
lo
T C
sıcaklığı 4T°Cye
çıkartıldığındaki
uzama miktarını
bulalım:
ÖRNEK
∆L = lo.∆T.λ
∆L: uzama miktarı
∆L = lo(4T-T).λ
∆T: sıcaklık değişimi
∆L = lo.3T.λ
λ: boyca uzama katsayısı
40 cm
Bir kenarı 40 cm olan kare
şeklindeki levhanın sıcaklığı 25°C dir. Bu levhanın
sıcaklığı 75°C ye çıkartıldığında yüzey alanı kaç
2
cm olur?
4T C
40 cm
-4
(λ= 3.10 1/°C)
Çözüm
Telin son boyu = (lo + ∆L) olur.
2
S0 = 40.40 = 1600 cm
Sson= S0 + ∆S
∆S = S0 .∆T.2λ
Sson = 1600 + 48
-4
∆S = 1600.(75-25).2.3.10
2
Sson = 1648 cm
-4
∆s = 1600.50.6.10
ÖRNEK
2
∆s = 48 cm
400 cm boyundaki telin sıcaklığı 20°C den 100°C
ye çıkarılıyor. Telin son boyu kaç cm olur?
-4
(λ=5.10 1/°C)
ÖRNEK
10 cm yarıçapındaki dairesel
levhanın sıcaklığı 10°C dir. Bu
levhanın sıcaklığı 50°C'ye
çıkarıldığında, yüzey alanın2
daki artış kaç cm olur?
Çözüm
-10
∆L = l0.∆T.λ
(π= 3, λ= 4.10
lson= l0 + ∆L
-4
∆L = 400.(100-20).5.10
--4
∆L= 400.80.5.10
1/°C)
Çözüm
lson = 400 + 16
2
2
2
S = π.r = 3.10 = 300 cm
-4
∆S = 300.(50-10).2.4.10
lson = 416 cm
-4
∆L = 32000.5.10
-4
∆S = 300.40.8.10
-1
∆L = 32.5.10
∆S = 9,6 cm
∆L = 16 cm
9. SINIF
10 cm
239
2
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
KATILARDA HACİMCE GENLEŞME:
SIVILARDA GENLEŞME:
Sıcaklığı artan sıvı genleşir.
Katı bir cismin sıcaklığı
arttırıldığında, hacimce
genleşir.
∆V: Genleşen hacim
∆V
V: İlk hacim
∆V: Hacimce genleşme
miktarı
∆T: Sıcaklık değişimi
V
a: Sıvının genleşme katsayısı
V: ilk hacim
∆V = V.∆T.a
∆T: Sıcaklık değişimi
3λ: Hacimce genleşme katsayısı (Boyca genleşme katsayısının üç katı)
ÖRNEK
∆V= V.∆T.3λ
Tamamen sıvı dolu
3
kapta 20°C'de 800 cm
sıvı bulunmaktadır. Bu
kabın sıcaklığı 60°C'
ye çıkarttırıldığında
3
kaptan kaç cm sıvı
taşar?
ÖRNEK
2a
Aynı
maddeden
yapılmış
küp
şeklindeki K ve L
cisimleri
aynı
ortamdadır.
a
2a
a
K
L
-3
(Sıvının genleşme katsayısı a: 5.10 1/°C)
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında hacimce
genleşme miktarları oranı ∆VK/∆VL kaçtır?
Çözüm
∆V = V.∆T.a
Çözüm
-3
3
3
VK = a
3
VL = 8a
3
∆V = 160 cm sıvı taşar
∆VK
1
=
8
∆VL
∆VK = a .∆T.3λ
3
∆VL = 8a .∆T.3λ
-3
∆V = 800.(60-20).5.10 = 800.40.5.10 = 8.4.5
Aynı madde oldukları için genleşme katsayıları
eşittir.
ÖRNEK
ÖRNEK
Aynı
maddeden
yapılmış K ve L
cisimleri
aynı
ortamdadır.
Cisimlerin
sıcaklıkları
T°C
arttırıldığında
h
2a
a
2a
a
S
4a
S ve 2S taban alanlı kaplarda aynı yükseklikte,
aynı sıcaklıkta aynı cins sıvılar bulunmaktadır.
Sıvıların sıcaklıkları eşit miktar arttırıldığında,
sıvıların
kaplardaki
yükselme
miktarı
arasındaki ilişki nedir?
3a
K
L
hacimce genleşme miktarları oranı ∆VK/∆VL
kaçtır?
Çözüm
I. Kap
Çözüm
Aynı maddeden
katsayıları eşittir.
3
∆VK = 6.∆T.3λ
3
∆VL = 8.∆T.3λ
VK = 6a = 6
VL = 8a =8
FİZİK
yapıldığı
için
2S
genleşme
II. Kap
∆V1 = V.∆T.a
V1 = S.h
V2 = 2S.h
∆V2 = 2V.∆T.a
V1 = V
V2 = 2V
∆V1 1
=
∆V2 2
II. kaptaki sıvı I. Kaptaki sıvıya göre hacimce iki
kat daha fazla genleşir. Ancak kaplardaki sıvı
yükseklikleri eşit olur.
∆VK 6 3
= =
∆VL
8 4
240
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
ÖRNEK
ÖRNEK
K
K ve M metal çiftleri birbirlerine
perçinlidir. K'nın boyca uzama
katsayısı, M'den büyüktür.
M
Aynı
ortamda
bulunan P ve R
metal çubukların
ilk boyları eşittir.
Ortamın sıcaklığı
arttırıldığında,
(λK > λM). Bu metal çiftleri soğutulduğunda ve ısıtıldığında şekli nasıl olur?
Boyca Değişim
Miktarı
P
3l
R
2l
l
0
T
2T 3T 4T
Sıcaklık
( C)
çubukların boylarındaki değişim şekildeki gibidir.
Çubukların boyca uzama katsayıları oranı
λP/λR kaçtır?
Çözüm
Uzama katsayısı büyük olan metal, ısıtıldığında
daha çok uzamak ister
Uzama
katsayısı
büyük
soğutulduğunda daha çok kısalır.
K
olan
Çözüm
metal
İlk boyutları eşit olduğu için L olsun.
Aynı sıcaklıktaki boyca değişimlere bakalım.
M
M
Isıtılıyor
2T sıcaklığındaki
bulalım.
K
boyca
değişimlerine
∆l P = 2l
∆l R = l
2l = L.2T.λP
l = L.2T.λ
göre
2l L.2T.λP
λ
=
=2= P
L.2T.λR
λR
l
Soğutuluyor
ÖRNEK
Y
ÖRNEK
X
K
L
Y
Z
K
M
Z
Şekil I
Şekil II
X, Y, Z metal çubukları
birbirlerine perçinlenmiştir.
su içine konulduğunda
almaktadır. Çubukların
arasındaki ilişki nedir?
Aynı ortamda bulunan metal çubuklar şekildeki
gibi perçinlidir. Boyca uzama katsayıları
arasındaki ilişki λK>λL>λM dir.
Bu metal çiftlerinin doğrusal olabilmesi için ne
yapmalıdır.
Çözüm
0°C'deki bir ortamda
Bu çubuklar 60°C'deki
şekil-II'deki durumu
uzama katsayıları
Çözüm
λK > λL olduğu için, bu metal çiftleri ısıtılırsa, K
daha çok uzayacağından doğrusal olabilirler.
Sıcaklık arttıkça, genleşme katsayısı büyük olan
metal daha fazla uzayacağı için, diğer metali içe
büktürür.
λK > λM olduğu için, K daha çok büzüleceği için
doğrusal olabilirler.
λZ > λX
KL çifti ısıtılmalı, KM çifti soğutulmalı.
9. SINIF
X
λY > λZ
λY > λZ > λX
241
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
ÖRNEK
Aynı ortamdaki X ve
Y metal çubukları
şekildeki
gibi
birbirlerine
eklenmiştir.
ÖRNEK
3L
L
X
Y
2L
X
aynı ortamdaki metal
çubuklar yatay zemine
şekildeki gibi konuluyor. Ortamın sıcaklığı
arttırıldığında d1 ve d2
uzaklığı değişmiyor.
2L
Y
Ortamın sıcaklığı T°C arttırıldığında çubukların
son boyları eşit olmaktadır. Çubukların boyca
uzama katsayıları oranı λX/λY kaçtır?
Çubukların
boyca
arasındaki ilişki nedir?
d1
K
d2
L
M
uzama
katsayıları
Çözüm
Çözüm
Çubukların uzama miktarları eşittir.
∆ι = L0.∆T.λ
∆ι = L0.∆T.λ
3L.T.λX + L.T.λY = 2L.T.λX + 2L.T.λY
3λX + λY = 2λX + 2λY
d1 ve d2 değişmediğine göre, çubuklar eşit miktar
uzamış. Yani ∆ι aynı.
3λX - 2λX = 2λY - λY
LK . ∆T.λK = LL.∆T.λL = LM = ∆T.λM
λX = λY
LK.λK = LL.λL = LM.λM
İlk boyu (L0) büyük olanın uzama katsayısı (λ)
küçük olacak
λY
=1
λX
λK > λL > λM
ÖRNEK
Metal çubuk ve
genleşmesi önemsiz
küre şekildeki gibi
konuluyor.
ÖRNEK
20°C deki boyu 10
metre olan telin uzama
miktarının
sıcaklığa
bağlı grafiği şekildeki
gibidir. Bu çubuğun
boyca
uzama
katsayısı
λ
kaç
1/°C'dir?
Uzama miktarı
metre
12
l = 100 cm
r
Çubuğun sıcaklığı 60°C arttırıldığında küre
kaç cm yer değiştirir? (Küre, kaymadan
-3
dönerek ilerliyor. λ = 2.10m )
10
0
C
20 60
Çözüm
-3
∆ι = 100.60.2.10 = 12 cm
Çözüm
Uzama miktarının yarısı küreyi ilerletir, yarısı
döndürür.
∆l 12
İlerleme miktarı =
=
= 6 cm
2
2
∆l = L.∆T.λ
(12-10) = 10.(60-20).λ
2 = 10.40.λ
λ=
FİZİK
2
1
= 0,005 = 5.10 −3
400
°C
Küre 6 cm yer değiştirir.
242
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
ÖRNEK
ÖRNEK
X
Aynı boydaki X ve
Y metal çubukları
ile özdeş A, B, C
dişlileri tahta zemine şekildeki gibi konuluyor. Dişliler dönebilecek
şekilde ortalarından, çubuklar
Y
B
A
Aynı maddeden
yapılmış F, K, M,
metal
çubukları
aynı
artama
şekildeki
gibi
konuluyor.
Ortamın sıcaklığı
T°C arttırıldığında
C
S
2h
2S
F
h
K
h
M
Ortamın sıcaklığı T°C arttırıldığında boyca uzama
miktarları ∆ιF, ∆ιK, ∆ιM arasındaki ilişki nedir?
Uç noktalarından vidalanıyor. Ortamın sıcaklığı
arttırıldığında B dişlisi ok yönünde dönüyor.
Buna göre;
I.
S
Çözüm
C'nin tur sayısı A'dan fazladır.
∆ι = ι0.∆λ
II. C'nin tur sayısı B'den fazladır.
Boyca uzama miktarları sorulduğunda;
III. B'nin tur sayısı A'dan fazladır.
İlk boyları önemlidir. Kesitleri dikkate alınmaz.
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
∆ιF = 2h.T.λ
∆ιK = h.T.λ
∆ιM = h.t.λ
∆ιM > ∆ιK = ∆ιM
Çözüm
A
B
Aynı maddeden yapıldığı için boyca uzama
katsayıları (λ) eşittir.
C
B ok yönünde döndüğüne göre,
-
Y çubuğunun uzama katsayısı X'den büyüktür.
-
B dişlisini iki çubuk da döndürür. λY > λX olduğu için ok yönünde dönmüş.
-
C dişlisini sadece Y çubuğu, A dişlisini sadece
X dişlisi döndürür.
-
λY > λX olduğu için C'nin tur sayısı A'dan büyüktür. (nC > nA)
-
C'nin tur sayısı B'den de büyüktür λY > λX olduğu için X ve Y çubukları B dişlisini farklı
yönlerde döndürmek ister B'nin tur sayısı iki
çubuğun uzama miktarlarının farkına eşit iken,
C'yi sadece Y çubuğu döndürür.
-
ÖRNEK
Metal
çubuk
ve
genleşmesi önemsiz
küre şekildeki gibi
konuluyor.
r
Yarıçapı r= 1 cm olan küre, ortasından geçen mil
etrafında sadece dönebilmektedir. Ortamın
sıcaklığı 40°C arttırıldığında küre kaç tur atar?
-4
(λ= 5.10 )
Çözüm
∆ l = l .∆T.λ
-4
∆ l = 200.40.5.10
∆ l = 4 cm
A ve B'nin tur sayıları için kesin bir şey söylenemez çubukların boyca uzama katsayıları
oranı belli değil.
- Çubuk 4 cm uzuyor.
- Küre ilerlemeden sadece dönebildiğine göre,
uzama miktarının tamamın küreyi döndürür.
Cevap: I ve II
n=
9. SINIF
l = 200 cm
243
∆l
4
2
=
= tur.
2πr 2.3.1 3
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
ÖRNEK
ÖRNEK
S
Aynı maddeden
yapılmış F, K, M
metal
cisimleri
aynı ortama şekildeki gibi konuluyor. Cisimlere
eşit ısı veril-
r
S
X
2S
F
2h
r
h
diğinde,
boylarındaki
arasındaki ilişki nedir?
h
K
uzama
M
Aynı maddeden yapılmış çubuklar özdeş
bölmelidir. Genleşmesi önemsiz özdeş küreler
çubuklar arasına şekildeki gibi konuluyor.
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında X ve Y
kürelerinin yerdeğiştirme miktarı ve tur
sayıları oranı kaçtır?
miktarları
Çözüm
F
K
M
Q = mC∆T
mK = S.h.d
mM = h2s.d
mF = 2h.s.d= 2m
mK = m olsun
mM = 2m olsun
Q = 2mc.∆T1
Q = m.c.∆T2
Q = 2mc∆T3
↓
↓
↓
T
2T
T
∆lF = 2h.T.λ
∆lK = h.2T.λ
∆lM = h.T.λ
∆lF = 2
∆lK = 2
∆lM = 1
Y
Çözüm
r
X
r
Y
Çubuklar uzadığı zaman küreler ok yönünde
dönerek ilerler.
∆lF = ∆lK > ∆lM
X küresi için;
Üstteki çubuğun üç bölmesi, alttaki çubuğun iki
bölmesi döndürür.
ÖRNEK
K, L, M metal çubukları
şekildeki gibi birbirlerine
eklidir. Ortamın sıcaklığı
arttırıldığında, çubuklar
eşkenar üçgen oluşturmaktadır.
K
60
63
X'in tur sayısı
M
3+2
5
=
Çevre 2πr
57
Y küresini sadece alttaki çubuk döndürür.
L
Y'nin tur sayısı =
Çubukların boyca uzama katsayılarını sıralayınız?
3
2πr
nX
5
=
nY
3
X küresinin üstteki çubuk sola üç bölme
ilerletirken, alttaki çubuk sağa iki bölme ilerletir.
Dolayısıyla X küresi bir bölme yer değiştirir.
Çözüm
L çubuğunun karşısındaki açı değişmemiş,
Y küresini sadece alttaki çubuğun üç bölmesi
ilerletir.
K çubuğunun karşısındaki açı büyümüş,
M çubuğunun karşısındaki açı küçülmüş,
Y küresi üç bölme yerdeğiştirir.
LX 1
=
LY 3
Gibi düşünebiliriz.
K nın uzama katsayısı en büyük, M ninki en küçüktür.
λK > λL > λM
FİZİK
244
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
ÖRNEK
ÖRNEK
K
r
X
Y
L
L
K
r
r
Y
Sıvı
Aynı ortamda bulunan çubuklar özdeş bölmeli
çubuk, aynı maddeden yapılmıştır. Ortamın
sıcaklığı arttırıldığında genleşmesi önemsiz
özdeş X, Y, Z kürelerinin tur sayıları
arasındaki ilişki nedir?
Sıvı
(I)
(II)
Oda sıcaklığındaki sıvı içindeki K ve L cisimlerinin
denge sıcaklığı Şekil-I deki gibidir. Ortamın
sıcaklığı arttırıldığında Şekil-II deki durumu
almaktadırlar. K,L ve sıvının hacimce genleşme
katsayıları arasındaki ilişki nedir?
Çözüm
Çözüm
X küresini, üstteki çubuğun iki bölmesi sola
döndürürken alttaki çubuğun bir bölmesi sağa
döndürüyor.
Cisimlerin sıcaklığı arttıkça hacimleri de artar
(genleşir). Kütleleri değişmediği, hacmi arttığı için
özkütlesi azalır.l
X küresini bir bölme döndürür.
Özkütlesi çok azalan cisim sıvı dışına doğru çıkar. Sıvı dışına çok çıkanın genleşme katsayısı
en büyüktür.
Y küresini üstündeki çubuğun üç bölmesi sola,
altındaki çubuğun iki bölmesi de sola döndürür.
Sıvı içine batan cismin genleşme katsayısı, sıvıdan küçüktür.
Y küresini 5 bölme döndürür.
αL > αsıvı > αK
Z küresini
döndürür.
üstündeki
çubuğun
üç
bölmesi
ÖRNEK
nY > nZ > nX
L
K
M
K
L
M
Sıvı
(I)
Sıvı
(II)
Oda sıcaklığındaki sıvı içindeki K, L,M
cisimlerinin denge durumu Şekil-I deki gibidir.
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında denge durumu
Şekil-II deki gibi olmaktadır. K,L,M cisimlerinin
genleşme katsayıları arasındaki ilişki nedir?
Çözüm
Genleşme katsayısı büyük olan sıvı dışına daha
fazla çıkar
αK > αL > αM
9. SINIF
245
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
TEST - 1
1) Bir telin boyundaki uzama miktarı aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
I.
Telin boyu
L
M
L
ilişki λM > λK > λL olduğuna göre ortamın
sıcaklığı arttırıldığında metal çiftlerinin şekli
nasıl olur?
II. Telin cinsine
III. Sıcaklık artışına
A)
A) Yalnız II
K
4) Birbirlerine perçinli
aynı boydaki KL ve
ML metal çiftleri aynı
ortamdadırlar. Genleşme
katsayıları
arasındaki
B) I ve II
D) I ve III
C) II ve III
K
L
M
B)
L
K
M
L
E) I, II, III
C) K
L
M
L
D)
L
K
L
M
L
L= 400 m
2) Boyu 400 metre
olan çubuğun sıcaklığı 20°C'den
E)
K
L
M
L
70°C'ye çıkartıldığında çubuğun son boyu
kaç cm olur?
-4
(λ= 2.10 1/°C)
A) 404
B) 408
C) 410
D) 412
E) 414
5)
Y
X
Z
X
Şekil -I
A) Yalnız X
FİZİK
Lastik
Şekil-I ve şekil-II deki çubukların doğrusal
olabilmesi için ne yapılmalı?
Y
Lastik
Z Lastik
B) Yalnız Z
D) X ve Z
Aynı ortamdaki (X-Y) ve (X-Z) çubukları şekil -I ve
şekil-II'deki gibi birbirlerine perçinlenmiştir. Boyca
genleşme katsayıları orasındaki ilişki λZ > λY > λX
dir.
X
3) Aynı metal çubuklar
zemine sabitlenmiş,
serbest boydaki esnek lastikler şekildeki gibi bağlıdır. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında
hangi
lastikler uzar?
Şekil -II
Şekil-I
C) X ve Y
E) Y ve Z
246
Şekil-II
A)
Isıtılmalı
Isıtılmalı
B)
Soğutulmalı
Soğutulmalı
C)
Isıtılmalı
Soğutulmalı
D)
Soğutulmalı
Isıtılmalı
E)
Değiştirilmemeli
Soğutulmalı
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
6) Aynı ortamda bulunan 3L ve L boylarındaki aynı kalınlıklı
X ve Y metalleri şekillerdeki
3L
L
X
Y
L
X
9)
K
1
3
B)
2
3
L
M
K
C) 1
D) 2
L
M
L
3L
Y
gibi birbirlerine ekleniyorlar. Ortamın sıcaklığı ∆T
kadar arttırıldığında çubukların son boyları eşit
olmaktadır. X ve Y çubuklarının boyca uzama
katsayıları oranı λX/λY kaçtır?
A)
L
E)
Şekil -I
Şekil -II
Aynı ortamda, eşit boydaki K - L ve L - M çubukları şekil-1'deki gibi birbirlerine perçinleniyor. ortamın sıcaklığı arttırıldığında çubukların görünümü Şekil-II'deki gibi oluyor.
4
3
Buna göre, çubukların boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki nedir?
A) λK = λL = λM B) λM > λK > λL
D) λK > λL > λM
C) λK > λM > λL
E) λL > λM > λK
7) Oda sıcaklığında boyları eşit olan A, B, C metal
çubuklarının genleşme katsayıları 3λ, 2λ, λ dır.
0°C'deki boylarının büyüklüklerinin sıralanışı
nasıldır?
A) l A > l B > l C
B) l C > l B > l A
C) l A = l B = l C
D) l C > l A > l B E) l A > l C > l B
8)
M
Şekil -I
M
K
K
Şekil -II
F
F
K
Şekil -III
M
10) Aynı boydaki M ve K metalleri
aynı ortamda şekildeki gibi
perçinlidir. K'nın boyca uzama
katsayısı M'nin boyca uzama
katsayısından büyüktür. Ortamın sıcaklığı azaltıldığında
metal çiftinin görünümü nasıl
olur?
K
A)
Şekil -IV
M
B) M K
C)
K
M
K
K
Şekil -I'deki M - K metal çifti ısıtıldığında ŞekilII'deki gibi, Şekil -III'teki F - K metal çifti ısıtıldığında Şekil -IV'deki gibi doğrusal oluyorlar.
M, K, F metallerinin boyca uzama katsayıları
arasındaki ilişki nedir?
A) λK > λF > λM B) λF > λK > λM
D) λM > λF > λK
9. SINIF
D) M
K
E)
K
M
C) λF > λM > λK
E) λK > λM > λF
247
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
11) 20 metre boyundaki demir raylar, demiryolu yapımı için döşenmektedir. Rayların döşeneceği
bölgedeki en düşük hava sıcaklığı -20°C, en yüksek 40°C olarak ölçülüyor. Raylar hava sıcaklığının -20°C olduğu bir günde döşenirken, iki
ray arasında en az kaç cm boşluk bırakılmalı?
-5
(λDemir = 5.10 1/°C)
14)
K
T
K
M
T
M
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
KM; KT ve TM çubukları aynı sıcaklıkta şekildeki
gibi perçinlidir. Çubukların boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki λK > λM > λT dir.
E) 8
Çubukların doğrusal olabilmesi için ne yapılmalıdır?
12)
K
F
K
KT
TM
K
A)
Isıtılmalı
Isıtılmalı
Soğutulmalı
F
B)
Isıtılmalı
Soğutulmalı
Isıtılmalı
C)
Soğutulmalı
Isıtılmalı
Soğutulmalı
D)
Soğutulmalı
Isıtılmalı
Isıtılmalı
E)
Isıtılmalı
Soğutulmalı
soğutulmalı
K
M
M
KM
Birbirlerine perçinli K - F metal çifti soğutulduğunda, K - M metal çifti ısıtıldığında sağ taraflarındaki
şekli almaktadırlar. Metallerin boyca uzama
katsayıları arasındaki ilişki nedir?
A) λK > λM > λF B) λM > λK > λF
D) λF > λM > λK
C) λK > λF > λM
15) Oda
sıcaklığında
cisimlerden X küresi
Y halkasının içinden
geçmiyor.
E) λF > λK > λM
13)
A
X'in genleşme katsayısı Y'ninkinden büyük
olduğuna göre;
B
I.
Her ikisi de ısıtılıyor.
II. Her ikisi de soğutuluyor.
III. X soğutululup, Y ısıtılıyor.
C
C
A
İşlemlerinden hangileri yapılırsa X, Y'nin içinden geçebilir?
A
Şekil -I
Şekil -II
A) Yalnız I
Şekil-I'de perçinlenmiş A-B çifti soğutulduğunda,
C-A çifti ısıtıldığında şekil-II'deki gibi oluyorlar.
Buna göre A, B, C metallerinin uzama katsayıları arasındaki ilişki nedir?
A) λA > λB > λC B) λA > λC > λB
FİZİK
Y
A
B
D) λB > λC > λA
X
B) Yalnız II
D) II ve III
C) λC > λA > λB
E) λB > λA > λC
248
C) Yalnız III
E) I ve III
1- E
2-A
3-D
4-B
5-D
6-C
7-B
8-B
9-D
10-A
11-D
12-E
13-E
14-D
15-D
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
4) Aynı maddeden yapılmış farklı boylardaki F, K, M cisimleri
aynı ortama şekildeki
gibi konuluyor. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında h1 ve h2
yükseklikleri nasıl
değişir?
TEST - 2
S
1) Aynı ortamda bulunan, aynı maddeden yapılmış F, K,
M
silindirlerinin
boyları ve kesit
alanları
şekildeki
gibidir.
2S
S
2h
F
h
K
M
h
B) F = M > K
D) F = K = M
C) K > F = M
E) F > K = M
S
2) Aynı ortamda bulunan,
aynı maddeden
yapılmış,
eşit
boydaki S,
2S
F
K
F
K
M
A)
Artar
Azalır
B)
Azalır
Artar
C)
Artar
Artar
D)
Değişmez
Değişmez
E)
Artar
Değişmez
D) F = K = M
C) K > F = M
E) K > F > M
d
3L
L
X
h2
h1
F
K
M
Ortamın sıcaklığı azaltılmaya başladığı anda
h1 ve h2 yükseklikleri nasıl değişir?
h1
A) F > K > M B) M > K > F
M
h2
5) Aynı ortamda bulunan farklı boydaki F,
K, M metal çubukları
şekildeki gibi konuluyor. Çubukların genleşme
katsayıları
arasındaki
ilişki
λM > λK > λF dir.
3S
2S, 3S kesit alanlı F, K, M metal çubukları şekildeki gibidir. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında
çubukların son boyları arasındaki ilişki nedir?
3) X, Y, Z metal
çubukları, yatay zeminde
bulunan genleşmesi
önemsiz engeller arasına
şekildeki gibi
h1
h1
Ortamın sıcaklığı azaltıldığında boylarındaki
değişme miktarları arasındaki ilişki nedir?
A) F > M > K
h2
h2
A)
Azalır
Azalır
B)
Artar
Artar
C)
Değişmez
Değişmez
D)
Artar
Azalır
E)
Azalır
Artar
X
2d
L
2L
Y
6)
Y
L
3d
Z
L
K
F
F
M
Z
K
M
Şekil -I
Şekil -II
Aynı ortamda F, K, M çubukları birbirlerine
perçinlenmiştir. T1 °C sıcaklığında şekil-I, T2 °C
sıcaklığında şekil-II'deki görünümü almaktadırlar.
konuluyor. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında çubuklar arasındaki boşluklar eşitlenmektedir. X, Y, Z
çubuklarının boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki nedir?
T1 > T2 olduğuna göre boyca uzama katsayıları
λF, λK, λM arasındaki ilişki nedir?
A) λX = λY = λZ B) λZ > λY > λX
A) λF > λM > λK B) λK > λF > λM
D) λZ > λY = λY
9. SINIF
C) λX > λY > λZ
D) λF > λK > λM
E) λY > λX > λZ
249
C) λM > λF > λK
E) λK > λM > λF
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
7) Aynı ortamda F, K,
M çubukları birbirlerine perçinlenmiştir.
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında çubukların görünümü şekilI'deki durumdan, şekil-II'deki
duruma
gelmektedir.
10)
F
d
d
K
M
F
F
M
M
K
K
Şekil -I
Aynı boydaki F, K, M metal çubukları orta noktalarından aralarındaki uzaklık eşit olacak şekilde
çakılmıştır. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında (F-K)
arası uzaklık d1, (K-M) arası uzaklık d2 olmaktadır.
Şekil -II
Çubukların boyca uzama katsayıları λF, λK, λM
arasındaki ilişki nedir?
A) λM > λF > λK B) λK > λM > λF
D) λF > λM > λK
d1 > d2 olduğuna göre;
I.
C) λM > λK > λF
F'nin genleşme katsayısı K'dan büyüktür.
II. F'nin genleşme katsayısı M'den küçüktür.
E) λK > λF > λM
III. K'nın genleşme katsayısı M'den büyüktür.
8)
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
T3 C
T2 C
A) Yalnız I
T1 C
F
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
K
M
F
Şekil -I
E) II ve III
K M
Şekil -II
Aynı maddeden yapılmış F, K, M çubuklarının
boyları ve sıcaklıkları farklı olup, şekil-I'deki gibidir. Bu çubuklar yanyana birleştirildiklerinde boyları şekil -II'deki gibi eşitleniyor. Çubukların boyca genleşme katsayıları eşit olduğuna göre T1,
T2, T3 sıcaklıkları arasındaki ilişki nedir?
A) T1 > T2 > T3 B) T3 > T2 > T1
11) Aynı sıcaklıktaki F, K, M
metal çubukları uç noktalarından tahta zemine sabitleniyor. ortamın sıcaklığı arttırıldığında d1 ve d2
uzaklığı değişmemektedir.
C) T2 > T1 = T3
D) T3 > T1 > T2 E) T1 > T3 = T2
9)
K
K
K
M
d1
d2
Buna göre çubukların boyca uzama katsayıları
λF, λK, λM arasındaki ilişki nedir?
Şekil - I
L
F
M
A) λM > λK > λF B) λF > λK > λM
Şekil - II
D) λF > λK = λM
C) λF = λK = λm
E) λM > λF > λK
K, L, M metal çubukları aynı ortamda yatay düzlemde şekil-I'deki gibi birer uçları sabitlenmiştir.
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında çubuklar şekilII'deki duruma geliyor. Çubukların boyca uzama
katsayıları arasındaki ilişki nedir?
(Bölmeler eşit aralıklı)
A) λK = λL = λM B) λK > λL > λM
D) λM > λL > λK
FİZİK
C) λL > λK = λM
1-E
2-D
3-B
4-C
5-A
7-B
8-B
9-E
10-B
11-A
6-E
E) λK = λL > λM
250
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
4)
TEST - 3
2a
a
1) Dikdörtgenler
prizması şeklindeki K ve
M metal çubukları
aynı ortamda olup
taban alanları eşittir.
Boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki
λM = 2λK dır.
M
a
2h
M
K
Aynı maddeden yapılmış eşit kalınlıklı K ve M
metal levhaları aynı ortamda bulunmaktadır. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında, metallerin yüzey
alanlarındaki
değişme
miktarları
oranı
∆SK/∆SM kaçtır?
h
S
S
Ortamın sıcaklığı T°C arttırıldığında, boylarındaki uzama miktarları oranı hK/hL kaçtır?
A)
3
4
B) 2
C) 1
1
2
D)
2) Yatay düzlemde bulunan metal levhanın
ortasından a uzunluklu kare şeklindeki
levha kesilip atılıyor.
E)
A) 1
1
4
c
1
2
C)
1
4
D)
1
8
E)
1
16
5)
2a
Levhanın sıcaklığı arttırıldığında a, b, c uzunlukları nasıl değişir?
a
b
c
A)
Azalır
Azalır
Azalır
B)
Artar
Artar
Artar
C)
Azalır
Artar
Artar
D)
Azalır
Değişmez
Değişmez
E)
Artar
Azalır
azalır
∆R
a
2a
X
Y
2a
Aynı ortamda bulunan X ve Y metal levhalarının
boyca genleşme katsayıları oranı λX/λY = 2 dir.
Ortamın sıcaklığı T°C arttırıldığında levhaların
yüzey alanlarındaki değişim miktarları oranı
∆SX/∆SY kaçtır?
A) 1
B)
1
2
C) 2
D)
1
4
E)
1
8
R1
6) Aynı maddeden kesilmiş 2r ve r yarıçaplı dairesel levhalar aynı ortamda bulunmaktadır.
R2
Buna göre;
I.
B)
b
a
3) Şekildeki dairesel metal levhanın içinden R1 yarıçaplı
kısmı kesilip atılıyor. Kalan
levha daha soğuk bir ortama
konuluyor.
2a
K
R1 uzunluğu azalır
II. ∆R uzunluğu değişmez
2r
r
K
M
Yargılarından hangileri doğrudur?
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında, levhaların yüzey alanlarındaki değişme miktarları oranı
∆SM/∆SK kaçtır?
A) Yalnız I
A)
III. R2 uzunluğu azalır.
B) I ve II
D) II ve III
9. SINIF
C) I ve III
E) I, II ve III
251
2
3
B)
1
2
C) 2
D) 4
E) 8
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
10)
7) Şekildeki dairesel içi boş
metal halka ısıtılırsa;
I.
r artar.
R1
F
K
R2
II. R artar.
III. R-r azalır
Yargılarından
doğrudur?
A) Yalnız I
M
hangileri
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
8) Metal
dikdörtgen
içinden şekildeki gibi
üçgen levha kesilip
çıkarılıyor.
Metal
levha ısıtılırsa;
M
Aynı ortamda bulunan düzenleklerde, M
halkasından F küresi geçebilmekte, K küresi
geçememektedir Düzenekler ortamdan daha
sıcak su içine konulduklarında M halkasından F
küresi geçemiyor, K küresi geçiyor. Cisimlerin
uzama katsayıları λF, λK, λM arasındaki ilişki
nedir?
R
D) II ve III
I.
r
A) λM > λK > λF B) λF > λK > λM
α1
a
b
D) λF > λK = λM
C) λF = λK = λM
E) λF > λM > λK
α2
11)
K
M
F
α1 artar.
II. α1 ve α2 değişmez.
III. a, artar; b, azalır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
Aynı ortamda, K küresi M halkasından geçemiyor. F halkasından geçebiliyor. Ortamın sıcaklığı
azaldığında K küresi, M halkasından geçebiliyor,
F halkasından geçemiyor.
C) I ve II
E) I ve III
K, M, F cisimlerinin uzama katsayıları λK, λM,
λF arasındaki ilişki nedir?
A) λK > λM > λF B) λK > λF > λM
9) Aynı maddeden
yapılmış, kesitleri
farklı X ve Y maddeleri ile ilgili olarak;
I.
D) λM > λF > λK
L
X
t C
t C
12) Aynı ortamda bulunan F,
K, M metal çubuklarının
kütleleri eşittir. Ortamın
sıcaklığı
arttırıldığında
levhaların yere göre potansiyel enerji değişimleri eşit oluyor. Bu çubukların boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki nedir?
3S
Eşit miktar ısı
verilirse,
boyca
uzamaları eşit olur.
II. Sıcaklıkları eşit miktar artırılırsa boyları yine
eşit olur.
III. Y'ye verilen ısı miktarı, X'e verilenden 3 kat
fazla olursa, X ve Y'nin son boyları eşit olur.
B) I ve II
D) II ve III
FİZİK
F
A) λF = λK = λM B) λF > λK > λM
D) λK > λF = λM
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
E) λM > λK > λF
S
L
Y
C) λF > λK > λM
C) I ve III
E) I, II ve III
252
K
M
C) λM > λK > λF
E) λK > λF > λM
1- E
2-B
3-C
4-C
5-A
6-D
7-B
8-B
9-D
10-E
11-C
12-B
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
4) Oda sıcaklığında türdeş
tel şekildeki gibi bükülmüştür.
TEST - 4 (N.K)
C
Tel 100°C'ye kadar ısıtılınca A, B, C uzunluklarından hangileri
artar?
1) Bir maddenin kütlesi, ısı sığası ve özkütlesi
biliniyorsa;
I.
A
Hacim
B
II. Öz ısısı
III. Son sıcaklığı
A) Yalnız A
Niceliklerinden hangisi ya da hangileri bulunabilir?
A) I, II ve III
B) II ve III
D) Yalnız II
D) A ve C
C) I ve II
Kışın kuşlar tüylerini kabartarak uyur.
Hacimce genleşme miktarları aynıdır.
III. Büyük kürenin hacimce genleşmesi daha
fazladır.
III. Yazın ahşap ev betonarme evden daha serin
olur.
Yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?
IV. Soğuk günlerde kalın kazak yerine ince iki kazak giyersek daha az üşürüz.
A) Yalnız I
Yukarıdaki olaylardan hangileri aynı ilke ile
açıklanır?
B) I, II ve III
D) III ve IV
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I, II ve IV
6)
M
M
K
M
Şekil -I
L
Şekil -II
D) αM > αL > αK
9. SINIF
R
Buna göre;
I.
M'nin genleşme katsayısı N'ninkine eşittir.
II. N'nin genleşme katsayısı R'ninkinden küçüktür.
III. M'nin genleşme katsayısı R'ninkinden küçüktür.
Buna göre, K, M, L çubuklarının uzama katsayıları αK, αM, αL arasındaki ilişki ne olabilir?
B) αK > αM > αL
N
M, N küreleri oda sıcaklığında R halkasından geçemiyor. Üçünün de sıcaklığı aynı miktarda artırılınca M ve N küreleri R halkasından geçebiliyor.
L
T0 sıcaklığında boyları birbirlerine eşit olan K, M,
L çubukları Şekil-I ve Şekil-II'deki gibi birbirlerine
eklidir. Çubukların sıcaklıkları T sıcaklığına kadar
arttırıldığında son boyları yine eşit oluyor.
A) αM = αM = αL
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
3)
K
E) A, B ve C
II. Son sıcaklıkları aynıdır.
II. Kolonya sürülen vücut bir süre sonra serinler.
A) I ve IV
C) B ve C
5) Aynı maddeden yapılmış 2r ve 3r yarıçaplı iki metal küre türdeştir. Kürelere eşit miktarda ısı veriliyor.
E) Yalnız I
I.
2) I.
B) Yalnız B
Hangileri kesin doğrudur?
C) αM >αK >αL
A)Yalnız I
E) αL > αK > αM
B) Yalnız II
D) I ve III
253
C) I ve II
E) II ve III
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
7)
Boy artışı İlk boy
10)
Sıcaklık artışı
K
2a
b
2t
L
a
2b
2t
M
a
b
t
Bu tabloya göre, K, L, M metal çubuklarının
aynı maddeden yapılıp yapılmadığı hakkında
ne söyleyebiliriz?
K
L
M
K
Şekil -I
A) K ve M aynı maddeden yapılmış olabilir. L kesinlikle farklıdır.
L
M
Şekil -II
B) L ve M aynı maddeden yapılmış olabilir. K kesinlikle farklıdır.
Aynı sıcaklıktaki K, L, M metal çubuklarının boyları şekil-I'deki gibidir. Çubukların sıcaklıkları aynı
miktarda arttırılınca şekil-II'deki gibi oluyor. Uzama katsayıları arasındaki ilişki nedir?
C) K ve L aynı maddeden yapılmış olabilir. M kesinlikle farklıdır.
A) λK > λM > λL B) λM > λK = λL
D) Üçü de kesinlikle farklı maddelerden yapılmıştır.
D) λK = λL > λM
C) λL > λM > λK
E) λM > λK > λL
E) Hepside aynı maddeden yapılmış olabilir.
8)
2r
2r
r
11)
2d
Şekil -I
Şekil -II
F
A) A
A
B)
2
A
C)
4
3A
D)
4
F
l
Aynı maddeden yapılmış metal dairesel levhaların sıcaklığı aynı miktar artırıldığında şekil-I'deki
levhanın yüzey alanı A kadar büyürse şekilII'deki levhanın yüzey alanı kaç A büyür? (Şekil-II'deki levhanın r yarıçapı dairesel kısmı boştur.)
K
K
0
0
2d
2l
l
M
M
d
Şekil -I
Şekil -II
F, K, M metal çubukları tahta zemine Şekil-I'deki
gibi 0 noktasından perçinleniyor. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında çubukların görünümü Şekil-II'deki
gibi oluyor. Çubukların boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki nedir?
A
E)
8
(F ve M'nin ilk boyu ι, K'nın ilk boyu 2ι dir.)
9) Bir öğrencinin boyu metal cetvel ile 0°C deki sıcaklıkta 180 cm olarak ölçülüyor. Bu öğrenicinin
boyu 30°C sıcaklıkta aynı cetvel ile kaç cm
olarak ölçülür?
A) λK > λF > λM B) λF > λK = λM
D) λM > λK > λF
C) λF > λK > λM
E) λK = λF > λM
-4
(λm = 5.10 1/°C)
A) 177,3 B) 180,5 C) 182,3 D) 187,3 E) 190,4
FİZİK
254
1- C
2-A
3-A
4-E
5-D
7-A
8-D
9-A
10-E
11-B
6-E
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
3) Isı yalıtımlı bir
ortamda
0°C'de
su bulunan
TEST - 5
1) F, K, M
kaplarında
V, 2V, 3V
hacminde
aynı sıcaklıkta aynı
cins
S
S
S
Buz
Su
Su
h2
İp
2V
3V
kaplara, 0°C'de buz kalıpları şekillerdeki gibi konuluyor. Kaplara sadece buzların erimesi için ısı
veriliyor. Buna göre;
F
K
M
I.
h1 yüksekliği değişmez.
II. h1 yüksekliği artar.
A) hF > hK > hM B) hF = hK = hM
D) hF > hK = hM
III. h2 yüksekliği azalır.
IV. h2 yüksekliği artar.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve III
C) hM > hK > hF
E) hM > hF > hK
S
2S
4) 6V, 4V, 2V
hacimli küresel kaplarda aynı
sıcaklıkta A,
B, C sıvıları
bulunmaktadır. Bu
kaplar daha
sıcak bir ortama
3S
V
2V
3V
F
K
M
D) hF > hK = hM
C) II ve III
E) Yalnız I
3S
2S
S
6V
4V
2V
A sıvısı
B sıvısı
C sıvısı
götürüldüğünde, sıvıların borularda yükselme
miktarları eşit olmaktadır. Sıvıların hacimce genleşme katsayıları arasındaki ilişki nedir?
(Kapların genleşmesi önemsiz.)
A) hF > hK > hM B) hF = hK = hM
B) I ve IV
D) II ve IV
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında, sıvıların borularda yükselme miktarları arasındaki ilişki nedir?
9. SINIF
h1
V
sıvılar bulunmaktadır. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında, sıvıların borularda yükselme miktarları
arasındaki ilişki nedir? (Kapların genleşmesi
önemsiz.)
2) F, K, M
kaplarında
V, 2V, 3V
hacminde
aynı sıcaklıkta aynı
cins sıvılar
bulunmaktadır.
Buz
(Kapların genleşmesi önemsiz.)
C) hM > hK > hF
A) αA > αB > αC B) αC > αB > αA
E) hM > hF > hK
D) αA = αB = αC
255
C) αC = αB > αA
E) αB > αA = αC
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
5) V, 4V, 6V
hacimli küresel kaplarda aynı
sıcaklıkta A,
B, C sıvıları
bulunmaktadır.
S
S
8)
S
L
K
V
4V
6V
A sıvısı
B sıvısı
C sıvısı
h
S
Bir süre sonra kaplardaki su sıcaklıkları arasındaki ilişki nedir?
C) αC > αB > αA
E) αA > αB > αC
A) tK = tL = tM
6)
K
3S
Kaplar sadece açık olan üst yüzeylerinden güneş
ışığını alacak şekilde konuluyor.
(Kapların genleşmesi önemsiz.)
D) αB > αC > αA
2S
Kesit alanları şekildeki gibi olan kaplarda, aynı
yükseklikte aynı sıcaklıkta sular vardır.
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında sıvıların borulardaki yükselme miktarları eşit olmaktadır. Sıvıların
genleşme katsayıları arasındaki ilişki nedir?
A) αA = αB = αC B) αB > αA > αC
M
F
B) tK > tL > tM
D) tL > tK > tM
M
C) tM > tL > tK
E) tK > tL = tM
h
S
2S
9) Isı yalıtımlı kapta 0°C'de su
vardır. Suyun sıcaklığı +4°C
arttırılıyor.
3S
Genleşmesi önemsiz K, F, M kaplarında, aynı
yükseklikte, aynı sıcaklıkta özdeş sıvılar bulunmaktadır. Kaplardaki sıvılara eşit miktar ısı enerjisi verildiğinde, sıvı yükseklikleri arasındaki
ilişki nedir?
A) hK = hF = hM B) hK > hF > hM
D) hM > hK > hF
I. h yüksekliği artar.
II. Suyun özkütlesi artar.
III. h yüksekliği azalır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
C) hM > hF > hK
E) hK > hF = hM
K
h1
A) Yalnız II
B) Yalnız III
C) II ve III
E) Yalnız I
L
0C
+4 C
Su
Su
10)
h2
sıcaklıkları +4°C' arttırılıyor. Buna göre;
I.
h
Su
Buna göre;
D) I ve II
7) Isı yalıtımlı K
ve L kaplarında 0°C ve
+4°C'de sular
vardır.
Suların
0C
S
2S
S
K
L
M
h1 azalır, h2 artar.
II. K kabındaki suyun özkütlesi artar,
Genleşmesi önemsiz K, L, M kaplarında aynı sıcaklıkta, aynı hacimde özdeş sıvılar vardır. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında, sıvıların borularda
yükselme miktarları arasındaki ilişki nedir?
L kabındaki suyun özkütlesi azalır.
III. K kabındaki suyun hacmi azalır,
L kabındaki suyun hacmi artar.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
FİZİK
A) hK = hL = hM B) hK > hL > hM
C) I ve III
D) hK = hM > hL
E) I, II ve III
256
C) hL > hK = hM
E) hM > hK > hL
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
11) Şekildeki genleşmesi
önemsiz
silindirik
kaplarda aynı yükseklikte, eşit sıcaklıkta aynı cins sıvılar
bulunmaktadır.
I
h
S
3S
Sıvıların sıcaklıkları eşit miktarda arttırılırsa, sıvıların kaplarda yükselme miktarları oranı
∆h1/∆h2 kaçtır?
A) 1
B)
1
3
C)
1
2
D) 2
K
14) Genleşmesi önemsiz K ve L kaplarında, aynı sıcaklıkta aynı cins sıvılar bulunmaktadır.
ortamın
sıcaklığı
T°C arttırılıyor.
II
L
h
2S
S
Buna göre;
I.
Kaplardaki sıvı yükseklikleri eşit olur.
II. Kaplardaki sıvıların aldıkları ısı enerjileri eşit
olur.
E) 3
III. Kaplardaki sıvıların hacimce genleşme miktarları eşit olur.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
12) Haznesi küre şeklinde olan genleşmesi
önemsiz K ve L kaplarında aynı sıcaklıkta, aynı cins sıvılar
bulunmaktadır. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında, sıvıların
borularda yükselme miktarı K kabında h ise, L kabında kaç h olur?
A)
h
2
B) h
C)
2S
S
B) Yalnız III
D) II ve III
E) I ve III
II
III
15)
I
h
V
4V
K
L
3
h
2
D) 2h
S
2S
3S
Kesit alanları S, 2S, 3S olan genleşmesi önemsiz
kaplarda aynı sıcaklıkta aynı cins sıvılar bulunmaktadır. Kaplar daha sıcak ortama götürülürse, sıvıların kaplardaki yükseklikleri arasındaki ilişki nedir?
E) 4h
A) hI > hII > hIII B) hIII > hII > hI
D) hIII > hI = hII
X
13) Genleşmesi önemsiz X ve Y kaplarında aynı yükseklikte eşit sıcaklıkta
aynı cins sıvılar
bulunmaktadır. Ortamın
1
2
9. SINIF
B) 1
C) hI = hII = hIII
E) hII > hI > hIII
Y
3
16) Genleşmesi önemsiz kapta 20°C'de 500 cm sıvı
bulunmaktadır. Sıvının sıcaklığı 60°C'ye çıkarıl3
dığında, sıvının son hacmi kaç cm olur?
h
S
-3
2S
(αsıvı = 2.10 1/°C)
A) 504
sıcaklığı arttırıldığında, sıvıların hacimce genleşme miktarları oranı ∆VX/∆VY kaçtır?
A)
C) I ve II
C)
2
3
D) 2
E)
1
4
257
B) 508
C) 510
D) 520
E) 540
1- A
2-B
3-A
4-D
5-C
6-B
7-E
8-A
9-C
10-D
11-A
12-D
13-A
14-A
15-C
16-E
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
4) Aynı ortamda bulunan K
ve L metallerinin boyları
arasındaki fark d kadardır.
Boyca genleşme katsayıları arasındaki ilişki λK > λL
dir. d uzaklığını artırmak
için:
TEST - 6
1)
Y
X
Z
Y
Şekil -I
Şekil -II
XY ve ZY çubukları 0°C'deki boyları şekildeki gibidir. Şekil-I'deki çubuklar +10°C'de, şekil-II'deki
çubuklar -10°C'de ortama götürüldüğünde XY ve
ZY çiftlerinin boyları eşit oluyor. çubukların
uzama katsayılarını sıralayınız?
I.
L
K
Sıcaklıkları eşit miktar
arttırmak
II. K soğutulmalı, L ısıtılmalı
III. Sıcaklıkları eşit miktar azaltılmalı
A) λY > λX > λZ B) λX > λY > λZ C) λZ > λY > λX
D) λY > λZ > λX
d
İfadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
E) λZ > λX > λY
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) I ve III
E) II ve III
2)
ip
L
ip
K
K
5)
M
Eşit uzunluklu türdeş çubuklar şekildeki gibi dengededir. Çubuklar ısıtıldığında, çubuklar ok yönünde dönüyor. Çubukların uzama katsayıları
arasındaki ilişki nasıldır?
A) L > K > M
B) M > K > L
D) K > M > L
C) L > K = M
E) K = M > L
t°C'deki X, Y, Z çubukları şekil -I,
2t°C'deki X, Y, Z
çubukları
şekilII'deki gibidir. Çubukların
uzama
katsayılarını sıralayınız?
XY Z
XY Z
t
2t
A) λY > λZ > λX
B) λZ > λY > λX
C) λX > λY > λZ
D) λY > λX > λZ
E) λY > λX, λZ için bir şey söylenemez.
3)
X
Y
K
L
X
Z
Y
X
K
L
Y
Z
6) Bir marangoz, kapı yapacağı duvarın yüksekliğini
metal cetvel ile 10°C'deki sıcaklıkta 240 cm olarak ölçüyor. Bu marangoz, sıcaklığı 30°C olan
atölyesinde aynı metreyi kullanarak kapıyı yapıyor.
Şekil -I
Şekil -II
Bu marangoz nasıl bir hata yapmıştır? (Kapı
-3
tahtadan yapılmaktadır. λm = 5.10 )
Eşit boydaki türdeş çubukların sıcaklıkları eşit
miktar arttırıldığında şekil - I'deki çubukların boyu
K noktasına, şekil - II'deki çubuklar L noktasında
karşılaşıyor. Çubukların uzama katsayıları αX,
αY, αZ arasındaki ilişki nedir?
A) 12 cm kısa yapmıştır.
B) 24 cm uzun yapmıştır.
C) 24 cm kısa yapmıştır.
A) X > Y > Z
B) Y > X > Z
D) Z > X = Y
FİZİK
C) Z > Y > X
D) 18 cm uzun yapmıştır.
E) X > Z > Y
E) 22 cm uzun yapmıştır.
258
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
7) Aynı sıcaklıktaki K, L, M
çubukları şekildeki gibi
dengededir. Ortamın sıcaklığı ∆t kadar arttırıldığında çubuklar
11) Aynı ortamda bulunan, 0°C'deki boyları
3L, 2L, L olan P, R,
S metal çubuklarının
boylarındaki değişim
sıcaklığa bağlı grafiği
şekildeki gibidir.
M
K
50
40
L
eşkenar üçgene dönüşüyor. λK, λL, λM arasındaki ilişki nasıldır?
A) λK > λL = λM B) λK = λM > λL
D) λL > λK > λM
E) λL = λM = λK
C) L3 > L2 > L1
buğun
K
0
( C)
T
C) λS > λR > λP
Metre
56
uzama miktarının sı-
50
caklığa bağlı grafiği
0
C
10
70
2l
-3
M
l
0
-3
A) 5.10
B) 4.10
-3
-3
E) 1.10
13.
Metre
Metre
22
K
C) λM > λL > λK
M
10
E) λL > λK = λM
20
C
20
∆L(m)
0
40
C
10
40
20°C'deki boyu 10 metre olan K çubuğu ile
K
10°C'deki boyu 20 metre olan M çubuğunun boy-
3l
larındaki uzama miktarının sıcaklığa bağlı grafiği
2l
M
l
0
şekildeki gibidir. Bu çubukların boyca uzama
katsayıları oranı λK/λM kaçtır?
( C)
T
2T
A) 3
Bu çubukların boyca uzama katsayıları oranı
λK/λM kaçtır?
C) 3
D) 2.10
2T 3T 4T
0
10) Aynı ortamda bulunan
eşit boydaki K ve M
metal çubuklarının boylarındaki değişim miktarının sıcaklığa bağlı
grafiği şekildeki gibidir.
-3
C) 3.10
( C)
T
D) λK = λL > λM
9. SINIF
S
boyundaki
12
1
2
α
Bu metalin boyca uzama katsayısı kaçtır?
A) λK = λL = λM B) λK > λL > λM
B)
L
R
şekildeki gibidir.
L
4l
3l
Bu çubukların boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki nedir?
3
2
α
12) 10°C'deki boyu 50
D) L2 > L1 > L3 E) L1 > L2 = L3
A)
2L
D) λR > λP = λS E) λR > λS > λP
metre olan metal çu-
∆L(m)
3L
A) λP > λR > λS B) λP > λR = λS
8) Cengiz, arkadaşı Mehmet'in boyunu metal cetvel
ile 0°C'de L1, 20°C'de L2, 30°C'de L3 olarak ölçülüyor. L1, L2, L3 uzunlukları arasındaki ilişki
nedir?
9) Aynı ortamda bulunan eşit boydaki
K, L, M metal çubuklarının
boylarındaki
değişim
miktarlarının sıcaklığa göre grafiği
şekildeki gibidir.
P
α
Bu çubukların boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki nedir?
C) λK > λM > λL
A) L1 = L2 = L3 B) L1 > L2 > L3
Boy (m)
D) 4
E) 6
B) 2
C) 1
D)
3
4
E)
3
2
1- C
2-A
3-E
4-E
5-E
6-B
7-C
8-B
9-B
10-E
11-C
12-D
13-E
259
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
TEST - 7
İp
1) Şekildeki küre, çemberden
geçemiyor. Kürenin genleşme
katsayısı, çemberden büyüktür. Kürenin çember içinden
geçebilmesi için:
I.
X
4) Aynı boydaki
X, Y, Z çubuklarının sıcaklıkları eşit
miktar arttırıldığında, özdeş K, L, M
Küre
Çember
M
Y
L
Z
K
kürelerinden L dönmüyor. K ve M ok yönünde
dönüyor. Çubukların uzama katsayılarını sıralayınız?
İkisi de ısıtılmalı.
II. İkisi de soğutulmalı.
III. Küre soğutulmalı, çember ısıtılmalı
A) X > Y > Z
İşlemlerinden hangileri yapılmalıdır?
A) I, II ve III
B) I ve II
D) Z > Y = X
E) Yalnız III
Y
r
Duvar
d
X ve Y silindirleri üzerine metal bir çubuk şekildeki gibi konuluyor. çubuğun sıcaklığını arttırdığımız
zaman;
I.
E) Y > Z > X
L
5) Duvara sabitlenmiş K ve
L makaralarının genleşmesi önemsizdir. Zemine sabitlenmiş metal çubuğun sıcaklığı artırıldığında;
2)
r
C) X > Y = Z
C) I ve III
D) II ve III
X
B) Y = Z > X
r
K
r
I.
nK = nL (tur sayıları)
II.
Makaralar zıt yönlü
döner
III.
Çubuk soğutulursa nL > nK olur.
Yargılarından hangileri doğrudur?
d uzaklığı artar.
A) Yalnız I
II. X'in tur sayısı Y den büyüktür.
B) Yalnız II
D) II ve III
III. X ve Y'nin yerdeğiştirme miktarları eşittir.
C) I ve II
E) I, II ve III
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
3) Metal çubuk ve tahta
silindir şekildeki gibi
konuluyor.
Silindir
dönerek ilerlemektedir. Çubuğun
6) Metal çubuk ve genleşmesi önemsiz silindir şekildeki gibi
konuluyor. Silindirin
ortasına bir ibre perçinlenmiştir.
200 cm
r
FİZİK
1
2
B) 1
C)
3
2
D)
3
5
E)
0 r
ibre
Silindir ortasından geçen mil etrafında ilerlemeden dönebilmektedir. Çubuğun sıcaklığı 40°C arttırıldığında yarıçapı 2 cm olan silindire bağlı ibre
-4
kaç derece döner? (λm = 3.10 1/°C, π =3)
sıcaklığı 50°C arttırıldığında yarıçapı 1 cm olan
-4
silindir kaç tur atar? (λm = 6.10 1/°C, π =3)
A)
100 cm
5
3
A) 18°
260
B) 22°
C) 36°
D) 48°
E) 72°
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
7) X, Y, Z metal halkaları iç-içe
geçmiş durumda ve uçları
arası c, b, a kadar açıktır.
a
b
c
x
Metaller aynı maddeden yapılmış olup, sıcaklıkları eşit
miktar arttırılırsa;
I.
y
z
L
10) Bir ucundan menteşeli L boyundaki metal çubuk ısıtıldığında metal küre α açısı
kadar dönüyor. α açısı;
I.
c ve b azalır, a artar.
L boyunda,
II. r yarıçapına,
II. a, b, c artar.
III. λ çubuğun uzama katsayısına
III. a, b, c azalır.
Niceliklerinden hangilerine bağlıdır?
Yargılarından hangileri doğrudur.
A) I ve II
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve II
C) Yalnız I
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
E) Yalnız III
E) II ve III
11)
L
8) Aynı maddeden aynı kalınlıklı K ve L
çubukları arasına
F
K
X
Yalnız L ısıtılırsa X uzaklığı artar.
II. Yalnız K ısıtılırsa X uzaklığı artar.
I.
III. K ve L beraber ısıtılırsa X uzaklığı değişmez.
B) I ve II
D) II ve III
9) K ve L metal çubukları birer uçları
sabitlenip tahta silindirler
üzerine
şekildeki gibi
.
4n
3n
r
n
λK > λM
III. λF > λK
Yargılarından hangileri doğrudur?
C) I ve III
E) I, II ve III
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) I ve II
E) II ve III
K
r
X
Y
r
1
2
1
12)
L
Z
Y
X
Z
2
konuyor. Çubukların sıcaklıkları eşit miktar
arttırılıyor;
I.
r
II. λF = λM
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız III
r
M
Eşit boydaki F, K, M metal çubukları uç-uca eklenip altlarına özdeş silindirler konuluyor. Çubukların sıcaklıkları eşit miktar arttırıldığında tur sayıları n, 3n, 4n oluyor. Buna göre;
özdeş küreler konulmuştur. Küreler arası uzaklık
X'dir.
I.
K
Y silindiri 2 yönünde döner.
II. X silindiri 1 yönünde döner.
Şekillerde ( Z - X),( Y - Z) çemberleri iç-içe geçmiş durumdadır. Çemberlerin sıcaklıkları eşit miktarda arttırıldığında çemberler birbirine iyice yapışmaktadır. çemberlerin genleşme katsayılarını sıralayınız?
III. X'in tur sayısı, Y'ninkinden büyüktür.
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) Yalnız III
C) Yalnız II
A) λX > λZ > λY B) λX = λY > λZ
E) I ve III
D) λX = λY = λZ
9. SINIF
261
C) λZ > λY > λX
E) λY > λX > λZ
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
16)
13) Aynı metalden kesilmiş, bölmeler
arası
uzaklıkları
eşit
olan
çubuklar ile
genleşmesi
r
X
F
K
l
mum
r
K
Y
r
Boyları eşit X ve Y metal çubuklarının uçlarına
özdeş K ve L mumu takılıyor. Çubuklar özdeş ısıtıcılar ile aynı anda ısıtılmaya başlandığında önce
K, Sonra L mumu erimeye başlıyor.
Buna göre;
(Küreler kaymadan dönerek ilerleyebilmektedir.)
D) nK > nF > nM
mum
M
önemsiz F, K M küreleri şekildeki gibi konuluyor.
Ortamın sıcaklığı T °C arttırıldığında kürelerin
tur sayıları arasındaki ilişki nedir?
A) nF > nK > nM B) nM > nK > nF
L
l
I.
X'in ısı iletkenliği, Y'den büyüktür.
II. X'in özısısı, Y'den büyüktür.
C) nK > nL > nM
III. X'in özkütlesi, Y'den büyüktür.
E) nF = nK > nM
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
(Çubukların kalınlıkları da aynı)
14)
X
r
r
Y
r
A) Yalnız I
Z
B) Yalnız II
D) I ve III
C) I ve II
E) II ve III
Türdeş, eşit bölmeli çubuk ısıtılıyor.
I.
Y silindiri dönmez.
17)
II. Tur sayıları arasındaki ilişki nX >nZ > nY dir.
I
Y
III. X'in yerdeğiştirmesi, Z'ninkinden büyüktür.
X
Yargılarından hangileri doğrudur?
Z
Y
A) Yalnız I
B) I ve II
D) I ve III
C) II ve III
mum
II
E) I, II ve III
Z
15) Birer uçları menteşeli 2L ve L
uzunluklu aynı
maddeden yapılmış metal çubuklar şekildeki
gibi
yerleştirilmiştir.
L
X
L
n1
Y
n2
X
Z
L/2
n3
Boyları ve kalınlıkları eşit, X, Y, Z çubukları şekildeki gibi eklenip uçlarına özdeş mumlar takılıyor.
L/2
Çubuklar özdeş ısıtıcılar ile aynı anda ısıtılmaya
başlandığında önce I, sonra II, daha sonra III
mumu eriyor. Çubukların ısı iletkenlikleri arasındaki ilişki nasıldır?
Y ve Z küreleri çubukların orta noktalarına yerleştirilmiştir. Çubukların sıcaklıkları eşit miktar
artırıldığında n1, n2, n3 tur sayılarını sıralayınız?(x,y,z küreleri özdeş)
A) n1 = n2 < n3 B) n3 < n1 = n2
D) n1 > n2 > n3
FİZİK
III
A) X > Y > Z
B) Y > X > Z
D) Y > Z > X
C) n3 > n2 > n1
E) n3 > n1 > n2
262
C) Z > Y > X
E) Z > X > Y
1- D
2-B
3-A
4-B
5-D
6-C
7-A
8-B
9-A
10-D
11-C
12-A
13-E
14-E
15--E
16-A
17-B
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
4) Aynı metalden
kesilmiş
çubuklar ve genleşmesi
önemsiz özdeş K ve L küreleri
TEST - 8
1) Aynı boydaki K
ve L çubukları eklenip altlarına özdeş, genleşmesi
önemsiz X ve Y
l
l
r
K
r
L
X
Y
B) 1
C)
3
4
D)
2
3
E)
r
K
d1
r
F
d2
1
2
5) Aynı
metalden kesilmiş çubuklar ve
genleşmesi
önemsiz
özdeş K ve
M
d3
Metal çubuk ve genleşmesi önemsiz K, F, M silindirleri şekildeki gibi konuluyor. Silindirler kaymadan dönerek ilerleyebilmektedirler. Ortamın
sıcaklığı T °C arttırıldığında d1, d2, d3 uzaklıkları nasıl değişir?
d1
d2
d3
A)
Artar
Değişmez
Değişmez
B)
Artar
Azalır
Azalır
C)
Artar
Artar
Artar
D)
Değişmez
Artar
Azalır
E)
Artar
Değişmez
Azalır
Y
r
K
L
(Küreler kaymadan dönerek ilerlemekte, çubuklar
eşit aralıklı bölmelendirilmiştir.)
A) 2
B) 1
C)
6) Aynı boydaki K ve
L çubukları ile genleşmesi önemsiz X
ve Y küreleri şekildeki gibi konuluyorlar. Küreler
Z
Genleşmesi önemsiz özdeş silindirler üzerine eşit
bölmeli türdeş metal bir çubuk şekildeki gibi konuluyor. Çubuğun sıcaklığı arttırıldığında;
I.
r
L küreleri şekildeki gibi konuluyor. Ortamın sıcaklığı T °C arttırıldığında K ve L kürelerinin
tur sayıları oranı nK/nL kaçtır?
3)
X
r
L
(Küreler kaymadan dönerek ilerlemekte, çubuklar
eşit aralıklı bölmelendirilmiştir.)
5
3
A) 3
B) 2
C)
D)1
E)
5
4
2)
r
K
şekildeki gibi konuluyor. Ortamın sıcaklığı T °C
arttırılırsa K ve L kürelerinin yer değiştirmeleri
oranı XK/XL kaçtır?
küreleri konuluyor. K çubuğunun genleşme katsayısı, L çubuğunun genleşme katsayısının iki
katıdır. Ortamın sıcaklığı T °C arttırıldığında
kürelerin tur sayıları oranı nX/nY kaçtır?
A) 2
r
4
3
D)
3
2
E)
1
2
K
r
X
L
r
Y
kaymadan dönerek ilerleyebilmektedir. K çubuğunun genleşme katsayısı L'den büyüktür.
Çubukların sıcaklıkları T °C arttırıldığında;
Y silindiri dönmez
I.
II. X silindiri, Z silindirine göre daha fazla tur atar
X ve Y küreleri aynı yönde dönerler.
II. Y küresinin yerdeğiştirmesi X'den fazladır.
III. X ve Z silindirleri arası uzaklık değişmez.
III. Y küresinin tur sayısı X'den büyüktür.
Yargılarından hangileri doğrudur?
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve III
D) Yalnız II
9. SINIF
A) Yalnız I
C) II ve III
B) Yalnız II
D) I ve II
E) I ve II
263
C) Yalnız III
E) I ve III
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
7) Dişli metal çubuk ve
dişliler tahta zemine
konuluyor.
Çubuk
ucundan, dişliler dönebilecek şekilde ortasından tahtaya vidalanıyor.
9) Özdeş X ve Y dişli
metal
çubuklar
ucundan, özdeş K,
L, M dişlileri dönebilecek şekilde ortasından tahta zemine şekildeki gibi vidalanıyor.
K
r
r
L
Çubuğun sıcaklığı artırıldığında;
I.
K dişlisinin tur sayısı
sayısından büyüktür.
L
dişlisinin
III. Dişliler zıt yönlü dönerler
Yargılarından hangileri doğrudur?
D) I ve II
L
r
M
r
X
Y
A) K ve L zıt yönlü dönerler.
(Dişlilerin genleşmesi önemsiz.)
B) Yalnız II
r
X çubuğunun boyca uzama katsayısı, Y çubuğunun boyca uzama katsayısından büyüktür. Ortamın sıcaklığı artırıldığında, aşağıdakilerden
hangisi kesinlikle yanlıştır?
tur
II. Dişliler aynı yönlü dönerler
A) Yalnız I
K
B) L ve M aynı yönde dönerler.
C) K ve M zıt yönde dönerler.
C) Yalnız III
D) L'nin tur sayısı M'nin tur sayısına eşittir.
E) I ve III
E) K'nın tur sayısı L'nin tur sayısına eşittir.
10)
K
8) K ve L dişli metal
çubukları ucundan
özdeş X ve Y dişlileri dönebilecek şekilde
ortasından
tahta zemine şekildeki gibi vidalanıyor.
X
X
K
L
r
X
L
r
L
Y
Y
Şekil -I
Şekil -II
Eşit boydaki K ve L dişli metal çubukları uçlarından, özdeş X ve Y dişlileri dönebilecek şekilde ortasından tahta zemine şekil-I'deki gibi vidalanıyor.
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında, X ve Y dişlilerinin
görünümü ilk kez şekil-II'deki gibi oluyor. K'nın
boyca uzama katsayısı λK, L'nin boyca uzama
katsayısı λL'den büyük olduğuna göre, λK/λL
oranı kaçtır? (Dişlilerin genleşmesi önemsiz.)
Y
K çubuğunun boyca uzama katsayısı L
çubuğunun boyca uzama katsayısından büyüktür.
Ortamın sıcaklığı azaltıldığında;
I.
K
X ve Y dişlileri aynı yönde dönerler.
II. X'in tur sayısı Y'den büyüktür.
III. X ve Y dişlileri zıt yönde dönerler.
A)
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
3
2
B) 2
C)
4
3
D) 3
5-D
E) 4
(Dişlilerin genleşmesi önemsiz.)
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
FİZİK
C) Yalnız III
1- D
2-C
3-E
4-C
7-E
8-A
9-E
10-E
6-A
E) I ve III
264
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
3) Isıca yalıtılmış kapta
bulunan saf maddenin sıcaklık - zaman
grafiği şekildeki gibidir.
TEST - 9
1) Saf bir maddenin sıcaklık - zaman grafiği şekildeki gibidir.
∆t1 ve ∆t2 zaman
aralıklarının ikisinde
artması için;
I.
Sıcaklık
I.
T
Sıcaklık ( C)
4T
T
0
t1
Cismin kütlesi artarsa t1 süresi artar.
Zaman
0
∆t1
∆t2
II. Verilen ısı arttırılırsa (t2 - t1) zaman farkı azalır.
Zaman
III. Cismin başlangıçtaki sıcaklığı 2T olsa idi t1
değeri azalır, (t2 - t1) farkı değişmez.
Isıtıcının gücü arttırılmalı
II. Maddenin kütlesi artırılmalı
III. Başlangıçta, maddeden daha soğuk olarak
kullanılmalı
Yargılarından hangileri doğrudur?
Yargılarından hangileri yapılmalıdır?
A) Yalnız I
B) I ve III
D) II ve III
A) Yalnız I
t2
B) Yalnız II
D) I ve II
C) I ve II
E) I, II ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
4)
T1
Sıcaklık ( C)
T2
T1
2) Saf bir madde eşit
zamanda eşit ısı veren ısıtıcı ile ısıtılıyor.
Y
T
0
α
T
Zaman
Yalıtılmış ortamda X ve Y cisimleri birbirine dokundurulduğunda X cisminin sıcaklık - zaman
grafiği şekildeki gibidir.
0
∆t
Isı kaynağının gücü
artırılırsa;
I.
X
Sıcaklık
Zaman
Buna göre;
α artar
II. ∆t artar
I.
Y'nin sıcaklığı artmıştır.
III. T azalır
II. X ısı vermiş, Y ısı almıştır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
III. X başlangıçta hal değiştirme sıcaklığındadır.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) I ve II
A) I, II ve III
E) II ve III
B) I ve II
D) II ve III
9. SINIF
265
C) II ve III
E) Yalnız II
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
5)
7) 0°C'deki suya bir
ısı kaynağı ile ısı
verildiğinde, sıcaklık - zaman
grafiği şekildeki
gibidir.
Buz Kütlesi
Buz
m
Su ( C)
Zaman
0
t
10°C'deki su içine bir miktar buz parçası bırakıldığında, buzun kütle - zaman grafiği denge haline
kadar şekildeki gibidir.
T
0
Zaman (s)
t1
t2
Isı kaynağı daha güçlü olsa idi;
I.
T artar.
II. t1 süresi azalır.
Buna göre;
I.
Sıcaklık ( C)
III. (t2 - t1) süresi azalır.
Denge sıcaklığı 0°C'dir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
II. Başlangıçta buzun sıcaklığı 0°C'nin altındadır.
III. Buza etki eden kaldırma kuvveti artmıştır.
A) I ve II
Yargılarından hangileri doğrudur?
B) I ve III
D) I, II ve III
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) II ve III
E) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
6)
Sıcaklık ( C)
2T
K
8) m kütleli sıvıya ısı
verildiğinde
sıcaklık - zaman
grafiği şekildeki
gibidir.
Sıcaklık ( C)
M
T
0
Q
2Q
Isı 0
(cos)
2Q
4Q
Isı
(cos)
I.
Buna göre;
III. Katı haldeki ısı sığaları eşittir.
t2
T artar.
Yargılarından hangileri doğrudur?
Yargılarından hangileri doğrudur?
FİZİK
t1
III. t2 süresi değişmez.
II. erime ısıları eşittir.
B) Yalnız III
D) I ve III
Zaman
(s)
0
II. t1 süresi artar.
Kütleleri eşittir.
A) Yalnız II
T
Aynı deney, sıvının kütlesi arttırılarak tekrarlansa idi;
Saf K ve M katı cisimlerinin ısı - sıcaklık grafiği
şekildeki gibidir.
I.
Sıcaklık ( C)
(Isı kaynağı aynı)
C) I ve II
A) Yalnız II
E) II ve III
B) I ve II
D) II ve III
266
C) I ve III
E) Yalnız I
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
9)
α
α
ip
ip
α
ip
α
F
K
4t
12) Ortamdan ısıcı yalıtılmış 4t° sıcaklığında L sıvısı içine t° sıcaklığında
sıvıda
erimeyen K cismi bırakılıyor.
M
F, K, M metal cisimleri özdeş iplerle şekildeki gibi
dengededir. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında hangi cisimlerin yere göre potansiyel enerjisi artar?
t
L
Sıvısı
K
Kaptan sıvı taşmıyor. Sistemin denge sıcaklığı 2t°
oluyor. Buna göre;
I.
K'nın sığası, L sıvısınınkinden büyüktür.
II. K'nın ve sıvının ısı değişimleri eşittir.
A) F
B) K
III. K'nın öz ısısı L'ninkinden küçüktür.
C) K - M
D) F - K
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
E) F - M
A) Yalnız I
10) Aynı kesitli K
ve L çubukları
aralarında
X
kadar uzaklık
bulunacak şekilde yerleştirilmiştir.
Buna göre;
I.
K
B) Yalnız II
D) I ve II
X
C) I ve III
E) II ve III
L
13) -20°C'deki 20 gram buz, 50°C'de kaç gram su
içine bırakılırsa denge sıcaklığı 10°C olur?
λK = λL ise, sıcaklıkları eşit miktar artırılırsa X
artar.
(Le = 80 cal/g, Cbuz= 0,5 ca/g°C)
II. λK > λL ise, sıcaklıkları eşit miktar artırılırsa X
azalır.
A) 15
B) 20
C) 25
D) 40
E) 50
III. λL > λK ise, sıcaklıkları eşit miktar artırılırsa X
artar.
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
14) 0°C'de 30 gram buz, 10°C 80 gram su içine bırakılıyor. Isı dengesi sağlandığında hangi fiziksel
durum gözlemlenir?
E) I ve II
Sıcaklık ( C)
11) X ve Y maddelerinin
sıcaklık - ısı grafiği
şekildeki
gibidir.
A) 0°C'de 10 gram buz, 100 gram su
X
2t
B) 0°C'de 20 gram buz, 90 gram su
Y
C) 0°C'de 110 gram su
D) 5°C'de 110 gram su
t
CX 2
= tür.
CY 3
E) 8°C'de 110 gram su
0
Q
2Q
3Q
Isı
Erime ısıları oranı LX/LY kaçtır?
A)
4
9
9. SINIF
B)
5
6
C)
4
3
D)
2
3
E)
3
4
267
1- B
2-A
3-E
4-A
5-D
6-B
7-C
8-A
9-C
10-D
11-D
12-D
13-E
14-B
FİZİK
GENLEŞME VE BÜZÜLME
3
3) İç hacmi 200 cm olan kap 20°C'deki su ile dolu
iken ısıl dengededir. Kap ile beraber suyun sı3
caklığı 80°C'ye çıkarıldığında kaptan kaç cm
su taşar?
TEST - 10
-3
1)
(Kabın hacimce genleşme katsayısı 2.10 1/°C,
-3
K
Suyun hacimce genleşme katsayısı 5.10 1/°C)
LL
M
L
K
A) 24
M
B) 28
C) 30
D) 32
E) 36
Sıvı
Sıvı
Şekil -I
Şekil -II
Eşit bölmeli K, L, M cisimleri T°C'deki ortamda sıvı içinde Şekil-I'deki gibi dengededir. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında denge durumu Şekil-II'deki
gibi olmaktadır. Cisimlerin genleşme katsayıları
arasındaki ilişki nedir?
A) λK = λL = λM B) λK > λL > λM
D) λK > λL = λM
4) Isıca
yalıtılmış
ortamda K cismi
sıvı içinde ŞekilI'deki gibi dengededir. Ortamın
sıcaklığı arttırıldığında denge
durumu
C) λM > λL > λK
E) λL > λK > λM
h
Sıvı
Sıvı
Şekil -I
Şekil -II
Şekil-II'deki gibi olmaktadır. Buna göre;
I.
Sıvının genleşme katsayısı, K cisminin genleşme katsayısından büyüktür.
II. h yüksekliği artmıştır.
III. Sıvının özkütlesi azalmıştır.
2)
Yargılarından hangileri doğrudur?
F
K
K
F
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
Sıvı
Sıvı
Şekil -I
Şekil -II
Eşit bölmeli K ve F cisimleri T°C'deki ortamda
Şekil-I'deki gibi dengededir. Ortamın sıcaklığı arttırıldığında denge durumu Şekil-II'deki gibi olmaktadır. Sıvının ve cisimlerin hacimce genleşme
katsayıları arasındaki ilişki nedir?
A) αF > αK > αS B) αK > αF = αS
D) αS > αK > αF
FİZİK
C) I ve III
E) I, II ve III
5) 2r yarıçaplı dairesel levhanın
ortasından r yarıçaplı kısmı
çıkarılmıştır. Levhanın sıcaklığı 50°C arttırıldığında
levhanın yüzey alanı kaç
2
-3
πr olur? (λ= 4.10 1/°C)
r
2r
C) αF > αS > αK
E) αS > αF > αK
A) 2,85
268
B) 3,24
C) 3,44
D) 4,32
E) 4,8
9. SINIF
GENLEŞME VE BÜZÜLME
9)
∆L(metre)
6) 0°C'deki boyları L1 ve L2
olan K ve M tellerinin
boylarındaki uzama miktarının sıcaklığa bağlı
değişim grafiği şekildeki
gibidir. Bu tellerin boyca
uzama,
K
S
2l
0
( C)
T
B) 4
C) 3
3
5
D)
7) Şekildeki metal çerçeve ısıtılıyor. Buna göre;
I.
V
2V
6V
I
II
III
2T
Hacimleri verilen şekildeki kaplarda aynı cins sıvılar vardır. Sıvıların sıcaklıkları eşit miktar arttırıldığında, I. Kapta h kadar yükseliyor.
L1/L2 kaçtır?
5
2
3S
l
λ
1
katsayıları oranı K =
ise, ilk boyları oranı
λM
2
A)
2S
M
E)
7
3
II. ve III. Kaplarda sıvı yüksekliği kaç h olur?
e
d azalır.
II
III
A)
h
3h
B)
2h
3h
C)
h
4h
D)
2h
4h
E)
h
2h
d
II. e, artar.
f
III. f, artar.
Yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve III
C) II ve III
E) I, II ve III
10)
S
S
S
8)
K
L
2h
M
h
2
S
X
4S
2S
Y
Z
h
X, Y, Z kaplarında 2h, h/2 ve h yüksekliğinde su
bulunmaktadır. 0°C'deki suların sıcaklıklarını
40°C'ye çıkarıldığında, suların S kesitli boruda
yükselme miktarlarını sıralayınız? (Su taşmıyor.)
h
Yer
A) Y > Z > X
Aynı ortamdaki türdeş K, L, M metal levhaların
kütleleri ve boyları eşittir. Levhaların boyca uzama katsayıları arasındaki ilişki λK > λL > λM dir.
B) Z > Y > X
D) Y > X > Z
Ortamın sıcaklığı arttırıldığında levhaların yere
göre potansiyel enerji değişimleri arasındaki
ilişki nedir?
C) X > Y > Z
E) X = Y = Z
1- C
2-D
3-E
4-E
7- C
8- C
9- E
10- E
5-D
6-B
A) EK = EL = EM B) EM > EL > EK C) EK > EL > EM
D) EL > EK = EM E) EL > EK > EM
9. SINIF
269
FİZİK