Dairesi Karar Yılı Karar No Esas Yılı Esas No Karar

Dairesi
Karar Yılı
Karar No
Esas Yılı
Esas No
Karar Tarihi
DÖRDÜNCÜ DAİRE
2004
59
2003
245
20/01/2004
KARAR METNİ
DAVACI ŞİRKETİN ANA BAYİİ KONUMUNDAKİ ŞİRKETE DİĞER BAYİLERE EMSALİNE NAZARAN
DÜŞÜK FİYAT UYGULAMASI ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI SAYILAMAYACAĞI HK.<
Temyiz Eden : ... İthalat İhracat Türk Anonim Şirketi
... Telefon Sistemleri Ticaret Anonim Şirketi)
Karşı Taraf : Anadolu Kurumlar Vergi Dairesi Başkanlığı-İSTANBUL
İstemin Özeti : 1999 yılı işlemleri incelenen davacı şirketin ana bayii konumundaki ... Dış
Ticaret Anonim Şirketine yaptığı bazı satışlarda emsaline göre düşük fiyat uygulamak suretiyle
örtülü kazanç dağıttığı ileri sürülerek re'sen kurumlar vergisi salınmış, fon payı hesaplanmış,
vergi ziyaı cezası kesilmiştir. İstanbul 8.Vergi Mahkemesi 18.9.2002 günlü ve E:2002/58,
K:2002/1521 sayılı kararıyla; davacı şirket tarafından; ... Dış Ticaret Anonim Şirketinin ana
bayii durumunda olduğu,toplam ciro içinde % 45.79 payı bulunduğu, bu nedenle diğer
bayilerle emsal karşılaştırması yapılamayacağı ileri sürülmüşse de, yapılan tarhiyatın emsal
satış bedelindeki farklılıktan kaynaklandığı, şirket yetkilisinin, toplam bayi sayısının 394 adet
olduğu, ... Dış Ticaret Anonim Şirketi hariç kalan 393 bayii için birim satış fiyatlarının sabit
olduğu yolundaki ifadesi dikkat alındığında, davacı şirketin aynı emtiayı ... Dış Ticaret Anonim
Şirketine bilerek ve isteyerek diğer firmalara göre daha düşük fiyatla sattığı ve bu şekilde
örtülü kazanç dağıtımında bulunduğu sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar
vermiştir. Davacı şirket, tüm bayilerin aynı durumda olmadığını, ana bayii konumundaki ... Dış
Ticaret Anonim Şirketinin davacı şirketin yıllık satış tutarının % 45.79 unu
gerçekleştirdiğinden daha düşük fiyat uygulanmasının ticari icaplara uygun olduğu, dolayısıyla
nitelikleri gereği diğer firmaların emsal araştırmasına konu olamayacağını, örtülü kazanç
dağıtımı bulunmadığını ileri sürmekte ve kararın bozulmasını istemektedir.
Savunmanın Özeti : Yasal dayanağı bulunmayan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.
Tetkik Hakimi Sevil Bozkurt'un Düşüncesi : Örtülü kazanç dağıtımından söz edebilmek için
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 17 nci maddesinde öngörülen unsurların özellikle
emsal araştırmasının olayda ne şekilde gerçekleştiği ve ticari icaplara uygun olup olmadığı
inceleme raporu ile ortaya konulmadığından örtülü kazanç dağıtıldığının kabul edilemeyeceği,
mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı İbrahim Erdoğdu'nun Düşüncesi : Uyuşmazlık davacı kurumun ana bayii
konumundaki ... Dış Tic.A.Ş.'ne yaptığı bazı satışlarda uyguladığı fiyatların emsaline nazaran
düşük olduğu ve bu yolla anılan firmaya örtülü kazanç dağıtıldığından bahisle tespit edilen
matrah farkı üzerinden yapılan vergi ziyaı cezalı tarhiyata karşı açılan davayı reddeden
mahkeme kararının bozulması istemine ilişkindir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 3. maddesinin B bendinde, vergilendirmede vergiyi doğuran
olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu hükme bağlanmış olup,
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 17. maddesinde de şirketin kendi ortakları, ortaklarının ilgili
bulunduğu gerçek ve tüzelkişeler, idaresi murakabesi ve sermayesi bakımlarından vasıtalı,
vasıtasız olarak bağlı bulunduğu veya nüfusu altında bulundurduğu
gerçek ve tüzel kişiler ile olan münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede
yüksek veya düşük fiyat veya bedeller üzerinden yahut bedelsiz olarak alım, satım imalat,
inşaat muamelelerinde ve hizmet ilişkilerinde bulunmaları hallerinde kazancın tamamen veya
kısmen örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı kabul edilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, düzenlenen inceleme raporu uyarınca uyuşmazlık döneminde
davacı kurumla sermaye yapıları itibariyle aynı holding bünyesine dahil olan ... Dış Ticaret
A.Ş.'ne değişik isim ve markalarda cep telefonu satışları için düzenlediği faturalardaki satış
bedelini, emsal emtiaların satış bedeline göre daha düşük bedelle düzenlendiğinin ve bu yolla
örtülü kazanç dağıtımında bulunulduğundan bahisle dava konusu cezalı tarhiyat yapılmış
olduğu anlaşılmaktadır.
Dosyada yer alan inceleme raporu ve eki tutanakta da belirtildiği üzere davacı kurumun ana
bayiisi konumundaki ... Dış Tic. A.Ş.ne yapılan bazı satışlardaki fiyatlar ile diğer bayiilerine
yapılan satışların karşılaştırılması sonucu diğer bayiilere uygulanan fiyatlar emsal alınmak
suretiyle örtülü kazanç dağıtıldığı sonucuna varılmış ise de, aynı sektörde ve benzeri
konumdaki başka şirketler içinde hiçbir emsal araştırması yapılmamıştır.
Söz konusu rapor ve eki tutanaktada belirtildiği üzere uyuşmazlık yılında davacı kurumun 394
adet bayiisi bulunduğu ve bu bayiiler içinde ... Dış Tic.A.Ş.nin toplam ciro içindeki payının
diğer bayiilere oranla en yüksek oranda olduğu, incelemede sadece düşük fiyatlı satışlar emsal
alınmış olup, yüksek fiyatlı satışlar gözardı edilerek dikkate alınmadığı gibi, emsal seçilen
diğer bayiilerin iş hacimlerinin, karlılığının, öz varlığının, gelişmesindeki çabukluk ve
istikrarın, teşhir faaliyetlerinin ürün satışlarına etkisinin, verdikleri hizmetin kapsamı ve
kalitesinin özelliklerinin somut olarak ortaya konulmak suretiyle bu noktalarda gözönünde
bulundurularak karşılaştırma yapılmadığı anlaşılmıştır.
Bu durumda anılan madde hükmünde belirtilen örtülü kazanç dağıtımının varlığı somut olarak
tespit edilmeden ana bayiiye uygulanan fiyatın diğer bayiilere uygulanan fiyattan düşük
olduğundan bahisle örtülü kazanç dağıttığı yolunda yapılan cezalı tarhiyatı onayan vergi
mahkemesi kararında yasaya uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle yükümlü kurum temyiz isteminin kabulü ile vergi mahkemesi kararının
bozulması gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince gereği görüşüldü:
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 17 nci maddesinin 2362 sayılı Kanunun 12 nci
maddesiyle değişik 1 numaralı bendinde, şirketin kendi ortakları, ortaklarının ilgili bulunduğu
gerçek ve tüzel kişiler, idaresi, murakabesi veya sermayesi bakımlarından vasıtalı vasıtasız
olarak bağlı bulunduğu veya nüfuzu altında bulundurduğu gerçek ve tüzel kişiler ile olan
münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek fiyat veya bedeller üzerinden
yahut bedelsiz olarak alım, satım, imalat, inşaat muamelelerinde ve hizmet ilişkisinde
bulunması halinde kazancın tamamen veya kısmen örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı
belirtilmiştir. Bu durumda örtülü kazanç dağıtımı; kurum kazancının tamamının veya belli bir
kısmının vergiye tabi olmaksızın ve 17 nci maddede belirlendiği üzere belli ilişkiler içinde
bulunan gerçek ve tüzel kişilere kurum varlığından bedelsiz kıymet verilmesi veya mal ve
hizmet alım satımlarına emsalinden çok farklı fiyatlar uygulanması suretiyle aktarılmasıdır.
Yine aynı Kanunun 15 inci madesinin 3 üncü bendinde sermaye şirketlerince dağıtılan örtülü
kazançların kurum kazancının tesbitinde indirim konusu yapılamayacağı ifade edilmiştir.
Mobil telefon ithalatı ile toptan ticareti konusunda faaliyet gösteren davacı şirketin 1999 yılı
işlemlerinin incelenmesi sonucu şirketin ana bayii konumunda olan ve aynı holding
bünyesinde faaliyette bulunan ... Dış Ticaret Anonim Şirketi'ne emsaline göre düşük fiyatla
mal satmak suretiyle örtülü kazanç dağıttığı ileri sürülerek tarhiyat yapılmıştır. Davacı şirketin
toptan satış yaptığı 394 adet bayi bulunmakta olup, bunlardan biri olan ... Dış Ticaret Anonim
Şirketi % 45.79 ile toplam ciro içindeki payı en yüksek bayi durumundadır. Ana bayii
konumundaki bu şirket de iki şube kurmuş, bu şubeler davacı şirketten satın alınan ürünleri
tüm bayilere uygulanan liste fiyatından satması şartıyla bayii olarak hizmete başlamıştır. Bir
başka deyişle iki şube ile diğer bayilere aynı satış fiyatı uygulanmaktadır. İnceleme elemanı ...
Dış Ticaret Anonim Şirketi ile diğer bayilere uygulanan satış fiyatlarını karşılaştırarak örtülü
kazanç dağıtıldığı sonucuna ulaşmıştır. Emsal karşılaştırması sırasında ölçü alınacak fiyatların,
işletme içi emsaller arasından seçilmesi halinde; bu birimlerin niteliğinin ve iş hacimlerinin
somut olarak ortaya konularak, bunların birbirine uygunluğunun karşılaştırmada dikkate
alınması gerekmektedir. Olayda, ... Dış Ticaret Anonim Şirketinin hem ana bayi konumunda
olması, hem de davacı şirketin toplam cirosunun yarıya yakın kısmının gerçekleştirilmesi
nedeniyle daha düşük fiyatla mal satın alması, şubeleri ile diğer bayilerin aynı fiyat üzerinden
satış yapacak şekilde hizmet vermesi, ticari icaplara uygundur. Bu haliyle diğer bayilere
uygulanan satış fiyatı emsal alınarak daha düşük fiyatla satış yapıldığından ve örtülü kazanç
dağıtıldığından söz etmek mümkün olmadığından aksi yöndeki mahkeme kararında isabet
görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle İstanbul 8.Vergi Mahkemesinin 18.9.2002 günlü ve E:2002/58,
K:2002/1521 sayılı kararının bozulmasına 20.1.2004 gününde oyçokluğuyla karar verildi,
AZLIKOYU
Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, bozulması istenilen kararın dayandığı gerekçeler
karşısında, kararın bozulmasını sağlayacak durumda görülmediğinden temyiz isteminin reddi
gerektiği görüşüyle karara karşıyım.
BŞ/ÖEK