Türkiyedeki iklim çeşitleri

advertisement
Türkiyedeki
iklim çeşitleri
Doğa Sever 10/F
Coğrafya Performans
1. Karadeniz iklimi

Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerinde ve Marmara Böl-gesi’nin
Karadeniz kıyıları boyunca görülür. Yıllık sıcaklık farkı azdır (13 °C – 15
°C). Kışlar ılık (6 °C -7 °C), yazlar serin (21 °C – 23 °C) geçer.
– Her mevsim yağışlıdır.
– Yıllık yağış miktarı 700 – 2400 mm arasındadır.
– Doğu Karadeniz Bölümü’nde en fazla yağış sonbaharda, en az
yağış ilkbaharda düşer.
– Batı Karadeniz Bölümü’nde yıllık yağış miktarı 1000-1500 mm’dir.
– Orta Karadeniz’de ise en fazla yağış kışın, en az yağış yazın
olmaktadır. Yıllık yağış miktarı 700-1000 mm ara-sındadır. Diğer
bölümlere göre yağışın az olmasının ne-deni yerşekillerinin hakim
rüzgâr yönüne dik olmaması, gerisindeki dağların yükseltisinin az ve
kıyıya uzak olmasıdır.
– Doğal bitki örtüsü ormandır.
– Türkiye’de bulutluluğun, nemliliğin ve yağışın en çok olduğu,
sıcaklık farkının, güneşli gün sayısının, güneş enerjisinden
yararlanmanın en az olduğu iklimdir.
2. Akdeniz İklimi

En belirgin olarak Akdeniz kıyılarında görülmekle birlikte, Ege
ve Marmara bölgelerinin kıyı kesimlerinde de etkili
olmaktadır. Yalnız bu bölgelerde enlemden dolayı sıcaklıklar
asıl Akdeniz iklimine göre 2 °C – 3 °C daha düşüktür.
Bu iklimde genel olarak;
– Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır.
– Yıllık sıcaklık ortalaması 18-20°C dir.
– Yağışların yarıdan fazlası kışın düşer.
– Kış yağışları yağmur şeklindedir.
– Kar yağışı ve don olayı çok azdır.
– Yağışlar cephesel kökenlidir.
– Yıllık yağış ortalaması 600-1000 mm arasındadır.
– Karakteristik bitki örtüsü zeytin, zakkum, mersin,
kocayemiş, defne v.b. bitkilerden oluşan makilerdir.
3. Karasal İklim
 Ülkemizde
karasal iklim, İç Anadolu, Doğu
Anadolu ve Güneydoğu Anadolu
bölgelerinde görülür. Fakat bölgeler
arasında karasal iklimde bazı farklılıklar
vardır.

a. İç Anadolu Tipi

– Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar
yağışlıdır.
– Kış mevsiminde sıcaklık 0 ile -3 °C, yaz
mevsiminde ise 20 °C ile 25 °C civarındadır.
– iç Anadolu’da en fazla yağış ilkbaharda
düşer.
– Ortalama yağış 300-400 mm dir.
– Yağışlar konveksiyoneldir.
– Yıllık sıcaklık ortalaması ise 10 °C – 12 °C dir.
– Bitki örtüsü steptir.
b. Doğu Anadolu Tipi

– Karasal iklimin en şiddetli tipi bu bölgede görülür. Bunda
bölgenin yüksek ve denize uzak olması etkilidir.
– Kış mevsiminde ortalama sıcaklıklar -2 °C, -12 °C
arasındadır.
– Kar yağışı ve don olayları görülür. Kar 3-4 ay yerde kalır.
Kışın ülkenin en soğuk yeridir. Bunun nedeni yükseltinin fazla
olmasıdır.
– Yaz mevsiminde sıcaklıklar 18 °C – 25 °C civarındadır.
– Yıllık yağış miktarı 500-600 mm’dir.
– Doğu Anadolu’da en fazla yağış ilkbahar ve yaz
aylarında görülür.
– Bölgenin Malatya, Elazığ gibi illerinde yükseklik fazla olmadığından iç Anadolu’da olduğu gibi step iklimi etkilidir.
– Bitki örtüsü yükseklerde çayır, alçak yerlerde steptir. Yer
yer iğne yapraklı ormanlara da rastlanır.
c. Güneydoğu Anadolu Tipi

– Bu bölgenin batısında Akdeniz iklimi etkileri
görülürken, doğuya doğru karasallık artmaktadır.
– Bu bölgedeki karasal iklimde kış mevsiminde
sıcaklık 2 °C ile 5 °C arasındadır. Dolayısıyla kar
yağışı ve don olayları Doğu Anadolu’daki kadar
etkili değildir.
– Yaz mevsiminde en yüksek sıcaklıklar bu
bölgede görülür. (29 °C – 31 °C) Dolayısıyla
buharlaşma şiddeti en faza bu bölgede
olduğundan, kuraklık da çok fazladır.
– Yıllık yağış 400-700 mm arasındadır. Yağışların
çoğu kış ve ilkbahar mevsimlerinde düşer, yazlar
oldukça kuraktır.
– Bitki örtüsü steptir.
Türkiye İklim Sonuçları
İklimin Doğal Bitki Örtüsüne
Etkisi
 Bir
bölgede ormanın bulunması, alt ve üst
sınırının belirlenmesi doğrudan iklimin
kontrolü altındadır. Ormanın yataydaki
(enleme bağlı) ve dikeydeki (yükseltiye
bağlı) üst sınırını sıcaklık belirler. Yağış ise
orman örtüsünün alt sınırını belirleyen
önemli bir iklim elemanıdır. Ayrıca yağış
miktarı ormanın yoğunluğu üzerinde
etkindir. Bir yerde bitki örtüsündeki çeşitlilik
de iklim elemanlarına bağlıdır
İklimin Tarım Koşullarına Etkisi




Bir bölgenin sıcaklık ve nem koşulları tarım ürünlerini,
sulamaya duyulan gereksinimi etkilemektedir. Yaz
kuraklığının belirgin olduğu bir yerde sulamaya
duyulan gereksinim fazladır. Buna kuraklık sınırı denir.
Tarımsal etkinlikleri sınırlandıran diğer bir etken de
düşük sıcaklıktır. Sıcaklık kutuplara doğru ve
yükseklere çıkıldıkça düşer. Belli bir yerden sonra
tarımsal etkinlik sona erer. Ancak, bazı ürünler düşük
sıcaklığa daha dayanıklı olduğundan tarım alanları
kutuplara daha yakındır.
Tarımın yükselti sınırı, tropikal kuşakta 4000 m,
Türkiye’de 2000 m civarındadır.
İklimin Toprak Oluşumuna
Etkisi
 Bir
bölgedeki toprağın türü, oluşum süresi
ve derinliği iklimle yakından ilişkilidir.
Değişik iklim bölgelerindeki topraklar
birbirinden farklıdır. Örneğin nemli bir
bölgede yağışlar ve yüzey suları ile
toprağın içindeki kireç ve mineraller
yıkanır. Çöllerde ise yağış azlığı nedeniyle
topraktaki yıkanma minimum düzeydedir.

İklimin Kara ve Deniz Sularına
Etkisi
 İklimin,
karalardaki suların oluşumu ve
özellikleri üzerinde önemli etkisi vardır.
Akarsular, göller, yer altı suları ve
kaynaklardan oluşan kara sularının fiziksel
ve kimyasal özellikleri ile su potansiyelleri
iklimle yakından ilişkilidir. İklim, akıntılar,
denizlerin su sıcaklığı ve tuzluluk oranı
üzerinde de etkilidir.

İklimin Yer şekillerine Etkisi
 Bir
bölgede etkili olan dış güçler (akarsular,
buzullar, rüzgârlar) bölgenin iklim
koşullarına bağlı olarak değişir. Örneğin
Türkiye’de akarsuların oluşturduğu yer
şekilleri yaygınken, İsveç, Norveç gibi
soğuk enlemlerdeki ülkelerde buzul şekilleri
yaygın olarak görülmektedir.

İklimin Nüfus ve Yerleşmeler
Üzerine Etkisi


Yeryüzünde nüfusun dağılışı büyük ölçüde
iklimin kontrolü altındadır. Nüfusun yatay
dağılışı incelendiğinde, nüfusun yoğun olduğu
ülkelerin Orta Kuşak’ta toplandığı görülür.
Buna karşın sıcak ve kurak çöller ile kutuplarda
nüfus yok denecek kadar azdır. Yerleşmelerin
dikey dağılışı ise yükseltiye ve denize olan
uzaklığa bağlıdır. Ayrıca nüfusa bağlı olarak
yerleşmelerin yoğunluğu ve büyüklüğü de
iklimle ilişkilidir.
İklimin Konut Tiplerine Etkisi
 Bir
yerin iklim koşulları ile konut tipleri ve
yapı malzemesi arasında yakın bir ilişki
vardır. Örneğin kar yağışının etkin olduğu
yerlerde evler dik çatı yapılırken, sıcak ve
kurak iklim koşullarının etkin olduğu
yerlerde kalın duvarlı, küçük pencereli ve
düz çatılı yapılır. Kent yerleşmelerinde ise
yapılaşma, iklim koşullarından bağımsızdır.

İklimin Turizme Etkisi
 Yıl
boyunca sıcaklık koşullarının uygun
olduğu kıyı bölgeleri deniz turizminin
geliştiği yerlerdir. Örneğin Akdeniz’e kıyısı
olan ülkelerde deniz turizmi çok gelişmiştir.
 Ayrıca yüksek dağlarda ve yüksek
enlemlerdeki kar yağışına bağlı olarak
yapılan kış turizmi de iklimin kontrolü
altında gelişmiştir.
Download