bütçe reform süreci ve parlamentonun bu süreçteki rolü

BÜTÇE REFORM SÜRECİ VE
PARLAMENTONUN BU
SÜREÇTEKİ ROLÜ: TÜRKİYE
VE SEÇİLMİŞ AB ÜYESİ ÜLKE
DENEYİMLERİ
HASAN BASRİ AKTAN
MALİYE MÜSTEŞARI
Uluslararası Sempozyum: Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü
Afyon, 8 Ekim 2008
Kamu Mali Yönetiminde Değişim
Süreci…
zHesap verme sorumluluğunun
güçlendirilmesi,
zKaynak kullanımında ekonomi, etkinlik
ve etkililiğin sağlanması,
zMali saydamlık,
zPerformansa dayalı ve hedeflere
yönelik mali yönetim anlayışı,
zGüvenilir iç kontrol sistemi.
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve
Kontrol Kanunu…
z5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve
Kontrol Kanunu 10.12.2003 tarihinde
kabul edildi.
zBöylece yeni KMYK sistemi
1.1.2006’dan itibaren uygulanmaya
başlandı.
Maliye Bakanlığının Görev ve
Sorumlulukları-I
zMaliye politikasının hazırlanmasına
katkıda bulunmak ve uygulamak,
zBütçe politikalarını geliştirmek ve
uygulamak,
zMerkezi yönetim bütçesini hazırlamak
ve uygulamak,
zDevletin muhasebesini tutmak ve
ödemelerini gerçekleştirmek,
Maliye Bakanlığının Görev ve
Sorumlulukları-II
zDevlete ait malları yönetmek,
zDevletin hukuk danışmanlığını
yapmak,
zYolsuzlukla mücadele etmek, mali
kontrol işlemlerini yürütmek, vergi ve
kara para aklanması ile ilgili
incelemeleri yapmaktır.
5018 Sayılı Kanunun Getirdiği
Yenilikler-I
z Bütçenin kapsamı genişletildi.
z Kamu mali yönetim ve kontrol sistemimiz
standart bir düzen içersine alındı.
z Parlamentonun bütçe hakkı güçlendirildi.
z Planlı bütçeleme süreci çerçevesinde
kalkınma planları ile bütçeler arasında sıkı
bağ kuruldu.
z Stratejik planlama ve performansa dayalı
bütçeleme sistemine geçildi.
z Maliye Bakanlığının mali yönetim ve kontrol
sistemindeki yeri yeniden tanımlandı.
Stratejik Planlama ve Performansa Dayalı
Bütçeleme Sistemine Geçildi…
Stratejik Plan
Performans Programı
İdare Bütçesi
•Misyon
•Vizyon
•Stratejik amaçlar
•Stratejik hedefler
•Öncelikler
•Performans hedefleri
•Faaliyet/projeler
•Kaynak ihtiyacı
•Performans göstergeleri
•Harcama birimleri
•Kaynak tahsisi
•Temel performans
göstergeleri
UYGULAMA
Faaliyet Raporu
•Faaliyet/proje sonuçları
•Performans hedef ve
gerçekleşmeleri
•Sapmalar ve nedenleri
•Öneriler ve tedbirler
Denetim ve Değerlendirme
TBMM/Yerel Meclis
•İç ve dış denetim
•Değerlendirme
•Kesin hesap
•Hesap verme
sorumluluğu
5018 Sayılı Kanunun Getirdiği
Yenilikler-II
z Kamu mali yönetiminde siyasi ve idari
sorumluluklar birbirinden ayrıldı.
z Kamuda muhasebe birliği sağlandı.
z Sayıştay denetiminin kapsamı genişletildi.
z Mali saydamlığı sağlayacak düzenlemeler yapıldı.
z Sağlıklı bir hesap verme mekanizması
oluşturuldu.
z Bütçe hazırlama ve uygulama sürecinde kamu
idarelerine önemli esneklikler getirildi.
z İç denetim sisteminin oluşturulması amaçlandı.
z Maliye bakanlığı bünyesinde İç Denetim
Koordinasyon Kurulu kuruldu.
5018 Sayılı Kanunun Genel
Çerçevesi…
zBütçe birliği
zKamu kaynaklarının
– etkili,
– ekonomik ve
– verimli bir şekilde elde edilmesi ve
kullanılması,
zHesap verebilirlik
zMali saydamlık
Genel Yönetim Kapsamı…
GENEL YÖNETİM
SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI
MAHALLİ İDARELER
MERKEZİ YÖNETİM
GENEL BÜTÇELİ KURULUŞLAR
ÖZEL BÜTÇELİ KURULUŞLAR
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR
Bütçe Hazırlama Süreci…
Mayıs Ayı Sonuna Kadar
DPT tarafından gelecek
3 yıl için Orta Vadeli Program
hazırlanır, Bakanlar Kurulu
tarafından onaylanır
ve Resmi Gazete’de yayımlanır.
Haziran Ayının Onbeşine kadar
Orta Vadeli Mali Plan
Maliye Bakanlığı tarafından
hazırlanıp YPK tarafından
karara bağlanır ve Resmi
Gazete’de yayımlanır.
Orta Vadeli Program…
zMakro politikaları, ilkeleri, hedef ve
gösterge niteliğindeki temel ekonomik
büyüklükleri kapsar.
z Kalkınma planları ve hükümetlerin
öncelikleri ile uyumlu olmak
zorundadır.
Orta Vadeli Mali Plan…
zGelecek üç yıla ilişkin merkezi yönetim
bütçesinin toplam gelir ve gider
tahminlerini içerir.
zTemel ekonomik hedeflerin belirlendiği
orta vadeli program ile uyumlu olmak
zorundadır.
zEn önemli unsurlarından birisi, kamu
idarelerinin ödenek teklif tavanlarının
belirlenmesidir.
Bütçe Sürecinin Aşamaları…
zPolitikanın oluşturulması,
zBütçenin hazırlanması,
zBütçenin uygulanması,
zKontrol ve değerlendirmedir.
Gider Bütçesinin Hazırlanması…
zBütçe Çağrısı ve Bütçe Hazırlama
Rehberi
– Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanır,
Başbakan tarafından imzalanır.
zYatırım Genelgesi ve Yatırım Programı
Hazırlama Rehberi
– DPT tarafından hazırlanır.
zBu iki belge en geç Haziran ayının
sonuna kadar Resmi Gazete’de
yayımlanır.
Kamu İdareleri Tarafından Gider
Bütçesinin Hazırlanması…
Temmuz Sonu
Kamu İdarelerinin
bütçe gelir ve gider
tekliflerinin Maliye
Bakanlığına, yatırım
tekliflerinin DPT'ye
gönderilmesi
Ağustos-Eylül
Maliye Bakanlığı ve DPT'de
görüşülmesi, genel bütçe gelir
teklifinin Maliye Bakanlığınca
hazırlanması, Düzenleyici ve
denetleyici kurumlar bütçelerinin
Eylül sonuna kadar TBMM ve
Maliye Bakanlığına gönderilmesi
Ekim Ayının ilk Haftası
Makroekonomik
göstergeler ve bütçe
büyüklüklerinin Yüksek
Planlama Kurulunda
görüşülmesi
17 Ekim
Maliye Bakanlığınca
hazırlanan Merkezi
Yönetim Bütçe
Kanun Tasarısı ile
Milli Bütçe Tahmin
Raporunun Bakanlar
Kurulunca TBMM'ye
sunulması
Gelir Bütçesinin Hazırlanması…
z5018 sayılı Kanunun 36’ncı maddesi
uyarınca gelir bütçesinin
hazırlanmasında yetki Maliye
Bakanlığına verilmiştir.
Bütçe Kanun Tasarısına Eklenen
Dokümanlar-I
z Kanun eki cetveller,
z Milli Bütçe Tahmin Raporu,
z Orta vadeli mali planı da içeren bütçe
gerekçesi,
z Yıllık Ekonomik Rapor,
z Vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile
benzeri uygulamalar nedeniyle
vazgeçilen kamu gelirleri cetveli,
z Kamu Borç Yönetimi Raporu,
Bütçe Kanun Tasarısına Eklenen
Dokümanlar-II
z Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin son iki yıla ait bütçe
gerçekleşmeleri ile izleyen iki yıla ait gelir
ve gider tahminleri,
z Mahalli idareler ve sosyal güvenlik
kurumlarının bütçe tahminleri,
z Merkezi yönetim kapsamında olmayıp,
merkezi yönetim bütçesinden yardım
alan kamu idareleri ile diğer kurum ve
kuruluşların listesi.
Bütçe Kanun Tasarısının TBMM’de
Görüşülmesi…
Plan ve Bütçe Komisyonu
TBMM Plan ve Bütçe
Komisyonunda Merkezi
Yönetim Bütçe Kanun
Tasarısının 55 gün içinde
görüşülmesi
TBMM Genel Kurul
TBMM Genel Kurulunda
Merkezi Yönetim Bütçe
Kanun Tasarısının
görüşülmesi,
Cumhurbaşkanınca
onaylanması ve Resmi
Gazetede yayımlanması
Mali Yıl Başlangıcı-1 Ocak
Merkezi Yönetim Bütçe
Kanununun mali yılbaşında
yürürlüğe girmesi