Türkiye, Finlandiya ve Đrlanda Đlköğretim Programlarının Medya

Türkiye, Finlandiya ve Đrlanda
Đlköğretim Programlarının Medya
Okur-Yazarlığı Eğitimi Açısından
Karşılaştırılması
Belgin TANRIVERDĐ*, Özlem APAK**
Öz
Bu çalışmanın amacı Türkiye, Đrlanda ve Finlandiya ilköğretim programlarının Medya Okur-yazarlığı
eğitimi açısından karşılaştırılmalı olarak incelenmesi yoluyla Türkiye’deki Medya Okur-yazarlığı eğitimini
değerlendirmektir. Çalışmada Türkiye dışında Finlandiya ve Đrlanda programlarının seçilmesi her
iki ülkenin Medya Okur-yazarlığı eğitimi konusunda öncü ülkeler olması ve Medya Okur-yazarlığı
eğitiminin eğitim programlarında farklı biçimlerde yer alması ile ilgilidir. Diğer bir deyişle, Medya
Okur-yazarlığı eğitimi Türkiye’de ayrı bir ders, Đrlanda’da bir ünite içinde ve Finlandiya’da disiplinler
arası olarak yer aldığından çalışmada her bir uygulamanın temsil edilmesi sağlanmıştır. Araştırma doküman
analizi yoluyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada incelenen dokümanlar her üç ülkeye ait Đlköğretim
programlarının yanı sıra yine bu ülkelerde Medya Okur-yazarlığı konusunda çalışmalar yapan devlete
ait ve özel kurumların konu ile ilgili yayınladıkları kitap ve dergi gibi yazılı metinleri kapsamaktadır.
Avrupa Birliği ülkelerinde standart bir Medya Okur-yazarlığı anlayışı olmadığından Türkiye, Đrlanda
ve Finlandiya Đlköğretim programlarının tümü (a) hedef ve kazanım bilgisi, (b) içerik bilgisi, (c)
öğrenme durumları bilgisi ve (d) ölçme ve değerlendirme bilgisi boyutları altında incelenmiş ve yorumlanmıştır.
Çalışmanın sonucunda Đrlanda ve Finlandiya programlarından farklı olarak Türkiye Đlköğretim
programlarının uzakgörüşlülüğünde Medya Okur-yazarlığı ile ilgili bir hedefin yer almadığı;
tek tek derslerin özel hedefl eri incelendiğinde ise Seçmeli Medya Okur-yazarlığı dersi ve Đlköğretim
Türkçe dersi (1-5) dışında Medya Okur-yazarlığı ile ilgili hedefl ere hemen hemen hiç yer verilmediği
görülmüştür. Oysa, Finlandiya ve Đrlanda Đlköğretim programlarının hem uzakgörüşlülüğünde hem de
programda yer alan bazı derslerin özel hedefl erinde Medya Okur-yazarlığı kavramına atıfta bulunan
ifadelerle karşılaşılmaktadır. Buna ek olarak, Finlandiya ve Đrlanda programlarındaki hedef ve kazanımların
çoğunlukla tutum, beceri ve anlayış geliştirmekle ilgili olmasına rağmen Türkiye programında
yer alan hedef ve kazanımların bilgiyi alma ve konuları anlama üzerine yoğunlaştığı ancak zaman zaman
uygulamaya ve beceri kazandırmaya yönelik olarak da ifade edildiği görülmektedir. Öğrenme Durumları
Bilgisi ve Ölçme ve Değerlendirme Bilgisi boyutlarında her üç ülkenin programları benzerlik
gösterse de özellikle içerik konusunda büyük farklılıklar olduğu; söz gelişi, diğer iki ülke programlarında
yer alan Medya etiği, reklamcılık ve pazarlama, aktif vatandaşlık ve kültürlerarası iletişim gibi bazı
konulara Türkiye Đlköğretim programlarında yer verilmediği çalışmada ortaya çıkan bir başka sonuçtur.
Buna göre, ülkemizde Seçmeli bir Medya Okur-yazarlığı dersinin yer alması olumlu bir başlangıç olarak
kabul edilse de Medya Okur-yazarlığı kavramının bir ders olarak değil, bireyleri medyanın zararlı
etkilerinden koruma anlayışından çok medya mesajlarını yorumlama ve üretme anlayışının da egemen
olduğu bir beceri kazandırma eğitimi olarak algılanması gerektiği düşünülmektedir. Bu doğrultuda,
Medya Okur-yazarlığı eğitiminin Đlköğretim programlarında tek bir ders içinde sunmak yerine farklı
derslerle tümleşik olarak sunulması ve beceri geliştirmeye yönelik olarak hazırlanması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Medya Okur-yazarlığı Eğitimi, Đlköğretim Programları, Türkiye, Đrlanda, Finlandiya.
* Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Eğitim Programları ve Öğretimi A.B.D. Öğretim
Üyesi.
** Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Đlköğretim Bölümü Araştırma Gö