Türkçe Sorularında Ne Sorulursa Neye Bakılır 1

Türkçe Sorularında Ne Sorulursa Neye Bakılır
1. Sözcüğün yapısı
basit mi, türemiş mi, bileşik mi olduğuna bak.
bak. İsim mi, sıfat mı, zamir mi, fiil mi, zarf mı,
edat mı, bağlaç mı, ünlem mi?
3.Sözcüğün türü belirtilip de görevi sorulursa
olduğuna ) bak.
görevine (hangi öğe
basit cümle mi birleşik cümle mi? olduğuna
ne tür bileşik cümle olduğuna bak.
5.Yüklemin türü (yüklemin sözcük türüne göre cümle)sorulursa
ad (isim) cümlesi mi,
eylem (fiil) cümlesi mi olduğuna bak. (Yüklemin ad soylu mu, eylem soylu mu olduğuna bak)
6.Yüklemin yapısı sorulursa
yüklemi bul yüklemin Basit sözcük mü, türemiş sözcük mü,
bileşik sözcük mü? olduğuna bak.
7.Yüklemin kuruluşu ya da yapılışı
olduğuna bak.
8.İkilemenin kuru
mı, yakın anlamlı mı, yansıma mı, yakıştırma mı?...)
bak . (Ad mı,
sıfat mı, zarf mı?)
10.Öznesine (ya da özne –
bul yüklemlerin etken mi, edilgen mi olduğuna bak.
BAŞKASI TARAFINDAN anlamı
yoksa
etken çatılı.
varsa
edilgen çatılıdır.
*Hepsi etken ise(hepsinde gerçek ya da gizli özne varsa)
yüklemlerini
ettirgen mi olduğuna bak.
(Birlikte işteş mi, karşılıklı işteş mi?)
11.Nesnesine göre (ya da nesne – yüklem ilişkisine göre )
cümle ( fiil çatısı)
yüklemlerini bul yüklemlerin geçişli fiil mi geçişsiz fiil mi
olduğuna bak.
* Ad (isim) cümlelerinde kesinlikle çatı aranmaz.
* Yüklemi geçişli olduğu halde nesne kullanılmayan
olduğu cümleleri el, cevabı geçişlilerde ara.
m
devrik cümledir.)
olumlu cümle mi olumsuz cümle mi, olduğuna bak.
* Hepsi olumlu ise, ya da hepsi olumsuz ise
soru cümlesi mi, ünlem cümlesi mi olduğuna
bak.
15. Fiilin zamanı sorulursa
fiillerin basit zamanlı mı birleşik zamanlı mı olduğuna bak. (Basit
zamanlı fiiller tek kip eki alır, birleşik zamanlı fiiller ise iki kip ekini üst üste alır. Örn. geziyor:
Basit zamanlı; geziyordu: B. z. lı.
arak
mı…)
Örn: terk etmek: i+f; yapıver: f+f )
* Sözcüğün hangi kökten türediği
örn: “sorguladı”
sözcüğünün kökü “ sor-” fiilidir.
oluşturduğuna bak.
20. Ögeleri bulurken önce yüklemi bul. Diğer ögeleri bulmak için bütün soruları yükleme sor.
* Önce özneyi bul sonra belirtisiz nesneyi ara.
* Sözcük öbeklerinin (ikilemelerin, tamlamaların, deyimlerin, birleşik sözcüklerin)
bölünemeyeceğini unutma.
21. Tamlayanı düşmüş ad tamlaması so
iyelik eki almış sözcük ara. İyelik eklerini
bulurken pratik olarak ismin başına “benim, senin, onun, bizim, sizin, onların” zamirini getiririz.
İsmin başına bu zamirlerden birini getirebiliyorsak ırada bir iyelik eki var demektir. Sözgelimi
“arabam” sözcüğü iyelik eki almıştır; çünkü “benim arabam” diyebiliyorum.
22. Ad tamlaması sorulduğunda tamlayanı düşmüş ad tamlamasını, ad tamlaması olarak alma.
Tamlayanı düşmüş ad tamlaması sorulmak istenirse soru kökünde belirtilir.
23. “Hangi cümlede zaman kavramı vardır?”
zaman zarfı ara.
denirse
24. “Hangi cümlenin yükleminde zaman kavramı vardır?” diye sorulursa yüklemleri bul,
kiplerine bak. Haber (bildirme) kiplerinde (di’li geçmiş zaman, miş’li geçmiş zaman, şimdiki
zaman, gelecek zaman ve geniş zamanda) zaman kavramı vardır.Dilek kiplerinde (gereklilik,
istek, dilek-şart ve emir kiplerinde) zaman kavramı yoktur.
çmiş zamanı (ek fiil isme geldi)