Fen ve TEk. Öğr. 3- Bilişsel gel. [Uyumluluk Modu]

DAVRANIŞÇI KURAM ve BİLİŞSEL
GELİŞİM
Davranışçı yaklaşımda öğrenme, öğrenenin
davranışında istendik yönde değişiklik olarak
tanımlanır.
Zihinsel süreçler, davranışlar gibi
gözlenemediğinden hiçbir zaman tam olarak
anlaşılamazlar (nesnelcilik).
Amaç önceden belirlenen hedefler çerçevesinde
öğretimi yönetmektir ve anlık girişimler kontrol
altında tutulmaya çalışılır.
23.03.2012
Bilişsel kuramlara göre davranışçıların, davranışta
değişme olarak tanımladıkları olay, gerçekte kişinin
zihninde meydana gelen öğrenmenin dışa
yansımasıdır.
Bilişsel kuramcılar, daha çok anlama, algılama,
düşünme, duyuş ve yaratma gibi kavramlar
üzerinde dururlar.
Bilişsel öğrenme kuramcıları öğrenmeyi dünyayı
anlama ve algılama girişimi olarak algılamaktadırlar.
23.03.2012
PIAGET
1896-1980
Bilişsel gelişim kuramı
Bilişsel Gelişim
Öğrenme; Düşünme ve kavrama sisteminde ortaya çıkan değişme
ve gelişmelerdir.
Bilişsel şemalar (yapılar), yeni bilgilerin özümsenmesinde ve
uyumsanmasında önemli rol oynar, birey yeni bilgiyi mevcut bilişsel
yapısına göre göre oluşturur.
*Bilişsel gelişim öğrenmeyi:
ÖZÜMSEME(Assimilation)
DÜZENLEME-UYUM (Accommodation)
DENGELEME-EŞİTLEME (Equilibration: )
23.03.2012
ÖZÜMSEME(Assimilation)
Bireyin yeni bilgi ya da olguyu mevcut
şemalarla uyum gösterecek şekle
dönüştürmesidir.
23.03.2012
DÜZENLEME-UYUM (Accommodation)
• Bireyin yeni bilgi ve deneyimlerin
sonucunda önceki şemalarını yeniden
yapılandırmasıdır.
23.03.2012
DENGELEME-EŞİTLEME (Equilibration: )
• Birey mevcut şemalarını yeni bilgiyle
uyumlu hale getirmeye çalışır. Bilişsel
denge yeniden kurulur.
23.03.2012
PİAGET-Bilişsel Gelişim Dönemleri
DUYUSAL MOTOR DÖNEM: (0-2 yaş)
İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM: (2-6 yaş)
SOMUT İŞLEMLER DÖNEMİ: (7-11 yaş)
SOYUT İŞLEMLER DÖNEMİ: ( 12 - ... yaş)
23.03.2012
DUYUSAL MOTOR DÖNEM:
(0-2 yaş)
Gerçek anlamda akıl yürütme ve mantıksal
işlemler** henüz yoktur. Bilgi Fiziksel yaşantılar
yoluyla kazanılır.
Şema oluşturmada refleksler kullanılır.
(**Piaget; “işlem” terimini ‘mantıksal düşünme’
anlamında kullanır.)
23.03.2012
DUYUSAL MOTOR DÖNEM:
(0-2 yaş)
NESNE DEVAMLILIĞI:
Gözden uzaklaştığında (artık hafızada temsil
edilmediğinden) nesne yok olur.
TAKLİT:
Çocuk refleksiv davranışlarda bulunurken aynı
davranışı geliştirerek kavratabiliriz.
23.03.2012
Nesne performansı
23.03.2012
•A-değil-B Görevi
Çocuk 10. aya kadar kaybolan oyuncağını hep aynı yerde arar.
18. ayda farklı yerlerde aramaya başlar ve nesne devamlılığı
kazanır
23.03.2012
DUYUSAL MOTOR DÖNEM:
(0-2 yaş)
Bu dönemde;
Motor ve duyusal etkinliklerle bilgi edinilir.
Konuşma ve sembolik düşünme gelişir.
Karmaşık olmayan zihinsel işlemler başlar.
Nesne devamlılığı kazanılır.
Taklit yeteneği gelişir.
23.03.2012
İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM:
(2-6 yaş)
Nesnelerle ilgili semboller geliştirir. (Daldan at
yapması)
Nesneler zihinde canlandırıldığından zaman ve
mekandan bağımsız düşünür.
Sembolik oyunlar görülür.
23.03.2012
İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM: (2-6 yaş)
Bir diyalog:
Anne: Yavrum elmanı iki parçaya mı böleyim,
yoksa dört parçaya mı, nasıl yemek istersin?
Çocuk:Anne iki parçaya böl, dört parça bana
çok geliyor, yiyemiyorum.
23.03.2012
İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM:
(2-6 yaş)
KORUNUM:
Çocukların nesnelerin görüntüsünün etkisinde
kalmalarıdır.
Uzunluk(bardak)- Sayı (para)- Kütle (balçık) – Alan (inek)
BEN MERKEZLİLİK:
Açıklamaları olgusaldır. Uyumsama yoluyla yavaş
yavaş başkalarını dikkate alırlar.
23.03.2012
BEN MERKEZLİLİĞE BİR ÖRNEK:
Dört yaşındaki bir çocuk anneannesi ile
telefonda konuşurken, yeni ayakkabılarını
göstererek “Anneanne bak ayakkabılarıma,
ne güzel” der.
23.03.2012
İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM:
(2-6 yaş)
TERSİNE DÖNEBİLİRLİK:
Buz- Su / Uzun bardak-Kısa Bardak /2 kere 8=16 peki 8 kere 2 kaç eder
?
ODAKLAŞMA:
Dikkati bir olayın ya da nesnenin diğer yönlerini dışarıda
bırakarak yalnızca bir yönüne yoğunlaştırılmasıdır.
23.03.2012
Odaklaşmaya
birer örnek
ve
23.03.2012
ben merkezliliğe
İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM:
(2-6 yaş)
ÖZELDEN
ÖZELE AKIL
YÜRÜTME:
İki özel durum arasında bağ kurarlar. (Omlet
yemedim öyleyse açım)
23.03.2012
Piaget’s Three-Mountain Task
23.03.2012
23.03.2012
SOMUT İŞLEMLER ( 7 – 11)
Odaklaşma, Tesine Dönebilirlik, Korunum
problemleri giderilir.
Sıralama ve sınıflama yeteneği gelişir.
Ben merkezliliğin yerini sosyal davranış alır.
Betimlemeli düşünme başlar,
Yönergesi verilen bir işlem dizisini, her
basamağı açık şekilde anlatılmak şartıyla
yapabilir,
Birebir eşleme yapabilir,
23.03.2012
SOMUT İŞLEMLER ( 7 – 11)
Bu
dönemde çocuk somut olmayan
nesne ve durumlar üzerinde akıl
yürütemez. (Parmak sayma)
A>B, B>C ise A>C (Mantıksal
düşünme başlar.)
KORUNUM KAVRAMI GELİŞİR
23.03.2012
Madde korunumu (~Nesne sürekliliği)
Uzunluk korunumu
Nicelik değişmezliği
Sayı korunumu
Alan korunumu
Ağırlık korunumu
Hacim korunumu
23.03.2012
23.03.2012
SOYUT İŞLEMLER ( 11 – ...)YAŞ
Görünen gerçeğin, gerçeğin ta kendisi
konusunda şüphecidir.
Göreli düşünür.
Zihinden birleştirme çoğalır.
Kombinasyonları çoğaltır.
“İdeal” düşünce ve değerler geliştirmeye
başlar.
23.03.2012
1.Hipotetik düşünme:
Günlük hayatta veya eğitim öğretimde karşılaşılan bir
sorunu çözmek için olası çözüm yolları geliştirip bunları
belli bir düzene göre yapmayı sağlayan düşünme
sürecidir.
Eğer……………..ve …………..olursa …………olur gibi
genel bir cümle yapısıyla ifade edilir
23.03.2012
2.Oranlı Düşünme
Değişkenler arasındaki oranları karşılaştırmada
kullanılan zihinsel süreç becerisidir
Örnek soru:
1. Sabit basınç altında kapalı bir kaptaki gazın hacmi
9lt iken sıcaklık 27 °C’ dir.
Aynı gazın 127 °C’ deki sıcaklıkta hacmi ne olur?
23.03.2012
3. Değişkenleri Belirleme ve Tanımlama:
Hipotez olay veya kavramın test edilmesinde
durumun sürekliliğini etkileyen bağımlı ve bağımsız
etkenlerin belirlenerek tanımlanma ve kontrol altına
alınmasını içeren süreçtir.
Örnek; Şekildeki manometrenin açık kolunda,
sabit sıcaklıkta, civanın sürekli yükseldiği
gözleniyorsa, bu durum nasıl açıklana bilir?
23.03.2012
4.Olasılıklı Düşünme
Bir olayın veya hipotezin başlangıcından sonuç
evresine kadar olan bütün aşamalarda mümkün
olan her türlü olasılıkları düşünebilme yeteneğidir
23.03.2012
5. Kombinezonlu düşünme
Tanımlanmamış olsa bile olası bütün teorik veya
deneysel ilişkileri sistematik bir şekilde göz önüne
alan zihinsel beceridir
23.03.2012
6.Korelasyonel Düşünme:
Değişken bir nesnenin başka bir değişken nesne ile
ilişkilendirilmesidir. Korelasyonun olması için iki
değişkene ihtiyaç vardır. Bunlar arasında herhangi bir
ilişki yoksa korelasyon sıfırdır. İki değişkenin pozitif
veya negatif korelasyonu neden- sonuç arasındaki
durumu gösterir
23.03.2012
Piaget’in Teorisinin Eğitime
Uygulanması
Piaget çocukların gelişim dönemleri ve
ihtiyaçlarının göz önüne alınarak öğretim
sürecinin planlanması gerektiğini savunur.
Çocuklar çevresiyle ve fiziksel etkinliklerle
etkileşimde bulunduklarında zihinsel olarak
gelişim gösterirler
23.03.2012
Öğrenme Halkası Yaklaşımı
Öğrenme halkası; keşif veya inceleme, terim tanıtımı ve kavram uygulama
aşamalarından oluşur. Bu aşamalar Piaget’in bilişsel gelişim modelinin temelini
oluşturan özümleme, yerleştirme ve örgütleme kavramları ile paralellik gösterir.
PİAGET’İN BİLİŞSEL
GELİŞİM MODELİNİN
ÖĞRENME HALKASI İLE
İLİŞKİLENDİRİLMESİ
ÖZÜMSEME
KEŞİF VEYA İNCELEME
YERLEŞTİRME
TERİM TANITIMI
23.03.2012
ÖRGÜTLEME
KAVRAM UYGULAMA
1. KEŞİF VE İNCELEME (veri toplama)
Öğrenme halkasının ilk basamağı olan keşif veya inceleme
aşamasında öğrenciler laboratuar aktiviteleri ile karşı karşıya
bırakılır. Bu aşama, Piaget’in tanımladığı özümleme ve
dengesizliğin kışkırtıldığı aşamadır. Williams (1998)’a göre bu
aşamada öğrenci, özümleyeceği kavramla ilgili veri toplama
aktiviteleri sayesinde, yaşantı ve sosyal iletişim becerisi
kazanır.
23.03.2012
2. TERİM TANITIMI
Terim tanıtımı aşamasında öğrenci, topladığı bilgileri ve verileri
tartışarak organize eder. Bu aşamada bilgiler, bilimsel terimlerle
ifade edilir. Terim tanıtımı aşaması, Piaget’in yeni kavramı
yerleştirme prensibine benzer.
23.03.2012
Neden kavram tanıtımı değil, neden terim
tanıtımı?
Öğrenme halkasının ikinci aşamasına “kavram
tanıtımı” değil de “terim tanıtımı” denmesi gerektiğini
Lawson (1995) şöyle açıklar: “Bu aşamada
öğretmenler terimleri tanıtabilirler fakat kavramları
tanıtamazlar. Kavramlar öğrenciler tarafından
keşfedilir veya yapılandırılır.”
23.03.2012
3. KAVRAM UYGULAMA
Öğrenme halkasının son aşaması olan kavram
uygulamada, öğrenci yeni öğrendiği kavram veya
bilgiyi farklı durumlara uygular. Böylece Piaget’in
örgütleme adını verdiği zihinsel işlev gerçekleşmiş
olur. Bununla birlikte öğrenme halkası, öğrencilerde,
Piaget’in zihinsel gelişim için öngördüğü yaşantı,
sosyal etkileşim ve dengesizliği sağlar.
Örnek Uygulama
23.03.2012
Öğrenme Ortamı Tasarlayalım
Sınıf
Kazanım
Açıklama
9. Sınıf biyoloji
Güncel çevre sorunlarının
1.1. Güncel çevre sorunları hava, su, toprak, ses ve
sebeplerini ve olası
besin kirliliği, radyoaktif kirlilik, erozyon, asit
sonuçlarını örneklerle açıklar yağmurları, küresel ısınma, yaban hayatının
tahribi, doğal yaşam alanları üzerindeki tehditler,
orman yangınları vb. olarak verilir
9. Sınıf fizik
Enerjinin; çekim potansiyel
enerjisi, elektriksel, ses,
elektromanyetik radyasyon,
nükleer ve kütle gibi değişik
biçimlerde bulunabileceğini
belirtir
Enerjinin bir biçimden diğer biçimlere
değişebildiğine günlük yaşamdan örnekler verilir.
9. Sınıf kimya
Heterojen ve homojen
karışımları ayırt eder.
Homojen karışımlar için; tuzlu su, şekerli su, alkolsu uygun alaşımlar; heterojen karışımlar için; sis,
duman, köpük, vb. karışımların niteliği tartışılır.
Çıplak gözle karışımların gerçek niteliğinin
anlaşılamayabileceği belirtilir
23.03.2012
Öğrenme Ortamı Tasarlayalım
Sınıf
Kazanım
Açıklama
6. sınıf
Maddelerin elektrik enerjisini iletip
iletmediklerini test etmek icin basit
bir elektrik devresi tasarlar ve kurar
(BSB-16).
1.2 Maddeleri, elektrik enerjisini
iletme
bakımından iletken ve yalıtkan
maddeler
olarak sınıflandırır
Öğrenciler, tek ampulden oluşan basit bir elektrik devresi kurar.
Devrede birbirine bağlı kablolardan herhangi ikisini birbirinden
ayırır. Öğrenciler, ayrılan bu kablolar (test uçları) arasına tahta,
plastik, demir, seramik, bakır vb. maddeleri dokundurduklarında
veya sekerli su, tuzlu su vb. sıvı çözeltilere
daldırdıklarında ampulün hangi durumlarda yanıp
yanmayacağını tahmin eder ve yargılarını bir tabloya kaydeder.
Tahminlerini test eden öğrenciler, maddeleri elektrik enerjisini
iletip iletmeme durumuna göre sınıflandırır
7. sınıf
Dünyadaki bir cevre
probleminin ülkemizi nasıl
etkileyebileceğine ilişkin
çıkarımlarda bulunur
8. sınıf
Aynı maddenin kutlesi buyuk bir
orneğini belirli bir sıcaklığa kadar
ısıtmak icin, kutlesi daha kucuk
olana
gore, daha cok ısı gerektiğini
kesfeder.
23.03.2012
Isı alan maddelerin molekullerinin
hareket hızının arttığı vurgulanır, alınanverilen
ısının madde miktarı (molekul sayısı)
ile de ilgili olduğu ozellikle belirtilir.