Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK

Açıklama 2012-2013
Araştırmacı: YOK
Danışman: YOK
Konuşmacı: YOK
Anksiyete Bozuklukları ve Dissosiyatif
Bozukluklarda Gelecek Sınıflandırma ve
Tedaviler
Dr.Bahadır Bakım
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı
Sunum içeriği
•
•
•
•
Anksiyete bozuklukları
OKB yelpazesindeki bozukluklar
Travma-stres yelpazesindeki bozukluklar
Dissosiyatif bozukluklar
DSM-5 anksiyete bozukluk tanıları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ayrılma anksiyete bozukluk
Seçici mutizm
Özgül fobi
Sosyal anksiyete bozukluğu (Sosyal fobi)
Panik bozukluk
Panik atak
Agorafobi
Genelleşmiş anksiyete bozukluğu
Madde/tedaviyle-tetiklenen anksiyete bozukluğu
Diğer tıbbi durumlara bağlı anksiyete bozukluğu
Diğer sınıflandırılan anksiyete bozukluğu
Sınıflandırılmamış anksiyete bozukluğu
Agorafobi ayrı bir tanı
• Agorafobi bir sendrom olmaktan çıkarılıp panik
bozukluğu ile birlikte olsa da olmasa da kendi
başına kodlanabilir bir bozukluk biçiminde
tanımlanmakta.
• A (uzaklaşabilmenin mümkün olamayacağı ya da
atak sırasında yardım alınamayacağı durumda
anksiyete) ölçütüne "belirgin“ sözcüğü eklenmiş
• korku ya da anksiyetenin durumsal olduğunun
altı çizilmiştir.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
Agorafobi PB’dan ayrı bir tanı
• bilişsel içerikli bölüm B ölçütüne kaydırılmış,
bu değişikliklerle tanı güvenilirliği arttırılması,
• diğer anksiyete bozukluklarıyla benzer
tanımlamalar oluşması ve
• agorafobinin panik bozukluğundan ayrı bir
bozukluk olarak tanımlanmasına çalışıldı.
• Ölçüt sayısı artırılarak agorafobinin diğer
fobilerden ayırt edilmesi ile ilgili B ölçütü yeni
oluşturulan I ölçütünün içine konuldu.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
Genelleşmiş anksiyete bozukluğu
• A ölçütü içeriğinde en sık görülen tasalanma alanları
açık olarak belirtilmekte ve bu etkinlik ya da olay
alanlarından ≥2’sinin etkilenmesi beklenmekte: aile,
sağlık,parasal konular, okul/iş zorlukları
• Tasalanmayı kontrol etmede zorluk ölçütü
değerlendirilmesi güç olması sebebiyle kaldırılıyor
• Belirtilerin var olduğu gün sayısı olmayan günlerden
fazla
• Süre 6→3 aya indiriliyor, bir çok potansiyel olgunun
saptanması hedefleniyor.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
Andrews G, Hobbs MJ. The effect of the draft DSM-5 criteria for GAD on prevalence and severity. Aust N Z J Psychiatry. 2010;44(9):784-90
GAB’de“oyundan çıkan”lar, “oyuna
giren”ler
• B (özgül olmayan) ölçütü belirtilerinden
huzursuzluk ve kas gerginliği belirtisinden en
az biri yeterli,
• kolay yorulma, dikkat toplama güçlüğü, çabuk
kızma, uyku boz) kaldırılması düşünülmekte
Andrews G, Hobbs MJ. The effect of the draft DSM-5 criteria for GAD on prevalence and severity. Aust N Z J Psychiatry. 2010;44(9):784-90
GAB’de“oyundan çıkan”lar, “oyuna
giren”ler
• C ölçütü: kaygı ve endişe ≥1 davranış değişimine yol açacak
• a)Potansiyel olumsuz olay ya da aktivitelerden belirgin
kaçınma
• b) Olay ve aktivitelerin olası olumsuz sonuçlarına
hazırlanmada belirgin zaman ve çaba harcanması
• c) Endişelere bağlı olarak karar verme ya da davranışta
belirgin erteleme
• d)Endişelere bağlı olarak tekrarlayıcı bir şekilde onay arama
• Böylece GEB prevalansı % 9’a yükselecek.
Andrews G, Hobbs MJ. The effect of the draft DSM-5 criteria for GAD on prevalence and severity. Aust N Z J Psychiatry. 2010;44(9):784-90
Sosyal anksiyete boz→sosyal fobi
• küçük düşme ve utandırılma yerine negatif
değerlendirilme ifadesi getiriliyor ve
• kültürel duyarlık açısından, başkalarını rahatsız
etme ifadesi de ekleniyor.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
DSM-5 Obsesif-kompulsif ve benzeri
bozukluklar:
•
•
•
•
•
•
Obsesif-kompulsif bozukluk
Vücut dismorfik bozukluğu
İstifçilik bozukluğu
Trikotilomani
Ekskoriasyon (Cilt-yolma) bozukluğu
Madde/tedavi ile tetiklenen obsesif-kompulsif ve benzeri
bozukluk
• Diğer tıbbi duruma bağlı obsesif-kompulsif ve benzeri
bozukluk
• Diğer sınıflandırılmış obsesif-kompulsif ve benzeri
bozukluk
• Sınıflandırılmamış obsesif-kompulsif ve benzeri bozukluk
OKB “Anksiyete ve OK Spektrum
Bozuklukları” bölümünde
• A ölçütünde “dürtü” terimi yerine “iç
zorlanma” (urge) önerilmekte, bu tanımla
dürtü kontrol bozukluklarından ayırt etme
amaçlanmış,
• Bu fenomenlerin anksiyete ve stres yaratıcı
özelliğini ifade ederken “genellikle” sözcüğü
eklenmiş, çoğunlukla görülse de herkes için
aynı olmayabileceği düşünülmüştür.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
OKB tanım değişiklikleri
• B maddesindeki obs ve komp’ın “aşırı" ya da
"mantıksız” gibi ifadelerin tanımı güç→
bunların yer aldığı DSM-IV B ölçütünün
kaldırılması;
• Obsesyonlar bazı hastalarda sanrısal özellik
kazanabilir → sanrılı tipin OKB için düşük
içgörülü şeklindeki ek tanımlayıcının daha
geniş bir belirti yelpazesini kapsaması
düşünülmüş: iyi-kötü içgörü, sanrısallık gibi.
Leckman JF, Denys D, Simpson HB ve ark. (2010) Obsessive compulsive disorder: A review of the diagnostic criteria and possible subtype and dimensional specifiers for DSMV. Depress Anxiety, 27: 507-527.
Anksiyete bozukluklarında yeni
tedaviler?
• Seçici olmayan parsiyel GABAA agonistleri
(bretazenil, imedazenil ve Y-23684) anksiyolitik
etkili, motor aktiviteyi inh etmiyorlar. Sedatif ve
anksiyolitik etki α1 ve α2 GABAA res. üzerinden ¹.
• Bileşik 18:Seçici olmyan GABA geri alım
inhibitorü, anksiyolitik- analjezik benzeri etki²
1-Löw K, Crestani F, Keist R,et al. Molecular and neuronal substrate for the selective attenuation of anxiety. Science. 2000;290(5489):131–134.
2- Sałat K, Więckowska A, Więckowski K, et al.Synthesis and pharmacological properties of new GABA uptake inhibitors. Pharmacol Rep. 2012;64(4):817-33.
Anksiyete bozukluklarında yeni
tedaviler?
• pyridoindol SMe1M2: GABA-A2 üzerine tam
agonist , sedatif etkili, antioksidan ve
nöroprotektif etkili¹
• Anandamid ve 2-araşidonil gliserol şeklindeki yağ
asidi türevi endokanabinoidlerin etkisini arttıran
droglar ank boz’da etkili olabilir²
1- Sedláčková N, Ponechalová V, Ujházy E, et al. Anxiolytic activity of pyridoindole derivatives SMe1EC2 and SMe1M2: behavioral analysis using rat model. Interdiscip Toxicol.
2011;4(4):211-5
2- Saito VM, Wotjak CT, Moreira FA. Pharmacological exploitation of the endocannabinoid system: new perspectives for the treatment of depression and anxiety disorders?
Rev Bras Psiquiatr. 2010;32 Suppl 1:S7-14
DSM-5 Travma ve Stres etmenleri ile
ilişkili bozukluklar
•
•
•
•
•
•
Reaktif bağlanma bozukluğu
Disinhibe sosyal bağlantı bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu
Akut stres bozukluğu
Uyum bozukluğu
Diğer sınıflandırılmış travma ve stres etmeni ile
ilişkili bozukluk
• Sınıflandırılmamış travma ve stres etmeni ile
ilişkili bozukluk
ASB ve TSSB- Quo vadis?
• DSM-5’te “Travma ve Stresle İlgili Bozukluklar
Bölümü” oluşturulması düşünüldü,
• akut stres bozukluğu ve TSSB’nin anksiyete
bozukluğu grubundan çıkarılması planlandı.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
DSM-5’te travma kavramı
• Olay yakınının başına gelmiş, başkasından duyulmuş
olabilir (gerçekleşen ya da olası ölüm tehlikesi, şiddet
kullanımı ile ya da kaza ile ilgili).
• Olayın hoş olmayan ayrıntılarıyla yineleyici biçimde ya
da aşırı düzeyde yüzleşme olabilir,
• elektronik medya,TV, film yolu ile olanları kapsamaz.
• "kendisi ve başkalarının fiziksel bütünlüğü“ şeklindeki
ifade kaldırıldı, cinsel şiddet ifadesine yer verildi
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
ASB A2 maddesi kalkıyor
• potansiyel olarak travma niteliği taşıyabilecek
bir stres verici olay yaşadığı halde korku,
çaresizlik, ya da dehşet hisleri ile
başvurmayan kişileri kapsama açısından bir
genişleme getirmekte.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
ASB’nin B ölçütleri
•
•
•
•
B1 (hissizleşme): çok değişmeden→ B5’e;
B2(farkındalıkta ↓): iptal;
B3 (derealizasyon) & B4 (depers.)→ B6’ya;
B5 (dis.amnezi): çok değişmeden→ B7’ye;
Bryant RA, MJ, Spiegel D, Ursano R, Strain J. A review of acute stress disorder in DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):802-17
ASB’nin C & D ölçütleri
• C (yeniden yaşama) → davetsiz gelen anılar
(B1), kabuslar(B2), flaşbekler (B3),
hatırlatıcılara karşı psikolojik sıkıntı/fizyolojik
reaktivite (B4) şeklinde;
• D (kaçınma semptomları): → düşünce, his ve
konuşmalardan (B8);durumlardan kaçınma
(B9).
Bryant RA, MJ, Spiegel D, Ursano R, Strain J. A review of acute stress disorder in DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):802-17
ASB’nin E ölçütleri
• Aşırı uyarılmışlık (E) → uyku bozukluğu (B10),
hipervijilans (B11), irritabilite (B12), artmış
irkilme yanıtı(B13), ajitasyon (B14).
Bryant RA, MJ, Spiegel D, Ursano R, Strain J. A review of acute stress disorder in DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):802-17
Akut stres boz.
• A ölçütü DSM-5 TSSB ile aynı biçimde.
• Belirtileri gruplandırmak yerine hepsini
listeleme tercih edilmiş ve
• belirtiler arasında mutlaka dissosiyatif özellikte
olanların bulunması koşulu kalkıyor.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
ASB:14 belirtiden 8’i
• (1) Subjektif hissizleşme yaşantısı,diğerlerinden
ayrılma, normalde duygusal yanıt verilebilir olaylara
yanıt verirlikte azalma
• (2) kişinin kendisi ya da çevresindekilere yönelik
gerçeklik algısında değişme (örn, kendini başkasının
perspektifinden görme, şaşkınlık, zaman yavaşlaması)
• (3) travmatik olayın önemli görünümlerinden en az
birini hatırlayamamak (kafa travmasına, alkol,
maddeyle ilişkisiz)
• (4) Olayla ilgili anıların kendiliğinden ya da ipucuyla
tekrarlanan, istemsiz ve davetsiz gelmesi
Bryant RA, MJ, Spiegel D, Ursano R, Strain J. A review of acute stress disorder in DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):802-17
8/14
• (5) Olayla ilgili tekrarlayan sıkıntı verici rüyalar
• (6) Travmatik olay tekrarlıyor gibi hissettiği ya da
davrandığı dissosiyatif tepkiler
• (7) Travmatik olayın görünümüne benzeyen ya da
sembolize eden iç ya da dış uyaranlara maruz
kalmada yoğun ya da uzamış psikolojik sıkıntı ya
da fizyolojik reaktivite
• (8) Travma anılarını harekete geçiren düşünceler,
konuşmalar ya da duygular şeklindeki
hatırlatıcılardan ısrarlı ve çaba gerektiren kaçınma
Bryant RA, MJ, Spiegel D, Ursano R, Strain J. A review of acute stress disorder in DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):802-17
ASB:8/14
• (9) Travma anılarını harekete geçiren aktiviteler,
yerler ya da fiziksel hatırlatıcılardan ısrarlı ve çaba
gerektiren kaçınma
• (10) uyku bozukluğu (ör. Uykuya dalmada ya da
uykuyu sürdürmede sorun, dinlendirmeyen uyku)
• (11) Hipervijilans
• (12) Irritabilite, öfke ya da agresif davranış
• (13) artmış irkilme yanıtı
• (14) Ajitasyon ya da huzursuzluk
Bryant RA, MJ, Spiegel D, Ursano R, Strain J. A review of acute stress disorder in DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):802-17
TSSB
• DSM-5 dolaylı maruz kalmayı öğrenmeyi
• yakın arkadaş ya da sevilen kişinin doğal
olmayan ölüm, ciddi yaralanma ya da
• ciddi saldırının tiksindirici detaylarını
öğrenmek şeklinde sınırlandırıyor.
• Aile üyesinin homisidini, dehşet verici ölümü
ya da tecavüz, soykırım ya da tacizkar şiddeti
öğrenmeyi içermekte.
.
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69
TSSB
• A2 belirtisi kaldırıldı
• 3 yerine 4 semptom demeti (davetsiz gelen, kaçınma,
biliş-duygudurumda olumsuz değişimler, aşırı
uyarılma/reaktivite)
• 17 DSM-IV PTSD belirtisi varlığını korudu, ancak bir kısmı
berraklaştırılıp, düzeltme yapıldı
• Üç yeni belirti eklendi :
• Travma ile ilgili hatalı şekilde kendi ya da başkasını
suçlama; olumsuz duygu durumlar; pervasız ve uyumsuz
davranış.
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69
.
TSSB
• DSM-IV’deki irritabilite “saldırgan davranış” haline
geldi.
• Akut ve kronik TSSB ayrımı kaldırıldı.
• Kısmi/eşikaltı TSSB kavramı yok, böyle olgular için
uyum bozuklukları ASB/TSSB alttipi düşünülüyor
.
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69
DSM-5 için önerilen A1 ölçütleri :
• (A) Kişi aşağıdaki olay(lar)a maruz kalmıştır:ölüm ya da
ölüm tehdidi, şiddetli yaralanma durumu ya da tehdidi
ya da cinsel şiddet varlığı ya da tehdidi aşağıdakilerden
en az biri yoluyla gerçekleşmeli:
• (1)Olayın kendine yönelik olması.
• (2) Olay(lar) başkasına uygulanırken şahit olma.
• (3) Yakın akraba ya da yakın arkadaşa yönelik olay(lar)ı
öğrenme
• (4 Olay(lar)ın tekrarlayan ya da dehşetli detaylarını
deneyimleme (örn. Vücut parçalarını ilk toplayanlar;
çocuk tacizinin detaylarına tekrarlayan şekilde maruz
kalan polis memurları).
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69.
TSSB B ölçütleri davetsiz gelen
belirtiler ≥1
• B1. Travmatik olayın kendiliğinden ya da
hatırlatılmakla tekrarlayan, istemsiz ve
davetsiz gelen sıkıntı verici anıları
Not:çocuklarda, travmatik olayın
görünümündeki tekrarlayıcı oyunlar
• B2.Olayla ilgili içerik ve/veya afektin olduğu
sıkıntı verici tekrarlayan rüyalar Not:
çocuklarda içeriği hatırlamadan korkutucu
rüyalar.
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69.
TSSB B ölçütleri davetsiz gelen
belirtiler ≥1
• B3.Travmatik olay tekrarlıyor gibi hissedilip
davranılan dissosiyatif tepkiler (örn flaşbekler,
etrafındakilerin farkındalığında azalma şeklinde
olan tepkiler) Not: çocuklarda travmaya özgü
davranışlar şeklinde oyunlar
• B4. Travmatik olaya benzeyen ya da sembolize
eden iç ya da dış etmenlere maruziyetle yoğun ya
da psikolojik sıkıntı
• B5. travmatik olayı hatırlatan etmenlere karşı
belirgin fizyolojik tepkiler
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69.
C bulguları:
aktif kaçınma belirtileri (≥1)
• C1. stres etmeni ile ilişkili düşünce, his ya da
konuşmalardan kaçınma
• C2. stres etmeni ile ilişkili aktiviteler, yerler ya
da kişilerden kaçınma
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69.
duygusal hissizleşme belirtileri (C3-7)
≥3
• Biliş ve duygudurumda travmatik olayla ilişkili
değişimler
• (1)Travmatik olayın önemli yönlerini hatırlamada
zorluk (dissosiyatif amnezi; kafa travması, alkol ya
da maddeye bağlı olmayacak) (DSM-IV C3).
• (2) kendisi, diğerleri, dünya hakkında ısrarlı ve
aşırı olumsuz beklentiler (örn ‘‘ben kötüyüm,
kimseye güvenilmez,dünya tamamen tehlikeli’’)
(DSM-IV C7).
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69.
D belirtileri (D3-7) ≥3
• (3)Travmatik olayın sebep ve sonuçları hakkında
kendini ya da başkalarını suçlama (yeni belirti).
• (4) Yaygın olumsuz duygusal durum örn.korku, öfke,
suçluluk ya da utanç (yeni belirti).
• (5) aktivitelere katılma ya da ilgide belirgin ↓ (DSM-IV
C4).
• (6) diğerlerinden ayrılma ya da yabancılaşma hisleri
(DSM-IV C5).
• (7) Olumlu duyguları gösterebilmede kalıcı yetersizlik
(örn sevme duygularına sahip olamama, psişik hissizlik)
(DSM-IV C6).
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69.
E belirtileri-Aşırı uyarılma ve
reaktivitede değişimler, ≥3’ü
• Irritabilite, öfke ya da agresif davranış (DSM-IV D3
düzenlendi).
• (2) pervasız ya da kendine zarar verici davranış
(yeni belirti).
• (3) Hipervijilans (DSM-IV D4).
• (4) Artmış irkilme yanıtı (DSM-IV D5).
• (5) konsantrasyon sorunları(DSM-IV D3).
• (6) uyku bozukluğu—ör, dalma , sürdürmede
güçlük, dinlendirmeyen uyku. (DSM-IV D1).
Friedman MJ, Resick PA, Bryant RA, Brewin CR. Considering PTSD for DSM-5. Depress Anxiety. 2011;28(9):750-69.
Travma kökenli bozukluklarda yeni
tedavi alternatifleri var mı?
• Propranolol 10 gün- plasebo: orta düzeyde
etki ¹.İzlem çalışmalarında etkisiz²
• Benzodiazepinler spontan iyileşmeyi bozuyor
• Erken dönemde kortizol , ileri çalışmalar
gerekli ³
1-Pitman RK, Sanders KM, Zusman RM, et al. Pilot study of secondary prevention of posttraumatic stress disorder with propranolol. Biol Psychiatry.
2002;51:189-192
2- Nugent NR, Christopher NC, Crow JP,et al. The efficacy of early propranolol administration at reducing PTSD symptoms in pediatric injury patients: a pilot
study. J Trauma Stress. 2010;23:282-287
3-Zohar J, Juven-Wetzler A, Sonnino R. New insights into secondary prevention in post-traumatic stress disorder. Dialogues Clin Neurosci. 2011;13(3):301-9.
Travma kökenli bozukluklarda yeni
tedavi alternatifleri var mı?
• Antikonvülsanlar: çelişkili sonuçlar
• Antipsikotikler: olanzapin ve risperidonla sınırlı
sayıda çalışma, çelişkili sonuçlar
• Glukokortikoid reseptör antagonistleri
• CRF1 antagonistleri
• CCK2 antagonistleri
• NMDA antagonistleri (ketamin gibi)
Steckler T, Risbrough V. Pharmacological treatment of PTSD - established and new approaches. Neuropharmacology. 2012;62(2):617-27
DSM-5, Disosiyatif Bozukluklar
•
•
•
•
•
Dissosiyatif kimlik bozukluğu
Dissosiyatif amnezi
Depersonalizasyon/Derealizasyon bozukluğu
Diğer sınıflandırılmış dissosiyatif bozukluk
Sınıflandırılmamış dissosiyatif bozukluk
DSM5 dissosiyatif bozukluk bölümü çalışma
grubu yazarlarından hocam Prof.Dr. Vedat Şar
DSM-5’te dissosiyatif füg ayrı bir tanı
değil
• Dissosiyatif fügün kendi başına az görülmesi
sebebiyle ayrı bir tanı kategorisi olmasından
vazgeçilmiş ve
• dissosiyatif amnezinin bir alt tipi olması
önerilmiştir.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
DİSSOSİYATİF AMNEZİ İÇİN
ÖNERİLEN DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİ
• A. Olağan unutkanlıktan farklı şekilde olmak
üzere önemli kişisel bilgileri (genellikle
travmatik ya da stresli özellikte) hatırlamada
bozulma.
• Dissosiyatif füg yaygın dissosiyatif amnezi
amaçlı seyahate eklendiğinde oluşur.
Spiegel D, Loewenstein RJ, Lewis-Fernández R, Sar V, Simeon D, Vermetten E, Cardeña E, Brown RJ, Dell PF. Dissociative disorders in DSM-5 Depress
Anxiety. 2011; 21;28(12):E17-45
DİSSOSİYATİF AMNEZİ İÇİN
ÖNERİLEN DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİ
• B. Bozukluk DKB, TSSB, ASB ya da
somatizasyon bozukluğunun seyri sırasında
oluşmamalı ve bir maddenin doğrudan
fizyolojik ya da nörolojik ya da genel tıbbi bir
duruma (örn.amnestik bozukluk ya da diğer
bilişsel bozukluklar) bağlı olmamalı.
• C. Belirtiler sosyal, mesleki ya da diğer önemli
işlevsellik alanlarında bozulma ya da klinik
olarak belirgin bir sıkıntıya yol açmalı.
Spiegel D, Loewenstein RJ, Lewis-Fernández R, Sar V, Simeon D, Vermetten E, Cardeña E, Brown RJ, Dell PF. Dissociative disorders in DSM-5 Depress
Anxiety. 2011; 21;28(12):E17-45
DEPERSONALIZASYON
DEREALIZASYON BOZ İÇİN
ÖNERİLEN DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİ
• Hasta A1, A2 ya da her ikisini karşılamalıdır, en az
1 ay :
• A1:ısrarlı ya da tekrarlayıcı şekilde , zihin ya da
bedence diğerlerinden koptuğu, dışarıdan bir
gözlemci gibi
• A2: ısrarlı ya da tekrarlayıcı bir şekilde,
çevredekilerin gerçekdışılığı (dünya gerçekdışı,
rüya benzeri, sisli,görsel olarak bozuk).
Spiegel D, Loewenstein RJ, Lewis-Fernández R, Sar V, Simeon D, Vermetten E, Cardeña E, Brown RJ, Dell PF. Dissociative disorders in DSM-5. Depress Anxiety. 2011;
21;28(12):E17-45
DEPERSONALIZASYONDEREALIZASYON BOZ. İÇİN ÖNERİLEN
DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİ-II
• B: Depers. ya da derealizasyon deneyimleri
sırasında, gerçekliği test etme normal.
• C:Belirgin sıkıntı ya da işlev bozukluğu
• D: Depers. ya da dereal. başka bir mental
bozukluğun belirtisi değil, başka bir dissosiyatif
bozukluk ve maddeyle ilgisiz ya da GTD’a
(kompleks parsiyel epilepsi) bağlı değil
Spiegel D, Loewenstein RJ, Lewis-Fernández R, Sar V, Simeon D, Vermetten E, Cardeña E, Brown RJ, Dell PF. Dissociative disorders in DSM-5
Depress Anxiety. 2011; 21;28(12):E17-45
DİSSOSİYATİF KİMLİK BOZ. İÇİN
ÖNERİLEN DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİ
• A.Kendilik algısı, biliş, davranış, afekt, algılar
ve/veya bellekte kesintiler şeklinde yaşanan iki
ya da daha fazla farklı kişilik durumları ya da
posesyon deneyimi.
• B.Olağan unutkanlıktan farklı olarak günlük
olay ya da travmatik olaylarla ilgili önemli
kişisel bilgileri hatırlayamama
. Spiegel D, Loewenstein RJ, Lewis-Fernández R, Sar V, Simeon D, Vermetten E, Cardeña E, Brown RJ, Dell PF. Dissociative disorders in DSM-5 Depress Anxiety. 2011; 21;28(12):E17-45
DİSSOSİYATİF KİMLİK BOZ. İÇİN
ÖNERİLEN DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİ-II
• C.Sosyal, mesleki ve işlevselliğin diğer önemli
alanlarında bozulmaya ve klinik olarak belirgin
sıkıntıya yol açar
• D.Bozukluk kültürel ya da dini pratiğin geniş
ölçüde kabul edilen bir parçası olmamalı ve
maddeyle ilişkisiz ya da GTD’a bağlı değil.
Spiegel D, Loewenstein RJ, Lewis-Fernández R, Sar V, Simeon D, Vermetten E, Cardeña E, Brown RJ, Dell PF. Dissociative disorders in DSM-5.
Depress Anxiety. 2011; 21;28(12):E17-45
DSM-5’te DKB A tanı ölçütünde
değişme
• A ölçütünün genel görünümü "çoğul kişilik"ten
"kimlikte kopma"ya doğru biçimlendirilmiş,
• posesyon yaşantılarının da "ayrı kişilik
durumu”nun yerini tutmasına olanak tanınmış
ve böylece kültürel farklılık kapsama alanına
alınmış,
• A ölçütü daha ayrıntılı biçimde tanımlanırken
kişilik durumlarının gözlenmese bile hasta
tarafından bildirilmesi yeterli bulunmuştur.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
DSM-5’te DKB B tanı ölçütünde
değişme
• DSM-IV’deki B ölçütü kişilik durumlarının
kontrolü alması koşulunu getirmekte iken
DSM-5'de bu ölçütün kaldırılması önerilmekte.
Böylelikle DKB ölçütlerinde bir yumuşama
sağlanarak
• daha önce BTADB tanısı alan hastaların bir
bölümünün daha DKB tanısı alabilmesi
amaçlanmıştır.
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
Depersonalizasyon olmaksızın
derealizasyon maddesi BTADB’den çıktı
• DSM-IV’de BTADB tanısı alırken
• DSM-5’de depersonalizasyon bozukluğunun A
ölçütündeki değişiklik sonucu
depersonalizasyon bozukluğuna eklendi
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
Akut dissosiyatif durumlar BTADB’ye iki
madde halinde eklendi.
• Bir aydan kısa sürmek kaydıyla, stres verici
olay sonrası karışık (mikst) dissosiyatif
belirtilerden oluşan ve akut stres bozukluğu
ölçütlerine uymayan durumlar psikotik
olmayan şekil;
• Karışık dissosiyatif belirtilerle birlikte psikotik
belirtiler de gösteren durumlar psikotik
(dissosiyatif, "histerik" psikoz) tip olarak
eklendi
Şar V. DSM-5 Taslak tanı ölçütlerine genel bir bakış: "Batı cephesinde yeni bir şey yok" mu? Klinik Psikiyatri 2010;13:196-208
BTADB diğer maddelerinde değişim
yok
• DKB’yi iki kişilik ya da amnezi yokluğu ile
karşılamayan
• Beyin yıkama
• Dis.trans
• GTD’a bağlı olmayan bilinç kaybı,stupor,koma
• Ganser send
Spiegel D, Loewenstein RJ, Lewis-Fernández R, Sar V, Simeon D, Vermetten E, Cardeña E, Brown RJ, Dell PF. Dissociative disorders in DSM-5. Depress Anxiety. 2011; 21;28(12):E17-45
Son söz
• ASB (8/14; dissosiasyon şart değil) TSSB’de önemli
sayılabilecek değişiklikler (korku ve çaresizlik
maddesi kalkıyor, 3 değil 4 belirti demeti) geliyor.
• Daha önce anksiyete bozuklukları içersinde yer
alan travma sonrası tablolar ile tarihi "histerik
nevroz" gibi dissosiyatif bozukluklar "travma"
kavramı ile ilişkilendiriliyor,
• Psikiyatrinin uzun ince bir yolda
“daha bilimsel olma”yolculuğu sürüyor…