YERİN RUHUNDA BOZKIR: FARK YARAT MİMARİ TASARIM

YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ
SÜRECİ
Havva Alkan BALA *
Kürşat EKER **
Yelda KORKMAZ
Öz
Selçuk Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü’nde ilk yazarın yürütücülüğünü
yaptığı Fark Yarat Mimari Tasarım Atölyesi bağlamında 2014 - 2015 Bahar Yarıyılı Stüdyo-8 dersi
kapsamında, Bozkır ilçesi tasarım alanı olarak irdelenmiştir. Mimarlık öğrencilerden Bozkır’ın
potansiyelleri ve sorunlarını belirleyerek ve değerlendirerek “yerin ruhu”nu anlamaları beklenmiştir.
Bu analizler sonucunda Bozkır’ın sorunlarına çözüm getirecek ve/veya potansiyellerini ortaya
çıkaracak mekânsal öneriler ortaya çıkarılmıştır. Öğrenciler atölyenin ilk günlerine “Niçin Bozkır?”
sorgulamaları ile projeye başlamışlardır. Atölye sürecinde araştırmaları derinleştikçe Bozkır beldesinin
önemini ve geleceğin mimarları olarak kendilerine ne kadar çok görev düştüğünü fark ederek Bozkır
beldesini benimsemişlerdir.
Konya’nın tarihi yerleşkelerinden olan Bozkır günümüzde planlama, tasarım ve mimari detaylar
anlamında üzerinde durulmayı hak edilmektedir. Çünkü Bozkır yalnızca sahip olduğu tarihi geçmişi
ile değil aynı zamanda ekonomik faaliyetleri ve kültürü ile de keşfedilmelidir. Yeni karayolu projeleriyle
birlikte İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında, Toroslardaki konumunun getirdiği avantajdan da
faydalanabilecek olan Bozkır beldesi için iki farklı çalışma grubu ortaya çıkmıştır;
a)
Çarşamba Çayı, Zengibar Kalesi, gelenekleri ve zengin kültürü, meyve yetiştiriciliği ve
hayvancılık gibi ekonomik etkinliklere uygun coğrafi yapısı, orman arazileri, birçok yaylası ve doğal
güzellikleriyle kültürel ve ekonomik yönlerden üretim, turizm hatta spor etkinlikleri gibi birçok
potansiyele sahiptir. Bu potansiyellerin öngördüğü fikir projeleri
b)
Bunların yanında, mimari bakış açısıyla, ilçe merkezinin tarihi yapılar, güncel yapı kalitesi
ve kentsel boşlukların düzenlenmesi gibi konularda sorunların bulunduğu da görülmektedir. Bu
sorunlara çözüm önerileri
Bu çalışmada Norberg
Schulz’un (1980) yaklaşımıyla “yerin ruhu”ndan çıkan alternatif
projeler aktarılarak bilim camiasına mekân üzerinden Bozkır’ın ontolojik varlığı sunulacaktır.
Bozkır’ın mevcut mekânsal sorunlarına çözüm ve Bozkırın sahip olduğu potansiyellerin mekânsal
denklikleri ortaya somut projeler üzerinden konulmuştur.
•
*
**

Doç. Dr. Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi.
Mimar.
Mimar.
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
1214

GİRİŞ
Bu çalışmada Selçuk Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü 2014-2015
Bahar Yarıyılı Stüdyo-8 dersi kapsamında Fark Yarat Mimari Tasarım Atölyesi’nde mimarlıkta
“yerin ruhu” kavramından yola çıkılarak Bozkır yerleşkesi için üretilen alternatif mimari projeler
bilim camiasına sunulmuştur. Mimarlık eğitimi, geleneksel ders verme temeline dayanan,
konuların öğretimi ile tasarım odaklı, stüdyo ağırlıklı yöntemin özgün bir birleşimini ortaya
koymaktadır. Değişik disiplin ve sanatların yaratıcılığa katkıda bulunan yöntemlerini
birleştirerek, kendine özgü yaklaşımları mimari tasarım stüdyolarında kullanılagelmektedir.
Mimarlık okullarında tasarım alternatiflerinin denendiği, tasarlama yöntemlerinin ve öğretilerinin
en çok konuşulduğu ve tartışıldığı ortamlar, mimarlık eğitiminin odak noktasını oluşturan tasarım
stüdyolarıdır. Bozkır’ın sorunlarına çözüm getirecek ve/veya potansiyellerini ortaya çıkaracak
mekânsal önerilerin ortaya çıkarılması için yaratıcılığı tetikleyen bir süreç izlenmiştir. Ancak
öğrenciler atölyenin ilk günlerine “Niçin Bozkır?” sorgulamaları ile direnç göstererek projeye
başlamışlardır. Atölye sürecinde araştırmaları derinleştikçe Bozkır beldesinin önemini ve
geleceğin mimarları olarak kendilerine ne kadar çok görev düştüğünü fark ederek Bozkır
beldesini benimsemişlerdir. Selçuk Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü’nde Fark
Yarat Mimari Tasarım Atölyesi bağlamında 2014 - 2015 Bahar Yarıyılı Stüdyo-8 dersi
kapsamında, Bozkır ilçesi tasarım alanı olarak seçildi. Bozkır, mimaride önemli bir yeri olan
“yerin ruhu” yaklaşımı ile değerlendirilmiş ve bu stüdyo deneyimi sonucunda Bozkır için 13 adet
öneri proje önerilmiştir.
Kent girişi ve kent merkezinde
Sarıot Yaylası’nda yapılan projeler
yapılan projeler
Kent Girişi Düzenlemesi - Sinan
BAYRAM
Balık Çiftliği ve Konaklama Tesisi Bengü BOSTANCI
Sarıot Yaylası’nda Üretim Çiftliği ve
Konaklama Tesisi - Yelda KORKMAZ
Dipsiz Göl’de Ekolojik Köy - Elif
DOYMAZ / Özge YILMAZ
Kültür ve Ticaret Merkezi - Merve
Yayla Butik Oteli - F. Tuba ARAS
Belediye Binası ve Sosyal Tesis -
Sarıot Yaylası’nda Spor Okulu +
AYAZ:
Hatice KOÇ
Kamp Merkezi - Gözde UZGÖREN
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
1215
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Bozkır Golf Resort - Burak CİVCİK
Festival Merkezi ve Pazar Yeri Tuğba ÇANKAYA
Bozkır Kent Merkezi Düzenleme - F.
Sevdenur KAT
Avcılık Kamp Merkezi -
Şerife
Tuğba IŞIK
Sanat Santrali - Buse İNCE
1. YERİN RUHUNDA NEDEN “BOZKIR?”
“Yerin Ruhu (Genius Loci)”, insan – yapı ilişkisine dair Norberg-Schulz’un (1980, 1988)
çalışması ile mimarlık ve planlama gündemine oturmuş bir kavramdır. “Yerin Ruhu”, mekân ile
yerin organik bağı ve bu ikisinin etkileşiminden ortaya çıkmaktadır. Mimari yaklaşım olarak,
doğayla bağlantısı kopuk modern kent mekânlarına seçenek getirmeyi amaçlamaktadır. “Yerin
Ruhu,” o yerdeki kültür ve geleneksel mimarinin, çevre koşullarının temelindeki gizli güç olarak
açıklanmaktadır. Yerin tekilliği üzerine tasarlanan mekânlar, farklı coğrafyalarda farklı tarzlarda
ortaya çıkmakta ve yerel kuvvetiyle yer, üzerinde kurulacak mekânları, dolayısıyla insanları da
etkilemektedirler. Anadolu’nun bağrında yer alan Bozkır henüz yeterince varlığını ve gücünü
duyuramadığı marka değerlere sahiptir. Tarihi, coğrafyası, ekonomiye katkısı, yerel özellikleri,
folklorik girdileri, mimarisi, sanatı, yaşam biçimi ile geçmişten geleceğe Bozkır bütüne faydalı
olacak özleri bünyesinde taşımaktadır. Mevcutta yer, görünürlülük, tanınırlık özelliği olan bir
beldenin irdelenmesi daha önceki ayak izlerinin üzerine inşa edilmek durumunda kalacaktı.
Oysaki Bozkır sadece Bozkır’da bulunma ve oraya “ait hissetme” noktasında olanların bildiği ve
aslında evrensel anlamda mekânsal, kültürel ve yaşamsal potansiyellere sahiptir (Şekil 1-4).
Yerin Ruhu’nu Bozkır’da aramak bu bağlamda ucu açık bir öğrenme ve öğretme deneyimi
sunmuştur.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1216
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Şekil .1: Bozkır ilçe merkezinin bir görüntüsü.
Şekil .2: Zengibar Kalesi
Şekil .3: Dipsiz Göl
Şekil .4: Bozkır elması
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
1217
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
3. MİMARİ TASARIM ATÖLYESİNDE PROJE SÜRECİ
Proje sürecinde, başlangıçta arazi ve yapının karşılaması istenilen fonksiyonlar
öğrencilere girdi olarak verilmemiştir. Bunun yerine, “yerin ruhu” kavramına uygun olarak,
öncelikle öğrencilerin Bozkır ilçesini tanımaları, anlamaları ve “yer”in ihtiyacı olan, “yer”in
istediği bir işlev belirleyerek, araziyi de ilçede bu fonksiyona en uygun olan noktalardan seçmeleri
beklenmiştir (Şekil 5-7). Süreç, araştırmalar ve ilçeye düzenlenen gezi sonrasında analizlerin
yapılması, analizlere bağlı olarak fonksiyon ve yer seçiminin ardından projelerin yürütücülerin
takibinde
geliştirilmesi
ve
değerlendirilmesi
şeklinde
işlemiştir.
Şekil .5, 6, 7: Stüdyo çalışmaları ve
değerlendirme jürilerinden görüntüler
3.1.Ön Araştırmalar
“Yerin Ruhunda Bozkır” temalı proje üretimi için, öğrencilerin öncelikle “yerin ruhu”
kavramı üzerine okumalar yapmaları beklenmiştir. Projelerin bu kavram merkezinde
geliştirilebilmesi için, stüdyo ortamında Bozkır mekânsal bağlamı
üzerine anlatımlar ve
tartışmalar gerçekleştirilmiştir. Daha sonra öğrenciler çeşitli kaynaklardan Bozkır ilçesinin genel
özellikleri hakkında araştırmalar yaparak ilçe hakkında ön bilgi sahibi olmuşlar, bu araştırmalar
Bozkır belediye başkanının stüdyoya davet edilerek ilçenin özellikleri ve ilçedeki yaşam hakkında
yaptığı detaylı sunumla desteklenmiştir (Şekil 8).
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1218
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Şekil .8: Bozkır
Belediye
Başkanının
katılımıyla
gerçekleştirilen
sunum sonrasında
proje yürütücüleri
ve öğrenciler
3.2.Teknik Gezi
Bozkır’a düzenlenen teknik gezi ile öğrencilerin Bozkır’ı yaşayarak, sokaklarında
yürüyerek, yapıların duvarlarına dokunup malzemeleri tanıyarak deneyimlemesi, halkın
davranışlarını gözlemlemesi ve halkla etkileşime girmesi sağlanmıştır. Öğrencilerin arazi
seçimini yapabilmeleri için potansiyel alanları belirlemeleri ve fotoğraflamaları istenmiştir (Şekil
9-11). Sarıot Yaylası’na mevsim koşulları sebebi ile çıkılamamış, yaylanın özellikleri ve yaylada
yaşam hakkında belediye başkanının ve yöre halkının anlatımları ve öğrencilerin yaptığı
araştırmalar esas alınmıştır.
Şekil .9, 10, 11: Bozkır ilçe
merkezine yapılan teknik geziden
görüntüler
3.3.Analizler
Öğrenciler yaptıkları araştırmalar ve ilçeye yapılan gezideki gözlemlerini sentezleyerek,
Bozkır ilçesinin coğrafi, sosyo-kültürel, ekonomik analizlerini yapmışlardır. İlçenin şehircilik ve
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
1219
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
mimari anlamdaki mevcut durumunu inceleyerek, ilçenin tarihi yapılar, güncel yapı kalitesi ve
kentsel boşlukların düzenlenmesi gibi konularda sorunlarını tespit etmişlerdir.
Yeni karayolu projeleriyle birlikte İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında,
Toroslardaki konumunun getirdiği avantajdan da faydalanabilecek olan ilçe, kültürel ve
ekonomik yönlerden üretim, turizm hatta spor etkinlikleri gibi birçok potansiyele sahiptir.
Analizler Bozkır’ın taşıdığı bu potansiyelleri ortaya çıkartmış, fakat potansiyellere yönelik
mekânların eksikliğini göstermiştir. Bu potansiyellerin yeterince farkına varılmaması, etkin ve
yararlı bir biçimde kullanılmaması ve kullanıma sunulmasını sağlayacak mekânların eksikliği,
ilçenin gelişimini engellemektedir (Şekil 12-16), (Tablo 1).
Şekil .12: Çarşamba Çayı kıyısındaki yapıların cephe uyumsuzluğunu anlatan bir öğrenci
kolaj çalışması
Şekil .13: Kent Merkezi Ulaşım Analizi
Şekil .15: Yapı Kullanım Analizi
Şekil .14: Kent Merkezinde Yaya Yoğunluğu
Şekil .16: Kentsel Yeşil Doku Analizi
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
1220
GÜÇLÜ
YANLAR
ZAYIF
FIRSATLAR
TEHDİTLER
YANLAR
1. DOĞAL YAPI
İlçenin Güney
İlçenin
il
Akdeniz bölgelerine merkezine uzaklığı
yakın olması
ve dağlık yapısı
Değişen
iklim
İlçede
özellikleri bulunan mikro klima
(sıcaklık, yağış, don, bölgelerinin
kuraklık vs.)
ziraat
için uygun olması
Yeterli
Kuraklık
su
kaynaklarının
nedeni ile içme ve
bulunmaması
kullanma
suyu
kaynaklarının
verimliliklerinin
azalması
Geniş yüksek
Eko-turizm
yaylaların bulunması
potansiyelinin olması
2. DEMOGRAFİK YAPI
Genç
Yaşlı nüfusun
nüfusun az olması
çok olması
Kırsal
kesimden kente hızlı
bir şekilde göç ve bu
nedenle
iş
gücü
kaybının olması
Halkın
tarihine ve kültürüne,
ilçesine sahip çıkması
Bölge
Ortak
halkının çalışkan ve çalışma, örgütlenme
azimli olması
ve
katılımcılığın
zayıf olması
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
1221
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
İlçenin
Tanıtım
kendine özgü müziği, faaliyetlerinin
ve yetersizliği
folkloru
kültürünün olması
3. EKONOMİK YAPI
3.1. TARIM
Verimli
Miras
toprakların bulunması
Bilinçsiz
Sulama
ve
nedeni ile arazilerin yöntemlerinin
gelişigüzel
tarımsal
parçalı
olması, yaygınlaştırılma
ilaç
kapalı
basınçlı imkânı
kullanımı nedeni ile
ve
gübre
sulama
toprak
ve
yöntemlerinin
kaynaklarının
yaygın
kirlenmesi
su
kullanılmaması
İklim,
ve
arazi
toprakların ürünlerin
meyveciliğe
bağcılığa
İlçesinde yeni sistem
ve muhafazası
uygun soğuk
olması
Bozkır
Elde edilen
için bağcılığın, tam ve
hava yarı
bodur
deposunun
meyveciliğin
bulunmaması
gelişmesi
ve
Harmanpınar
kasabasında
durumda
atıl
bulunan
soğuk
hava
deposunun faaliyete
geçirilmesi
Çiftçilerin
yeniliklere
Geleneksel
açık ve tarım
istekli oluşu
uygulamalarının
devam etmesi
Tarımsal
üretim ve alternatif
İlçede
bulunan mikro klima
ürünler için uygun
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
1222
ekolojik
koşulların
bölgelerinin
olması
ziraat
için uygun olması
Üretici
birliklerinin
olmaması ve tarım
ile
ilgili
kooperatiflerin
verimli
çalışmamaları
Güncel
tarım
envanterinin
çıkartılmaması
sertifikalı
ve
üretimin
olmaması
Tarımsal
girdilerde
maliyet
yüksekliği nedeni ile
tarımsal
üretimin
azalması
Hayvancılığın
(özellikle
Meraların
Küçükbaş
küçükbaş yetersiz olması ve hayvancılığın teşvik
hayvancılık)
hayvancılığın
yapılması
giderek zayıflaması
edilmesi
Arıcılıkla
Arıcılığa
uğraşanların olması
uygun floranın varlığı
Süt
Küçük
üreticiliğinin
ölçekli mandıraların
yaygınlaşması
bulunması
Genç
nüfusun
faaliyetleri
tarımsal
terk
etmesi
3.2. SANAYİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
1223
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Yetiştirilen
üzümlerden
pekmez
Sertifikalı
sirke, üretimin
olmaması
üretiminin ve
yapılması
tanıtım
faaliyetlerinin
yetersizliği
Yeterli
ve
İlçede
bilgi
birikime
sahip sanayinin
personelin gelişmemiş olması
teknik
olması
Sarıoğlan
kasabasında açılması
düşünülen
meyve
suyu fabrikası
Tahin
Tahin
üretiminin yapılması
imalatının
Bozkır
Tahini markası
rekabetçiliğini
kaybetmesi
Sınıflama ve
ambalajlama
sanayisinin
olmaması
3.3 HİZMETLER
Ulaşım
zorluğu
İlçeye bağlı
Kanalizasyon
atıklarının
Çevre
kontrol kasaba ve köylerin
altına alınması
kirliliğini
önlemeye
kanalizasyonlarının
yönelik çalışmaların
tamamlanmamış
yetersiz kalması
olması
Zengibar
Yeterli
Kalesi ve çeşitli ören turizm
yerlerinin varlığı
olmaması
Deniz
tesisinin turizmine
entegre
olma ve eko turizm
potansiyeli
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
1224
Yayla
turizmine
Turizm
ve
turizmine
kış altyapısının
eksik
uygun olması
alanların varlığı
Meslek
Yüksekokulunun
varlığı
İlçede Devlet
Hastanesinin olması
Kırsal
kesimde
yaşayan
nüfusun sağlık ve
eğitim başta olmak
üzere
önemli
sorunlar yaşaması
Güneş
rüzgar
ve
enerjisi
potansiyelinin olması
Pazar
ve
pazarlama
konusunda
yönlendirici
bölge
aktörlerinin
bulunmaması
Kadastro
işlemlerinin
tamamlanmaması
Tablo.1: Bozkır İlçesi SWOT Analizi, Mevlana Kalkınma Ajansı, 2011.
3.4.Tasarım Alanı Seçimi ve Fonksiyonun Belirlenmesi
Süreçte projenin fonksiyonunun belirlenmesi aşamasında, öğrencilerden yaptıkları
analizler sonucunda ilçenin potansiyelleri ve sorunlarına yönelik bir proje geliştirmeleri
beklenmiştir. Bu aşamada
- ilçedeki yerel üretime ve doğal güzelliklerine dayalı turizm potansiyeli
-yaylanın spor aktiveleri için uygunluğu
- Bozkır merkezindeki yaya-taşıt ulaşımının sorunları
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
1225
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
-Çarşamba Çayının yerleşke ile etkileşimindeki sorun ve potansiyellere odaklanma
mimari tasarım atölyesinde yaygın eğilim olarak ortaya çıkmıştır (Şekil 17-19). Bazı projelerde
ilçenin birkaç potansiyeli bir araya getirilmiş, ya da sorunları çözerken potansiyelleri de açığa
çıkartma amacı güdülmüştür. Böylece stüdyoda arazileri Bozkır ilçe girişinde, ilçenin
merkezindeki farklı noktalarda ve Sarıot Yaylası’nda olmak üzere alternatif projeler
geliştirilmeye başlanmıştır.
Şekil .17: Bozkır ilçe merkezinin
uydu görüntüsü
Şekil .18: Bozkır ilçe merkezinde
seçilen tasarım alanları
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1226
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Şekil .19: Sarıot Yaylası’nda seçilen tasarım alanları ve fonksiyonlar
4. ÖNERİ PROJELER
“Yerin Ruhunda Bozkır” konulu stüdyo deneyiminin sonucunda, öğrenciler tüm bu
çalışmaları tamamlayarak Bozkır için 13 farklı proje geliştirdiler. Bu projelerin her biri analizler,
gözlemler ve stüdyodaki paylaşımlar sonucunda ortaya çıkarttıkları Bozkır’ın çok çeşitli
potansiyellerini değerlendiren ve ilçenin kimi sorunlarına çözüm üretmeye çalışan projeler
üretilmiştir (Tablo 2).
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Tablo.2: Öğrenci projelerinin Bozkır SWOT analizine göre karşıladığı potansiyeller ve
çözüm önerdiği sorunlar
4.1.Kent Girişi Düzenlemesi (09-44 Sinan BAYRAM)
Bozkır, İç Anadolu ve Güney kesimler arasında, Toroslardaki konumuyla, karayolu
bağlantılarının üzerinde bulunmaktadır. Bu projede, bu karayolunda yolculuk yapan turistler için
ilçe girişinde bir dinlenme/konaklama tesisi ve Çay kenarında rekreasyonel alanlar tasarlanmıştır
(Şekil 20). Ayrıca ilçe girişindeki bu tesiste Bozkır’ın geleneksel el sanatları üzerine atölyeler ve
bir “Sanat Sokağı” tasarlanarak, turistlerin ilçeye ilgi duymasını sağlamak amaçlanmıştır.
Potansiyeller: - Bozkır’a ait kültürel ve geleneksel oluşumlar;
- Su ögesi: Çarşamba Çayı
Sorunlar: - Karayolu ulaşım ağının parçası olacak Bozkır’a uğrayacak turistler için
(Bozkır kültürüyle de iç içe) bir dinlenme/konaklama tesisi bulunmaması
- İlçede gezinti, vakit geçirme amaçlı yeşil dokunun bulunmaması
- İlçe merkezinden geçen Çarşamba Çayı ile insanların bütünleşememesi
- İlçe içerisindeki ulaşımda araç ve yaya akışının birbirine karışmış durumda
olması
- İlçenin kuzeydoğusunda bulunan sanayi alanının oluşturduğu görüntü
kirliliği
Amaçlar: - Alanın mekân ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi
- Çay boyunca güvenli gezinti alanları oluşturmak
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1227
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
1228
- Ana arterde araç yolunu düzenlemek ve otopark sorununu çözmek
- Kültürel etkinlik, faaliyet ve yerel üretimler ile ziyaretçilerin ilgisini çekmek
Şekil .20: Kent Girişi Düzenlemesi projesi için öğrenci çalışmaları
4.2.Bozkır Kent Merkezi Düzenleme (11-40 F. Sevdenur KAT)
Bu proje ilçe merkezinde etkin olarak kullanılamayan kentsel boşlukları düzenlemeyi
amaçlamıştır. İlçenin ihtiyacını karşılamayan mevcut belediye binası yerine yeni bir belediye
binası ve kültür merkezi de bu alanda düzenlenen meydana entegre bir biçimde tasarlanmıştır
(Şekil 21).
Potansiyeller: - Seçilen alanların ticari açıdan etkin olması
- Bozkır’ın Cuma pazarı
- Seçilen alanların mevcutta kalan tarihi yapılarla iç içe olması
Sorunlar: - Kentin nitelikli bir meydana sahip olmaması
- Belediye Binasının merkeze mesafesi
- Tarihi binaların çoğunun yıkılmış, tarihi dokunun yok olmaya yüz tutmuş
olması
- Düzensiz yapılaşma
- Çay kıyısı boyunca bina cephelerinin uyumsuzluğu
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
- Çarşamba Çayı’nın iki yakasında kentin yoğunluk farkı
- Kentte insanları buluşturan ortak etkinlik mekânlarının (pazar alanı, çay
boyu) düzensizliği
Amaçlar: - Kentin ortasındaki niteliksiz boşluğu kente kazandırmak
- Kentin mevcut durumunda odak noktaları olan alanları işlevselleştirmek
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1229
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
1230
Şekil .21: Kent Merkezi Düzenleme Projesi için öğrenci çalışmaları
4.3.Festival Merkezi ve Pazar Yeri - Meydan Düzenlemesi (11-34 Tuğba
ÇANKAYA)
Çarşamba Çayı, Bozkır ilçesi için tarımsal anlamda büyük önem taşımakla birlikte, ilçe
merkezinden geçerek kentsel anlamda da mevcutta kullanılmayan rekreasyonel potansiyeller
taşımaktadır. Bu projede Çarşamba Çayı’nın taşıdığı bu potansiyeller açığa çıkarılmış ve
Bozkır’ın Cuma Pazarı’nın ticari potansiyeli ile birleştirilerek bir meydan – pazar yeri
düzenlemesi yapılmıştır (Şekil 22).
Potansiyeller: - Bozkır’ın Cuma pazarı
- Suyun potansiyeli, ilçe merkezinden geçen Çarşamba Çayı
Sorunlar: - İlçe merkezinde ortak kullanım alanlarının azlığı
- Yaya yoğunluğunun homojen olarak dağılmayışı, yaya sirkülasyonunun
sürekli olmayışı
- Çayın etrafına araç park edilerek insanlardan kopması, rekreasyonel
kullanılmayışı
- Sosyal mekânların, yeşil doku ve rekreasyon alanlarının yetersizliği
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
- Merkezde nitelikli meydan eksikliği
- Bina cephelerindeki düzensizlik
Amaçlar: - İlçe merkezinin kentsel boşluklarında mekânsal belirsizlikleri ortadan
kaldırmak
- Pazar alanını yakalayan aksta çocuk parkı, oturma alanları, toplanma
mekânları tasarlamak
- Çayı erişilebilir duruma getirmek
- Sosyal ve rekreasyonel alanlar oluşturmak
- Tanımlı yaya aksları oluşturmak
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1231
1232
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Şekil .22: Festival Merkezi – Pazar Yeri – Meydan Düzenlemesi için öğrenci çalışmaları
4.4.Kültür ve Ticaret Merkezi (11-20 Merve AYAZ)
Bu projede ilçe merkezinde mevcutta mekânsal bir değere sahip olmayan kentsel boşluk,
Bozkır halkının ihtiyaç duyduğu kültürel faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi için uygun mekânlar
düzenlenerek değerlendirilmiştir (Şekil 23).
Potansiyeller: - Bozkır halkının ticareti, sokağa çıkmayı ve eğlenceyi seviyor olması
Sorunlar: - İlçe merkezinde kullanışsız meydanlar
- Çay ile entegre rekreasyonel alan bulunmayışı
- Ticaret alanları için yeterli ve uygun mekânların bulunmayışı
- Sanat etkinlikleri için herhangi bir mekân bulunmayışı
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1233
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
1234
Şekil .23: Kültür ve Ticaret Merkezi projesi için öğrenci çalışmaları
4.5.Sarıot Yaylası’nda Üretim Çiftliği ve Konaklama Tesisi (11-02 Yelda
KORKMAZ)
Sarıot Yaylası, Bozkır için ekonomik anlamda birçok potansiyel barındırmaktadır.
Yaylanın taşıdığı bu potansiyellerden örneğin hayvancılık etkinliği mevcutta gerçekleştirilirken,
turizm etkinliğinin gerçekleştirilebilmesi için uygun tesisler bulunmamaktadır. Bu proje, Sarıot
Yaylası’nda konaklama imkânı ile kullanıcılara “yaylada yaşam” deneyimini sunmayı
hedeflemektedir. Bunun yanında hayvancılık faaliyetini tamamlayacak üretim tesisleri ve
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
yaylanın topografyasının imkân verdiği spor etkinliklerinin faaliyete geçirilmesi ve kullanıcıya
sunulması ile ilgili yapıları da kapsamaktadır (Şekil 24).
Potansiyeller: - Yayla turizmi ve ekoturizm potansiyeli
- Tırmanış, trekking vb. etkinliklere uygun coğrafi yapı
- Hayvancılık için uygun çayır ve mera alanları
Sorunlar: - Yaylaya ulaşımın güçlüğü
- Hayvancılıkla bağlantılı olarak süt ve süt ürünleri üretimi ile ilgili tesislerin
eksikliği
Amaçlar: - Yaylada konaklama ve günlük vakit geçirme imkânı sunmak
- Ziyaretçilere doğal çiftlik yaşamının deneyimlenebileceği alanlar oluşturmak
- Trekking, arazi bisikleti, binicilik vb. spor etkinlikleri parkurları oluşturmak
- Besicilik ile birlikte tesisin kendisine ve satış birimlerine hizmet edebilecek
üretim tesisi
- Bölge halkına istihdam sağlamak
Şekil .24: Sarıot Yaylası’nda Üretim ve Konaklama Tesisi için öğrenci çalışmaları
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1235
1236
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
3.6.Dipsiz Göl’de Ekolojik Köy (11-13 Elif DOYMAZ/11-63 Özge YILMAZ)
Bu proje, Dipsiz Göl çevresinde “Ekolojik Köy” teması ile, gölün ve yaylanın
sürdürülebilir turizm potansiyelini açığa çıkartmıştır. Konaklama ve meyvecilik faaliyetleriyle
birlikte tasarım atölyeleri ile bir kültür-sanat üretim köyü oluşturmuştur (Şekil 25).
Potansiyeller: - Sürdürülebilir göl turizmi potansiyeli
- Bozkır halkının misafirperverliği
- Bozkır’ın meyvecilik, özellikle elma yetiştiriciliğindeki potansiyeli
Amaçlar: - Dipsiz Göl’ün göl turizmi ile ilgili olarak ulaşılabilirliğinin sağlanması
- Dipsiz Göl çevresinde camisi, meydanı, konutları, bahçeleri ile köy havası
içerisinde tasarım çalışmalarına yönelik atölyelerin oluşturulması
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Şekil .25: Ekolojik Köy projesi için öğrenci çalışmaları
4.7.Sarıot Yaylası’nda Spor Okulu + Kamp Merkezi (11-35 Gözde UZGÖREN)
Sarıot Yaylası’nın iklimi ve topografyasının spor faaliyetleri için oldukça uygun oluşu,
spor kulüplerinin yaylada antrenman ve eğitim yapabileceği fikrini ortaya çıkartmıştır. Bu
projede, dört farklı spor dalı için gerekli tesisler düzenlenerek bir kamp merkezi tasarlanmıştır
(Şekil 26).
Potansiyeller: - Sarıot Yaylası’nın doğal güzellikleri
- Sarıot Yaylası’nın çeşitli spor dalları için kullanım alanları sunabilmesi
- Sarıot Yaylası’nın temiz havasının spor için uygun oluşu
Amaçlar: - Sarıot Yaylası’nı turizme açarak keşfedilmesini sağlamak
- Tırmanış, dağ bisikleti, kürek ve futbol olmak üzere 4 spor dalına hizmet
verecek bir spor eğitim ve kamp alanı oluşturmak
- Kapalı salonlar ile kışın da kullanımın devam etmesini sağlamak
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1237
1238
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Şekil .26: Spor Okulu ve Kamp Merkezi için öğrenci çalışmaları
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
4.8.Bozkır Golf Resort (11-38 Burak CİVCİK)
Sarıot Gölü’nün bir mikroklima ortamı oluşturmasının Sarıot Yaylası’nda golf sporu
yapılmasına imkân verebileceği düşüncesinin doğmasıyla birlikte, Sarıot Yaylası için bu yönde
analizler yapılarak yaylanın mikroklima etkisinin yanında rakımı, topografik özellikleri ve doğası
ile de golf için bir potansiyel taşıdığı görülmüştür. Bu projede oldukça prestijli olan golf sporu
için başta yaylaya ulaşımın iyileştirilmesi ve gerekli diğer tesislerin düzenlenmesi yapılarak,
Sarıot Yaylası’nın bu beklenmedik potansiyelinin açığa çıkarılması hedeflenmiştir (Şekil 27).
Potansiyeller: - Sarıot Yaylası’nın doğal güzellikleri
- Çevrenin doğal dokusunun golf sporu için elverişli oluşu (yaylanın
engebesiz topografyası, etrafındaki orman dokusunun olumsuz rüzgârı engellemesi, Dipsiz
Göl’ün bulunması)
- Aslında Bozkır’ın karasal iklimi golf için elverişsizken, gölün
mikroklima etkisi
Sorunlar: - Yaylaya ulaşımda mevcut patika-yolun yetersiz oluşu
Amaçlar: - Yaylaya ulaşan yolun iyileştirilmesi ve yaylanın her mevsim ulaşılabilir hâle
getirilmesi
- Başta golf olmak üzere, diğer kapalı ve açık spor alanları, lüks konaklama
fonksiyonları, spa ve masaj merkezleri, kamp ve dağ yürüyüşü alanlarıyla geniş bir kompleks
- Bahar aylarında oynanan golf sporunun kışın da yerini başka aktivitelere
bırakarak yapının kullanımının devam etmesi
- Bölge halkına istihdam sağlamak
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1239
1240
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1241
1242
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
Şekil .27: Bozkır Golf Oteli için öğrenci çalışmaları
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
5.SONUÇ
“Yerin Ruhunda Bozkır” stüdyo deneyimi sonucunda ortaya konan projeler arasında,
Bozkır ilçesi için öne çıkan projeler dört başlıkta toplanabilir.
1. Bozkır kent merkezi için,
- Yeni bir belediye binası
- Çarşamba Çayı kıyısında rekreasyonel alanlar
- Kültür ve Ticaret merkezi
2. Ekolojik Köy
3. “Bozkır Golf Resort” ve Spor Kompleksi
4. Yaylada üretim ve konaklama tesisi projeleri
Bozkır’ın mekânsal dinamiklerini oluşturarak kullanıma sunan bu projeler, Bozkır’ın
kalkınmasında atılacak adımlarda fikir projeleri olarak kaynak teşkil etme potansiyeline sahiptir.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
1243
1244
YERİN RUHUNDA BOZKIR:
FARK YARAT MİMARİ TASARIM ATÖLYESİ EĞİTİM DENEYİMİ SÜRECİ
KAYNAKÇA
Norberg Schulz Christian, (1980) "Genius Logi: Towards a Phenomenology of Architecture", Rizzoli
İnternational Publications, New York.
Norberg-Schulz, C., (1988), Meaning and Place: Selected Essays, Rizzoli International Publications, New
York.
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR