değişen ortadoğu`da iran ve türkiye paneli

DEĞIŞEN ORTADOĞU’DA İRAN VE
TÜRKIYE PANELI
30 Kasım 2016 / Ankara
3
0 Kasım 2016 Çarşamba günü ORSAM, İran
Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Siyasal ve Uluslararası
Çalışmalar Enstitüsü (Institute for Political and
International Studies, IPIS) ve TOBB Ekonomi ve
Teknoloji Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası
İlişkiler Bölümü ile birlikte “Iran and Turkey in A
Changing Middle East” başlıklı bir panel düzenledi.
ORSAM Başkanı Doç. Dr. Şaban Kardaş’ın moderatörlüğünde gerçekleşen panelin konuşmacıları İran
İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve
Eğitimden Sorumlu Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Seyyed Kazem Sajjadpour ile ODTÜ Rektör Yardımcısı
ve Uluslararası İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof.
Dr. Meliha B. Altunışık oldu.
TOBB-ETÜ Sosyal Tesisleri’nde gerçekleştirilen panele
diplomatların ve gazetecilerin
de aralarında bulunduğu çok
sayıda dinleyici katıldı.
İlk konuşmacı olan Prof.
Dr. Sajjadpour, değişen Ortadoğu için ‘kırılma’ analizinin
gerekliliğinden bahsederek
Arap güvenlik düzeninde, bölge devletlerinin içyapılarında, bölge ile uluslararası bağlantıları arasında ve
yerleşik değerler ve kimliklerde kırılmalar yaşandığını
belirtti. Bu kırılmalarla uluslararası, ulus-ötesi, bölgesel, ulusal, ulus-altı olmak üzere çok çeşitli aktörlerin
bölgede hareket etmesine imkân veren yeni bir boşluk
ortaya çıkmıştı. Dikkat çektiği ikinci husus ise bölgeye
dayatılan, bölgeyi şekillendirmeyi hedefleyen tarihsel,
dinsel-sosyolojik, etnik ve bölge-ötesi ‘anlatıların rekabeti’ oldu. Türkiye-İran ilişkilerini “bu kırılmanın
doğurduğu yeni alanda kırılmayı onarma sorumluluğunu taşıyan ilişkiler” olarak niteleyen Sajjadpour, iki
ülkenin kapsamlı bir ilişkisi bulunduğunu ve bundan
hareketle diğer bölgesel aktörleri de kapsayacak bir
bölgesel düzenleme inşa etmeleri gerektiğini vurguladı.
Ocak-Şubat 2017 Cilt: 9 Sayı: 78
Sıfır-toplamlı oyunun işe yaramadığını belirten Sajjadpour, bugün Ortadoğu’da hegemonya kurmanın
imkânsız olduğunu, ABD hegemonyasının ise başarısız
olduğunu ve artık bölgesel bir düzenleme yapılması
gerektiğini belirtti. Sajjadpour’a göre İran ve Türkiye,
çok boyutlu ve kapsamlı ilişkileri sayesinde bu bölgesel
perspektifi geliştirebilecek ülkelerdir.
Prof. Dr. Meliha B. Altunışık ise hem bölgesel siyasete hem de iki ülke ilişkilerindeki değişim ve sürekliliğe dikkat çektiği konuşmasında işleyen bir bölgesel
düzenin yokluğunun bir süreklilik olduğunu belirtti.
Altunışık’a göre ne büyük bir güç ne de bölgesel güçler
tarafından bölgesel hegemonik
bir düzenin kurulamadığı Ortadoğu’da çok kutuplu bölgesel
yapı ve küresel aktörlerin çekişmeleri, bölge siyasetini etkilemeye devam etmekteydi. Değişim ise Soğuk Savaş sonrasında
derinleşen krizlerle gelmekteydi.
Bölge siyaseti, devletlerin çöküşü, kutuplaşmanın artması, dinamik ve sürekli değişen kriz gibi durumların etkisi
altındaydı. Kriz durumunun Türkiye-İran ilişkilerine
de yansıdığını ifade eden Altunışık, çok-yönlü ilişkiler,
güvensizlik ve algı yanılgıları ile ideolojik rekabet unsurlarının süreklilik gösterdiğini belirtti. Öte yandan
Arap Baharı ile bu rekabetin, yerini kompartmanlaşmaya dayalı kompleks bir ilişkiye bıraktığını ve ortak
tehditlerin ortaya çıkışıyla da işbirliği için ortak çıkarların oluştuğunu belirtti. Altunışık konuşmasını rekabetin yönetilmesinin giderek zorlaştığını, çekişmenin
başarılı bir çatışma yönetimi ve rekabetin tırmanması
yönlerinden her ikisine de kayma ihtimali olduğunu
belirterek bitirdi.
Panel, soru-cevap bölümüyle sona erdi.
93