solunum sistemi ve klinik yaklaşım

Semptomlar
Dr. Gülfer Okumuş
İTF Göğüs Hastalıkları AD
3.sınıf
SOLUNUM SİSTEMİ- KLİNİK
YAKLAŞIM
• Hastayla tanışma
• Hastanın kimlik bilgileri
– yaş,
– cinsiyet,
– meslek,
– doğum yeri
SOLUNUM SİSTEMİ- KLİNİK
YAKLAŞIM
• Şikayet
(doktora getiren ana şikayet) ve öykü
Hastalık öyküsü: Hastanın her şikayeti için ayrı ayrı
ve kronolojik olarak;
Ne zaman, Nerede, Nasıl başladığı.
Sıklığı, Süresi, Yayılımı
Artıran etkenler
Azaltan etkenler neler olduğu
Şimdiye kadar kullandığı tedaviler ve tedavilerin etkileri,
Şikayetlerin bir biri ile olan ilişkisi sorulmalıdır.
•
•
•
•
•
•
Seksüel alışkanlıklar
Meslekler ve yaşanılan yerler
Hobiler
Seyahat
Ev ortamı (klima, rutubet)
İlaç bağımlılığı
SORGULANMALI
SOLUNUM SİSTEMİ- KLİNİK
YAKLAŞIM
• Alışkanlıklar
(sigara-alkol-ilaç ve diğer)
SOLUNUM SİSTEMİ- KLİNİK
YAKLAŞIM
• Özgeçmiş
• Soy geçmiş (aile anamnezi)
ÖZGEÇMİŞ
•
•
•
•
•
•
•
•
Akciğer hastalıkları (tüberküloz, astım, bronşektazi gibi)
Üst solunum yolu hastalıkları (allerjik rinit, sinüzit)
Çocukluk çağı enfeksiyonları
Kardiyovasküler hastalıklar
Diğer kronik hastalıklar (diyabet, böbrek vb)
Cerrahi girişimler/kaza/yaralanma
Malignite
Diğer (AIDS vs)
ATOPİ
• Allerjenlere karşı aşırı miktarda Ig E üretilmesine
karşı kalıtsal yatkınlık
• Çocukluk döneminde başlangıç
• Allerjik rinit, konjunktivit, ürtiker, egzema, besin
ve ilaç allerjisi
• Ailede allerjik hastalıklar anamnezi
YAKINMALAR
– Nefes darlığı
– Öksürük
– Balgam
– Hemoptizi
– Göğüs ağrısı
NEFES DARLIĞI
• Kişinin solunumunu
zorlukla, sıkıntı ile
sürdürdüğünün
bilincinde olması
• Akut / kronik
• Pozisyonla ilişkisi
(ortopne, platipne,
trepopnea)
• Eforla / istirahatte /
gece
• Artıran-azaltan
faktörler
NEFES DARLIĞI NEDENLERİ
• Akciğer/solunum pompası
• Kalp
• Diğer (anemi, hipertroidi,
gebelik, şismanlık)
• Psikolojik (anksiyete)
Solunum pompası
kaynaklı nefes
darlığı (solunum merkezi,
solunum kasları, göğüs kafesi
deformiteleri)
• Akciğer kökenli nefes
darlığı
–
–
–
–
Havayolu hastalığı
Parankim hastalığı
Damarsal hastalık
Plevra hastalıkları
Kifoskolyoz
Fıçı göğüs
Yelken göğüs
P. carinatum
P. excavatum
NEFES DARLIĞI
• Nokturnal dispne:
gece olan ve uyandıran dispne
• İnspiratuar dispne:
birlikte, FM de tiraj
(sol kalp yetmezliği, astım)
ÜSY ve trakeayı daraltan olaylar, inspiryumda stridorla
(inspiryumda supraklaviküler ve suprasternal çukurlarda içeri çekilme)
• Egzersiz dispnesi:
Eforla ortaya çıkan dispne (astım, KOAH)
• Ortopne:
yatar durumda nefes darlığı
• Platipne:
yatar pozisyonda kaybolan, ayakta-otururken ortaya çıkan dispne
sirozu)
(akciğer ödemi, diyafragma paralizisi, asit, gebelik)
• Trepopnea:
(AVM, KC
tek taraflı yaygın hastalığı olanlarda lateral dekübit pozisyonunda
gelişen nefes darlığı (kalp yetersizliği, atelektazi, plörezi)
• Psikojenik dispne
(boğazında yumru hissi): iç çekme
NEFES DARLIĞINA AİT BULGULAR
• Solunum sayısında artış: SDS>20/dk
• Hoover belirtisi: inspiryumda alt interkostal aralıkların içeri
çökmesi (amfizemin tipik bulgusu)
• Tiraj: inspiryumda supraklavikuler ve suprasternal çukurlarda
içeri çökme (amfizem)
• Büzük dudak solunumu: dudaklar büzülerek ekspiryum
olabidiğince uzatılır (amfizem)
• Burun kanadı solunumu: çocuklarda (astım)
• Abdominal paradoksik solunum: inspiryumda göğsün alt kısmı
ve batın içeri çöker (özellikle yatar konumda: diyafragma paralizisi)
• Yardımcı solunum kaslarının aktif kullanımı
• Siyanoz
• Wheezing, stridor
AKUT NEFES DARLIĞI





ÜSY hastalıkları
Pnömotoraks
Pnömoni
Pulmoner emboli
Sol kalp yetmezliği
KRONİK NEFES DARLIĞI





KOAH
Bronşektazi
Astım
İnterstisyel akciğer
hast.
MSS hastalıkları
Solunumun ritmi, derinliği ve miktarı
• Solunumun hızı ve derinliği (400-800ml ve 12-15 solunum/dakika)
• Takipne: solunum frekansının artması (>20dk)
• Bradipne: solunum frekansının azalması (<10dk)
• Hiperpne: solunum amplitüdünün artması, derin solunum
• Hipopne: solunum amplitüdünün azalması, yüzeyel solunum
• Apne: Solunumun en az 10 sn durması
ÖKSÜRÜK
• Derin inspiryum - glottisin kısa süreli kapanmasıekspiratuar kasların kasılması - glottisin ani
açılması
ÖKSÜRÜK
• Reseptörler: Üst solunum yolu (burun-sinüslerfarenks-larenks), trakea, büyük havayollarının
dallanma noktaları, plevra, diyafragma, perikard,
dış kulak yolu, mide
• Uyaranlar: enflamatuar uyaranlar (mukozal ödem);
mekanik uyaranlar (tozlar); kimyasal uyaranlar
(irritan gazlar); termaluyaranlar (çok sıcak veya
soğuk hava)
ÖKSÜRÜK
• İnfeksiyon (ÜSYE, bronşit,
pnomoni, TB)
• SİGARA (sabah nonproduktif
öksürük)
• Havayollarının ve akciğer
parenkiminin enflamasyonu
• Tümör
• Yabancı cisim
• Kardiyovasküler nedenler
• ACE inhibitörleri
En sık:
•postnazal akıntı,
•astım
•gastroözofageal
reflü
ÖKSÜRÜK TİPLERİ
•
•
•
•
•
•
•
Produktif-nonproduktif
Devamlı veya paroksismal
Akut-kronik
Nokturnal (astım, reflü, PND)
Sabah öksürüğü
Kusturucu
Hıçkırıkla, hemoptiziyle birlikte
HEMOPTİZİ
• Öksürükle kan gelmesi (kanla karışık
balgam- saf kan)
• Üst solunum yolu/ alt solunum yolu
• Masif hemoptizi: 200-600ml/24 saat
ve asfiksi riski
• Hematemez? Üst solunum yolu? (diş
eti, burun)
Hemoptizi/ hematemez?
parlak kırmızı
köpüklü
balgamla karışık
pH’sı alkalen,
hemosiderin yüklü
makrofajlar
içerir
koyu renkli (kahve telvesi)
asit pH’lı
yiyecek partikülleri
gastrik yakınmalar
Hemoptizi nedenleri
• Enfeksiyonlar
(TB,
pnomoni, fungal
enfeksiyonlar, akciğer
apsesi, bronşit)
•
•
•
•
Bronşektazi
AC tm (bronş tm, adenom)
Pulmoner emboli
Kardiovasküler
hastalıklar (pulmoner
hipertansiyon, mitral stenoz)
• Travma, yabancı cisim
• Kan hastalıkları
• Sistemik hastalıklar
(Wegener, Goodpasture send)
• Diğer
(menstruasyonla, AV
malformasyon, koagulapati...)
GÖĞÜS AĞRISI
• Kardiyak
(MI, perikardit,
dissekan aort anevrizması veya
angina)
• GER, divertikül
• Trakeit/trakeobronşit
(öksürmekle belirgin)
• Pulmoner hipertansiyon
(eforla)
• Travma, cerrahi
• Kemik ve sinirlere ait
(Herpes zoster)
Plevral ağrı
Prekordiyal ağrı
Göğüs duvarı ağrısı
Mediyastinal ağrı (retrosternal)
Nörojen göğüs ağrısı
GÖĞÜS AĞRISI
AKUT
Saptanması
Gerekenler?

Pulmoner şekli
emboli
Başlangıç
Spontan pnömotoraks
Lokalizasyonu
Myokard enfarktüsü
Yayılımı
Angina pectoris
Niteliği
ve karakteri
Dissekan aort
anevrizması
Etkileyen
faktörler

Eşlik eden semptom ve bulgular




GÖĞÜS AĞRISI
Saptanması
Gerekenler?
NİTELİĞİ
Başlangıç
şeklitarzda (Plevra hast.)
 Bıçak
saplanır
Lokalizasyonu
 Sıkışma
tarzında (Kalp hast.)
Yayılımıtarzında (Özofagus hast.)
 Yanma
Niteliğitarzında
ve karakteri
 Acıma
(Trakea ve bronş hast.)
 Etkileyen
faktörler
İğne batması
tarzında (İnterkostal nevralji)
Eşlik eden
semptom
veduvarı
bulgular
 Devamlı
tarzda
(Göğüs
hast., anevrizma,
akciğer kanseri)

İntermitan (Angina, hiatus hernisi)
BALGAM
•
•
•
•
Normal sağlıklı birey balgam çıkarmaz
Rengi, kıvamı, günlük miktarı, kokusu
Yeşil veya sarı balgam: sıklıkla enfeksiyon
Kötü kokulu balgam: anaerobik enfeksiyon
BALGAM TİPLERİ
• Mukoid balgam: berrak, yapışkan, şeffaf, yumurta akı kıvamında
astım, kronik bronşit)
(
• Pürülan balgam: sarı-yeşil, kokulu-fetid (pnömoni, bronşektazi, TB, akciğer
apsesi)
• Mukopürülan balgam: cerahat ve mukus bir aradadır
bronkopnömoni)
(bronşektazi, Tb,
• Pembe köpüklü balgam: akut sol kalp yetmezliği, akut akciğer
ödemi
• Kaya suyu: hidatik kistin bronşa açılmasıyla bol miktarda berrak
tuzlu sıvı çıkarmak (Kist hidatik)
• Siyah balgam: karbon partiküllerine bağlı (kömür işcileri)
• Bronkore: bol miktarda köpüklü sulu balgam (bronkoalveoler ca)
• Safralı (Sarı yeşil)(Biliptysis): Bronkobiliyer fistül
BALGAM
Kronik Akciğer
Enfeksiyonları





Kronik bronşit
Bronşektazi
Akciğer tüberkülozu
Mantar, parazit, protozoal
hast.
Ampiyem-bronkoplevral
fistül
Akut Akciğer
Enfeksiyonları





Trakeo-bronşit
Bronkopnömoni
Pnömoni
KOAH akut alevlenmesi
Akciğer absesi
TEŞEKKÜRLER….