Hastane Enfeksiyonları ve İzolasyon Önlemleri

Hastane Enfeksiyonları
ve
İzolasyon Önlemleri
Öğr. Gör. Blm. Uzm. F. Özlem ÖZTÜRK
• Nosos: Hastalık
• Nosocomium: Hastane
• Nozokomiyal: Hastane kökenli veya
kaynaklı
Nazokomiyal
Hastane İnfeksiyonları-1
• Hastalar hastaneye başvurduktan sonra gelişen
ve başvuru anında inkübasyon döneminde
olmayan veya hastanede gelişmesine rağmen
bazen taburcu olduktan sonra ortaya çıkabilen
infeksiyonlardır.
• Genellikle hastaneye yattıktan 48-72 saat sonra
ve taburcu olduktan sonra ilk 10 gün içinde
gelişen infeksiyonlardır.
Hastane İnfeksiyonları-2
• Ancak enfeksiyonun tipine göre bu tanım
değişiklik gösterir.
• Örneğin; cerrahi bir girişimi takiben, ilk 30
gün içinde yara bölgesinde gelişen
enfeksiyonlar hastane enfeksiyonu kabul
edilir.
Hastane İnfeksiyonları-3
• Eğer cerrahi girişim sırasında kalıcı olarak
yerleştirilmiş bir yabancı cisim varsa (eklem
protezi, protez kalp kapağı gibi) ameliyattan
sonraki 1 yıl içinde cerrahi girişim
bölgesinde gelişen enfeksiyonlar, hastane
enfeksiyonu olarak tanımlanır.
Hastane İnfeksiyonu sıklığı
• Hastanede yatan hastaların % 5-10
kadarında görülmektedir.
• Yoğun bakım ünitesinde yatan hastalarda
görülme oranı % 20-30 dolayındadır.
Hastane Enfeksiyonları Tarihçe-1
• 1843 Oliver Wendell
Holmes, “Lohusalık
Ateşi” nin doktorların
ebelerin kontamine
olmuş elleriyle yayıldığı
hipotezini ileri sürmüş
ve bunu klinik gözlem,
laboratuvar sonuçları ile
kanıtlamıştır.
Hastane Enfeksiyonları Tarihçe-2
• Florance Nightingale 1850’li
yıllarda Kırım savaşında
enfeksiyonların çevre
kirliliğinden kaynaklandığına
işaret etmiştir.
• Kırım’da 2 yıllık sürede
hastaneye temiz besin, temiz
su ve temiz çevre sağlayarak
ölüm oranını %42’den %2 ye
düşürmüştür.
Hastane Enfeksiyonları Tarihçe-3
• Lister 1860’lı yıllarda yara
enfeksiyonlarından mo’ların
sorumlu olduğunu ifade etmiş.
• 1910’lara kadar büyük
hastanelerde steril
enstrümanlar, eldivenler,
maskeler kullanılmaya
başlamış.
• 1970’lerin başında İngiltere’de
ilk enfeksiyon kontrol hemşiresi
görevlendirilmiştir.
Hastane Enfeksiyonları Tarihçe-4
• 2005 yılında DSÖ tarafından yeni bir proje
başlatıldı.
• Projenin sloganı;
“Clean Care is Safer Care”
“Temiz bakım daha güvenli bakımdır”
• Bu projenin bir parçası olan;
“Hayat kurtar: Ellerini temizle” başlıklı
‘Save Lives: Clean Your Hands” programı
ile çok sayıda ülkede el hijyenine uyumun
arttırılmasına yönelik faaliyetler yürütüldü
Hastane Enfeksiyonları Tarihçe-5
• Ülkemizde hastane enfeksiyonları ile ilgili
çalışmalar oldukça yenidir.
• 1970’lerden sonra enfeksiyon kontrol
ekipleri kurulmaya başlanmış.
• 2000 yılından bu yana da tüm hastanelerde
enfeksiyon kontrol çalışmaları sürmektedir.
Hastane Enfeksiyonları Tarihçe-6
• 2005’de “Yataklı Tedavi Kurumları İşletme
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik” ile Enfeksiyon Kontrol
Komitesi hastanelerde zorunlu hale
getirildi.
Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Yapısı
• EKK BAŞKANI
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Başhekim Yardımcısı
Cerrahi Bilimler Temsilcisi
Dahili Bilimler Temsilcisi
Enfeksiyon Kontrol Hekimi
Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi (Her 250 yatak için 1 hem)
Mikrobiyoloji Lab. Temsilcisi
Hastane Müdürü
Eczane Sorumlusu
Başhemşire
EKK Görevleri
• Enf. kontrol prog. belirleme, uygulama,
• Sürveyans yapmak, 3 ayda bir hastane
yönetimine rapor sunmak,
• Sağlık çalışanlarına, hastane enf. önlenmesi
ile ilgili eğitim yapmak,
• Bir enfeksiyon riski belirlendiğinde inceleme
yapmak,izolasyon tedbirlerini belirlemek,
• Atıklar, çamaşırhane, mutfak için enf.
kontrolü denetimi yapmak
ENFEKSİYON KONTROLÜNDE ;
En Büyük İdari Yetkiliden,
Temizlik Personeline Kadar Tüm
Çalışanların, Kendi Görevi
Kapsamında Sorumluluğu Vardır
25.04.2017
17
HASTANE ENFEKSİYONU
OLUŞUMUNDA PEK ÇOK FAKTÖR ROL
OYNAR
YATIŞ SÜRESİ İLE, RİSK DOĞRU
ORANTILI OLARAK ARTAR
25.04.2017
18
CDC
The Hospital Infection Program

HASTANE ENFEKSİYONLARI
GÖRÜLME HIZI
BİR KALİTE İNDİKATÖRÜDÜR.
25.04.2017
19
HASTANE ENFEKSİYONU NEDEN
ÖNEMLİDİR
25.04.2017
20
İş gücü kaybı olur
25.04.2017
21
Hastanede Yatış süresi uzar
25.04.2017
22
Laboratuvar tetkikleri artar
25.04.2017
23
Girişimlerde artış olur
25.04.2017
24
Genellikle enfeksiyon etkeninin
çoklu antibiyotik direnci olabileceği
için tedavileri daha güç ve pahalı
olur
25.04.2017
25
PRİMER HASTALIK İYİLEŞSE DE,
HASTANE ENFEKSİYONU
NEDENİYLE HASTA YAŞAMINI
YİTİREBİLİR
25.04.2017
26
Hastane İnfeksiyonlarının Nedenleri
1. Hastanede yapılan invaziv girişimler
2. Temizlik kurallarına dikkat edilmemesi
3. Sağlık çalışanlarının sayısal yetersizliği
4. Hastanın bağışıklık sistemini olumsuz
etkileyen faktörler
Hastane İnfeksiyonları
• Bir enfeksiyonun HE olup olmadığına klinik
gözlem, laboratuvar sonuçları ve diğer
hasta kayıtlarının değerlendirilmesi ile
karar verilir.
Eksojen bulaş
• Hastane ortamında, hasta ile ilişkili olan tüm kişi ve
objeler enfeksiyon kaynağıdır
• Diğer hastalar
• Doktor
• Hemşire
• Yardımcı personel
• Tedavi amaçlı uygulanan kateterler (üriner ve
damar)
• Solunum desteği
• Endoskopi
• Cerrahi işlemler
• Diğer girişimler
25.04.2017
29
Endojen bulaş
• Flora dengesinin bozulması ve/veya
içerdiği mikroorganizmanın başka bir vücut
bölgesine taşınması ile olur
• Flora dengesinin bozulmasında en önemli
etken antibiyotik kullanımıdır
25.04.2017
30
KAYNAK
İNSAN-OBJELER
HAVA YOLU
DİREKT TEMAS
SOLUNUM
İNDİREKT
Deri-Mukozalar
S pyogenes
TEMAS
S aureus
M tuberculosis
KNS
Legionella
Gram negatif
Aspergillus
RSV
Influenza
25.04.2017
Basiller
VRE
DİĞER
(Gıda, kan,
IV sıvılar,
Dezenfektan)
KNS
Salmonella
Gram negatif Pseudomonas
Basiller
Gram negatif
VRE
Basiller
HBV, HCV
31
HASTANE ENFEKSİYON KLİNİK
TABLOLARI
•
•
•
•
•
•
•
Bakteriyemi
Sepsis
Üriner sistem enfeksiyonları
Alt solunum sistemi enfeksiyonları
Cerrahi alan enfeksiyonları
MSS enfeksiyonları
Diğer
25.04.2017
32
Hastane Enfeksiyonlarının
Önlenmesi-1
• Araçların temizlik, sterilizasyon ve
dezenfeksiyonu
• El yıkamanın gerekli olduğu durumların
bilinmesi, doğru uygulanması
• Eldiven ve maske kulllanımının gerekli
olduğu durumların bilinmesi, doğru
kullanılması
Hastane Enfeksiyonlarının
Önlenmesi-2
• Enfekte atıkların toplanması,
• Çamaşır ve örtülerin yıkanması
• İmmün sistemi baskılanmış ve diğer nedenlerle
enfeksiyona duyarlı hasta ya da personelin,
bulaşıcı hastalığı olan hastalardan ayrılması
• Mutfak temizliği ve yiyeceklerin hazırlanması
• Havalandırma sistemleri, laboratuvardaki
biyolojik kaplar vs. mühendislik kontrolleri
Enfeksiyon kontrol programı
Dezenfeksiyon
uygulamaları
İzolasyon
önlemleri
Sürveyans
Kateter enf
önlenmesi
HIV önlenmesi
Uygun
antibiyotik
kullanımı
Enfeksiyon
kontrolü
Hastane
temizliği
Yoğun bakımda enf kontrolü
Dezenfeksiyon sterilizasyon
Tıbbi atıklar
Kişisel hijyen
EL HİJYENİ
25.04.2017
35
Tüm yapılan
işlemler sırasında
el teması
gerektiğinden
hemen her
aşamada
ELLERİN HİJYENİ
önemlidir.
25.04.2017
36
NE ZAMAN
ELİMİZİ YIKAYALIM?
25.04.2017
38
El Hijyeni Ne Zaman ?
ÖNCE
SONRA
• Hasta ile temas
• Hasta ile temas
• Hasta çevresindeki yüzeylerle
temas
• Her tür invaziv girişim
• Eldivenlerin çıkartılması
• Kan, kanlı sekresyon ile kontamine
olma olasılığı olan herhangi bir alet
veya objeye temas
• Diğer vücut sekresyonları ile temas
• Yemek
• Tuvalet
• Hasta çevresindeki yüzeylerle
temas
• Her tür invaziv girişim
• Eldiven giyme
• İlaçların hazırlanması
• Yemek
• Tuvalet
• İşten ayrılma
39
EL HİJYENİ (YIKAMA)NE ZAMAN GEREKLİ?
ASEPTİK
İŞLEMLERDEN
ÖNCE
HASTA İLE
TEMAS
SONRASINDA
HASTA İLE
TEMAS
ÖNCESİNDE
VÜCUT
SIVILARI İLE
TEMAS
SONRASINDA
25.04.2017
HASTA
ÇEVRESİNDEKİ
YÜZEYLERLE
TEMAS
SONRASINDA
40
El hijyeni ve el yı
yıkama
• El yıkama; hastane enfeksiyonlarını
önlemede tek başına en etkin ve ucuz
yöntemdir
• Ne yazık ki, sağlık çalışanları tarafından
yeterli sıklık ve etkinlikte
uygulanmamaktadır
• El yıkama uyumu %10-30 düzeylerinde
saptanmaktadır
25.04.2017
41
Hastane içerisinde çoklu ilaç
direnci gösteren
mikroorganizmaların hastalar
arasında taşınması ve
yayılmasında %40 kaynak,
sağlık çalışanlarının kirli
elleridir.
25.04.2017
42
Deri ve Flora
•
•
•
•
•
Kafa derisi 1x106
Aksilla 5X10*5
Abdomen üzeri 4x104
Önkol 1x104 CFU/cm2 bakteri
Sağlık personelinin ellerindeki bakteri
sayısı 5X10*6 cfu/cm2
25.04.2017
43
a-Kalıcı flora
• Patojen bakterilere karşı konağın
savunmasında etkilidir.
• El yıkama işlemlerinden sonra bu
bakteri topluluğunda azalma olmaz
• Bu floranın üyeleri KNS, Mikrococcus,
Propionibacterium ve Corynebacterium
türleridir.
25.04.2017
45
b-Geçici flora
• Günlük aktiviteler sırasında cilde bulaşan
mo’dan oluşur.
• Hastaya ait kan, balgam, çeşitli vücut
sıvıları ile kontamine araç ve gereçlerden
sağlık personelinin eline bulaşırlar.
• Hastalık oluşturma potansiyelleri
yüksektir ve sağlık personelinin kontamine
elleri ile ilişkili çok sayıda salgından
sorumludurlar.
25.04.2017
46
El Hijyeni ve “Temiz İşlemler”
Hemşirelerin elleri
– Hastayı kaldırma,
– Nabız, tansiyon ölçme
– Hastanın vücut sıcaklığını ölçme
– Hastaya dokunma
100-1000 cfu
Klebsiella spp
Hastanın kasığına temas
10-600 cfu/ml P.mirabilis
üremesi
ile
kontaminasyon
47
El Yıkama
1. Sosyal El Yıkama
2. Hijyenik El Yıkama
3. Cerrahi El Yıkama
1. Sosyal El Yıkama
Sabun ile ellerin 20 sn kadar yıkanmasıdır.
SOSYAL EL YIKAMA
• Yiyecek tatmadan, yemek yemeden ve
hastaya yemek yedirmeden önce,
• Tuvalete gittikten sonra,
• Hasta bakımına başlamadan önce (yatak
banyosu, ağız bakımı.... gibi)
• Ellerin her kirlenmesinde yapılmalıdır.
2. Hijyenik El Yıkama-1
• Hijyenik el yıkamada antibakteriyel etkinliği
olan ajanlar (iyodofor, klorheksidin vb.)
kullanılmaktadır.
• Hijyenik el yıkamada öncelikle musluk kağıt
havlu ile açılarak eller ılık su ile ıslandıktan
sonra 3-5 mL tercih edilen sabun alınarak
en az 15 saniye uygun teknikle
yıkanmalıdır.
2. Hijyenik El Yıkama-2
• Hijyenik el yıkamada ellerin iç yüzeyleri,
ellerin dış yüzeyleri, parmak araları, baş
parmak arası, avuç ortası ve bileklere
özen gösterilmeli, sırayla bu yüzeylere
iyice friksiyon yapılmalıdır.
• Eller ılık su altında iyice durulanmalı ve
kağıt havlu ile kurulanmalıdır.
• Musluk yine kağıt havlu ile kapatılmalıdır.
2. Hijyenik el yıkama-3
• Tüm invaziv girişimlerden önce,
• Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarla
temastan önce,
• Yaralara, üretral kateterlere dokunmadan önce
ve dokunduktan sonra,
• Eldiven takmadan önce ve eldiveni çıkardıktan
sonra,
• Kanlı atıklarla temas ve mikrobik
kontaminasyonu düşündürebilecek durumlarla
karşılaşıldıktan sonra yapılmalıdır.
3. Cerrahi El Yıkama
• Geçici mikroorganizmaların öldürülüp,
uzaklaştırılması, kalıcı mikroorganizmaların
ise mümkün olduğunca azaltılması
amacıyla cerrahi ortamda cerrahi tüm
girişimler öncesinde ellerin su ve sabunla
yıkanarak fırçalanması esasına dayanır.
• Tüm cerrahi girişimlerden önce cerrahi el
yıkamadan sonra eldiven giyilir.
El Hijyeni
Hijyenik el yıkama
El antisepsisi
El
yıkama
Cerrahi el hijyeni
Normal sabun
El
Antimikrobiyal
El
Antimikrobiyal
Antiseptik
antiseptiği
sabun
antiseptiği
sabun sabun
Eğitim Birimi 2014
57
Enfeksiyon Kontrol
Önlemlerinde
En Önemli Unsur El
Hijyenidir
Neden??
25.04.2017
58
SADECE EL YIKAMA İLE HASTANE
ENFEKSİYONLARI
AZALTILABİLİR
25.04.2017
59
Uygun bir el yıkamada ellerinizdeki
mikropların %90’ından
kurtulabilirsiniz.
25.04.2017
60
25.04.2017
61
İlginç olan,
• Hastane çalışanları el yıkamanın önemini
bilmekte, ama bunu davranış biçimi
şekline dönüştürememektedir..
Daha da ilginç olanı,
• Eğitim seviyesinin yükselmesi ile el
yıkama alışkanlığında azalma
görülmektedir.
25.04.2017
62
Niçin eller yıkanmıyor?
• Eğitim yetersizliği
– Personelin
– Hastaların
• Ağır iş yükü
– Ellerin en çok yıkanması gereken yerler, iş
yükünün ve telaşında en fazla olduğu yerler
– Yapılacak müdahale, el yıkamadan önemli
– Deride alerji, dermatit, ekzema
25.04.2017
63
El hijyenine uyum
Çalışma arkadaşları için rol modeli oluşturduğunu
düşünenlerde uyum daha yüksek (%67 vs %48)
Gözlendiğini fark eden grup /
etmeyen grupta uyum
%61 vs %44
fark
NİYE ÇALIŞMIYORSUN?
GELDİĞİNİZİ
GÖRMEDİM !
65
El Hijyenine Uyum
Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Hindistan,
Fas, Türkiye
 60 055 gözlem
 % 55.8 hemşire
 %43.4 doktor
 Uyum
– Hemşireler
%52.8
– Doktorlar
%47.1
– Kadınlar
– Erkekler
%52.8
%47.1
Rosental VD, IFIC 2005
El hijyeninin diğer
önemli noktaları
• Suni tırnak Ø
• Tırnakların uzunluğu
tırnak etini geçmemeli
İyileştiren eller
öldüren eller
Hangi el sizin
25.04.2017
68
Enfeksiyon
Kontrolü
Elinizdedir !
İzolasyon Önlemleri
• CDC’nin izolasyon önlemleri konusundaki son
kılavuzu 2007 yılında yayınlanmıştır (Guideline
for Isolation Precautions: Preventing
Transmission of Infectious Agents in
Healthcare Settings 2007)
1. Standart önlemler
2. Genişletilmiş önlemler
Solunum izolasyonu (Airborne precautions)
Damlacık izolasyonu (Droplet precautions)
Temas izolasyonu (Contact precautions)
Koruyucu ortam
1. Standart önlemler-1
• Hastanın tanısına ve enfeksiyonu olup
olmadığına bakılmaksızın bütün hastalara
uygulanan önlemlerdir.
1. Standart Önlemler-2
•
•
•
•
•
Kanla, her türlü vücut sıvısı ve ter dışında her
tür vücut salgısı ile,
Mukoza ile,
Bütünlüğü bozulmuş ciltle temas sırasında
steril olmayan ELDİVEN giyilmelidir.
Temas sonrasında eldiven çıkarıldıktan sonra
EL HİJYENİ sağlanmalıdır.
Hasta üzerinde kirli bir alandan temiz bir
alana geçerken eldivenler değiştirilerek el
hijyeni sağlanmalıdır.
1. Standart Önlemler-3
•
•
•
Vücut sıvı veya salgılarının çevreye sıçrama
veya yayılma ihtimali olan durumlarda eldivene
ek olarak diğer kişisel korunma malzemeleri
(önlük, maske veya gözlük) kullanılmalıdır.
Kan ve diğer vücut sıvı/salgılarının çevreye
sıçrama/püskürme ihtimali olan durumlarda
(endotrakeal aspirasyon, endotrakeal
entübasyon, vasküler invaziv girişimler, vb. )
cerrahi maske + gözlük veya siperli maske
kullanılmalıdır.
Her tür spinal girişim sırasında (miyelogram,
lomber ponksiyon, spinal anestezi, vb.) işlemi
yapan kişi cerrahi maske takmalıdır.
1. Standart Önlemler-4
• Solunum hijyeni:
– Öksüren/hapşıran hastaların çevreye yayabileceği
infeksiyöz partiküllerin Acil Servis’in triyaj veya hasta
kabul alanı ve poliklinik alanları gibi giriş noktalarında
kontrolünü sağlayabilmek için
– Öksüren/hapşıran hastalara ağızlarını kağıt
mendil/peçete ille kapatmaları konusunda eğitim
verilmeli.
– Öksüren/hapşıran hastalara mümkünse cerrahi
maske taktırılmalı ve diğer hastalarla aralarında en az
bir metre mesafe olacak şekilde yerleştirme yapılmalı
1. Standart Önlemler-5
• Hastaların vücut sıvı/salgıları ile kirlenmiş
yüzey/malzemelerle temas ederken eldiven
giyilmeli, eldiven çıkarıldıktan sonra el hijyeni
sağlanmalıdır.
• Kirli malzemelerin transferi, ortamda
kontaminasyonuna neden olmayacak şekilde
yapılmalıdır.
Standart Önlemler
Güvenli Enjeksiyon Uygulamaları
• Her tür parenteral enjeksiyon sırasında steril,
tek kullanımlık enjektör ucu ve enjektör
kullanılmalı, bir kez kullanılmış veya herhangi
bir nedenle sterilitesi bozulmuş enjektör /
enjektör uçları kesinlikle kullanılmamalıdır.
Standart Önlemler
Güvenli Enjeksiyon Uygulamaları
• Kullanım sonrasında
iğne uçları enjektörden
ayrılmamalı, uçlarına
kılıf takılmamalı, kıvrılıp
bükülmemeli,
enjektörler uçları ile
birlikte özel kesicidelici alet kutularına
atılmalıdır.
Standart Önlemler
Güvenli Enjeksiyon Uygulamaları
• Kesici-delici aletler, kesici-delici uçları
vücudun herhangi bir bölümüne dönük
şekilde elden ele tranfer edilmemelidir.
• Her tür kesici-delici alet özel kesici-delici
alet kutularına atılmalıdır.
• Multidoz flakonlara her giriş için yeni ve
steril bir enjektör ve enjektör ucu
kullanılmalıdır.
Standart Önlemler
•
Ağızdan ağıza resusitasyondan kaçınılmalı,
ambu ve diğer ventilasyon cihazlarının
kullanımı tercih edilmelidir.
Vücut sıvı ve salgıları ile kirlenme ihtimali olan
yüzeyler yakınında (servislerde hastalardan
alınan numunelerin bulunduğu masalar,
laboratuvarlar, gibi) yiyecek-içecek
saklanmamalı ve birşeyler yenilip içilmemelidir.
•
–
İlaç ve/veya mama/gıda saklanan buzdolaplarında
vücut sıvısı ve salgısı bulundurulmamalıdır.
Standart Önlemler
• Eldiven:
– Kan, vücut sıvıları, salgılar ve çıkartılar,
kontamine eşyalar, mukozalar ve bütünlüğü
bozulmuş deriye dokunmadan önce eldiven
giyilmelidir
– Aynı hastada farklı girişimler için eldiven
değiştirilmelidir.
– Kullanımdan sonra hiçbir yere dokunmadan
eldivenler çıkarılıp el hijyeni sağlanmalıdır.
Standart Önlemler
• Maske, yüz-göz koruyucu:
– İşlemler sırasında vücut sıvıları, salgılar,
çıkartılar ve kan sıçrama olasılığı olduğunda
göz, burun ve ağız mukozasını koruma amaçlı
kullanılmalıdır
Standart Önlemler
• Önlük:
– İşlemler sırasında vücut sıvıları, salgılar,
çıkartılar ve kan sıçrayabileceğinden deri ve
giysilerin kirlenmesini önlemek için giyilir
– Kirlenen önlük dış yüzüne dokunmadan
çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır
Standart Önlemler
• Hasta bakım malzemeleri:
– Kan, vücut sıvıları, salgılar ve çıkartılar,
kontamine eşyalar, mukozalar ve deriye
dokunmadan, giysiler ve diğer malzemeler,
başka hastalar ve çevre kontamine
edilmeden uzaklaştırılmalıdır
– Bir kullanımlık malzemeler hemen atılmalı,
tekrar kullanılacak olanlar uygun
yöntemlerle steril/dezenfekte edilmelidir
Standart Önlemler
• Yatak çarşafları
– Çevreyi kontamine etmeden uygun şekilde
çamaşırhaneye gönderilmelidir
• Doğrudan ağızdan ağıza resüsitasyon
yaptırılmamalıdır
Koruyucu ekipmanın uygun
kullanımı
• Giyme sırası
– Önlük
– Maske
– Gözlük-yüz koruyucu
– Eldiven
Önlük giyerken
• Önlük malzemesi
uygulanacak işleme göre
seçilmeli
• Uygun tip ve boyut
seçilmeli
• Arkadan bağlanmalı
• Eğer çok küçük ise iki
tane önlük giyilmeli
– Biri önden
– Diğeri arkadan
Maske takılırken
• Burnu, ağzı ve
çeneyi tamamen
içine almalıdır
• Yüze uygunluk tam
olmalı
• N95 gibi özel tip
maskeler için yüze
uyum testi yapılmalı
Maske takıldıktan sonra
• Tükrük veya sekresyonlarla ıslandığı zaman
değiştirilmeli
• Tekrar kullanılmamalı
• Ortak kullanılmamalı
Gözlük-yüz koruyucusu
giyilmesi
• Gözleri ve yüzü tam
olarak kapatmalı
• Yüze uygunluk tam
olmalı
• Yüze oturmalı ancak
sıkmamalıdır
Eldiven giyilirken
• Eldivenler en son
giyilmeli
• Doğru tip ve boyutta
eldiven seçilmeli
• Eldiven giymeden önce
eller yıkanmalı veya el
dezenfektanı ile
ovalanmalı
• Önlüğün kol manşetleri
üzerine çekilmeli
Eldiven giyildikten sonra;
Temizden kirliye doğru çalışılmalı
Eldiven ile çalışırken kendine ve çevreye
kontamine temas sınırlanmalı
Eldivenler tekrar kullanılmamalı
Eldiven çıkartıldıktan sonra el hijyeni
sağlanmalı
ELDİVEN ÜZERİNE EL DEZENFEKTANI
UYGULANMAMALI VEYA ELDİVENLİ ELLER
YIKANMAMALIDIR.
• Çıkarma sırası
– Eldiven
– Gözlük-yüz koruyucu
– Önlük
– Maske
Eldiven çıkarılırken
•
•
•
•
Elin üzerinden sıyrılarak içi dışına çevrilir
Diğer eldivenli el ile tutulur
Eldivensiz parmakla bilekten diğer eldiven sıyrılır
İçi dışına çevrilerek her iki eldivenden oluşan
küçük bir torba şeklinde atılır
Gözlük-yüz koruyucusu
çıkarılırken
• Eldivensiz ellerle çıkarılır
Önlük çıkarılırken
• Omuz kısımlarından
tutulur
• Kontamine dış yüz içe
doğru çevrilir
• Yuvarlayarak katlanır
• Çıkarıldığında sadece
temiz taraf
görünmelidir
Maske çıkarılırken
• Maske bağları (önce
alttaki) çözülür
• Maskenin ön yüzü
kontamine olduğu
için elle temas
etmemelidir
• Bağlardan tutularak
atılır
İzolasyonlar
•
•
Bulaşıcı hastalık tanısı veya şüphesi olan
hastalar, hastaneye yatırılma endikasyonları
yönünden dikkatle değerlendirilmeli, mümkün
olan her durumda ayaktan tanı ve tedavi
hizmeti almaları sağlanmalıdır. Bu hastaların
elektif yatışları ertelenmelidir.
Hastanede yatan ve bulaşıcı hastalık
tanısı/şüphesi olan hastalar uygun izolasyon
kategorisine göre izole edilmelidir.
Genişletilmiş Önlemler
•
•
•
•
Temas izolasyonu (Contact precautions)
Damlacık izolasyonu (Droplet precautions)
Solunum izolasyonu (Airborne precautions)
Koruyucu ortam
Temas İzolasyonu
• Mikroorganizmaların enfekte ya da kolonize
hastalardan direkt temas ya da indirekt
temasla (enfekte objelerle temas)
bulaşmasını engellemek için kullanılır
Temas İzolasyonu
• Tek kişilik oda / kohort uygulaması
• Hasta ile veya çevresindeki cansız yüzeylerle
temas ederken steril olmayan temiz eldiven
giyilmelidir.
• Hasta ile veya odasındaki yüzeylerle temasın
fazla olmasının beklendiği durumlarda,
hastada idrar veya gaita inkontinansı olması,
ileostomi, kolostomi veya açık drenaj
varlığında odaya girerken eldivene ek olarak
steril olmayan temiz bir önlük giyilmelidir.
Temas İzolasyonu
• Eldiven ve önlüğün hasta odasını terk
etmeden önce çıkarılmalıdır.
• El hijyeni
• Eldiven ve önlük çıkarılıp el hijyeni
sağlandıktan sonra hastanın yakın
çevresindeki yüzeylerle temas edilmemelidir.
• Odalar veya hastalar arasında eşya ve tıbbi
malzeme transferi önlenmelidir.
Temas İzolasyonu Endikasyonlar
• Epidemiyolojik önem taşıyan çoğul dirençli
bakteriler:
–
–
–
–
MRSA
Acinetobacter
P. aeruginosa
ESBL-pozitif Klebsiella, E.coli, vb.
• Diğer:
– C. difficile, enterohemorajik E. Coli 0157:H7, Shigella,
hepatit A, rotavirus
– Kutanöz difteri, HSV, impetigo, bit, uyuz, zoster
(dissemine veya immünsuprese konakçıda)
– Viral/hemorajik infeksiyonlar (Lassa, Ebola, Kırım-Kongo)
– RSV, PIV veya enteroviral infeksiyonlar
Temas İzolasyonunun Etkinliği
• 33 yataklı bir yenidoğan yoğun bakım
ünitesindeki MRSA salgınının kontrolü:
-Temas izolasyonu uygulanan hastalardan diğer
hastalara bulaş oranı : 0,009 bulaş/gün
-Temas izolasyonu uygulanmayan hastalardan
diğer hastalara bulaş oranı : 0,14 bulaş/gün
- Temas izolasyonu bulaş oranını 16 kat
azaltıyor.
Damlacık İzolasyonu
• Büyük partiküllü (> 5µm) damlacıkların
geçişinin önlenmesinde kullanılır.
• Partiküller büyük olduğu için yere çöker
• Bulaşmanın olması için kaynak ve duyarlı
kişi arasında yakın mesafe (yaklaşık 1 m)
gereklidir
Damlacık İzolasyonu
• Duyarlı kişiye burun-ağız-konjonktiva
yoluyla bulaşma olur:
– Enfekte hastaların konuşması, öksürmesi ya
da burun silmesi,
– Aspirasyon, entubasyon, bronkoskopi gibi
işlemler sırasında.
Damlacık izolasyonu uygulanması
gereken enfeksiyonlar
• Damlacık yoluyla yayılan ciddi hastalıklar
– İnvaziv H. influenzae tip B infeksiyonu,
• menenjit, pnömoni, epiglottit ve sepsis
– İnvaziv Neisseria meningitidis infeksiyonu,
• menenjit, pnömoni ve sepsis
• Damlacık yoluyla yayılan diğer ciddi
bakteriyel solunum yolu enfeksiyonları:
–
–
–
–
–
Difteri,
Mycoplasma pneumonia
Boğmaca
Pnömonik veba
Çocuklarda streptokokal (grup A) farenjit, pnömoni ve
kızıl
Damlacık izolasyonu uygulanması
gereken enfeksiyonlar
• Damlacık yoluyla yayılan diğer ciddi viral
enfeksiyonlar:
– Adenovirus
– İnfluenza
– Kabakulak
– Parvovirüs B19
– Kızamıkçık
– KKHA
Damlacık İzolasyonu
• Hasta tek kişilik odaya alınmalıdır
• Eğer tek kişilik oda yoksa aynı mikroorganizma
ile enfekte ve başka enfeksiyonu olmayan bir
hasta ile aynı odayı paylaşabilir
• Eğer farklı tanılı hastalarla aynı odayı
paylaşması gerekiyorsa yataklar arası mesafe
en az 1 m olmalıdır.
Damlacık İzolasyonu
• Özel havalandırma gerekmez
• Oda kapısı açık olabilir.
• Hasta odasına girerken cerrahi maske takılmalıdır.
• Sağlık personeli hastaya 1 metreden yakın mesafede
çalışırken maske takmalıdır
• Hasta çok gerekmedikçe oda dışına çıkmamalıdır. Oda
dışına çıkacaksa cerrahi maske ile çıkarılmalıdır
Solunum İzolasyonu
• Küçük partiküllerin (<5µm) geçişinin
önlenmesinde kullanılır.
• Partiküller küçük olduğu için havada asılı kalır
• Bu asılı partiküller hava akımıyla çok uzak
mesafelere kadar gidebilirler
Solunum izolasyonu uygulanması
gereken durumlar
•
•
•
•
•
•
Aktif Akc. ve Larinks Tüberkülozu,
Kızamık,
Su çiçeği
Yaygın zoster enfeksiyonu,
SARS
Viral hemorajik ateş
– Ebola, Lassa, Marburg, Kırım-Kongo
Solunum İzolasyonu
• Özel havalandırma ya da ventilasyon sistemi
gereklidir
-Hava akımı koridordan odaya olmalı
(negatif basınç)
-Saatte 6-12 kez hava değişimi sağlanmalı
• Çok geçerli nedenler olmadıkça hasta oda
dışına çıkarılmaz. Çıkması gerekiyorsa cerrahi
maske takılır.
• Oda kapısı kapalı tutulmalıdır.
Solunum İzolasyonu
• Akc. tüberküloz tanısı ya da şüphesi olan
hasta odasına girerken N95 solunum
maskesi takılmalıdır
• Kızamık, suçiçeği tanısı olan hasta
odasına mümkünse bağışık olmayan
kişiler girmemelidir.
– Mutlaka girmesi gerekiyorsa N95 solunum
maskesi ile girmelidirler.
Diğer Önemli Noktalar
• İzolasyon önlemleri ve önemi konusunda sağlık
personeli, hastalar ve hasta yakınları Enfeksiyon
Kontrol Ekibi tarafından bilgilendirilmelidir.
• Önlemlere uyum konusunda gözlem yapılarak,
kayıt altına alınmalı ve sonuçlar konusunda geri
bildirim verilmelidir.
Koruyucu Ortam
• Allojeneik kemik iliği nakli yapılan hastalar
engrafman (Kök hücrelerin alıcı kemik iliğine
yerleşip kan yapımına başlaması) gerçekleşene
kadar koruyucu ortamda izlenmelidir. (odada
yapılması mümkün olmayan diagnostik ve
terapötik işlemler hariç)
• Oda tek kişilik olmalıdır.
Koruyucu Ortam
• Odaya giren hava 0,3 büyüklüğündeki
partikülleri filtre edebilen HEPA (High
efficiency particulate air filtration) filtrelerinden
geçirilmelidir (%99,97 etkinlik).
– Otolog kemik iliği alıcıları için HEPA
filtrelerinin gerekliliği, allojeneik kemik iliği
alıcılarınınki kadar iyi tanımlanmamıştır.
Koruyucu Ortam
• Hasta odası ile oda dışındaki alanlar arasında
>2,5Pa’lık bir basınç farkı bulunmalı ve saatte
12 hava değişimi sağlanmalıdır.
• Filtre edilen havanın akım yönü hastadan
koridora doğru olmalıdır (temizkirli).
Koruyucu Ortam
• Dış ortamdan oda içine hava akımını önlemek
için odanın izolasyonu iyi yapılmış olmalıdır
(duvarlar, tavan, pencereler, elektrik prizleri, vb.)
• Odada toz kontrolü etkin bir şekilde sağlanmalı,
tüm yüzeyler kolay silinip temizlenebilir/
dezenfekte edilebilir nitelikte olmalıdır.
Koruyucu Ortam
• Odada taze veya kuru çiçek bulundurulmamalıdır.
• Hastane içinde veya çevresinde yapım-onarım
çalışması var ve hastanın koruyucu ortam dışına
çıkması gerekli ise N95 maskesi takmalıdır.
Özet
Duyarlı hastalar ve personel korunmalı
Önlemler
-El hijyeni
-Eldiven kullanımı
-İzolasyon önlemleri (Kan, temas, damlacık,
havayolu)
Önlemlere uyma
-Hastalar, ziyaretçiler ve sağlık çalışanı
Eğitim