TEMEL ELEKTRONĠK DERS NOTU A

MEHMET GÜÇYENER
TEMEL ELEKTRONİK DERS NOTLARI
TEMEL ELEKTRONĠK DERS NOTU
A. ELEKTRONĠKDE BĠLĠNMESĠ GEREKEN TEMEL KONULAR
a. AKIM
i. Akımın birimi amperdir.
ii. Akım “I” harfiyle sembolize edilir.
iii. Akımı ölçen ölçü aleti ampermetredir.
iv. Ampermetre devreye her zaman seri bağlanır.
v. Ampermetrenin iç direnci çok düĢüktür.
b. GERĠLĠM
i. Gerilim birimi voltur.
ii. Gerilim “V” ya da “U” harfiyle sembolize edilir
iii. Gerilimi ölçen ölçü aletinin ismi voltmetredir.
iv. Voltmetrenin iç direnci çok yüksektir.
v. Voltmetre devreye her zaman paralel bağlanır.
c. DĠRENÇ
i. Direncin birimi ohm dur.
ii. Direnç “R” harfiyle sembolize edilir.
iii. Direnci ölçen ölçü aletinin ismi ohmmetredir.
iv. Direncin devre
sembolü yanda görülen iki
Ģekildedir.
NOT: DĠRENÇ, GERĠLĠM VE AKIMI ÖLÇEBĠLEN ÇOK FONKSĠYONLU ÖLÇÜ
ALETĠNĠN ĠSMĠ MULTIMETRE YA DA AVOMETREDĠR.
B. Ölçü Aletlerine Ait Semboller ve Anlamları
a. Ampermetre: Doğru veya alternatif akım devrelerinde alıcının çektiği akımı
ölçen ölçü aleti olup devreye seri bağlanır. Ampermetreler (A) harfi ile
belirtilir.
b. Voltmetre: Doğru ve alternatif akım devresinin ya da devreye bağlı bir
alıcının uçlarındaki gerilim değerini ölçmeye yarayan ölçü aleti olup devreye
paralel bağlanır. Voltmetreler (V) harfi ile belirtilir.
c. Lcrmetre: Elektrik devrelerinde değiĢik amaçlar için kullanılan ve alıcı olarak
görev yapan direnç, bobin ve kondansatörün; direnç, endüktans ve
MG ©2015 KASIM
MEHMET GÜÇYENER
TEMEL ELEKTRONİK DERS NOTLARI
kapasiteölçen ölçü aletleridir. Lcrmetre ile doğru ölçüm yapabilmek için uygun
kademe seçimi yapılmalıdır.
d. Wattmetre: Doğru ve alternatif akım
devrelerinde alıcıların çektikleri elektriksel gücü ölçen
aletleridir. Wattmetreler akım ve gerilim bobinlerine sahip
olup akım bobini devreye seri, gerilim bobini devreye paralel bağlanır. Güç
hesaplamalarda (P) harfi ile ifade edilir.
e. Frekansmetre: Alternatif akım devrelerinde elektrik enerjisinin frekansını
ölçen aletlerdir. Frekansmetreler devreye paralel bağlanır ve (Hz) Ģeklinde
ifadefrekans endüktans ve kapasite ölçümü yapar. Bunların yanı sıra elektronik
elemanların sağlamlık kontrolü ve uç tespiti iĢlemleri yapabilen tümleĢik ölçü
aletleridir.
f. Osilaskop: Elektrik ve elektronik devrelerinde akım ve gerilimin değeri,
frekans ve faz farkı ölçümlerini dijital veya analog ekranda grafiksel olarak
gösteren aletlerdir.
g. Elektrik Sayacı: Elektrik devrelerinde alıcıların harcadığı elektrik enerjisini,
yani harcanan güç ile zaman çarpımını ölçen ölçü aletleridir. sayaçlarda akım
ve gerilim bobini olmak üzere iki bobin bulunur. Akım bobini devreye seri,
gerilim bobine devreye paralel bağlanır.
MG ©2015 KASIM
MEHMET GÜÇYENER
TEMEL ELEKTRONİK DERS NOTLARI
h. Multimetre: Elektrik veya elektronik devrelerinde akım, gerilim, direnç,
frekans endüktans ve kapasite ölçümü yapar. Bunların yanı sıra elektronik
elemanların sağlamlık kontrolü ve uç tespiti iĢlemleri yapabilen tümleĢik ölçü
aletleridir.
DOĞRU AKIM VE ALTERNATĠF AKIM
Doğru Akım: Zamanla yönü ve Ģiddeti hiçbir Ģekilde değiĢmeyen akımdır. Pillerden
bataryalardan bisiklet dinamolarından elde ettiğimiz akımdır.
Alternatif Akım: Zamanla yönü ve Ģiddeti periyodik olarak değiĢen akımdır. ġehir
Ģebekesinden elde ettiğimiz akım Alternatif akımdır. Türkiye’de Ģehir Ģebekesi 220 volt ve 50
Hz dir. Sanayi elektriği ise 380 Volt ve yine 50 Hz dir.
Elektrik Devrelerinde Kullanılan Elemanlar
1. Besleme
Herhangi bir enerjiyi (kimyasal, mekanik, ısı, ıĢık), elektrik enerjisine dönüĢtüren devre
elemanına üreteç veya kaynak denir. Kısaca elektrik enerjisi üreten devre elemanıdır. AĢağıda
çeĢitli üreteçlere ait semboller verilmiĢtir.
2. Direnç
Dirençler, üzerlerinden geçen akıma zorluk gösteren devre elemanlarıdır. Devre
uygulamalarında dirençler, akım sınırlayıcı, gerilim düĢürücü, devre yükü, akım ayarlayıcısı
olarak kullanılır. Hemen hemen her elektrik-elektronik devresinde direnç kullanılmaktadır.
MG ©2015 KASIM
MEHMET GÜÇYENER
TEMEL ELEKTRONİK DERS NOTLARI
3. Anahtar
Ġstenildiği zaman elektrik akımının geçiĢini sağlayan, istenildiği zaman akımın geçiĢini
durduran devre elemanıdır. Devreyi açıp kapatmaya yarar.
Buton ile anahtar arasındaki fark ise; butona basıldığında konum değiĢtiren (elektrik akımının
geçiĢine izin veren), bırakıldığında tekrar eski konumuna dönen (elektrik akımının geçiĢine
izin vermeyen) devre elemanı olup, buna liht de denir. Anahtar ise tekrar konum
değiştirmez yani ilk konumunu muhafaza eder.
4. İletken
Elektrik devre elemanlarının birbirine bağlantısının yapıldığı ve elektrik akımını ileten metal
tellere(bakır, alüminyum vb.) iletken veya kablo denir.
Not: ĠLETKENĠN DĠRENCĠ BOYU ĠLE DOĞRU ĠLETKEN KESĠTĠ ĠLE TERS
ORANTILIDIR. YANĠ ĠLETKENĠN BOYU UZADIKÇA DĠRENCĠ ARTAR KALINLIĞI
ARTTIKÇADA DĠRENCĠ AZALIR.
5. Sigorta
Devreyi normal çalıĢma akımının üzerindeki daha büyük akımlara karĢı koruyan bir devre
elemanıdır. Devrenin güvenliği için kullanılır.
MG ©2015 KASIM
MEHMET GÜÇYENER
TEMEL ELEKTRONİK DERS NOTLARI
DEVRE ÇEŞİTLERİ
1. Açık Devre
Eğer bir devrede anahtar açık olduğu için ya da akım yolunda bir kopukluk olduğu için
üreteçten almaca enerji aktarılamıyorsa bu devrelere açık devre denir. Alıcı çalıĢmaz.
Açık devrenin oluşması için gerekli koşullar:
 Anahtarın açık olması,
 Sigortanın devreyi açmıĢ olması,
 Ġletkenlerde kopukluk olması,
 Alıcının arızalı olması,
 Ek yerlerinde veya elemanların bağlantısında temassızlık olması.
2. Kapalı Devre
Bir elektrik devresinde anahtar kapalı, iletkenler sağlam ve üreteçteki enerji alıcıya ulaĢıyorsa
bu tür devreye kapalı devre denir. Alıcı çalıĢır.
3. Kısa Devre
Anahtar kapalı olmasına rağmen herhangi bir nedenle elektrik akımı, alıcıya gitmeden
devresini daha kısa yoldan veya direnci yok denecek kadar az olan yoldan tamamlıyorsa, bu
Ģekildeki devrelere kısa devre denir. Alıcı çalıĢmaz.
MG ©2015 KASIM
MEHMET GÜÇYENER
TEMEL ELEKTRONİK DERS NOTLARI
ÜSTEL FONKSİYONLAR
MG ©2015 KASIM
MEHMET GÜÇYENER
MG ©2015 KASIM
TEMEL ELEKTRONİK DERS NOTLARI
MEHMET GÜÇYENER
MG ©2015 KASIM
TEMEL ELEKTRONİK DERS NOTLARI