B irin ci B a sa mak ta A k ılcı R eçete Ya zım ı - SAGEM E
advertisement
Birinci Basamakta Akılcı Reçete Yazımı Birinci Basamakta Akýlcý Reçete Yazýmý Birinci Basamakta Akýlcý Reçete Yazýmý Araþtýrma Serisi :7 :7 Araþtýrma Serisi ANKARA 2011 Telif Hakkı Sahibi: © Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, 2011 Tüm hakları Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğüne aittir. Kaynak gösterilmeksizin alıntı yapılamaz. Alıntı yapıldığında kaynak gösterimi; “editör/yazar adları, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Sağlık Bakanlığı, basım yeri, basım yılı” belirtilmesi şeklinde olmalıdır. 5846 Sayılı Yasa gereği Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğünün onayı olmaksızın tamamen veya kısmen çoğaltılamaz. Copyright Owned By: Hygiene Center Presidency School of Public Health. No citations shall be allowed without the source of reference. In case of citing, the source of reference shall be indicated as: “editor/author names, School of Public Health, Refik Saydam Hygiene Center Presidency, Ministry of Health of Turkey, publishing place, publishing date”. Neither full nor partial reproduction shall be allowed without the written permission of the School of Public Health as ordered by the Law Numbered 5846. ISBN: 978-975-590-400-9 Sağlık Bakanlığı Yayın No: 854 HMM Yayın No: HMM-2011-36 Baskı: Yorum Basın Yayın Sanayii Ltd.Şt. İvedik Organize Sanayi Bölgesi Matbaacılar Sitesi 35. Cadde No: 36 - 38 06370 Yenimahalle /ANKARA Tel: 0 (312) 395 21 12 (pbx) • Faks: 0 (312) 394 11 09 e-mail: [email protected] web: www.yorummatbaa.com EDİTÖR HIFZISSIHHA MEKTEBÝ MÜDÜRLÜÐÜ OF PUBLIC HEALTH Prof. Dr.SCHOOL Recep AKDAĞ YAZARLAR Dr. Salih MOLLAHALİLOĞLU Dr. Ali ALKAN Dr. Şenay ÖZGÜLCÜ Dr. Hasan Gökhun ÖNCÜL Prof. Dr. Zafer GÜNEY GÖZDEN GEÇİRENLER Prof. Dr. Ahmet AKICI Dr. Hakkı GÜRSÖZ DANIŞMA KURULU Prof. Dr. Nihat TOSUN Prof. Dr. Necdet ÜNÜVAR Prof. Dr. Sabahattin AYDIN Dr. Yasin ERKOÇ Doç. Dr. Turan BUZGAN Dr. Ekrem ATBAKAN Dr. Saim KERMAN YAYIN KURULU Uzm. Dr. Banu AYAR Dr. Ayşegül GENÇOĞLU Zeki KADI Hakan Oğuz ARI Cem SEÇKİN Ayhan ÇETİN TÜRKÇE REDAKSİYON Hüseyin GÜÇ KAPAK TASARIMI Hüseyin KOCAKULAK V Ön Söz Sağlık Bakanlığı olarak görevimiz; sağlık hizmetlerinin ülkemizin her köşesinde, toplumun bütün kesimleri için erişilebilir, etkili, verimli, nitelikli ve sürdürülebilir olmasını sağlamaktır. Bu amaçla 2003 yılından beri yürütülen “Sağlıkta Dönüşüm Programı” çerçevesinde atılan adımlar sayesinde, ülkemizde sağlık sektöründe önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, bir insanlık hakkı olarak sağlık ve sağlığa erişmekte eşitlik ilkesinden hareketle, ilaca erişebilirliğin uzun vadeli ilaç politikalarının ayrılmaz bir parçası olarak görülmesi gerektiği sonucuna varmıştır. Daha geniş bir çerçeveden bakıldığında bu konu; tüm sağlık politikasının bir parçası, daha da genişletildiğinde bir ülkenin ekonomik ve sosyal politikalarının bir bileşeni olarak değerlendirilmiştir. Akılcı olmayan ilaç kullanımı; bütün dünyada, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde en temel sağlık sorunlarından biridir ve tedavisi güç bir alışkanlıktır. Yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı çeşitli boyutlarda sorunlara neden olmaktadır. Bunlardan bazısı gereksiz ve yanlış tüketime bağlı sorunlardır ki bunların içinde en önemlisi antibiyotiklere direnç gelişimidir. Bir diğer boyut, ekonomik sorunlardır; yüksek ilaç harcamaları sosyal güvenlik kurumlarına ağır bir yük getirmekte, geri ödemede ciddi ödeme sorunlarına yol açmaktadır. Akılcı ilaç kullanımın yaygınlaştırılmasının ülkemizin var olan sağlık sorunlarının çözümüne çok önemli katkılar sağlayacağı açıktır. Akılcı ilaç kullanımı konusunda kilit role sahip olan hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusundaki performanslarının bilinmesi çok önemlidir. Bu kapsamda yapılmış önemli çalışmalardan biri olan, Türkiye’de hekimlerin akılcı ilaç kullanım durumunun ortaya konduğu bu ön araştırmada emeği geçenleri kutlar, araştırmanın ilgililere gelecekte yapılacak olan çalışmalarda yeterli faydayı sağlamasını dilerim. Prof. Dr. Recep AKDAĞ Sağlık Bakanı VII Sunuş İlaç, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “fizyolojik sistemleri veya patolojik durumları, alanın yararı için değiştirmek veya incelemek amacıyla kullanılan veya kullanılması öngörülen bir madde ya da ürün” olarak tanımlanmaktadır. İlaçla ilgili göz önünde tutulması gereken temel yaklaşım; gerektiği zaman, gereken nitelikte, gerektiği kadar ve gerektiği biçimde kullanılmasıdır. Bu anlamda ilacın sağlık hizmetlerinde vazgeçilmez bir önemi olmakla birlikte, aynı zamanda sağlık sorunları içerisinde de büyük bir yeri bulunmaktadır. İlaçları iki tarafı keskin bir bıçak olarak algılamak mümkündür. Yanlış kullanıldığında yaşama son verebilirken, doğru kullanıldığında insan sağlığını ve yaşamını tehdit eden olumsuzluklara son verebilmektedir. İlaçlar; uygun seçim, uygun doz, yeterli sürede kullanıldığında insan ve toplum sağlığının sürdürülebilmesi ve geliştirilebilmesi için vazgeçilmezdir. İlacı diğer metalardan ayıran önemli özelliklerden biri, genel olarak kararın ve seçimin tüketicinin kendisine bağlı olmamasıdır. Sağlık hizmetlerinin genel işleyişi içerisinde hekimin ilaç kullanımında belirleyici bir rolü vardır. Bu nedenle hekimlerin yazdıkları reçetelerin değerlendirilmesi ve bu konudaki sorunların saptanması gerekmektedir. İlgililere akılcı ilaç kullanımının boyutları konusunda önemli katkılar sunan bu çalışmada emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarıma ve katkıda bulunan herkese en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Dr. Salih MOLLAHALİLOĞLU Hıfzıssıhha Mektebi Müdürü IX Teşekkür Bu araştırmanın yapılmasındaki teşvikleri ve yayımlanmasına katkılarından dolayı; Sağlık Bakanı Sayın Prof. Dr. Recep AKDAĞ, Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Nihat TOSUN, Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Dr. Yasin ERKOÇ, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanı Doç. Dr. Mustafa ERTEK, Proje Yönetimi Destek Birimi Direktörü A. Celalettin TARHAN ve Bakan Danışmanı Dr. Hakkı GÜRSÖZ’e; İdari ve Mali İşler Daire Başkanı Dr. Ünal HÜLÜR ve İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı çalışanları Mervan RAHMANALI, Hilal İNCE ve M. Burak CEYHAN’a; Hıfzıssıhha Mektebi Müdürü Dr. Salih MOLLAHALİLOĞLU, Müdür Yardımcısı Dr. Hasan Gökhun ÖNCÜL ve Mektep Genel Sekreteri Uzm. Dr. Banu AYAR’a; Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü çalışanları Dr. Ali ALKAN, Dr. Şenay ÖZGÜLCÜ, Dr. Ayşegül GENÇOĞLU, Fatih KARAKAŞ, Hüseyin KOCAKULAK, Hüseyin GÜÇ, A. Arzu ÇAKIR, Işıl ACEHAN, Süha BARLAS, Umut Emre SERT, Eda GÜNEŞ ve Duygu CEYHAN’a; Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer GÜNEY’e Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet AKICI ve Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Başak DÖNERTAŞ’a ve çalışmada emeği geçen herkese teşekkür eder, başarılı çalışmalarının devamını dileriz. Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü XI İçindekiler 1. Yönetici Özeti..........................................................................................1 2. Giriş ve Amaç...........................................................................................5 3. Gereç ve Yöntem......................................................................................9 4. Bulgular..................................................................................................11 5. Genel Tespitler.......................................................................................83 6. Kısıtlılıklar ve Öneriler..........................................................................87 7. Kaynaklar...............................................................................................89 XIII Raporda Kullanılan Kısaltmalar AHBS: Aile hekimliği bilgi sistemi AİK: Akılcı ilaç kullanımı AJ: Analjezik AOM: Akut otitis media AS: Akut rinosinüzit ATF: Akut tonsillofarenjit DM: Diabetes mellitus EP: Enjekte edilebilen preparat HT: Hipertansiyon OA: Osteoartrit RBDİKS: Reçete başına düşen ilaç kalem sayısı RBDİKuS: Reçete başına düşen ilaç kutu sayısı RBDTM: Reçete başına düşen tedavi maliyeti RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem sayısı RİKuS: Reçetelerdeki ilaç kutu sayısı RM: Reçete maliyeti RU +: Rehberlere uygun ilaç RU - : Rehberlere uygun olmayan ilaç %Tİİ: Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi TRİO: Toplam Reçete İçerisindeki Oranı XV Tabloların Dizini Tablo 1. Çalışmaya Dâhil Edilen Reçetelerin İllere ve Aylara Göre Dağılımı..................10 Tablo 2. Çalışmaya Dâhil Edilen Tüm Reçete Verilerinin Genel Değerlendirmesi..........11 Tablo 3. Hastaların Cinsiyete Göre Dağılımı....................................................................11 Tablo 4. Reçeteleri Yazan Hekimlerin İllere Göre Dağılımının, İlgili İlde 2008 Yılında Görev Yapan Hekim Sayılarına Göre Karşılaştırması..........................................12 Tablo 5. İncelenen Reçetelerde En Sık Rastlanan 50 Tanının Sayı ve Yüzde Olarak Dağılımları ...................................................................................................... 13-14 Tablo 6. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların ATC 1 Kodları Dağılımının Toplam Kutu Sayısına Göre Sıralaması.........................................................15 Tablo 7. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların ATC 1 Kodları Dağılımının Toplam Maliyete Göre Sıralaması.................................................................15 Tablo 8. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların ATC 5 Kodları Dağılımının Toplam Kutu Sayısına Göre Sıralaması (İlk 10 Etken Madde).....................16 Tablo 9. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların ATC 5 Kodları Dağılımının Toplam Maliyete Göre Sıralaması (İlk 10 Etken Madde).............................17 Tablo 10. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların Ticari İsimlerine Göre Dağılımının Toplam Kutu Sayısına Göre Sıralaması (İlk 10 İlaç)............................18 Tablo 11. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların Ticari İsimlerine Göre Dağılımının Toplam Maliyete Göre Sıralaması (İlk 10 İlaç)....................................19 Tablo 12. Tüm İlaçların ATC 1 Kodlarına Göre İl Bazlı Toplam Kutu Sayısı Dağılımı...20 Tablo 13. Bartın İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete Göre Dağılımı....................................................................................................................21 Tablo 14. Bayburt İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete Göre Dağılımı....................................................................................................................22 Tablo 15. Denizli İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete Göre Dağılımı....................................................................................................................23 Tablo 16. Eskişehir İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete Göre Dağılımı....................................................................................................................24 Tablo 17. Gümüşhane İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete Göre Dağılımı.....................................................................................................25 Tablo 18. Karabük İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete Göre Dağılımı....................................................................................................................26 Tablo 19. Bartın İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına Göre Dağılımı....................................................................................................................27 Tablo 20. Bayburt İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına Göre Dağılımı....................................................................................................................28 XVI Tablo 21. Denizli İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına Göre Dağılımı....................................................................................................................29 Tablo 22. Eskişehir İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına Göre Dağılımı....................................................................................................................30 Tablo 23. Gümüşhane İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına Göre Dağılımı......................................................................................................31 Tablo 24. Karabük İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına Göre Dağılımı....................................................................................................................32 Tablo 25. Reçetelerdeki Tüm İlaçlar İçerisinde Antibiyotik Kullanımına Ait Detaylar ..33 Tablo 26. Reçetelerdeki Tüm İlaçlar İçerisinde Analjezik Kullanımına Ait Detaylar......34 Tablo 27. Reçetelerdeki Tüm İlaçlar İçerisinde Enjekte Edilebilen Preparat Kullanımına Ait Detaylar...................................................................................................35 Tablo 28. Reçetelerde Tüm Yaş Grupları İçin Antihipertansif İlaç Kullanımına Ait Detaylar . .....................................................................................................................36 Tablo 29. 55 Yaş Altı Hastaların Reçetelerindeki Antihipertansif İlaç Kullanımına Ait Detaylar........................................................................................................................37 Tablo 30. 55 Yaş ve Üstü Hastaların Reçetelerindeki Antihipertansif İlaç Kullanımına Ait Detaylar...................................................................................................38 Tablo 31. Hipertansiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................................39 Tablo 32. 55 Yaş Altı Hastalarda Hipertansiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi.........................40 Tablo 33. 55 Yaş ve Üstü Hastalarda Hipertansiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi.........................41 Tablo 34. Reçetelerde Akut Tonsillofarenjit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının Detayları................................................................................................ 42-43 Tablo 35. Akut Tonsillofarenjit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................44 Tablo 36. Akut Tonsillofarenjit Tedavisinde Kullanılan Antibiyotiklerin Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi..........................................................44 Tablo 37. Akut Tonsillofarenjit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi..........................................................45 Tablo 38. Reçetelerde Akut Rinosinüzit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının Detayları ............................................................................................... 46-47 Tablo 39. Akut Rinosinüzit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................................48 Tablo 40. Akut Rinosinüzit Tedavisinde Kullanılan Antibiyotiklerin Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................48 Tablo 41. Akut Rinosinüzit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi..........................................................49 Tablo 42. Reçetelerde Akut Otitis Media Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının Detayları................................................................................................ 50-51 Tablo 43. Akut Otitis Media Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................52 Tablo 44. Akut Otitis Media Tedavisinde Kullanılan Antibiyotiklerin Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi..........................................................52 XVII Tablo 45. Akut Otitis Media Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi..........................................................53 Tablo 46. Reçetelerde Anksiyete Bozukluğu Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının Detayları......................................................................................................54 Tablo 47. Anksiyete Bozukluğu Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................55 Tablo 48. Anksiyete Bozukluğu Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi..........................................................56 Tablo 49. Reçetelerde Tüm Yaş Grupları İçin Sistit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımına Ait Detaylar . .......................................................................................... 57-58 Tablo 50. 18 Yaş Altı Hastalarda Sistit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımına Ait Detaylar . .....................................................................................................................59 Tablo 51. 18 Yaş ve Üstü Hastalarda Sistit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımına Ait Detaylar............................................................................................. 60-61 Tablo 52. Sistit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................................62 Tablo 53. 18 Yaş Altı Hastalarda Sistit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi........................................63 Tablo 54. 18 Yaş ve Üstü Hastalarda Sistit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi........................................64 Tablo 55. Reçetelerde Antidiyabetik İlaç Kullanımının Detayları....................................65 Tablo 56. Diabetes Mellitus Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................66 Tablo 57. Diabetes Mellitus Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi..........................................................67 Tablo 58. Reçetelerde Osteoartrit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının Detayları... 68-69 Tablo 59. Osteoartrit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................................70 Tablo 60. Osteoartrit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi...........................................................................71 Tablo 61. Reçetelerde Dispepsi Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının Detayları............72 Tablo 62. Dispepsi Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi.............................................................................................73 Tablo 63. Dispepsi Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi...........................................................................74 Tablo 64. Reçetelerde Antidiyareik İlaç Kullanımının Detayları . ............................. 75-76 Tablo 65. Antidiyareik İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi...............................................................................................................77 Tablo 66. Antidiyareik İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi . ............................................................................................................78 Tablo 67. Araştırmada İncelenen 10 Endikasyon ve Bu Endikasyonlar İçin Reçete Başına Düşen Tedavi Maliyetlerinin Dağılımı . ....................................................79 Tablo 68. Araştırmada İncelenen 10 Endikasyonun Her Birinin Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluğunun Genel Değerlendirilmesi........................80 Tablo 69. Tedavisinde Antibiyotik Kullanılan 4 Endikasyonda Antibiyotiklerin Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi..........................................................81 XIX Şekillerin Dizini Şekil 1. Hastaların Yaş Gruplarının Cinsiyete Göre Dağılımı.................................... 12 Şekil 2. Hekimlerin Yaş Gruplarının Dağılımı........................................................... 12 1 Yönetici Özeti Aile hekimliğine geçildiği sırada hekimlerin temel performanslarından biri olan reçeteleme alışkanlıklarının incelenmesi, yeni dönemde sağlık hizmetlerinin geliştirilmesinde önemli ipuçları sunabilir. Bu çalışmada aile hekimliğine geçen 6 ilde seçilmiş bazı endikasyonlarda hekimlerin reçeteleme alışkanlıklarının ayrıntılı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Aile hekimliğine geçen Bartın, Bayburt, Denizli, Eskişehir, Gümüşhane ve Karabük illerinde 2008 yılında 10 ayrı endikasyonda (Hipertansiyon, Akut Tonsillofarenjit, Akut Rinosinüzit, Akut Otitis Media, Anksiyete Bozukluğu, Sistit, Diabetes Mellitus, Osteoartrit, Dispepsi ve Diyare) yazılmış olan toplam 7200 reçete rehberlere uygunluk açısından incelenmiştir. Tanısı yazılmış olan, ancak içerisinde ilaç bilgileri yer almayan reçeteler değerlendirilmeden çıkarıldıktan sonra, geriye kalan toplam 4942 reçetede yer alan 13825 kutu ilaç değerlendirmeye alınmıştır. Reçetelerin toplam maliyeti 172.940,50 TL’dir. Bu reçeteleri, toplam 407 hekim; 4850 hastaya (hastaların %40’ı erkek, %60’ı kadın) yazmıştır. Hastaların yaş ortalaması 43’tür. Hekim başına düşen ortalama reçete sayısı 12,14 olup, reçete başına ortalama 2,46 kalem ve 2,8 kutu ilaç düşmektedir. Reçete başına düşen ortalama ilaç maliyeti ise 35,00 TL’dir. Hekimlerin çoğunluğu (%58,9) 40 yaş altı grupta yer almaktadır. İncelenen reçetelerde en sık yer alan tanı esansiyel hipertansiyondur. ATC 1 kodlarına göre toplam kutu sayısına bakıldığında ise en fazla reçete edilen ilaçlar arasında ilk 5 sırada kas ve iskelet sistemi ilaçları (%18,5), gastrointestinal kanal ve metabolizma ilaçları (%18,33), solunum sistemi ilaçları (%15,78), kardiyovasküler sistem ilaçları (%12,36) ve sistemik antiinfektifler (%12,01) yer almaktadır. ATC 1 kodlarına göre ilaçların toplam maliyet sıralaması yapıldığında, en fazla ilaç maliyeti ortaya çıkartan ilk 5 ilaç grubunun sırasıyla; gastrointestinal kanal ve metabolizma ilaçları (%19,39), kardiyovasküler sistem ilaçları (%18,29), sistemik antiinfektifler (%15,49), kas ve iskelet sistemi ilaçları (%12,26) ve solunum sistemi ilaçları (%10,94) olduğu saptanmıştır. Ticari preparat isimlerine göre, toplam kutu sayısı sıralamasında ise ilk 3 sırayı Arveles® tablet, Majezik® film tablet ve Beloc Zok® kontrollü salınımlı film tablet almaktadır. Toplam maliyet sıralamasına bakıldığında da ilk 3 sırada Lansor® kapsül, Rebif® kullanıma hazır enjektör ve Arveles® film tablet yer almaktadır. 2 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Reçetelerin 1464 tanesine (%30) antibiyotik yazılmıştır. Antibiyotik yazılmış olan bu reçetelerde reçete başına düşen antibiyotik kalem sayısı ortalaması 1,08’dir. Bu reçetelerde toplam antibiyotik maliyeti 27.369,96 TL (toplam ilaç maliyetinin %15,8’i)’dir. Tüm reçetelerin 2066’sına (%41,80) analjezik yazılmıştır. Toplam analjezik maliyeti 16.956,35 TL (toplam ilaç maliyetinin %9,8’i)’dir. Tüm reçetelerin 298’ine (%6,03) enjekte edilebilen preparat yazılmıştır. Toplam enjekte edilebilen ilaç maliyeti 9.433,08 TL (toplam maliyetin %5,45’i)’dir. Araştırmada hipertansiyon tanılı 640 reçete (toplam reçetelerin %12,95’i) bulunmaktadır. Bu reçetelere toplam 1093 kutu antihipertansif ilaç yazılmıştır. Antihipertansif ilaç maliyeti 19.226,54 TL (toplam ilaç maliyetinin %11,1’i) olup, reçete başına düşen antihipertansif ilaç maliyeti 30,04 TL’dir. Hipertansiyon tedavisi için seçilen ilaçların kutu bazında %69,26’sı rehberlere uygun değildir. Hipertansiyon tanılı reçetelerde rehberlere uygun olmayan ilaçlar, bu endikasyonun toplam maliyetinin %79,78’ini oluşturmaktadır. Araştırmada akut tonsillofarenjit tanılı 691 reçete (toplam reçetelerin %13,98’i) bulunmaktadır. Bu reçetelere toplam 1777 kutu, akut tonsillofarenjit ilaçları yazılmıştır. Akut tonsillofarenjit ilaçlarının maliyeti 15.153,44 TL (toplam ilaç maliyetinin %8,76’sı) olup, reçete başına düşen akut tonsillofarenjit ilaç maliyeti 21,93 TL’dir. Akut tonsillofarenjit için seçilen ilaçların kutu bazında %86,44’ü rehberlere uygun değildir. Rehberlere uygun olmayan ilaçlar akut tonsillofarenjit reçetelerindeki toplam maliyetin %91,49’unu oluşturmaktadır. Akut tonsillofarenjit tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin kutu bazında %83,76’sı, maliyet bazında da %89,42’si rehberlere uygun değildir. Akut rinosinüzit tanılı 159 (toplam reçetelerin %3,22’si) reçete vardır. Bu reçetelere toplam 410 kutu rinosinüzit ilacı yazılmıştır. Akut rinosinüzit ilaç maliyeti 4.923,73 TL olup (toplam maliyetin %2,85’i), reçete başına düşen akut rinosinüzit ilaç maliyeti 30,97 TL’dir. Akut rinosinuzit için seçilen ilaçların kutu bazında %76,1’i rehberlere uygun değildir. Rehberlere uygun olmayan ilaçlar toplam maliyetin %68,7’sini oluşturmaktadır. Akut rinosinüzit tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin kutu bazında %43,28’i, maliyet bazında da %50,45’i rehberlere uygun değildir. Akut otitis media tanılı 31 reçete (toplam reçetelerin %0,63’ü) vardır. Bu reçetelere toplam 73 kutu otitis media ilaçları yazılmıştır. Akut otitis media ilaç maliyeti 960,08 TL olup (toplam maliyetin %0,56’sı) reçete başına düşen akut otitis media ilaç maliyeti 30,97 TL’dir. Akut otitis media tedavisi için seçilen ilaçların kutu bazında %64,38’i rehberlere uygun değildir. Rehberlere uygun olmayan ilaçlar toplam maliyetin %45,62’sini oluşturmaktadır. Akut otitis media tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin kutu bazında %30’u, maliyet bazında da %23,01’i rehberlere uygun değildir. Anksiyete tanılı 123 (toplam reçetelerin %2,49’u) reçete vardır. Bu reçetelerdeki toplam anksiyete tedavisi ilaçları kutu sayısı 150, ilaç maliyeti ise 2.116,17 YÖNETİCİ ÖZETİ 3 TL (toplam maliyetin %1,22’si)’dir. Reçete başına düşen anksiyete bozukluğu tedavisi ilaçları maliyeti 17,20 TL’dir. Anksiyete bozukluğu tedavisinde kullanılan ilaçların kutu bazında %36’sı, maliyet bazında ise %17,11’i rehberlere uygun değildir. Sistit tanılı 106 reçete (toplam reçetelerin %2,14’ü) vardır. Bu reçetelere toplam 160 kutu sistit ilacı yazılmıştır. Sistit ilaç maliyeti 2.098,37 TL (toplam maliyetin %1,21’i) olup reçete başına düşen sistit ilaç maliyeti 19,80 TL’dir. Sistit tedavisi için seçilen ilaçların kutu bazında %73,13’ü rehberlere uygun değildir. Rehberlere uygun olmayan ilaçlar, toplam sistit tedavi maliyetinin %77,25’ini oluşturmaktadır. Diabetes Mellitus tanılı 156 adet reçete (toplam reçetelerin %3,16’sı) vardır. Bu reçetelere toplam 344 kutu antidiyabetik ilaç yazılmıştır. Antidiyabetik ilaç maliyeti 6.346,40 TL (toplam maliyetin %3,67’si), reçete başına düşen antidiyabetik ilaç maliyeti 52,45 TL’dir. Diabetes mellitus tedavisi için seçilen ilaçların kutu bazında %27,62’si rehberlere uygun değildir. Rehberlere uygun olmayan ilaçların maliyeti, toplam maliyetin %53,77’sini oluşturmaktadır. Osteoartrit tanılı olan 455 reçeteye (toplam reçete sayısının %9,21’i) toplam 709 kutu osteoartrit tedavisi ilaç(lar)ı yazılmıştır. 455 adet osteoartrit reçetesine ise 687 kutu analjezik ilaç yazılmıştır. 24 adet reçeteye ise 56 kutu enjekte edilebilen analjezik ilaç yazılmıştır. Osteoartrit tedavisinde kullanılabilecek olan ilaçların toplam maliyeti 5.220,78 TL (toplam maliyetin %3,02’si)’dir. Reçete başına düşen osteoartrit tedavisi ilaçları maliyeti 11,47 TL, bu endikasyonda reçete başına düşen analjezik ilaç maliyeti ise 11,24 TL’dir. Osteoartrit tedavisinde kullanılan ilaçların kutu bazında %25,25’i, maliyet bazında ise %22,11’i rehberlere uygun değildir. Dispepsi tanılı olan 605 reçeteye (toplam reçete sayısının %12,24’ü) 859 kutu dispepsi ilacı yazılmıştır. Dispepsi ilaç maliyeti 13.028,94 TL (toplam maliyetin %7,53’ü)’dir. Reçete başına düşen dispepsi ilaç maliyeti 21,54 TL’dir. Dispepsi tedavisinde kullanılan ilaçların kutu bazında %41,79’u, maliyet bazında ise %19,67’si rehberlere uygun değildir. Diyare tanılı 37 reçete (toplam reçete sayısının %0,75’i) vardır. Bu reçetelere toplam 71 kutu antidiyareik ilaç yazılmıştır. Antidiyareik ilaç maliyeti 491,99 TL (toplam maliyetin %0,28’i) olup, reçete başına düşen antidiyareik ilaç maliyeti 13,30 TL’dir. Diyare tedavisi için seçilen ilaçların kutu bazında %92,96’sı rehberlere uygun değildir. Rehberlere uygun olmayan ilaçlar toplam maliyetin %96,71’ini oluşturmaktadır. Tüm endikasyonlar içerisinde reçete başına düşen ilaç maliyeti en yüksek olan endikasyon diabetes mellitustur. Bunu akut rinosinuzit ve otitis media izlemektedir. İlaç kullanımının yaygın olduğu ve ilaç harcamalarının sağlık harcamaları içerisindeki yerinin yüksek olduğu ülkemizde, aile hekimliği uygulamasına geçiş 4 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI ile birlikte ilaç kullanımının ekonomik boyutunun ve daha genel kapsamda akılcı ilaç kullanımının, gerekliliği bu çalışma ile net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlardan, ülkenin sağlık politikalarına yön verilirken de istifade edilebilecektir. Ülkemizde, klinik farmakoloji eğitiminin yaygınlaştırılması; akılcı ilaç kullanımı, farmakoekonomi gibi konularda eğitimli insan sayısının hızla artırılması gerekmektedir. Bu nedenle klinik farmakolojinin doktora ve yan dal uzmanlığı eğitiminin verilmesi, bu sorunun orta ve uzun vadede çözümüne önemli ölçüde katkı sunabilecektir. Sorunun kısa ve uzun vadeli çözümünde ise, başta elektronik ortamda uzaktan eğitim, hekimlerin reçete performansları konusunda pozitif geri bildirim faaliyetleri, tanı ve tedavi rehberlerinin geliştirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması, ilaç tüketiminde rolü olan tüm kamuoyunun akılcı ilaç kullanımı konusunda yeterince aydınlatılması faaliyetlerinin süratle hayata geçirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Eğitimli insan sayısının artması, sürdürülen tedavi hizmetinin kalitesini artıracağı gibi, ülke ekonomisine de doğrudan katkı sağlayacaktır. 2 Giriş ve Amaç Dünya üzerinde ilaçların yaklaşık %50’sinden fazlası akılcı olmayan şekilde reçete edilmekte veya satılmaktadır (1). Üstelik hastaların %50’si de ilaçları uygun olmayan şekilde kullanmaktadır. Dünya nüfusunun yaklaşık 1/3’ü temel ilaçlara ulaşabilme şansına sahip değildir (1). Temel ilaçlara ulaşamama ve ilaçların uygun olmayan dozlarda kullanılması ciddi mortalite ve morbidite nedenidir. Özellikle bu şekilde ilaç kullanımları; hipertansiyon, diyabet gibi hastalıklarda mortalite ve morbidite riskini önemli ölçüde artırmaktadır. Bu durum ilaca yapılan harcamaları da büyük ölçüde artırmaktadır. Bütün bu olumsuzlukların, hastaların gereksiz ilaç taleplerini belirgin olarak artırabileceğine ve hastaların sağlık sistemine olan inançlarını azaltabileceğine dikkat çekilmiştir (1-4). İlaçların akılcı olmayan şekilde kullanımından kaynaklı tüm bu sorunların önlenmesi, giderilmesi ya da en aza indirilebilmesi için, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler imkânları doğrultusunda sağlık politikalarını Akılcı İlaç Kullanımı (AİK) ilkeleriyle uyumlu hale getirme arayışına girmişlerdir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 1985 yılında Akılcı İlaç Kullanımı (AİK)’nı, hastaların klinik gereksinimlerine en uygun ilacı, bireysel ihtiyaçlarını karşılayan dozlarda, uygun bir sürede, kendileri ve toplum için en düşük maliyette alması olarak tanımlamıştır (5) . AİK’in hayata geçirilmesinde hastalardan hekimlere, sağlık otoritesinden ilaç sağlayıcılarına kadar tüm taraflara önemli sorumluluklar düşmektedir. Bu taraflar arasında şüphesiz hekimlerin rolü en belirleyici olandır. Bu nedenle başta hekimlerin AİK performansı olmak üzere, AİK ilkelerinin ne düzeyde hayata geçirildiğini gösteren standardize birtakım kriterler geliştirilmiştir. İlaç kullanımında AİK ilkelerine ne ölçüde uyulduğunun tespitini kolaylaştıran bu göstergelerden uluslararası en kabul göreni INRUD (International Network for the Rational Use of Drugs)’dur. INRUD’un AİK göstergeleri arasında: 6 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI A. Reçeteleme Göstergeleri • Hasta ziyareti başına düşen ilaç sayısı • Jenerik adıyla yazılan reçete yüzdesi • Antibiyotik yazılan hasta ziyareti yüzdesi • Enjekte edilebilen preparat yazılan ziyaret yüzdesi • Temel ilaç listesinden veya ulusal ilaç formülerinden yazılan ilaç sayısı B. Hasta Bakımı Göstergeleri • Ortalama konsültasyon zamanı • Ortalama kullanım süresi • Gerçekten kullanılan ilaçların yüzdesi • Uygun şekilde etiketlenen ilaçların yüzdesi • İlaçların uygun dozunu bilen hasta yüzdesi C. Tesis Göstergeleri • Temel ilaç listesinin veya formülerlerin hekimler tarafından bulunabilirliği • Klinik tedavi kılavuzlarının bulunabilirliği • Ulaşılabilir anahtar ilaçların yüzdesi D. Tamamlayıcı İlaç Kullanımı Göstergeleri • Ziyaret başına düşen ilaç maliyeti • Klinik tedavi kılavuzları ile uyumlu reçete yüzdesi yer almaktadır (3). AİK’in hayata geçirilmesi sırasında hekimlerin en büyük sorumluluğu ilaç seçimi ve tedavi sürecinin doğru yönetilmesi ile ilişkilidir. Tedavi sürecinin hekimin kontrolünde doğru yönetilebilmesi için genel kabul gören yaklaşım 6 basamaklı “rasyonel farmakoterapi” tedavi sürecinin hayata geçirilmesidir. AİK’in 6 basamağı şu şekilde tanımlanmıştır: 1. Hastanın sorun(lar)unu tanımlayın, 2. Tedavi hedeflerini belirleyin, 3. Uygun ilacı, kullanım süresini etkili ve güvenli ilaç alternatifleri arasından seçin, 4. İyi reçete yazın, 5. Hastaya uygun bilgiyi verin, 6. Tedavi sonucunu izleyin (4-7). Akılcı olmayan ilaç kullanımı eğitim, sosyokültürel ve ekonomik birçok soruna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır ve bu sorunun gelişmekte olan ülkelerde çözülmesi için çok daha ciddi çaba gerekmektedir. (5-8). Gelişmiş ülkelerin çoğunda, reçeteleme masraflarını ve yazılan reçetelerle ilgili geri bildirimleri hekimlere düzenli aralıklarla ileten veri tabanları bulunmaktadır. Böyle bir düzenlemenin tedavi masraflarını büyük ölçüde azaltacağı da açıktır (7-10). Teknolojinin gelişmesiyle beraber yeni tedavi ürünlerinin piyasaya çıkması, klinik pratiğin sıkı bir şekilde izlenmesini ve gerektiğinde ve mümkün olduğunda değiştirilebilmesini öngörmektedir. Klinik pratiğin değiştirilebilmesi için yönetim, düzenleme ve eğitim konularında farklı stratejilerin teşvik edilmesi gerekmektedir (8-13). Türkiye’de toplam sağlık harcamasının gayrisafi yurtiçi hâsılaya oranı %6,1’dir (TÜİK Verileri, 2008) (14). 1999 yılında kişi başına sağlık harcaması 79 TL (187 GİRİŞ VE AMAÇ 7 ABD$) iken, 2008 yılı kişi başı sağlık harcaması 812 TL (624 ABD$) olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında Toplam Sağlık Harcamasının %73’ü kamu tarafından, %27’si ise özel sektör tarafından gerçekleştirilmiştir. Hekimlerin akılcı olmayan reçeteleme alışkanlıklarının iyileştirilmesinde tedavi rehberlerinin önemi büyüktür. Bu tür rehberlerin oluşturulması ve güncel tutulması AİK ilkelerinin yaygınlaştırılmasında önerilen bir durumdur (1,2,5). Ülkemizde yaklaşık 10 yıldan bu yana Sağlık Bakanlığının himayesinde, Hıfzıssıhha Mektebinin koordinasyonunda çok sayıda uzmanın katkısı ile Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri oluşturulmuş ve hekimlerin kullanımına sunulmuştur (15). Bu çalışmanın amacı aile hekimlerinin belirlenen endikasyonlarda yazmış olduğu reçetelerin Tanı ve Tedavi Rehberlerine uygunluk ve maliyet açısından değerlendirilmesidir. 3 Gereç ve Yöntem Bu çalışmada Aile Hekimliği Bilgi Sistemi (AHBS) aracılığı ile elektronik veri tabanına girilen, 2008 yılının tüm aylarına ait veriler kullanılmıştır. Bir ilde her bir ay için 100’er reçete olmak üzere, toplam 1200 reçete toplanması hedeflenmiştir. Araştırmaya dâhil edilen 6 il (Eskişehir, Denizli, Gümüşhane, Bayburt, Bartın ve Karabük) için 7200 reçeteden oluşturulmuş bir örneklem elektronik randomizasyon yöntemi ile seçilmiştir. Örneklem incelendiğinde, 2258 reçetede tanı yazılmasına rağmen, bu reçetelerde ilaç yazılmadığı belirlenmiştir. Bu durumun ilk dönemlerde hekimlerin elektronik kayıt girme zorunluluğu bulunmamasından ve yaşanan çeşitli kayıt güçlüklerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bahsedilen nedenlerden ötürü 4942 reçete değerlendirmeye alınmıştır (Tablo 1). Araştırmada genel reçete değerlendirmesi amacıyla 4942 reçete verisi kullanılmıştır. Reçete içeriklerinin ayrıntılı incelemesi için ise belirlenen 10 ayrı endikasyon verisi kullanılmıştır. Bu 10 endikasyon belirlenirken, AHBS ham veri tabanındaki tüm ICD 10 kodları sıklık sırasına göre dizilmiştir. Bu sıralamada en sık karşılaşılan tanılar arasından tedavisi net kriterlerle değerlendirilebilen 10 hastalık [Akut Tonsillofarenjit (ATF), Akut Rinosinüzit (AS), Akut Otitis Media (AOM), Sistit, Diyare, Anksiyete Bozukluğu, Hipertansiyon (HT), Diabetes Mellitus (DM), Osteoartrit (OA) ve Dispepsi], endikasyon temelinde ayrıntılı reçete değerlendirmesine alınmıştır. 10 endikasyona ait verilerin 4942 reçete içerisinden süzülebilmesi için “endikasyon sözlüğü” geliştirilmiştir. Bir hastalığın birden fazla ICD10 kodu bulunması hâlinde o hastalığın ilgili tüm ICD10 kodları dikkate alınmıştır. Ayrıntılı reçete değerlendirmesine alınan 10 endikasyonun tedavisinde kullanılan ilaçların akılcılığının sorgulanması için bu endikasyonların tedavisinde kullanılan/kullanılabilen ilaç listeleri, güncel tedavi kılavuzları esas alınarak oluşturulmuştur. AHBS verilerinin oluşturulan bu ilaç listeleri aracılığı ile kolay değerlendirilmesi için elektronik ortamda “tedavi sözlüğü” geliştirilmiştir. Tedavi sözlüğü hazırlarken elektronik ilaç sözlüğündeki ATC kod ve fiyat bilgilerinin çalışmamıza uygun olmadığı fark edildiği için; tüm elektronik ilaç sözlüğünü tarayarak her ilaç için doğru ATC kodunu, fiyatını, içerik sayısını gösteren bir elektronik ilaç sözlüğü hazırlanmıştır. Ayrıca tüm ilaçlar içerisindeki antibiyotikler, analjezikler ve enjekte edilebilen preparatlar (EP) belirlenip kodlanmıştır. 10 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Reçetelerde birden fazla tanı olması hâlinde seçilen 10 endikasyonun hangilerini ilgilendiriyorsa o endikasyonlar için reçeteler ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Örneğin, HT ve AS tanılarından oluşan bir reçete iki ayrı tanı için de ayrı ayrı değerlendirilmiştir. 4942 reçeteyi içeren araştırmanın genel maliyet değerlendirmesinde; Reçete Başına Düşen Tedavi Maliyeti (RBDTM) hesaplanmıştır. Endikasyona yönelik ayrıntılı incelemelerde ise [çoklu tanılı veya endikasyonla ilgili olmayan ilaç (tanı belirtilmemiş hâlde) yazılı olabilen reçetelerde] sadece o endikasyona ait ilaçların maliyetlerini içeren RBDTM’ler hesaplanmıştır. Ayrıntılı reçete değerlendirilmesinde “ilaç bilgi çeşitliliği” de değerlendirilmiştir. Hekimler ilaç reçete ederken ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb. bilgilerini dikkate almaktadırlar. Dolayısıyla aynı jenerikte olsa bile sayılan bu özelliklerine göre bir ilacın birden çok barkodu bulunabilmektedir. İlaç seçerken bu çeşitliliğin sınırları, hekimlerin ilgili endikasyonda bilmesi gereken bilgi yükünü yansıtması bakımından önemlidir. Bu araştırmada incelenen her bir endikasyon için birinci basamakta görev yapan hekimlerin endikasyon başına düşen “ilaç bilgi çeşitliliği” bu şekilde ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Tanımlayıcı retrospektif olan bu çalışmada “endikasyon sözlüğü”, “tedavi sözlüğü” hazırlanmasında ve AHBS’den süzülen verilerin değerlendirilmesinde Microsoft Excel for Windows 2007 programı kullanılmıştır. Tablo 1. Çalışmaya Dâhil Edilen Reçetelerin İllere ve Aylara Göre Dağılımı Çalışmada yer alan toplam 4942 reçete, en fazla (1073 reçete) Eskişehir ilinden, en az ise (521 reçete) Bayburt ilinden seçilmiştir. Yukarıda bahsedilen gerekçe nedeni ile bazı illerin bazı aylarına ait reçete sayısı hedeflenen sayıdan farklılık gösterebilmektedir (Tablo 1). 4 4.Bulgular Bulgular Tablo 2: Çalşmaya dahil edilen tüm reçete verilerinin genel değerlendirmesi. 4.Bulgular Reçetelerde incelenen parametreler Değer 4.942 Toplam Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, Tablo 2: Çalşmaya dahil edilen tüm reçete verilerinin genel değerlendirmesi. yitilik, Doğrultusunda Farkl İsimleTüm Yazlmş İlaç Says Tablovb.) 2. Çalışmaya Dâhil Edilen Reçete Verilerinin 1.954 Genel Değerlendirmesi 12.157 Değer Reçetelerdeki ToplamReçetelerde Kalem Says incelenen parametreler 13.825 4.942 Reçetelerdeki Toplam Toplam Reçete Says Kutu Says 172.940,50 Reçetelerin Toplam Maliyeti Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi(TL) Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.)Yazan Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş İlaç Says Reçeteleri Hekim Says 1.954 407 Reçetelerdeki Toplam Kalem Says Reçetelerin Yazldğ Hasta Says 12.157 4.850 13.825 7.560 ReçetelerdekiToplam ToplamTan KutuSays Says Reçetelerdeki 172.940,50 289 Reçetelerin Yer Toplam (TL) Kodu Says Reçetelerde AlanMaliyeti Farkl ICD10 407 12,14 Reçeteleri Yazan Says Örneklemde HekimHekim Başna Düşen ORTALAMA Reçete Says Reçetelerin Yazldğ Says Kalem İlaç Says Reçete Başna Düşen Hasta ORTALAMA 4.850 2,46 Reçetelerdeki ToplamORTALAMA Tan Says İlaç Kutu Says Reçete Başna Düşen Reçetelerde Yer Alan ORTALAMA Farkl ICD10 İlaç Kodu Says (TL) Reçete Başna Düşen Maliyeti Örneklemde Hekim Başna Düşen ORTALAMA Reçete Says 7.560 2,80 289 35,00 12,14 2,46 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Kalem İlaç Says Yaplan farkl ilde İlaç toplam 407 hekimin, 4850 hastaya yazmş Reçete çalşmada Başna Düşen6 ORTALAMA Kutu Says 2,80olduğu Reçete4942 Başnaadet Düşen ORTALAMA İlaç Maliyeti (TL) 35,00 7560 toplam reçete değerlendirmeye alnmştr. Bu reçetelerde toplam adet tan saptanmştr. Hekim başna ortalama 12,14 reçete düşmektedir. RBDİKS Yapılan çalışmada 6 farklı ilde toplam 407 hekimin, 4850 hastaya yazmış ol- 2.46 RBDİKuS 62,80’dir. RBDTM TL olup4850 toplam reçete maliyeti ise Yaplan çalşmada farkl ilde toplam 35,0 407 hekimin, hastaya yazmş olduğu duğuvetoplam 4942 adet reçete değerlendirmeye alınmıştır. Bu reçetelerde toplam 172.940,50 TL’dir (Tablo 2).değerlendirmeye 7560 adet tanı saptanmıştır. Hekim başınaalnmştr. ortalamaBu 12,14 reçete düşmektedir. toplam 4942 adet reçete reçetelerde toplam 7560 RBDİKS 2.46 ve RBDİKuS RBDTM12,14 35,0 TL olupdüşmektedir. toplam reçete maliadet tan saptanmştr. Hekim 2,80’dir. başna ortalama reçete RBDİKS yeti ise 172.940,50 TL’dir (Tablo 2). 2.46 ve RBDİKuS 2,80’dir. RBDTM 35,0 TL olup toplam reçete maliyeti ise Tablo 3: Hastalarn cinsiyete 172.940,50 TL’dir (Tablo 2). göre dağlm. Tablo 3. Hastaların Cinsiyete Göre Dağılımı Hasta Cinsiyeti Erkek Erkek n % 1945 40 2905 60 Toplam Toplam Hasta Cinsiyeti 4850 n 100 % Erkek 1945 40 Tablo 3: Hastalarn cinsiyete göre dağlm. Kadn Kadın Çalışmaya dahil edilen toplam 4942 reçetenin 2905 yazıldığı hastaların % 60’ı kaKadn Çalşmaya dahil edilen toplam 4942 reçetenin yazldğ hastalarn60% 60’ kadn, % dın, % 40’ı ise erkektir (Tablo 3). Hastaların yaş ortalaması 42,99’dur. Toplam 4850 100 40’ ise erkektir (Tablo 3). Hastalarn yaş ortalamas 42,99’dur. Çalşmaya dahil edilen toplam 4942 reçetenin yazldğ hastalarn % 60’ kadn, % 12 12 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Şekil 1. Hastaların Yaş Gruplarının Cinsiyete Göre Dağılımı Genel olarak her iki cinsiyette de hastaların büyük bölümü 40-79 yaşları arasındadır. Bunu izleyen ikinci kümelenme yaş aralığı ise 1-9 yaş arasındadır (Şekil 1). Şekil 2. Hekimlerin Yaş Gruplarının Dağılımı Çalışmaya dâhil edilen reçeteleri yazdığı saptanan toplam 407 hekimin yaş dağılımı incelendiğinde hekimlerin %30’unun 35-39 yaş, %26,2’sinin 40-44 yaşları arasında, %22,4’ünün ise 30-34 yaşları arasında olduğu belirlenmiştir. Diğer bir deyişle hekimlerin yaklaşık olarak %78,6’sı 30-44 yaşları arasında yani orta yaş grubundadır (Şekil 2). Hekimlerin yaş ortalaması ise 38,17’dir. Tablo 4: Reçeteleri yazan hekimlerin illere göre dağlmnn, ilgili ilde 2008 ylnda Tablo 4. Reçeteleri Yazan Hekimlerin İllere Göre Dağılımının, İlgili İlde 2008 görev yapan hekim saylarna göre karşlaştrmas. Yılında Görev Yapan Hekim Sayılarına Göre Karşılaştırması Örneklemdeki hekim saylar Bartn Bayburt Denizli Eskişehir Gümüşhane 37 17 99 182 36 68 25 296 237 44 Genel Toplam % % 36 407 54,20 81 751 100,00 Karabük İllerin 2008 yl hekim saylar Bartn’da aile hekimlerinin % 54.4’ü, Bayburt’ta % 68’i, Denizli’de %33.4’ü, Eskişehir’de %76,8’i, Gümüşhane’de %81.8’i, Karabük’te ise %44.4’ü çalşmaya dahil Bayburt Denizli 37 17 99 182 36 36 407 68 25 296 237 44 81 751 Örneklemdeki hekim saylar BULGULAR Eskişehir Gümüşhane Karabük Genel Bartn % Toplam 54,20 13 İllerin 2008 yl hekim 100,00 Bartın’da aile hekimlerinin % 54,4’ü, Bayburt’ta % 68’i, Denizli’de %33,4’ü, Eskişehir’de %76,8’i, Gümüşhane’de %81,8’i, Karabük’te ise %44,4’ü çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışmaya dâhil edilen 6 ilde reçetesi incelenen aile hekimlerinin Bartn’da aile hekimlerinin 54.4’ü, Bayburt’ta % 68’i, Denizli’de bu illerde çalışan toplam aile % hekimlerine oranı ise %54,2’dir. Dolayısıyla%33.4’ü, çalışma sonuçlarının, araştırmanın yapıldığı %81.8’i, illerde çalışan aile ise hekimlerinin reçete yazma Eskişehir’de %76,8’i, Gümüşhane’de Karabük’te %44.4’ü çalşmaya dahil alışkanlıklarını temsil ettiğini söylemek mümkündür (Tablo 4). saylar Tablo 5: İncelenen reçetelerde en sk rastlanan 50 tannn say ve yüzde olarak Tablo 5. İncelenen Reçetelerde En Sık Rastlanan 50 Tanının Sayı ve Yüzde Oladağlmlar. rak Dağılımları No n %* 1 Esansiyel (primer) hipertansiyon Tanlar 702 9,29 2 Artroz 542 7,17 3 Akut farenjit 494 6,53 4 Akut tonsillit 318 4,21 5 Gastro-özofajial reflü hastalğ 249 3,29 6 Dermatit, diğer 228 3,02 7 Akut sinüzit 208 2,75 8 Akut nazofarenjit [nezle] 186 2,46 9 Akut bronşit 177 2,34 174 2,30 10 Anksiyete bozukluklar, diğer 11 Peptik ülser, yeri tanmlanmamş 167 2,21 12 Ağr, başka yerde snflanmamş 131 1,73 13 Lipoprotein metabolizmas bozukluklar ve diğer lipidemiler 121 1,60 14 Dispepsi 114 1,51 15 Sistit 106 1,40 16 Konjonktivit 101 1,34 17 Yumuşak doku diğer bozukluklar 100 1,32 18 İnsülin-bağml olmayan diyabetes mellitusen sk rastlanan 50 tannn say92 1,22 Tablo 5’in devam: İncelenen reçetelerde ve yüzde Akut üst solunum yolu enfeksiyonlar, birden fazla ve tanmlanmamş olarak dağlmlar. 19 88 1,16 20 Baş ağrs 79 1,04 21 Benign prostat hiperplazisi 79 1,04 22 Diyabetes mellitüs, diğer tanmlanmş 78 1,0314 23 Kronik obstrüktif akciğer hastalğ, diğer 77 1,02 24 Gastrit ve duodenit 77 1,02 25 Kronik iskemik kalp hastalğ 72 0,95 26 Sinir ve kas iskelet sistemine ait diğer semptom ve belirtiler 67 0,89 27 Sinovya ve tendon bozukluklar 66 0,87 65 0,86 29 Allerjik kontakt dermatit 63 0,83 30 Epilepsi 63 0,83 31 Vitamin eksiklikleri, diğer 61 0,81 32 Dorsopatiler, diğer 55 0,73 33 İrritabl barsak sendromu 54 0,71 34 Diyabetes mellitüs, tanmlanmamş 52 0,69 yerlerin 28 Lomber vertebra ve pelvis eklem ve ligamentlerinin çkk, burkulma ve gerilmesi 23 Kronik obstrüktif akciğer hastalğ, diğer 77 1,02 24 Gastrit ve duodenit 77 1,02 25 Kronik iskemik kalp hastalğ 72 0,95 26 Sinir ve kas iskelet sistemine ait diğer semptom ve belirtiler 67 0,89 27 Sinovya ve tendon bozukluklar 66 0,87 65 0,86 14 28 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Lomber vertebra ve pelvis eklem ve ligamentlerinin çkk, burkulma ve gerilmesi Tablo 5’İnkontakt Devamı. İncelenen Reçetelerde En Sık Rastlanan 50 Tanının 29 Allerjik dermatit 63 Sayı 0,83ve Yüzde Olarak Dağılımları 30 Epilepsi 63 0,83 31 Vitamin eksiklikleri, diğer 61 0,81 32 Dorsopatiler, diğer 55 0,73 33 İrritabl barsak sendromu 54 0,71 34 Diyabetes mellitüs, tanmlanmamş 52 0,69 35 Vazomotor ve allerjik rinit 52 0,69 36 Demir eksikliği anemisi 49 0,65 37 Gingivit ve periodontal hastalklar 49 0,65 38 Ürtiker 48 0,63 39 Anemi, diğer 46 0,61 40 Hemoroidler 43 0,57 41 Akne 42 0,56 42 Osteopatiler, diğer 41 0,54 43 Öksürük 41 0,54 44 Mikoz tanmlanmamş 41 0,54 45 Baş dönmesi (Vertigo) 39 0,52 46 Enfektif olmayan diğer gastroenterit ve kolit 39 0,52 47 Eklemin diğer bozukluklar 39 0,52 48 Kemik dansite ve yap bozukluklar 38 0,50 49 Üst solunum yolu diğer hastalklar 37 0,49 50 Depresif nöbet 36 0,48 Toplam(ilk 50 tan) 5986 79,18 Genel Toplam 7560 100,00 *Yüzdeler genel toplam (7560) tan saysna göre hesaplanmştr. Örneklemde reçetelere 289 farklı tanı toplamda 7560 kere yazılmıştır. Sıklık 15 sırasına göre yapılan değerlendirmeye göre 289 farklı tanı içerisindeki ilk 50 tanı toplam tanı sayısının yüzde 79,18’ini oluşturmaktadır. Tanılar sıklık sırasında göre incelendiğinde, en fazla rastlanan 5 tanı: 1. Esansiyel HT, 2. Artroz, 3. Akut farenjit, 4. Akut tonsillit, 5. Gastro-özofageal reflü hastalığıdır. Bu beş tanı, toplam tanıların %30,49’unu oluşturmaktadır. Araştırmada ayrıntılı reçete incelemesine tabi tutulan 10 endikasyonun bu tabloda sık karşılaşılan tanılarla genel olarak uyumluluk gösterdiği saptanmıştır (Tablo 5). saysnn yüzde 79,18’ini oluşturmaktadr. Tanlar sklk srasnda göre incelendiğinde, en fazla rastlanan 5 tan: 1. Esansiyel HT 2. Artroz 3. Akut farenjit 4. Akut tonsillit 5. Gastro-özofageal reflü hastalğdr. Bu beş tan, toplam tanlarn %30,49’unu oluşturmaktadr. Araştrmada ayrntl reçete incelemesine tabi tutulan 10 endikasyonun bu tabloda sk karşlaşlan tanlarla genel olarak uyumluluk gösterdiği saptanmştr (Tablo 5). BULGULAR 15 6: Araştrmada incelenen tüm reçetelerdeki ilaçlarn ATC 1 kodlar TabloTablo 6. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların ATC 1 Kodları Dağıdağlmnn kutu saysna göreSıralaması sralamas. lımının Toplam toplam Kutu Sayısına Göre ATC 1 Kalem ATC Ad Kodu Toplam Toplam Says Maliyet(TL) Kutu Toplam Kutu Yüzdesi 1 M Kas ve İskelet Sistemi 2.416 21.203,71 2.562 18,53 2 A Gastrointestinal Kanal ve Metabolizma 2.217 33.525,16 2.534 18,33 3 R Solunum Sistemi 2.121 18.918,66 2.182 15,78 4 C Kardiyovasküler Sistem 1.214 31.631,10 1.709 12,36 5 J Sistemik Antienfektifler 1.450 26.794,51 1.660 12,01 6 N Sinir Sistemi 1.109 17.191,05 1.292 9,35 7 D Dermatolojide Kullanlan İlaçlar 700 7.616,22 731 5,29 8 B Kan ve Kan Yapc Organlar 338 3.773,41 464 3,36 9 S Duyu Organlar 182 1.858,50 200 1,45 10 G Ürogenital Sistem ve Seks Hormonlar 151 3.739,76 183 1,32 124 1.718,53 162 1,17 11 Sistemik Hormon Preperatlar (seks hormonlar ve H insülin hariç) 12 P Antiparazitler, İnsektisitler ve Repelentler 111 971,35 113 0,82 13 L Antineoplastik ve İmmunomodulator Ajanlar 13 3.593,55 21 0,15 14 V Muhtelif 11 404,99 Genel Toplam 12.157 172.940,50 12 0,09 13.825 100,00 ATC1 Kodlarına göre yapılan sınıflamada, kutu sayısı açısından en fazla reçetelenen ilaçKodlarna grubunun kas ve iskelet sistemi ilaçları saptanmıştır. ATC1 göre(%18,53) yaplan snflamada, kutu says açsndan en olduğu fazla reçetelenen Bunuilaç sırasıyla gastrointestinal kanal vesistemi metabolizma ilaçları (%18,33),Bunu solunum grubunun (%18,53) kas ve iskelet ilaçlar olduğu saptanmştr. sistemi ilaçlarıgastrointestinal (%15,78) vekanal kardiyovaskuler sistem (%12,36) srasyla ve metabolizma ilaçlarilaçları (%18.33), solunumizlemektedir. sistemi Sistemik antiinfektifler (%12,01) ise 5. sırayı almaktadır 6). Sistemik ilaçlar (%15,78) ve kardiyovaskuler sistem ilaçlar (%12,36)(Tablo izlemektedir. Tablo 7: Araştrmada incelenen tüm reçetelerdeki ilaçlarn ATC 1 kodlar dağlmnn (%12,01) ise 5. sray almaktadr (Tablo 6). İlaçların ATC 1 Kodları DağıTabloantiinfektifler 7. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki toplam maliyete göre sralamas. lımının Toplam Maliyete Göre Sıralaması ATC 1 Kalem Toplam ATC Ad Kodu Toplam Says Kutu Maliyet(TL) Toplam 16 Maliyet Yüzdesi 1 A Gastrointestinal Kanal ve Metabolizma 2.217 2.534 33.525,16 19,39 2 C Kardiyovasküler Sistem 1.214 1.709 31.631,10 18,29 3 J Sistemik Antienfektifler 1.450 1.660 26.794,51 15,49 4 M Kas ve İskelet Sistemi 2.416 2.562 21.203,71 12,26 5 R Solunum Sistemi 2.121 2.182 18.918,66 10,94 6 N Sinir Sistemi 1.109 1.292 17.191,05 9,94 7 D Dermatolojide Kullanlan İlaçlar 700 731 7.616,22 4,40 8 B Kan ve Kan Yapc Organlar 338 464 3.773,41 2,18 9 G Ürogenital Sistem ve Seks Hormonlar 151 183 3.739,76 2,16 10 L Antineoplastik ve İmmunomodulator Ajanlar 13 21 3.593,55 2,08 11 S Duyu Organlar 182 200 1.858,50 1,07 124 162 1.718,53 0,99 0,56 12 Sistemik Hormon Preperatlar (seks hormonlar ve insülin H hariç) 13 P Antiparazitler, İnsektisitler ve Repelentler 111 113 971,35 14 V Muhtelif 11 12 404,99 0,23 172.940,50 100,00 Genel Toplam 12.157 13.825 Reçetelenen ilaçlarn toplam maliyetleri incelendiğinde ilk sray gastrointestinal kanal ve metabolizma ilaçlar (%19,39) almştr. Bu ilaçlar bir önceki tablodan da 16 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo Araştrmada İncelenen incelenen tüm reçetelerdeki ilaçlarn ATC 5ATC kodlar dağlmnn Tablo 8.8:Araştırmada Tüm Reçetelerdeki İlaçların 5 Kodları DağıtoplamToplam kutu saysna sralamas 10 etken (İlk madde). lımının Kutu göre Sayısına Göre (ilk Sıralaması 10 Etken Madde) ATC 5 Kalem ATC Ad Kodu Toplam Toplam Says Maliyet(TL) Soğuk algnlğnda kullanlan diğer Kutu Toplam Kutu Yüzdesi* 822 3.147,95 824 5,96 Diklofenak 442 2.288,62 453 3,28 Asetilsistein 330 3.124,66 330 2,39 A02BC03 Lansoprazol 303 7.344,83 326 2,36 5 J01CR02 Amoksisilin ve enzim inhibitorü 300 4.006,24 302 2,18 6 M01AE09 Flurbiprofen 296 2.178,28 297 2,15 7 N02BE01 Parasetamol 271 538,98 272 1,97 8 J01DC02 Sefuroksim 201 6.426,36 253 1,83 9 B01AC06 Asetilsalisilik asid 174 412,96 228 1,65 Tiyokolşikozid 201 2.329,15 202 1,46 31.798,03 3.487 25,22 13.825 100,00 1 R05X 2 M01AB05 3 R05CB01 4 10 M03BX05 kombine preparatlar Toplam(ilk 10 etken madde) 3.340 Genel Toplam 12.157 172.940,50 *Yüzdeler genel toplam (13825) kutu saysna göre hesaplanmştr. İlaçlar kutu yüzdesi olarak incelendiğinde, İlaçlarATC ATC5 5Kodlarna kodlarınagöre göreyazlan yazılantoplam toplam kutu yüzdesi olarak incelendiğin- de,soğuk soğukalgnlğ algınlığı tedavisinde kullanılan kombine preparatların sırayı tedavisinde kullanlan kombine preparatlarn (%5.96)(%5,96) ilk srayilk aldğ aldığı görülmektedir. sırasıyla bir non-steroid antiinflamatuar olan diklofenak görülmektedir. Bunu Bunu srasyla bir non-steroid antiinflamatuar olan diklofenak (%3.28), (%3.28), bir mukolitik olan asetilsistein (%2,39) ve bir proton pompası inhibitörü bir mukolitik olan asetilsistein (%2,39) ve bir proton pompas inhibitörü olan olan lansoprazol (%2,36) izlemektedir. Değerlendirmede ilk 10 sırayı alan ilaçlar lansoprazol (%2,36) izlemektedir. Değerlendirmede ilk 10 sray alan ilaçlar kutu kutu yüzdesi açısından genel toplamın %25,22’sini oluşturmaktadır (Tablo 8). yüzdesi açsndan genel toplamn %25,22’sini oluşturmaktadr (Tablo 8). 18 17 BULGULAR Tablo 9: Araştrmada incelenen tüm reçetelerdeki ilaçlarn ATC 5 kodlar dağlmnn Tablo 9. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların ATC 5 Kodları DağıtoplamToplam maliyeteMaliyete göre sralamas (ilk 10 etken(İlk madde). lımının Göre Sıralaması 10 Etken Madde) ATC 5 Kalem Toplam ATC Ad Kodu Toplam Toplam Maliyet Says Kutu Maliyet(TL) 1 A02BC03 Lansoprazol 303 326 7.344,83 4,25 2 J01DC02 Sefuroksim 201 253 6.426,36 3,72 3 C10AA05 Atorvastatin 76 111 6.020,86 3,48 4 J01CR02 Amoksisilin ve enzim inhibitorü 300 302 4.006,24 2,32 822 824 3.147,95 1,82 330 330 3.124,66 1,81 1 9 2.578,41 1,49 8 M03BX05 Tiyokolşikozid 201 202 2.329,15 1,35 9 M01AB05 Diklofenak 442 453 2.288,62 1,32 5 R05X Soğuk algnlğnda kullanlan diğer kombine preparatlar 6 R05CB01 Asetilsistein 7 L03AB07 Interferon beta-1a 10 M01AE09 Flurbiprofen 296 Toplam(ilk 10 etken madde) 2.972 Yüzdesi* 297 2.178,28 1,26 3.107 39.445,36 22,81 172.940,50 100,00 Genel Toplam 12.157 13.825 *Yüzdeler genel toplam (172.940,50 TL) maliyete göre hesaplanmştr. İlaçların ATC 5 koduna göre maliyetleri incelendiğinde toplam ilaç maliyeti en fazla tutan ilacın bir proton pompası inhibitörü olan lansoprazol (%4,25) olduğu İlaçlarn ATC 5Bukoduna göre maliyetleri olan incelendiğinde yazlan ilaç maliyeti en görülmektedir. ilacı bir antibiyotik sefuroksimskizlemektedir. Daha sonra fazla tutan ilacn bir proton pompas inhibitörü olan lansoprazol (%4,25) olduğu ise atorvastatin ve amoksisilin gelmektedir. Diklofenak ve asetilsistein; kutu adedi açısından fazla reçetelenen ilaçlar olmalarına rağmen,izlemektedir. fiyatlarının düşük olmasıise negörülmektedir. Bu ilac bir antibiyotik olan sefuroksim Daha sonra deniyle, maliyet biraz daha geriye düşmüştür (Tablo 9). kutu adedi atorvastatin ve sıralamasında amoksisilin gelmektedir. Diklofenak ve asetilsistein açsndan fazla reçetelenen ilaçlar olmalarna rağmen, fiyatlarnn düşük olmas nedeniyle, maliyet sralamasnda biraz daha geriye düşmüşlerdir (Tablo 9). 19 18 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 10: Araştrmada incelenen tüm reçetelerdeki ilaçlarn ticari isimlerine göre Tablo 10. Araştırmada İncelenen Tüm Reçetelerdeki İlaçların Ticari İsimlerine dağlmnn toplamToplam kutu saysna göre sralamas (ilk 10 ilaç).(İlk 10 İlaç) Göre Dağılımının Kutu Sayısına Göre Sıralaması İlaç Ad ATC 5 Kodu* Birim Kalem Fiyat(TL) Says Toplam Toplam Maliyet(TL) Kutu Toplam Kutu Yüzdesi* ® 1 ARVELES 25 MG 20 FİLM TABLET M01AE17 12,56 167 2.110,08 168 1,22 M01AE09 6,88 140 970,08 141 1,02 C07AB02 6,87 83 941,19 137 0,99 M01AB05 3,16 131 417,12 132 0,95 A02BC03 25,50 111 3.111,00 122 0,88 B01AC06 1,76 92 207,68 118 0,85 R05DB13 6,62 105 701,72 106 0,77 M01AB05 5,22 103 537,66 103 0,75 R05CB01 3,94 95 374,30 95 0,69 N02BE01 1,29 86 110,94 86 0,62 ® 2 MAJEZIK FİLM TABLET 100 MG 15 TB ® BELOC ZOK KONTROLLU 3 SALIMLI FİLM TABLET 50 MG 20 TB ® 4 DOLOREX DRAJE 50 MG 20 DR ® 5 LANSOR MIKROPELLET KAPSÜL 30 MG 28 CAP ® 6 7 CORASPIN ENTERİK TABLET 100 MG 30 TB ® KREVAL 100 ML ŞURUP ® 8 DICLOFLAM DRAJE 50 MG 20 DR ® 9 ASIST PEDİYATRİK ŞURUP 200 MG/5 ML 100 ML ® 10 PAROL TABLET 500 MG 20 TB Toplam (ilk 10 ilaç) 1113 9.481,77 1208 8,74 Genel Toplam 12157 172.940,50 13825 100,0 *Yüzdeler genel toplam (13825) kutu saysna göre hesaplanmştr. Araştırmada tüm reçetelerdeki ilaçların ticari isimlerine göre dağılımları inceAraştrmada tüm reçetelerdeki ilaçlarn ticari isimlerine göre dağlmnlar lendiğinde, toplam kutu sayısına göre ilk sırayı Arveles® (%1,22) almıştır. Bunu ® (%1,22) incelendiğinde, toplam kutu saysna göre ilk izlemiştir. sray Arveles Majezik® (%1,02) ve Beloc Zoc® (%0,99) En çok reçete almştr. edilen 10Bunu ilaç ® ® tüm ilaçların %8,74’ünü oluşturmaktadır. Dolayısıyla aile reçete hekimlerinin çokilaç sayıda (%1,02) ve Beloc Zoc (%0,99) izlemiştir. En çok edilen 10 tüm Majezik değişik reçetelediği anlaşılmıştır. Bu verilere kutu bazlı çok reçeteleilaçlarn ilacı %8,74’ünü oluşturmaktadr. Dolaysyla ailegöre hekimlerinin çokensayda değişik nen ticari isimler arasında açık ara farkla non-steroidal antiinflamatuarların olması ilac reçetelediği anlaşlmştr. Bu verilere göre kutu bazl en çok reçetelenen ticari dikkat çekmektedir (Tablo 10). 20 isimler arasnda açk ara farkla non-steroidal antiinflamatuarlarn olmas dikkat BULGULAR çekmektedir (Tablo 10). 19 Tablo 11:Araştırmada Araştrmada incelenen reçetelerdeki ilaçlarnİlaçların ticari isimlerine Tablo 11. İncelenentüm Tüm Reçetelerdeki Ticarigöre İsimlerine dağlmnn toplam maliyete göre sralamas (ilk 10 ilaç) (İlk 10 İlaç) Göre Dağılımının Toplam Maliyete Göre Sıralaması ATC 5 İlaç Ad 1 2 Kodu LANSOR MIKROPELLET KAPSÜL 30 MG 28 CAP REBIF KULLANIMA HAZIR ENJEKTOR 22 MCG 3 ENJ 3 ARVELES 25 MG 20 FİLM TABLET 4 5 CO-DIOVAN FİLM TABLET 160/12,5 28 TB ETOL FORT FİLM TABLET 400 MG 14 TB 6 ENFEXIA 500 MG 14 TABLET 7 8 9 LANSOPROL MIKROPELLET KAPSÜL 30 MG 28 CAP SERETIDE DISKUS 250 MCG 60 DOZ NEXIUM ENTERİK KAPLI PELLET TABLET 40 MG 28 TABLET 10 PRITOR PLUS 80 MG 28 TABLET Birim Kalem Toplam Fiyat(TL) Says Toplam Kutu Maliyet(TL) Toplam Maliyet Yüzdesi* A02BC03 25,50 111 122 3.111,00 1,80 L03AB07 286,49 1 9 2.578,41 1,49 M01AE17 12,56 167 168 2.110,08 1,22 C09DA03 28,01 25 50 1.400,50 0,81 M01AB08 14,90 84 84 1.251,60 0,72 J01DC02 35,75 35 35 1.251,25 0,72 A02BC03 25,50 43 46 1.173,00 0,68 R03AK06 99,83 5 11 1.098,13 0,63 A02BC05 61,89 16 16 990,24 0,57 C09DA07 25,30 Toplam (ilk 10 ilaç) Genel Toplam 25 39 986,70 0,57 1.702 1.978 44.444,17 25,70 12.157 13.825 172.940,50 100,00 *Yüzdeler genel toplam (172.940,50 TL) maliyete göre hesaplanmştr. Araştırmada tüm reçetelerdeki ilaçların ticari isimlerine göre dağılımları incelendiğinde, toplam maliyete göre ilk sırayı Lansor® (%1,80) almıştır. Bunu Rebif® Araştrmada tüm reçetelerdeki ilaçlarn ticari isimlerine göre dağlmnlar (%1.49) ve Arveles® (%1,22) izlemiştir. En çok reçete edilen 10 ilaç, tüm ilaçların incelendiğinde, toplam maliyete göre ilk sray Lansor® (%1,80) almştr. Bunu Rebif® %25,70’ini oluşturmaktadır (Tablo 11). ® (%1.49) ve Arveles (%1,22) izlemiştir. En çok reçete edilen 10 ilaç tüm ilaçlarn %25,70’ini oluşturmaktadr (Tablo 11). 21 20 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli ATC Ad Bayburt Bartn ATC 1 Kodu Tablo 12. Tüm İlaçların ATC 1 Kodlarına Göre İl Bazlı Toplam Kutu Sayısı Dağılımı Tablo 12: Tüm ilaçlarn ATC 1 kodlarna göre il bazl toplam kutu says dağlm Kutu Genel Toplam % % % % % % n % M Kas ve İskelet Sistemi 20,14 18,00 17,94 18,58 19,87 16,36 2.562 18,53 A Gastrointestinal Kanal ve Metabolizma 16,54 21,44 17,37 19,41 17,34 18,99 2.534 18,33 R Solunum Sistemi 16,92 11,50 16,29 15,28 14,88 18,58 2.182 15,78 C Kardiyovasküler Sistem 13,80 11,97 11,47 12,05 11,75 13,63 1.709 12,36 J Sistemik Antienfektifler 12,46 12,75 12,71 11,49 12,21 10,81 1.660 12,01 N Sinir Sistemi 7,20 11,42 9,32 10,22 8,67 9,68 1.292 9,35 D Dermatolojide Kullanlan İlaçlar 5,10 4,77 5,93 5,56 5,89 3,82 731 5,29 B Kan ve Kan Yapc Organlar 3,49 3,29 3,58 3,16 3,29 3,36 464 3,36 S Duyu Organlar 1,29 1,17 1,50 1,30 1,60 1,68 200 1,45 G Ürogenital Sistem ve Seks Hormonlar Sistemik Hormon Preperatlar (seks hormonlar ve insülin hariç) 0,81 1,25 1,77 1,27 1,39 1,27 183 1,32 0,91 0,63 1,16 0,90 1,84 1,23 162 1,17 Antiparazitler, İnsektisitler ve Repelentler 1,07 1,56 0,77 0,53 0,87 0,55 113 0,82 H P L Antineoplastik ve İmmunomodulator Ajanlar 0,27 0,16 0,00 0,13 0,31 0,05 21 0,15 V Muhtelif 0,00 0,08 0,19 0,10 0,10 0,00 12 0,09 Genel Toplam 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 13.825 100,00 Toplam kutu bazında ATC 1 koduna göre en fazla yazılmış olan ilaç grubunun kas ve iskelet sistemi (M) olmasına karşın iller bazında en fazla yazılmış olan Toplam kutu baznda ATC 1 koduna göre en fazla yazlmş olan ilaç grubunun kas ve ilaç grubunun Bayburt ilinde gastrointestinal kanal ve metabolizma ilaçları (A), iskelet sistemi (M) olmasna karşn iller baznda en fazla yazlmş olan ilaç grubunun (%21,44) olduğu saptanmıştır (Tablo 12). Bayburt ilinde gastrointestinal kanal ve metabolizma ilaçlar (A), (%21,44) olduğu saptanmştr (Tablo 12). 22 21 BULGULAR Tablo 13: Bartn ilinde en çok reçete edilen ilk 10 etken maddenin maliyete göre Tablo 13. Bartın İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete dağlm Göre Dağılımı Toplam ATC 5 ATC Ad Toplam Maliyet Maliyet (TL) Yüzdesi* 770,28 3,74 2 J01DC02 Sefuroksim 684,13 3,32 3 J01CR02 Amoksisilin ve enzim inhibitörü 668,36 3,24 4 J01CR04 Sultamisilin 613,72 2,98 5 A02BC02 Pantoprazol 551,01 2,68 6 R05X 472,00 2,29 7 C09DA03 Valsartan ve diüretikler 471,68 2,29 8 R05CB01 Asetilsistein 467,47 2,27 9 A02BC03 Lansoprazol 439,80 2,14 10 M01AB08 Etodolak 419,55 2,04 Kodu 1 R03AK06 Salmeterol ve “obstruktif hava yolu hastalklar için kullanlan diğer ilaçlar” Diğer soğuk algnlğ kombinasyonlar Toplam(ilk 10 etken madde) 5.558,00 Genel Toplam 20.597,27 26,98 100,00 *Yüzdeler genel toplam (20.597,27 TL) maliyete göre hesaplanmştr. Bartın ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç salmeterol’dür. Bunları antibiyotik grubu ilaçlar olan sefuroksim, amoksisilin ve enzim inhibitörü kombinasBartn ilinde reçeteleme maliyeti fazla olan ilaç ilk salmeterol’dür. Bunlar antibiyotik yonu izlemektedir. Bartın’da enen çok reçetelenen 10 etken maddenin maliyeti, toplam ilaçlar ilaç maliyetinin %26,98’ini oluşturmaktadır (Tabloinhibitörü 13). grubu olan sefuroksim, amoksisilin ve enzim kombinasyonu izlemektedir. Bartn’da en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin maliyeti, toplam ilaç maliyetinin %26.98’ini oluşturmaktadr (Tablo 13). 23 22 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 14: Bayburt ilinde en çok reçete edilen ilk 10 etken maddenin maliyete göre Tablo 14. Bayburt İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete dağlm Göre Dağılımı ATC 5 ATC Ad Kodu Toplam Toplam Maliyet Maliyet (TL) Yüzdesi* 1 A02BC03 Lansoprazol 1.292,31 7,94 2 C10AA05 Atorvastatin 675,86 4,15 3 N05AH03 Olanzapin 673,62 4,14 494,24 3,04 5 N03AX14 Levetirasetam 473,88 2,91 6 C09DA03 Valsartan ve diüretikler 406,68 2,50 7 J01DC08 Lorakarbef 365,12 2,24 8 J01DC02 Sefuroksim 354,35 2,18 9 M01AE17 Deksketoprofen 326,56 2,01 4 R03AK07 Formoterol ve obstruktif hava yolu hastalklar için kullanlan diğer ilaçlar 318,88 10 J01CR02 Amoksisilin ve enzim inhibitörü 1,96 Toplam(ilk 10 etken madde) 5.381,50 33,07 Genel Toplam 16.271,29 100,00 *Yüzdeler genel toplam (16.271,29 TL) maliyete göre hesaplanmştr. Bayburt ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç bir proton pompası inhibitörü olan lansoprazol’dür. Bunu lipid düşürücü atorvastatin ve bir nöroleptik olan Bayburt ilinde reçetelemeBayburt’ta maliyeti enen fazla ilaç bir proton inhibitörümaliolan olanzapin izlemektedir. çokolan reçetelenen ilk 10pompas etken maddenin lansoprazol’dür. lipid düşürücü atorvastatin ve bir nöroleptik yeti, toplam ilaç Bunu maliyetinin %33,07’sini oluşturmaktadır (Tablo 14).olan olanzapin izlemektedir. Bayburt’ta en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin maliyeti, toplam ilaç maliyetinin %33.07’sini oluşturmaktadr (Tablo 14). 24 23 BULGULAR Tablo 15: Denizli ilinde en çok reçete edilen ilk 10 etken maddenin maliyete göre Tablo 15. Denizli İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete dağlm Göre Dağılımı Toplam ATC 5 ATC Ad Toplam Maliyet Maliyet (TL) Yüzdesi* 1 A02BC03 Lansoprazol 1.103,10 3,41 2 J01DC02 Sefuroksim 909,35 2,81 3 M05BX03 Stronsiyum Ranselat 781,20 2,42 4 N03AX09 Lamotrijin 715,41 2,21 5 C10AA05 Atorvastatin 711,82 2,20 6 R05X 681,09 2,11 7 A10BG03 Pioglitazon 574,80 1,78 8 N05AH03 Olanzapin 525,56 1,63 9 J01CR02 Amoksisilin ve enzim inhibitörü 506,16 1,57 10 J01CR04 Sultamisilin 495,12 1,53 Kodu Diğer soğuk algnlğ kombinasyonlar Toplam(ilk 10 etken madde) 7.003,61 21,68 Genel Toplam 32.305,38 100,00 *Yüzdeler genel toplam (32.305,38 TL) maliyete göre hesaplanmştr. Denizli ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç lansoprazol’dür. Bu ilacı sefuroksim ve stronsiyum ranselat izlemektedir. Denizli’de en çok reçetelenen ilk Denizli ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç lansoprazol’dür. Bu ilac 10 etken maddenin maliyeti, toplam ilaç maliyetinin %21,68’ini oluşturmaktadır sefuroksim (Tablo 15). ve stronsiyum ranselat izlemektedir. Denizli’de en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin maliyeti, toplam ilaç maliyetinin %21.68’ini oluşturmaktadr (Tablo 15). 25 24 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 16: Eskişehir ilinde en çok reçete edilen ilk 10 etken maddenin maliyete göre Tablo 16. Eskişehir İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete dağlm Göre Dağılımı Toplam ATC 5 ATC Ad Toplam Maliyet Maliyet (TL) Yüzdesi* 1 A02BC03 Lansoprazol 1.450,04 3,95 2 J01DC02 Sefuroksim 1.283,20 3,50 3 C10AA05 Atorvastatin 972,16 2,65 Kodu 4 H05BA01 Kalsitonin (salmon sentetik) 689,46 1,88 5 J01CR02 Amoksisilin ve enzim inhibitörü 681,44 1,86 6 R05CB01 Asetilsistein 652,71 1,78 7 N05AL05 Amisulprid 645,84 1,76 8 R05X 625,47 1,70 Diğer soğuk algnlğ kombinasyonlar 9 M01AE09 Flurbiprofen 603,18 1,64 10 M01AB08 Etodolak 578,10 1,57 8.181,60 22,29 Toplam(ilk 10 etken madde) Genel Toplam 36.712,85 100,00 *Yüzdeler genel toplam (36.712,85 TL) maliyete göre hesaplanmştr. Eskişehir ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç proton pompası inhibitörü olan lansoprazol’dür. Bunu bir antibiyotik olan sefuroksim ve bir lipid düşürücü Eskişehir ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç reçetelenen proton pompas inhibitörü olan olan atorvastatin izlemektedir. Eskişehir’de en çok ilk 10 etken madlansoprazol’dür. Bunu bir antibiyotik olan sefuroksim ve bir lipid düşürücü olan denin maliyeti, toplam ilaç maliyetinin %22,29’unu oluşturmaktadır (Tablo 16). atorvastatin izlemektedir. Eskişehir’de en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin maliyeti, toplam ilaç maliyetinin %22.29’unu oluşturmaktadr (Tablo 16). 26 25 BULGULAR Tablo 17: Gümüşhane ilinde en çok reçete edilen ilk 10 etken maddenin maliyete Tablo 17. Gümüşhane İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maligöre dağlm yete Göre Dağılımı Toplam ATC 5 ATC Ad Toplam Maliyet Maliyet (TL) Yüzdesi* 1 L03AB07 Interferon beta-1a 2.578,41 6,60 2 A02BC03 Lansoprazol 2.294,28 5,87 3 C10AA05 Atorvastatin 2.208,92 5,65 4 J01DC02 Sefuroksim 1.476,23 3,78 5 J01CR02 Amoksisilin ve enzim inhibitörü 961,10 2,46 6 R05CB01 Asetilsistein 824,64 2,11 7 M01AB05 Diklofenak 676,40 1,73 8 B01AC04 Klopidogrel 605,50 1,55 9 C09DA01 Losartan ve diüretikler 584,13 1,50 558,27 1,43 Kodu 10 R03AK07 Formoterol ve obstruktif hava yolu hastalklar için kullanlan diğer ilaçlar Toplam(ilk 10 etken madde) 12.767,88 Genel Toplam 39.062,03 32,69 100,00 *Yüzdeler genel toplam (39.062,03 TL) maliyete göre hesaplanmştr. Gümüşhane ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç interferon beta 1a’dır. Bunu bir proton pompası inhibitörü olan lansoprazol ve bir lipid düşürücü olan Gümüşhane ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç interferon beta 1a’dr. Bunu atorvastatin izlemektedir. Gümüşhane’de en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin bir protontoplam pompas inhibitörü olan %32,69’unu lansoprazol ve bir lipid düşürücü olan17). atorvastatin maliyeti, ilaç maliyetinin oluşturmaktadır (Tablo izlemektedir. Gümüşhane’de en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin maliyeti, toplam ilaç maliyetinin %32.69’unu oluşturmaktadr (Tablo 17). 27 26 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 18: Karabük ilinde en çok reçete edilen ilk 10 etken maddenin maliyete göre Tablo 18. Karabük İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Etken Maddenin Maliyete dağlm Göre Dağılımı Toplam ATC 5 ATC Ad Toplam Maliyet Maliyet (TL) Yüzdesi* 1 J01DC02 Sefuroksim 1.719,10 6,14 2 C10AA05 Atorvastatin 1.132,84 4,05 3 J01CR02 Amoksisilin ve enzim inhibitörü 870,30 3,11 4 A02BC03 Lansoprazol 765,30 2,73 5 N04BD02 Rasajilin 711,99 2,54 6 R05X Kodu 683,93 2,44 7 N06DX01 Memantin 681,78 2,44 8 N04BA03 Levodopa, dekarboksilaz inhibitörü ve comt.inhib. 567,33 2,03 9 M03BX05 Tiokolşikozid 522,71 1,87 10 C09AA04 Perindopril 503,06 1,80 Diğer soğuk algnlğ kombinasyonlar Toplam(ilk 10 etken madde) 8.158,34 29,15 Genel Toplam 27.991,68 100,00 *Yüzdeler genel toplam (27.991,68 TL) maliyete göre hesaplanmştr. Karabük ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç sefuroksim’dir. Bunu bir lipid düşürücü olan atorvastatin ve bir antibiyotik olan amoksisilin ve enzim inhiKarabük ilinde reçeteleme maliyeti en fazla olan ilaç Bunu maliyebir lipid bitörü izlemektedir. Karabük’te en çok reçetelenen ilksefuroksim’dir. 10 etken maddenin düşürücü olan atorvastatin ve bir antibiyotik olan amoksisilin ve enzim inhibitörü ti, toplam ilaç maliyetinin %29,15’ini oluşturmaktadır (Tablo 18). Kutu maliyeti açısından Karbük’te dördüncü yer alan inceleme yapılantoplam 6 ilin izlemektedir. Karabük’te en çoksırada reçetelenen ilk lansoprazol, 10 etken maddenin maliyeti, 3’ünde ise (Bayburt, Denzili, Eskişehir) ilk sırada gelmesi dikkat çekicidir (Tablo ilaç maliyetinin %29.15’ini oluşturmaktadr (Tablo 18). Kutu maliyeti açsndan 14-16). Karbükte dördüncü srada yer alan lansoprazol, inceleme yaplan 6 ilin 3’ünde ise (Bayburt, Denzili, Eskişehir) ilk srada gelmesi dikkat çekicidir (Tablo 14-16). 28 27 BULGULAR Tablo 19: Bartn ilinde en çok reçete edilen ilk 10 preparatn kutu saysna göre Tablo 19. Bartın İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına Göredağlm Dağılımı ATC 5 Birim Kodu Fiyat C07AB02 6,87 İlaç Ad Toplam Maliyet (TL) Toplam Kutu Toplam Kutu Yüzdesi* ® 1 BELOC ZOK KONTROLLU SALIMLI FİLM TABLET 50 MG 20 TB ® 2 ARVELES 25 MG 20 FİLM TABLET ® 3 DICLOFLAM DRAJE 50 MG 20 DR ® 4 DOLOREX DRAJE 50 MG 20 DR ® 5 ETOL FORT FİLM TABLET 400 MG 14 TB 212,97 31 1,66 M01AE17 12,56 376,80 30 1,61 M01AB05 5,22 146,16 28 1,50 M01AB05 3,16 85,32 27 1,45 M01AB08 14,9 372,50 25 1,34 R05X 3,35 67,00 20 1,07 M01AE09 6,88 137,60 20 1,07 0,91 ® 6 BENICAL COLD LAK TABLET 20 TABLET (YENİ BARKOD) ® 7 MAJEZIK FİLM TABLET 100 MG 15 TB ® M01AB05 6,2 105,40 17 ® B01AC06 1,76 28,16 16 0,86 R05X 4,91 73,65 15 0,81 8 VOLTAREN SR 75 MG 10 FİLM TABLET 9 CORASPIN ENTERİK TABLET 100 MG 30 TB ® 10 A-FERIN SINUS FILM TABLET 20 TB Toplam(ilk 10 ilaç) 1.605,56 229 12,30 Genel Toplam 20.597,27 1862 100,00 *Yüzdeler genel toplam (1862) kutu saysna göre hesaplanmştr. Bartın ilinde kutu bazında en fazla reçetelenen ilaç bir beta adrenerjik reseptör blokörü olan Beloc Zok®’tur. Maliyeti daha yüksek olmasına rağmen kutu olarak Bartn ilinde kutu baznda en fazla reçetelenen ilaç bir beta adrenerjik reseptör ikinci sırayı Arveles® almıştır. Üçüncü sırada ise bir diğer non-steroidal antiinflablokörü olan Beloc Zok®’tur. Maliyeti daha yüksek olmasna rağmen kutu olarak ikinci matuar olan Dicloflam®ın yer aldığı görülmektedir. Bartın ilinde en çok reçetelesray Arveles® almştr. Üçüncü srada ise bir diğer non-steroidal antiinflamatuar olan nen ilk 10 preparatın kutu sayısı, toplam kutu sayısının %12,30’unu oluşturmak® n yer aldğ görülmektedir. Bartn ilinde en çok reçetelenen ilk 10 etken tadır Dicloflam (Tablo 19). maddenin kutu says, toplam kutu saysnn %12.30’unu oluşturmaktadr (Tablo 19). 29 28 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Bayburt ilinde en çok reçete edilen ilk 10 preparatn kutu saysna göre TabloTablo 20. 20: Bayburt İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına dağlm Göre Dağılımı ® 1 LANSOR MIKROPELLET KAPSÜL 30 MG 28 CAP ® 2 PAROL TABLET 500 MG 20 TB ® 3 ARVELES 25 MG 20 FİLM TABLET ® 4 GAVISCON LIQUID 200 ML ® 5 DOLOREX DRAJE 50 MG 20 DR ® 6 KREVAL 100 ML ŞURUP ® 7 DICLOFLAM DRAJE 50 MG 20 DR ® 8 PEDIFEN ŞURUP 100MG/5ML 100 ML Toplam Birim Kodu Fiyat A02BC03 25,5 816,00 32 2,50 N02BE01 1,29 38,70 30 2,35 M01AE17 12,56 326,56 26 2,03 Maliyet (TL) Toplam Toplam ATC 5 İlaç Ad Kutu Kutu Yüzdesi* A02BX13 5,22 135,72 26 2,03 M01AB05 3,16 63,20 20 1,56 R05DB13 6,62 105,92 16 1,25 M01AB05 5,22 78,30 15 1,17 M01AE01 2,41 28,92 12 0,94 C07AB02 6,87 75,57 11 0,86 D01AC20 9,75 97,50 10 0,78 ® 9 BELOC ZOK KONTROLLU SALIMLI FİLM TABLET 50 MG 20 TB ® 10 TRAVAZOL KREM 15 GR Toplam(ilk 10 ilaç) 1.766,39 198 15,49 Genel Toplam 16.271,29 1.278 100,00 *Yüzdeler genel toplam (1278) kutu saysna göre hesaplanmştr. Bayburt ilinde kutu bazında en fazla reçetelenen ilaç bir proton pompası inhibitörü olan Lansor®’dur. Kutu olarak ikinci sırayı Parol® almıştır. Üçüncü sırada ise Bayburt ilinde kutu baznda en fazla reçetelenen ilaç bir proton pompas inhibitörü bir diğer non-steroidal antiinflamatuar olan Arveles®’in yer aldığı görülmektedir. olan Lansor®’dur. Kutu olarak ikinci sray Parol® almştr. Üçüncü srada ise bir diğer Bayburt ilinde en çok reçetelenen ilk 10 preparatın kutu sayısı, toplam kutu sayısınon-steroidal antiinflamatuar olan Arveles®’in yer aldğ görülmektedir. Bayburt ilinde nın %15,49’unu oluşturmaktadır (Tablo 20). en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin kutu says, toplam kutu saysnn %15.49’unu oluşturmaktadr (Tablo 20). 30 29 BULGULAR Tablo 21: Denizli ilinde en çok reçete edilen ilk 10 preparatn kutu saysna göre Tablo 21. Denizli İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına dağlm Göre Dağılımı İlaç Ad ® 2 DOLOREX DRAJE 50 MG 20 DR ® 3 MAJEZIK FİLM TABLET 100 MG 15 TB Birim Kodu Fiyat Toplam Maliyet (TL) Toplam Kutu Toplam Kutu Yüzdesi* B01AC06 1,76 58,08 33 1,27 M01AB05 3,16 101,12 32 1,23 M01AE09 6,88 185,76 27 1,04 C07AB02 6,87 171,75 25 0,96 1 CORASPIN ENTERİK TABLET 100 MG 30 TB ® ATC 5 ® 4 BELOC ZOK KONTROLLU SALIMLI FİLM TABLET 50 MG 20 TB ® J01DB04 5 105,00 21 0,81 M01AE01 2,26 45,20 20 0,77 M01AB08 14,9 283,10 19 0,73 R05DB07 3,79 68,22 18 0,69 R05X 3,2 57,60 18 0,69 R05X 8,01 5 IESPOR FLAKON 1 G I.M. 1 FLK ® 6 DOLVEN PEDİATRİK 100 ML ŞURUP ® 7 ETOL FORT FİLM TABLET 400 MG 14 TB ® 8 PEREBRON ŞURUP 50 MG/5ML 120 ML ŞİŞE ® 9 A-FERIN PLUS PEDİYATRİK ŞURUP 100 ML ® 136,17 17 0,65 Toplam(ilk 10 ilaç) 1.212,00 230 8,86 Genel Toplam 32.305,38 2.597 100,00 10 NUROFEN COLD & FLU 24 TABLET *Yüzdeler genel toplam (2597) kutu saysna göre hesaplanmştr. Denizli ilinde kutu bazında en fazla reçetelenen ilaç bir non-steroid antiinflamatuar ilaç olan Coraspin®’dir. Kutu olarak ikinci sırayı Dolorex® almıştır. Üçüncü Denizli ilinde kutu baznda en fazla reçetelenen ilaç bir non-steroid antiinflamatuar sırada ise bir diğer non-steroidal antiinflamatuar olan Majezik®’in yer aldığı göilaç olan Coraspin®’dir. Kutu olarak ikinci sray Dolorex® almştr. Üçüncü srada ise rülmektedir. Denizli ilinde en çok reçetelenen ilk 10®’preparatın kutu sayısı, toplam bir diğer non-steroidal antiinflamatuar olan Majezik in yer aldğ görülmektedir. kutu sayısının %8,86’sını oluşturmaktadır (Tablo 21). Denizli ilinde en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin kutu says, toplam kutu saysnn %8.86’sn oluşturmaktadr (Tablo 21). 31 30 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 22: Eskişehir ilinde en çok reçete edilen ilk 10 preparatn kutu saysna göre Tablo 22. Eskişehir İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına dağlm Göre Dağılımı İlaç Ad ® 1 MAJEZIK FİLM TABLET 100 MG 15 TB ® 2 ARVELES 25 MG 20 FİLM TABLET Kodu Fiyat M01AE09 6,88 309,60 45 1,50 M01AE17 12,56 ® 4 ETOL FORT FİLM TABLET 400 MG 14 TB ® 5 VOLTAREN SR 75 MG 10 FİLM TABLET ® 6 PAROL TABLET 500 MG 20 TB ® 7 PEREBRON ŞURUP 50 MG/5ML 120 ML ŞİŞE ® 8 VERMIDON TABLET 30 TB ® 9 LEVOPRONT ŞURUP 6MG/ML 150 ML ® Maliyet (TL) Toplam Toplam Birim 3 LANSOR MIKROPELLET KAPSÜL 30 MG 28 CAP A02BC03 ® Toplam ATC 5 Kutu Kutu Yüzdesi* 439,60 35 1,17 25,5 663,00 26 0,87 M01AB08 14,9 342,70 23 0,77 M01AB05 6,2 142,60 23 0,77 N02BE01 1,29 29,67 23 0,77 R05DB07 3,79 83,38 22 0,73 N02BE51 2,66 53,20 20 0,67 R05DB27 9,46 189,20 20 0,67 R05X 4,91 98,20 20 0,67 Toplam(ilk 10 ilaç) 2.351,15 257 8,56 Genel Toplam 36.712,85 3.003 100,00 10 A-FERIN SINUS FILM TABLET 20 TB *Yüzdeler genel toplam (3003) kutu saysna göre hesaplanmştr. Eskişehir ilinde kutu bazında en fazla reçetelenen ilaç bir non-steroid antiinflamatuar ilaç olan Majezik®’dir. Kutu olarak ikinci sırayı Arveles® almıştır. Üçüncü Eskişehir ilinde kutu baznda en fazla reçetelenen ilaç bir non-steroid antiinflamatuar sırada ise bir proton pompası inihibitörü olan Lansor®’un yer aldığı görülmektedir. ilaç olan Majezik®’dir. Kutu olarak ikinci sray Arveles® almştr. Üçüncü srada ise bir Eskişehir ilinde en çok reçetelenen ilk ®’10 preparatın kutu sayısı, toplam kutu sayıproton pompasoluşturmaktadır inihibitörü olan Lansor yer aldğ görülmektedir. Eskişehir ilinde sının %8,56’sını (Tabloun 22). en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin kutu says, toplam kutu saysnn %8.56’sn oluşturmaktadr (Tablo 22). 32 31 BULGULAR Tablo 23: Gümüşhane ilinde en çok reçete edilen ilk 10 preparatn kutu saysna Tablo 23. Gümüşhane İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayıdağlm sınagöre Göre Dağılımı İlaç Ad ® ATC 5 Birim Kodu Fiyat Toplam Maliyet (TL) Toplam Kutu Toplam Kutu Yüzdesi* M01AE17 12,56 502,40 40 1,39 B01AC06 1,76 61,60 35 1,21 M01AB05 3,16 104,28 33 1,14 R05DB07 3,79 113,70 30 1,04 5 LANSOR MIKROPELLET KAPSÜL 30 MG 28 CAP A02BC03 25,5 739,50 29 1,01 M01AB05 5,22 151,38 29 1,01 R05X 8,01 232,29 29 1,01 A02BC03 25,5 714,00 28 0,97 A10BB09 10,37 269,62 26 0,90 1 ARVELES 25 MG 20 FİLM TABLET ® 2 CORASPIN ENTERİK TABLET 100 MG 30 TB ® 3 DOLOREX DRAJE 50 MG 20 DR ® 4 PEREBRON ŞURUP 50 MG/5ML 120 ML ŞİŞE ® ® 6 DICLOFLAM DRAJE 50 MG 20 DR ® 7 NUROFEN COLD & FLU 24 TABLET ® 8 LANSOPROL MIKROPELLET KAPSÜL 30 MG 28 CAP ® 9 DIAMICRON -MR TABLET 30MG 30 TB ® 253,50 26 0,90 Toplam(ilk 10 ilaç) D01AC20 3.142,27 305 10,58 Genel Toplam 39.062,03 2.884 100,00 10 TRAVAZOL KREM 15 GR 9,75 *Yüzdeler genel toplam (2884) kutu saysna göre hesaplanmştr. Gümüşhane ilinde kutu bazında en fazla reçetelenen ilaç bir non-steroid antiinflamatuar ilaç ilinde olan Arveles®’dir. olarakreçetelenen ikinci sırayı almıştır. Gümüşhane kutu baznda Kutu en fazla ilaçCoraspin® bir non-steroid Üçüncü sırada ise bir diğer non-steroidal antiinflamatuar olan Dolorex®’in yer al®’ ® antiinflamatuar ilaç olan Arveles dir. Kutu olarak ikinci sray Coraspin almştr. dığı görülmektedir. Gümüşhane ilinde en çok reçetelenen ilk 10 preparatın kutu Üçüncü srada ise bir diğer non-steroidal antiinflamatuar olan Dolorex®’in yer aldğ sayısı, toplam kutu sayısının %10,58’ini oluşturmaktadır (Tablo 23). görülmektedir. Gümüşhane ilinde en çok reçetelenen ilk 10 etken maddenin kutu says, toplam kutu saysnn %10.58’ini oluşturmaktadr (Tablo 23). 33 32 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 24: Karabük ilinde en çok reçete edilen ilk 10 preparatn kutu saysna göre Tablo 24. Karabük İlinde En Çok Reçete Edilen İlk 10 Preparatın Kutu Sayısına dağlm Göre Dağılımı İlaç Ad ® ATC 5 Birim Kodu Fiyat Toplam Maliyet (TL) Toplam Kutu Toplam Kutu Yüzdesi* R05CB01 3,94 193,06 49 2,23 ® R05X 2,73 128,31 47 2,14 ® R05X 3,64 160,16 44 2,00 M01AE09 6,88 288,96 42 1,91 R05DB13 6,62 264,80 40 1,82 M03BX05 9,97 348,95 35 1,59 C07AB02 6,87 219,84 32 1,45 J01DC02 35,75 1.144,00 32 1,45 M01AE17 12,56 263,76 21 0,95 1 ASIST PEDİYATRİK ŞURUP 200 MG/5 ML 100 ML 2 A-FERIN PEDİYATRİK ŞURUP 100 ML 3 A-FERIN KAPSÜL 30 CAP ® 4 FORTINE 100 MG 15 FİLM TABLET ® 5 KREVAL 100 ML ŞURUP ® 6 MUSCOFLEX 4 MG 20 KAPSUL ® 7 BELOC ZOK KONTROLLU SALIMLI FİLM TABLET 50 MG 20 TB ® 8 ENFEXIA 500 MG 14 TABLET ® 9 ARVELES 25 MG 20 FİLM TABLET ® 144,48 21 0,95 Toplam(ilk 10 ilaç) M01AE09 3.156,32 363 16,49 Genel Toplam 27.991,68 2.201 100,00 10 MAJEZIK FİLM TABLET 100 MG 15 TB 6,88 *Yüzdeler genel toplam (2201) kutu saysna göre hesaplanmştr. Karabük ilinde kutu bazında en fazla reçetelenen ilaç bir mukolitik olan Asist®’dir. Kutu olarak ikinci sırayı Aferin® pediyatrik şurup almıştır. Üçüncü sıKarabük ilinde kutu baznda en fazla reçetelenen ilaç bir mukolitik olan Asist®’dir. rada ise Aferin® kapsülün yer aldığı görülmektedir. Karabük ilinde en çok reçete® pediyatrik Üçüncü srada iseoluşturmakAferin® olarak ikinci sray Aferin lenenKutu ilk 10 preparatın kutu sayısı, toplamşurup kutu almştr. sayısının %16,49’unu tadır (Tablo 24). Reçetelenen kutu sayısı açısından her ilde birinci sıradaki ilaçlar kapsülün yer aldğ görülmektedir. Karabük ilinde en çok reçetelenen ilk 10 etken diğer illerden farklılık göstermektedir. maddenin kutu says, toplam kutu saysnn %16.49’unu oluşturmaktadr (Tablo 24). Reçetelenen kutu says açsndan her ilde birinci sradaki ilaçlar diğer illerden farkllk göstermektedir. 34 33 BULGULAR Tablo İlaçlariçerisinde İçerisindeantibiyotik Antibiyotik Kullanımına Ait Detaylar Tablo25. 25:Reçetelerdeki ReçetelerdekiTüm tüm ilaçlar kullanmna ait detaylar Antibiyotik (AB) içeren reçetelerde (n=1464) incelenen Değer %Tİİ* 329 16,84 Reçetelerdeki Toplam AB Kalem Says 1.588 13,06 Reçetelerdeki Toplam AB Kutu Says 1.786 12,92 Reçetelerdeki Toplam AB Maliyeti(TL) 27.369,96 15,83 parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Maliyeti (TL) 18,71 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kalem Says 1,08 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kutu Says 1,22 Enjekte Edilebilen Antibiyotik(Enj. AB) Yazlan Reçete Says 109 2,21 42 2,15 Reçetelerdeki Toplam Enj. AB Kalem Says 112 0,92 Reçetelerdeki Toplam Enj. AB Kutu Says 302 2,18 Reçetelerdeki Toplam Enj. AB Maliyeti(TL) 1.346,93 0,78 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AB Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Maliyeti (TL) 12,36 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kalem Says 1,03 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kutu Says 2,77 *%Tİİ: Araştrmadaki tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen tanesinde (%29,62’sinde) (%29,62’sinde) Antibiyotik AB bulunmaktadr. İncelenentüm tümreçetelerin reçetelerin 1464 1464 tanesinde (AB) bu- AraştrmannAraştırmanın yapldğ dönemde hekimler AB’lerehekimler ait toplam 1308 farkl bilgi (ilacn lunmaktadır. yapıldığı dönemde AB’lere ait toplam 1308 farklı (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) ticaribilgi ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda ilaçdoğrultusunyazabilme daimkanna ilaç yazabilme Hekimlerintoplam bu araştırmada toplam 329 ilaç sahipti. imkânına Hekimlerinsahipti. bu araştrmada 329 ilaç bilgi çeşitliliğini bilgi çeşitliliğini (%22,47’sini) dikkate alarak AB seçiminde bulundukları saptan(%22,47’sini) dikkate alarak AB seçiminde bulunduklar saptand. AB’lere ait bu 329 dı. AB’lere ait bu 329 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçeteilaç bilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi lerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %16,84 olduğu çeşitliliğine AB (1954 çeşit)reçetelerde orannn ise %16,84 saptanmştr. AB sayısının içeren saptanmıştır. içeren toplam 1588olduğu kalem (tüm ilaç kalem reçetelerdevetoplam (tümkutu ilaç sayısının kalem saysnn %13,06’s) ve 1786 kutu %13,06’sı) 1786 1588 kutu kalem (tüm ilaç %12,92’si) ilaç yazılmıştır. AB içeren 1464 reçetenin toplam maliyetinin 27.369,96 TL olduğu ve bunun araş(tüm ilaç kutu saysnn %12,92’si) ilaç yazlmştr. AB içeren 1464 reçetenin toplam tırmada incelenen tümTLreçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin TL) % maliyetinin 27.369,96 olduğu ve bunun araştrmada incelenen(172.940,50 tüm reçetelerdeki 15,83’ünü oluşturduğu saptanmıştır. AB içeren reçetelerde “reçete başına düşen toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) % 15,83’ünü oluşturduğu saptanmştr. AB ortalama AB maliyeti” 18,71 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama içeren reçetelerde “reçete başnabaşına düşendüşen ortalama AB sayısı” maliyeti”ise18,71 TL’dir. Bu AB kalem sayısı” 1,08 ve “reçete AB kutu 1,22’dir. Toplam reçetelerde “reçete başna düşen ortalama kalem says” 1,08 ve bu “reçete başna 109 (tüm reçete sayısının %2,21’i) reçetedeAB Enj. AB yazılmış olup, reçetelerdeki toplam 1.346,93 (tüm ilaç “reçete düşen Enj. AB AB kutu maliyeti says” ise 1,22’dir.TLToplam 109 maliyetinin (tüm reçete %0,78’i) saysnn ve %2,21’i) başına düşen ortalama Enj. AB maliyeti” 12,36 TL’dir (Tablo 25). 35 reçetede Enj. AB yazlmş olup, bu reçetelerdeki toplam Enj. AB maliyeti 1.346,93 TL BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI 34(tüm ilaç maliyetinin %0,78’i) ve BİRİNCİ “reçete başna düşen ortalama Enj. AB maliyeti” 12,36 TL’dir (Tablo 25). Tablo 26. Reçetelerdeki Tüm İlaçlar İçerisinde Analjezik Kullanımına Ait DetaylarTablo 26: Reçetelerdeki tüm ilaçlar içerisinde analjezik kullanmna ait detaylar Analjezik (AJ) içeren reçetelerde (n=2066) incelenen Değer %Tİİ* 238 12,18 Reçetelerdeki Toplam AJ Kalem Says 2.544 20,93 Reçetelerdeki Toplam AJ Kutu Says 2.667 19,29 Reçetelerdeki Toplam AJ Maliyeti(TL) 16.956,35 9,80 parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AJ Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlac Maliyeti(TL) 8,20 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kalem Says 1,23 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kutu Says 1,29 65 1,32 19 0,97 Reçetelerdeki Toplam Enj. AJ Kalem Says 66 0,54 Reçetelerdeki Toplam Enj. AJ Kutu Says 149 1,08 Reçetelerdeki Toplam Enj. AJ Maliyeti(TL) 657,98 0,38 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlac Maliyeti(TL) 10,12 Enjekte Edilebilen Analjezik (Enj. AJ)Yazlan Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AJ Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlaç Kalem Says 1,02 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlaç Kutu Says 2,29 *%Tİİ: Araştrmadaki tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenentüm tüm reçetelerin reçetelerin 2066 (AJ) bulunİncelenen 2066 tanesinde tanesinde(%41,80’inde) (%41,80’inde)Analjezik AJ bulunmaktadr. maktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler AJ’lere ait toplam 798 farklı Araştrmann yapldğ dönemde hekimler AJ’lere ait toplam 798 farkl bilgi (ilacn bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrultusunda ilaç ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme yazabilme imkânına sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam 238 ilaç bilgi çeimkanna(%29,82’sini) sahipti. Hekimlerin araştrmada toplam 238 ilaç saptandı. bilgi çeşitliliğini şitliliğini dikkate bu alarak AJ seçiminde bulundukları AJ’lere (%29,82’sini) dikkate alarak AJ seçiminde bulunduklar saptand. AJ’lere bu 238 ait bu 238 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçetelerdeaittespit edilenilaçilaç çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %12,18tespit olduğu saptanmıştır. bilgibilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm reçetelerde edilen ilaç bilgi AJçeşitliliğine içeren reçetelerde toplam 2544 kalem (tüm ilaç kalemsaptanmştr. sayısının %20,93’ü) (1954 çeşit) orannn ise %12,18 olduğu AJ içerenve 2667 (tüm ilaç kutu sayısının %19,29’u) kutu ilaç yazılmıştır. AJ içeren 2066 rereçetelerde toplam 2544 kalem (tüm ilaç kalem saysnn %20,93’ü) ve 2667 (tüm ilaç çetenin toplam maliyetinin 16.956,35 TL olduğu ve bunun araştırmada incelenen kutu saysnn %19,29’u) kutumaliyetinin ilaç yazlmştr. AJ içeren reçetenin toplam tüm reçetelerdeki toplam ilaç (172.940,50 TL)2066 %9,80’ini oluşturduğu maliyetinin 16.956,35 TL olduğu ve bunun araştrmada incelenen tüm reçetelerdeki saptanmıştır. AJ içeren reçetelerde “reçete başına düşen ortalama AJ maliyeti” 8,20 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama AJ kalem sayısı” 1,23 ve “re36 çete başına düşen AJ kutu sayısı” ise 1,29’dur. Toplam 65 (tüm reçete sayısının %1,32’si) reçetede Enj. AJ yazılmış olup, bu reçetelerdeki toplam Enj. AJ maliyeti 657,98 TL (tüm ilaç maliyetinin %0,38’i) ve “reçete başına düşen ortalama Enj. AJ maliyeti” 10,12 TL’dir (Tablo 26). 35 BULGULAR Tablo 27: Reçetelerdeki tüm ilaçlar içerisinde enjekte edilebilen preparat kullanmna Tablo 27. Reçetelerdeki Tüm İlaçlar İçerisinde Enjekte Edilebilen Preparat Kulait detaylar lanımına Ait Detaylar Enjekte edilebilen preparat (EP) içeren reçetelerde Değer %Tİİ* 140 7,16 Reçetelerdeki EP Toplam Kalem Says 370 3,04 Reçetelerdeki EP Toplam Kutu Says 748 5,41 Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti (TL) 9.433,08 5,45 (n=298) incelenen parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Maliyeti (TL) 31,65 Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Kalem Says 1,24 Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Kutu Says 2,51 *%Tİİ: Araştrmadaki tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen tüm reçetelerin 298 tanesinde (%6,03’ünde) enjekte edilebilen preparat (EP) bulunmaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler EP’lere ait İncelenen 298ticari tanesinde (%6,03’ünde) EP bulunmaktadr. toplam 3077tüm farklıreçetelerin bilgi (ilacın ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkânına bu araştırmada Araştrmann yapldğ dönemde hekimlersahipti. EP’lereHekimlerin ait toplam 3077 farkl bilgi toplam (ilacn 140 ilaç bilgi çeşitliliğini (%4,55) dikkate alarak EP seçiminde bulundukları sapticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme tandı. EP’lere ait bu 140 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçeimkanna sahipti. Hekimlerin bu araştrmada toplam 140 ilaç bilgi çeşitliliğini (%4,55) telerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %7,16 olduğu dikkate alarak seçiminde bulunduklar saptand. ait kalem bu 140 ilaç bilgi saptanmıştır. EPEP içeren reçetelerde toplam 370 kalemEP’lere (tüm ilaç sayısının % çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm %5,41’i) reçetelerde tespit ilaç bilgi 3,04’ü) ve 748 (tüm ilaç kutu sayısının kutu ilaçedilen yazılmıştır. EPçeşitliliğine içeren 298 reçetenin toplam maliyetinin 9.433,08 olduğu ve EP bunun araştırmada incelenen (1954 çeşit) orannn ise %7,16 olduğu TL saptanmştr. içeren reçetelerde toplam tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) % 5,45’ini oluşturdu370 kalem (tüm ilaç kalem saysnn % 3,04’ü) ve 748 (tüm ilaç kutu saysnn ğu saptanmıştır. EP içeren reçetelerde “reçete başına düşen ortalama EP maliyeti” %5,41’i) kutu ilaç yazlmştr. EP içeren 298 reçetenin toplam maliyetinin 9.433,08 TL 31,65 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama EP kalem sayısı” 1,24 olduğu ve başına bunundüşen araştrmada reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin ve “reçete EP kutuincelenen sayısı” isetüm 2,51’dir (Tablo 27). (172.940,50 TL) % 5,45’ini oluşturduğu saptanmştr. EP içeren reçetelerde “reçete başna düşen ortalama EP maliyeti” 31,65 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başna düşen ortalama EP kalem says” 1,24 ve “reçete başna düşen EP kutu says” ise 2,51’dir (Tablo 27). 38 36 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI HİPERTANSİYON HİPERTANSİYON Tablo 28: Reçetelerde tüm yaş gruplar için antihipertansif ilaç kullanmna ait Tablo 28. Reçetelerde Tüm Yaş Grupları İçin Antihipertansif İlaç Kullanımına Ait detaylar Detaylar HT tanl reçetelerde (n=640) incelenen parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş HT İlac Says Değer %Tİİ* 167 8,55 752 6,19 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Kutu Says 1.093 7,91 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Maliyeti (TL) 19.226,54 11,12 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Kalem Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Maliyeti (TL) 30,04 Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Kalem Says 1,18 Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Kutu Says 1,71 *%Tİİ: Araştrmadaki tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen tüm reçetelerin 640 tanesinde (%12,95’inde) Hipertansiyon (HT) tanısı yer almaktadır. Araştırmanın yapıldığı(%12.95’inde) dönemde hekimler antihipertansif ilaçİncelenen tüm reçetelerin 640 tanesinde HT tans yer almaktadr. lara ait toplam 582 farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği Araştrmann yapldğ dönemde hekimler antihipertansif ilaçlara ait toplam 582 farkl vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkânına sahipti. Hekimlerin bu araştırmada bilgi (ilacn ticari veçeşitliliğini jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, antihipertansif vb.) doğrultusunda ilaç toplam 167 ilaç bilgi (%28,7) dikkate alarak seçiminde yazabilme imkanna sahipti. Hekimlerin bu araştrmada toplam 167 ilaç bilgi bulundukları saptandı. Antihipertansiflere ait bu 167 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine çeşit) çeşitliliğini (%28,7)tüm dikkate alarak antihipertansif seçiminde bulunduklar(1954 saptand. oranının ise % 8,55aitolduğu saptanmıştır. HT tanılı reçetelerde toplam 752 kalem Antihipertansiflere bu 167 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm (tüm ilaç kalem sayısının % 6,19’u) ve 1.093 (tüm ilaç kutu sayısının %7,91’i) kutu reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) orannn ise % 8,55 olduğu ilaç yazılmıştır. İncelenen 640 reçetede geçen antihipertansif ilaç toplam maliyetisaptanmştr. HT tanl reçetelerde toplam 752 kalem (tüm ilaç kalem saysnn % nin 19.226,54 TL olduğu ve bunun araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam 6,19’u) ve 1.093(172.940,50 (tüm ilaç kutu saysnn %7,91’i)oluşturduğu kutu ilaç yazlmştr. İncelenen 640 ilaç maliyetinin TL) % 11,12’sini saptanmıştır. İncelenen HT tanılı reçetelerde “reçete başına düşen maliyetinin ortalama HT ilacı maliyeti” 30,04 TL’dir. reçetede geçen antihipertansif ilaç toplam 19.226,54 TL olduğu ve bunun Bu reçetelerdeincelenen “reçete başına düşen ortalama HTilaç ilacımaliyetinin kalem sayısı” 1,18 veTL) “reçete araştrmada tüm reçetelerdeki toplam (172.940,50 % başına düşen ilaç kutu sayısı” ise 1,71’dir (Tablo 28). 11,12’sini oluşturduğu saptanmştr. İncelenen HT tanl reçetelerde “reçete başna HT ile ilgili yayımlanmış olan tedavi kılavuzlarında “55 yaş altı” hastaların tedüşen ortalama HT ilac maliyeti” 30,04 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başna düşen davisi ve “55 yaş ve üstü” hastaların tedavisi için önerilen ilaç grupları birbirinden ortalama HT ilac kalem says” 1,18 ve ile “reçete başnaHT düşen kutu says” ise farklılık gösterebilmektedir. Bu gerekçe çalışmada tanılıilaç reçetelerde ayrıntılı 1,71’dir (Tablo 28). değerlendirmeler “55 yaş altı” ve “55 yaş ve üstü” hasta yaşına göre iki gruba ayrılarak yapılmıştır. 39 HT ile ilgili yaynlanmş olan tedavi klavuzlarnda “55 yaş alt” hastalarn tedavisi ve “55 yaş ve üstü” hastalarn tedavisi için önerilen ilaç gruplar birbirinden farkllk gösterebilmektedir. Bu gerekçe ile çalşmada HT tanl reçetelerde ayrntl değerlendirmeler “55 yaş alt” ve “55 yaş ve üstü” hasta yaşna göre iki gruba 37 BULGULAR ayrlarak yaplmştr. Tablo 29: 55 Yaş alt hastalarn reçetelerindeki antihipertansif ilaç kullanmna ait Tablo 29. 55 Yaş Altı Hastaların Reçetelerindeki Antihipertansif İlaç Kullanımına detaylar Ait Detaylar HT tanl reçetelerde (n=144) incelenen parametreler Değer %Tİİ* 81 4,15 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Kalem Says 164 1,35 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Kutu Says 241 1,74 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Maliyeti (TL) 4.100,22 2,37 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş HT İlac Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Maliyeti(TL) 28,47 Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Kalem Says 1,14 Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Kutu Says 1,67 *%Tİİ: Araştrmadaki tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi altı”hastalar hastalariçin içinyazlan yazılanHT HTtanl tanılıreçeteler(144 reçeteler (144adet), adet),incelenen incelenentüm tüm “55“55 yaşyaş alt” reçetelerin (4942 adet) %2,91’ini oluşturmaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde reçetelerin (4942 adet) %2,91’ini oluşturmaktadr. Araştrmann yapldğ dönemde hekimler antihipertansif ilaçlara ait toplam 582 farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik hekimler antihipertansif ilaçlara ait toplam 582 farkl bilgi (ilacn ticari ve jenerik ismi, ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkânına sahipti. formülasyonu, vb.) doğrultusunda ilaçbilgi yazabilme imkanna sahipti.dikkate Hekimlerin Hekimlerin bu yitiliği, araştırmada toplam 81 ilaç çeşitliliğini (%13,92) alabu antihipertansif araştrmada toplam 81 ilaç bilgi çeşitliliğinisaptandı. (%13,92)Antihipertansiflere dikkate alarak antihipertansif rak seçiminde bulundukları ait bu 81 ilaç bilgi çeşitliliğinin, incelenen tüm reçetelerde edilen ilaç bilgi seçiminde bulunduklararaştırmada saptand. Antihipertansiflere ait bu 81 tespit ilaç bilgi çeşitliliğinin, çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %4,15 olduğu saptanmıştır. HT tanılı reçetearaştrmada incelenen tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) lerde toplam 164 kalem (tüm ilaç kalem sayısının %1,35’i) ve 241 (tüm ilaç kutu orannn ise %4,15 olduğu saptanmştr. HT tanl reçetelerde toplam 164 kalem (tüm sayısının %1,74’ü) kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen 144 reçetede geçen antihiperilaç kalem saysnn %1,35’i) 4.100,22 ve 241 (tüm ilaç kutu saysnn %1,74’ü) incelenen kutu ilaç tansif ilaç toplam maliyetinin TL olduğu ve bunun araştırmada tüm reçetelerdeki toplam ilaçreçetede maliyetinin (172.940,50 TL) % 2,37’sini yazlmştr. İncelenen 144 geçen antihipertansif ilaç toplam oluşturduğu maliyetinin saptanmıştır. tanılı reçetelerdeincelenen “reçete başına düşen ortalama HT ilacı 4.100,22 TL İncelenen olduğu ve HT bunun araştrmada tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyeti” 28,47 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama HT ilacı kamaliyetinin (172.940,50 TL) % 2,37’sini oluşturduğu saptanmştr. İncelenen HT tanl lem sayısı” 1,14 ve “reçete başına düşen ilaç kutu sayısı” ise 1,67’dir (Tablo 29). reçetelerde “reçete başna düşen ortalama HT ilac maliyeti” 28,47 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başna düşen ortalama HT ilac kalem says” 1,14 ve “reçete başna düşen ilaç kutu says” ise 1,67’dir (Tablo 29). 40 38 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 30: 55 yaş ve üstü hastalarn reçetelerindeki antihipertansif ilaç kullanmna ait Tablo 30. 55 Yaş ve Üstü Hastaların Reçetelerindeki Antihipertansif İlaç Kullanıdetaylar mına Ait Detaylar HT tanl reçetelerde(n=496) incelenen parametreler Değer %Tİİ* 150 7,68 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Kalem Says 588 4,84 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Kutu Says 852 6,16 Reçetelerdeki HT İlac Toplam Maliyeti (TL) 15.126,32 8,75 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş HT İlac Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Maliyeti(TL) 30,50 Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Kalem Says 1,19 Reçete Başna Düşen ORTALAMA HT İlac Kutu Says 1,72 *%Tİİ: Araştrmadaki tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi “55 yaş ve üstü” hastalar için yazılan HT tanılı reçeteler (496 adet), incelenen tüm reçetelerin (4942 adet) %10,04’ünü oluşturmaktadır. Araştırmanın yapıldığı “55 yaş ve üstü” hastalar için yazlan HT tanl reçeteler(496 adet), incelenen tüm dönemde hekimler antihipertansif ilaçlara ait toplam 582 farklı bilgi (ilacın ticari (4942 adet) %10,04’ünü oluşturmaktadr. Araştrmann yapldğ dönemde vereçetelerin jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkânına hekimler antihipertansif ilaçlara ait toplam ticari ve(%25,77) jenerik ismi, sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam582 150farkl ilaçbilgi bilgi(ilacn çeşitliliğini dikformülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkanna sahipti. Hekimlerinait kate alarak antihipertansif seçiminde bulundukları saptandı. Antihipertansiflere bubu150araştrmada ilaç bilgi çeşitliliğinin, reçetelerde tespitalarak edilen toplam 150araştırmada ilaç bilgi incelenen çeşitliliğini tüm (%25,77) dikkate ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %7,68 olduğu saptanmıştır. HT taantihipertansif seçiminde bulunduklar saptand. Antihipertansiflere ait bu 150 ilaç nılı reçetelerde toplam 588 kalem (tüm ilaç kalem sayısının %4,84’ü) ve 852 (tüm bilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi ilaç kutu sayısının %6,16’sı) kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen 150 reçetede geçen çeşitliliğine (1954 orannn ise %7,68 olduğu saptanmştr. antihipertansif ilaççeşit) toplam maliyetinin 15.126,32 TL olduğu HT ve tanl bununreçetelerde araştırmatoplam 588 kalem (tüm ilaç kalem saysnn %4,84’ü) ve 852 (tüm ilaç da incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 kutu TL) saysnn %8,75’ini oluşturduğu saptanmıştır. İncelenen HT tanılı “reçeteantihipertansif başına düşen ilaç orta%6,16’s) kutu ilaç yazlmştr. İncelenen 150reçetelerde reçetede geçen lama HT ilacı maliyeti” 30,50 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama toplam maliyetinin 15.126,32 TL olduğu ve bunun araştrmada incelenen tüm HT ilacı kalem sayısı” 1,19 ve “reçete başına düşen ilaç kutu sayısı” ise 1,72’dir reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %8,75’ini oluşturduğu (Tablo 30). saptanmştr. İncelenen HT tanl reçetelerde “reçete başna düşen ortalama HT ilac maliyeti” 30,50 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başna düşen ortalama HT ilac kalem says” 1,19 ve “reçete başna düşen ilaç kutu says” ise 1,72’dir (Tablo 30). 41 39 BULGULAR Tablo 31: Hipertansiyon tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk Tablo 31. Hipertansiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk açsndan değerlendirilmesi Açısından Değerlendirilmesi <55 Yaş Kalem Says RU+ RUTOPLAM Kutu ≥55 Yaş Toplam Kalem Says Maliyet(TL) Says Kutu Tüm Yaş Grubu Toplam Kalem Says Maliyet(TL) Says Kutu Toplam Says Maliyet(TL) n 19 27 455,41 211 309 3.431,99 230 336 % 11,59 11,20 11,11 35,88 36,27 22,69 30,59 30,74 20,22 n 145 214 3.644,81 377 543 11.694,33 522 757 15.339,14 % 88,41 88,80 88,89 64,12 63,73 77,31 69,41 69,26 79,78 n 164 241 4.100,22 588 852 15.126,32 752 1093 19.226,54 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 3.887,40 100,00 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç Yazlan rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, 55 yaşn Yazılanreçetelerin reçeteleriniçeriğinin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, 55 yaşınaltndaki altındakiHTHThastalarnda hastalarındayazlan yazılanilaçlarn ilaçların kalemsays sayısı(%88,41), (%88,41),kutu kutusays sayısı kalem (%88,80) ve toplam maliyet (%88,89) açısından rehberlere uygun olmadığı saptan(%88,80) ve toplam maliyet (%88,89) açsndan rehberlere uygun olmadğ mıştır. 55 yaş ve üstü HT hastalarında ise yazılan ilaçların kalem sayısı (%64,12), saptanmştr. 55 yaş ve üstü HT hastalarnda ise yazlan ilaçlarn kalem says kutu sayısı (%63,73) ve toplam maliyet (%77,31) açısından rehberlere uygun ol(%64,12), kutu says (%63,73)bu veparametrelerin toplam maliyet tüm (%77,31) açsndan rehberlere madığı saptanmıştır. İncelenen yaş grupları birlikte değeruygun olmadğ saptanmştr. İncelenen bu parametrelerin tüm yaş gruplar birlikte lendirildiğinde ise sırasıyla, %69,41, %69,26 ve %79,78 oranında rehberlere uygun olmadığı saptanmıştırise (Tablo 31). %69,41, %69,26 ve %79,78 orannda rehberlere değerlendirildiğinde srasyla, uygun olmadğ saptanmştr (Tablo 31). 42 3 26 18,06 n % 15,79 15,79 22 15,28 n % 3 5 26,32 31 21,53 n % 21,05 26 18,06 n % 4 1 5,26 13 9,03 n % 3 15,79 26 18,06 n % 30 RU- 17,24 25 15,17 22 19,31 28 17,93 26 9,66 14 20,69 RİKS RU+ RİKS % 10,71 12,00 15,15 13,33 6,67 9,09 89,29 88,00 84,85 86,67 93,33 90,91 RU+ % RU- % 6 18,52 5 11,11 3 29,63 8 14,81 4 3,70 1 22,22 14,02 30 17,29 37 20,09 43 18,69 40 11,21 24 18,69 40 RU- RİKuS RU+ 14,29 7,50 15,69 9,09 4,00 13,04 85,71 92,50 84,31 90,91 96,00 86,96 RU- % RİKuS % RU+ % 22,13 100,77 6,62 30,14 42,83 195,04 11,63 424,01 18,86 687,56 22,70 827,53 17,08 622,71 10,28 374,82 19,43 708,18 RU- RM(TL) 10,51 47,86 1,16 5,29 16,76 76,31 RU+ 19,20 4,20 19,07 7,14 1,39 9,73 80,80 95,80 80,93 92,86 98,61 90,27 RU- % RM % RU+ % 1,08 1,14 1,06 1,15 1,15 1,27 1,35 1,82 1,65 1,69 1,92 1,77 20,18 32,62 32,99 25,79 29,24 30,17 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) 43 Yaş alt hastalarda HT tedavisinde kullanlan ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirildiğinde RİKS 5555Yaş altı hastalarda HT tedavisinde kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde RİKS açıaçsndan RU- orannn en fazla Bayburt ilinde (%93,33), RU+ orannn ise Eskişehir ilinde (%15,15) olduğu saptanmştr. Bu sından RU- oranının en fazla Bayburt ilinde (%93,33), RU+ oranının ise Eskişehir ilinde (%15,15) olduğu saptanmıştır. Bu değerdeğerlendirme RiKuS açsndan yapldğnda RİKS’dekine benzer şekilde burada da RU- orannn en fazla Bayburt ilinde (%96,00), lendirme yapıldığında RİKS’tekine benzer şekilde burada da RU- oranının Bayburt ilinde (%96,00), RU+ RİKuS orannnaçısından ise Eskişehir ilinde (%15,69) olduğu saptanmştr. Maliyet karşlaştrmalarnda ise en RU-fazla orannn en fazla Bayburt ilinde RU+ oranının ise Eskişehir ilindeise (%15,69) saptanmıştır. karşılaştırmalarında ise RUen fazla Bayburt (%98,61), RU+ orannn Karabük olduğu ilinde (%19,20) olduğuMaliyet saptanmştr. Reçete başna düşen ilaç oranının kalem says ve kutu says ilinde (%98,61), oranının ise Karabük ilinde (%19,20) saptanmıştır. Reçete Karabük başına düşen ilaç ve kutuortalama sayısı illerde illerdeRU+ birbirine çok yakndr. Maliyet açsndan ise olduğu en düşük ortalama RBDTM (20,18 TL)kalem ilinde;sayısı en yüksek birbirine çok ise yakındır. Maliyet ise İncelenen en düşük 6ortalama RBDTM Karabük TL) kalem, ilinde;kutu en yüksek ortalama RBDTM RBDTM Eskişehir (32,99açısından TL) ilindedir. ilde de HT tanl “55 yaş alt”(20,18 hastalarda ve maliyet açsndan reçetelenen ilaçlarn bölümünün tedavi klavuzlarna uygun olmadğ dikkati çekmektedir (Tablo ise Eskişehir (32,99 TL) büyük ilindedir. İncelenen 6 ilde de HT tanılı “55 yaş altı” hastalarda kalem, kutu32). ve maliyet açısından reçetelenen ilaçların büyük bölümünün tedavi rehberlerine uygun olmadığı dikkati çekmektedir (Tablo 32). Toplam n 144 19 145 27 214 455,41 3.644,81 11,59 88,41 11,20 88,80 11,11 88,89 1,14 1,67 28,47 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS: Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM: Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says TabloTablo 32. 55 Altı alt Hastalarda Hipertansiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk 32.Yaş 55 Yaş hastalarda hipertansiyon tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndanAçısından illere göre İllere Göre değerlendirilmesi Değerlendirilmesi 40 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI 23 67 13,5 n % 10,9 19,4 112 22,6 n % 41 54 25,6 116 23,4 n % 15,2 73 14,7 n % 32 23 10,9 56 11,3 n % 38 18,0 72 14,5 n % 14,6 55 23,6 89 23,6 89 14,9 56 11,1 42 12,2 46 RU- RİKS RU+ RİKS % 29,49 31,54 37,76 36,36 35,38 45,24 70,51 68,46 62,24 63,64 64,62 54,76 RU+ % RU- % 79 11,97 37 20,39 63 21,68 67 12,30 38 8,09 25 25,57 18,78 102 22,10 120 20,99 114 16,21 88 9,02 49 12,89 70 RU- RİKuS RU+ 26,62 34,43 37,02 30,16 33,78 53,02 73,38 65,57 62,98 69,84 66,22 46,98 RU- % RİKuS % RU+ % 11,33 388,69 23,87 819,31 20,08 689,23 12,46 427,61 7,42 254,75 24,84 17,16 2.006,77 23,36 2.731,47 23,21 2.714,02 17,38 2.032,65 7,89 922,98 11,00 1.286,44 RU- RM(TL) 852,40 RU+ 16,23 23,07 20,25 17,38 21,63 39,85 83,77 76,93 79,75 82,62 78,37 60,15 RU- % RM % RU+ % 1,16 1,16 1,23 1,21 1,16 1,17 2,07 1,63 1,56 1,73 1,32 2,07 Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS 35,75 31,70 29,34 33,70 21,03 29,71 Ortalama RBDTM(TL) 5555Yaş üstü ilaçlarrehberlere rehberlereuygunluk uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde Yaşveve üstühastalarda hastalardaHT HTtedavisinde tedavisinde kullanılan kullanlan ilaçlar açsndan illere göre değerlendirildiğinde RİKS RİKS açısından RUoranının en fazla Karabük ilinde (%70,5), RU+ oranının ise Bartın ilinde (%45,2) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendiraçsndan RU- orannn en fazla Karabük ilinde (%70,5), RU+ orannn ise Bartn ilinde (%45,2) olduğu saptanmştr. Bu me RİKuS açısından yapıldığında benzer şekilde burada da RUoranının fazla Karabük ilinde (%73,38), RU+ oranıdeğerlendirme RiKuS açsndanRİKS’tekine yapldğnda RİKS’dekine benzer şekilde burada da RU-en orannn en fazla Karabük ilinde (%73,38), nın ise Bartın ilinde olduğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında ise RU- ise oranının en fazlaenKarabük ilindeilinde (%83,77), RU+ orannn ise(%53,02) Bartn ilinde (%53,02) olduğu saptanmştr. Maliyet karşlaştrmalarnda RU- orannn fazla Karabük RU+ (%83,77), oranının ise ilinde (%39,85) saptanmıştır. Reçete başına kalem sayısı says ve kutu illerde birbirine RU+Bartın orannn ise Bartn ilindeolduğu (%39,85) olduğu saptanmştr. Reçetedüşen başnailaç düşen ilaç kalem ve sayısı kutu says illerde birbirine çok yakndr. Maliyetise açsndan iseortalama en düşükRBDTM ortalama Bayburt RBDTM (21,03 BayburtTL) (21,03 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise çok yakındır. Maliyet açısından en düşük ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Karabük (35,75 TL) ilindedir.6İncelenen 6 ilde de HT “55üstü” yaş vehastalarda üstü” hastalarda kutu ve maliyet açsndan reçetelenen (35,75Karabük TL) ilindedir. İncelenen ilde de HT tanılı “55tanl yaş ve kalem,kalem, kutu ve maliyet açısından reçetelenen ilaçların büyük tedavi bölümünün tedavi klavuzlarna uygunsaptanmıştır. olmadğ saptanmştr. yas HT ve üstü” HT hastalarna yazlan bakıldığında ilaçlara büyükilaçlarn bölümünün rehberlerine uygun olmadığı “55 yaş ve“55üstü” hastalarına yazılan ilaçlara tedavi rehberlerine uymayan ilaçların hem oran hem de maliyet açısından “55 yaş altı” hastalara göre daha düşük olduğu dikkati 44 çekmektedir. (Tablo 33). Toplam n 496 211 377 309 543 3.431,99 11.694,33 35,88 64,12 36,27 63,73 22,69 77,31 1,19 1,72 30,50 % 100 100 100 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS: Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM:Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 33:Yaş 55 yaş üstüHastalarda hastalarda Hipertansiyon hipertansiyon tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan göre TabloTablo 33. 55 Ve ve Üstü Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunlukillere Açısından İllere Göre değerlendirilmesi Değerlendirilmesi BULGULAR 41 42 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI AKUT TONSİLLOFARANJİT AKUT TONSİLLOFARANJİT Tablo 34: Reçetelerde akut tonsillofaranjit tedavisine yönelik ilaç kullanmnn Tablo 34. Reçetelerde Akut Tonsillofaranjit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının detaylar Detayları Akut Tonsillofaranjit (ATF) tanl reçetelerde (n=691) incelenen parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş ATF İlac Says Değer %Tİİ* 370 18,94 Reçetelerdeki ATF İlac Toplam Kalem Says 1.710 14,07 Reçetelerdeki ATF İlac Toplam Kutu Says 1.777 12,85 Reçetelerdeki ATF İlac Toplam Maliyeti (TL) 15.153,44 8,76 Reçete Başna Düşen ORTALAMA ATF İlac Maliyeti (TL) 21,93 Reçete Başna Düşen ORTALAMA ATF İlac Kalem Says 2,47 Reçete Başna Düşen ORTALAMA ATF İlac Kutu Says 2,57 Antibiyotik (AB) Yazlmş Reçete Says 505 10,22 163 8,34 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kalem Says 522 4,29 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kutu Says 585 4,23 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 8.909,46 5,15 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB İlaç Says AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Maliyeti (TL) 17,64 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kalem Says 1,03 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kutu Says 1,16 40 0,81 15 0,77 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kalem Says 43 0,35 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kutu Says 101 0,73 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 313,19 0,18 Enjekte Edilebilen Antibiyotik (Enj. AB) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AB İlaç Says Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Maliyeti (TL) Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kalem Says Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kutu Says 7,83 1,08 2,53 46 43 BULGULAR Tablo 34’ün devam: Reçetelerde akut tonsillofaranjit tedavisine yönelik ilaç Tablo 34’ün Devamı. Reçetelerde Akut Tonsillofaranjit Tedavisine Yönelik İlaç kullanmnn detaylar Kullanımının Detayları Analjezik (AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AJ İlaç Says 291 5,89 73 3,74 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kalem Says 305 2,51 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kutu Says 305 2,21 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Maliyeti (TL) 1.292,28 0,75 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Maliyeti (TL) 4,44 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kalem Says 1,05 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kutu Says 1,05 Enjekte Edilebilen Analjezik (Enj. AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AJ İlaç Says 3 0,06 3 0,15 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Kalem Says 3 0,02 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Kutu Says 3 0,02 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Maliyeti (TL) 9,86 0,01 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlaç Maliyeti (TL) Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlaç Kalem Says Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlaç Kutu Says 3,29 1,00 1,00 41 0,83 19 0,97 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kalem Says 47 0,39 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kutu Says 105 0,76 326,34 0,19 Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti (TL) EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Maliyeti (TL) 7,96 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kalem Says 1,15 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kutu Says 2,56 *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen tüm reçetelerin 691 tanesinde (%13,98’ inde) Akut Tonsillofaranjit (ATF) tanısı yer almaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler ATF ilaçlarına ait toplam 2615 farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkânına sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam 370 ilaç bilgi çeşitliliğini (%14,14) dikkate alarak ATF ilacı seçiminde bulundukları saptandı. ATF ilaçlarına ait bu 370 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının 47 ise %18,94 olduğu saptanmıştır. ATF tanılı reçetelerde toplam 1710 kalem (tüm ilaç kalem sayısının % 14,07’ si) ve 1777 (tüm ilaç kutu sayısının %12,85’ i) kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen 691 reçetede geçen ATF ilaç toplam maliyetinin 15.153,44 TL olduğu ve bunun araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %8,76’ sını oluşturduğu saptanmıştır. İncelenen ATF tanılı reçetelerde “reçete başına düşen ortalama ATF ilacı maliyeti” 21,93 TL’dir. Bu reçe- 44 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI telerde “reçete başına düşen ortalama ATF ilacı kalem sayısı” 2,47, “reçete başına düşen ortalama ilaç kutu sayısı” ise 2,57’dir. İncelenen ATF tanılı reçetelerin 505 tanesine (%10,22’sine) antibiyotik (AB) ilaç yazılmıştır. Bu reçetelerdeki toplam AB ilaç maliyeti 8.909,46 TL olup “reçete başına düşen ortalama AB ilaç maliyeti” TL’ dir. Enjekte edilebilen (Enj.) ABkullanlan ilaç yazılmış reçete rehberlere sayısı 40 (%0,81’i)’ Tablo 17,64 35: Akut Tonsillofarenjit tedavisinde ilaçlarn uygunluk tır. Bu reçetelerdeki toplam Enj. AB ilaç maliyeti 313,19 TL olup “reçete başına açsndan değerlendirilmesi. düşen ortalama Enj. AB ilaç maliyeti” 7,83 TL’ dir. Analjezik (AJ) yazılmış reçete sayısı 291 (%5,89’ u)’dir. Bu reçetelerdeki toplam analjezik maliyeti 1.292,28 TL olup “reçete başına Kalem düşen ortalama 4,44 TL’dir. Enjekte edilebilen Says AJ ilaç maliyeti” Kutu Says Toplam Maliyet (TL) analjezik (Enj. AJ) ilaç yazılmış reçete sayısı 3 (%0,06’sı)’tür. Bu reçetelerdeki n 241 241 1.289,05 toplam RU+Enj. AJ ilaç maliyeti 9,86 TL olup “ reçete başına düşen ortlama Enj. AJ ilaç % 14,09 13,56 ilaçlarn rehberlere 8,51 uygunluk Tablo maliyeti” 35: Akut3,29’dur Tonsillofarenjit tedavisinde kullanlan (Tablo 34). n 1469 1536 Tablo 35. Akut Tonsillofarenjit Tedavisinde Kullanılan İlaçların 13.864,39 Rehberlere Uyaçsndan değerlendirilmesi. RUgunluk Açısından Değerlendirilmesi % 85,91 86,44 91,49 TOPLAM Akut n Kalem Says 1710 Kutu Says 1777 241 100,00 241 100,00 Toplam Maliyet (TL) 15.153,44 1.289,05 100,00 RU+ % 14,09 13,56 8,51 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç n 1469 1536 13.864,39 RUTonsillofarenjit tanl reçetelerin içeriğinin rehberlere % 85,91 86,44 91,49 n % uygunluğu değerlendirildiğinde, ilaç kalem %86,44’ ünün n 1710 saysnn %85,91’ 1777inin, kutu saysnn 15.153,44 TOPLAM % olmadğ 100,00 100,00%91,49’ unu rehberlere uygun ve bu ilaçlarn 100,00 toplam ilaç maliyetinin RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç oluşturduğuRU+:Rehberlere görülmüştür uygun (Tabloilaç, 35). Akut Tonsillofarenjit tanılı reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerAkut lendirildiğinde, Tonsillofarenjit tanlsayısının reçetelerin rehberlere ilaç kalem %85,91’inin,içeriğinin kutu sayısının %86,44’ününuygunluğu rehberlere uygun olmadığı ve bu ilaçların toplam ilaç maliyetinin %91,49’unu oluşturdeğerlendirildiğinde, ilaç kalem saysnn %85,91’ inin, kutu saysnn %86,44’ ünün duğu görülmüştür (Tablo 35). Tablo 36: Akut Tonsillofarenjit tedavisinde kullanlan rehberlere rehberlere uygun olmadğ ve bu ilaçlarn toplamantibiyotiklerin ilaç maliyetinin %91,49’ unu Tablo 36. Akut değerlendirilmesi. Tonsillofarenjit Tedavisinde Kullanılan Antibiyotiklerin Rehberleuygunluk açsndan oluşturduğu görülmüştür (Tablo 35). re Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi RU+ n Kalem Says Kutu Says Toplam Maliyet (TL) 95 95 942,90 % 18,20tedavisinde kullanlan 16,24 antibiyotiklerin10,58 Tablo 36: Akut Tonsillofarenjit rehberlere n değerlendirilmesi. 427 uygunluk RUaçsndan TOPLAM Akut 490 7.966,56 % 81,80 83,76 89,42 n Kalem Says 522 Kutu585 Says Toplam Maliyet (TL) 8.909,46 n 95 95 942,90 % 100,00 100,00 100,00 RU+ % 18,20 16,24 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç 10,58 n 427 Akut Tonsillofarenjit tanılı reçetelerde yer 490 alan antibiyotiklerin7.966,56 rehberlere uyRUTonsillofarenjit tanl reçetelerde yer alan antibiyotiklerin rehberlere uygunluğu % 81,80 antibiyotik ilaç83,76 89,42 gunluğu değerlendirildiğinde, kalem sayısının %81,80’inin, anti- biyotik ilaç kutu sayısının olmadığı ve bu ilaçların değerlendirildiğinde, ilaç kalem rehberlere saysnn %81,80’ inin,8.909,46 antibiyotik ilaç kutu n antibiyotik 522%83,76’sının 585 uygun TOPLAM toplam ilaç maliyetinin %89,42’sini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 36). % snn 100,00 100,00 100,00 toplam ilaç saysnn %83,76’ rehberlere uygun olmadğ ve bu ilaçlarn RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere olmayan maliyetinin %89,42’ sini oluşturduğu görülmüştür uygun (Tablo 36). ilaç Akut Tonsillofarenjit tanl reçetelerde yer alan antibiyotiklerin rehberlere uygunluğu 24 145 20,98 n % 9,96 18,67 140 20,26 n % 45 52 21,58 126 18,23 n % 22,82 145 20,98 n % 55 39 16,18 75 10,85 n % 26 10,79 60 8,68 n % 121 RU- 27,23 400 19,06 280 16,75 246 19,67 289 9,05 133 8,24 RİKS RU+ 5,66 13,85 17,45 15,99 22,67 17,69 94,34 86,15 82,55 84,01 77,33 82,31 RU- % RİKS % RU+ % 26 9,96 24 18,67 45 21,58 52 22,82 55 16,18 39 10,79 27,15 417 18,42 283 16,73 257 20,18 310 8,66 133 8,85 136 RU- RİKuS RU+ 5,44 13,72 16,83 15,07 22,67 16,05 94,56 86,28 83,17 84,93 77,33 83,95 RU- % RİKuS % RU+ % 9,80 126,39 16,24 209,34 21,71 279,86 27,01 348,13 12,29 158,42 12,95 28,73 3.983,42 19,82 2.747,23 14,31 1.984,26 18,47 2.561,27 10,52 1.458,01 8,15 1.129,70 RU- RM(TL) 166,91 RU+ 3,08 7,08 12,36 11,97 9,80 12,87 96,92 92,92 87,64 88,03 90,20 87,13 RU- % RM % RU+ % 2,92 2,32 2,37 2,37 2,29 2,45 3,04 2,34 2,45 2,52 2,29 2,70 21,93 ilindedir (Tablo 37). 50 ATF tedavisinde kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açısından RU- oranının fazla Karabük ilinde(%94,34), (%94,34),RU+ RU+ oranının orannn ise olduğu saptanmştr. Bu Bu değerlendirme RiKuS açsndan en fazla Karabük ilinde ise Bayburt Bayburtilinde ilinde(%22,67) (%22,67) olduğu saptanmıştır. değerlendirme RİKuS açısından yapldğnda RİKS’dekine benzer şekilde burada RU-oranının orannnen enfazla fazla Karabük Karabük ilinde RU+ orannn ise Bayburt ilindeilinde yapıldığında RİKS’tekine benzer şekilde burada dada RUilinde(%94,56), (%94,56), RU+ oranının ise Bayburt (%22,67) olduğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında oranınınen enfazla fazlaKarabük Karabük ilinde (%96,92), oranının (%22,67) olduğu saptanmştr. Maliyet karşlaştrmalarnda ise ise RURU- orannn ilinde (%96,92), RU+RU+ orannn ise ise Bartın ilinde (%12,87) olduğu saptanmıştır. Reçete başına düşen ilaç kalem sayısı ve kutu sayısı illerde birbirine çok yakındır. Maliyet Bartn ilinde (%12,87) olduğu saptanmştr. Reçete başna düşen ilaç kalem says ve kutu says illerde birbirine çok yakndr. açısından en düşük ortalama RBDTM Eskişehir (17,97 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Karabük (28,35 TL) ilindedir (TabloMaliyet 37). açsndan en düşük ortalama RBDTM Eskişehir (17,97 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Karabük (28,35 TL) ATF tedavisinde kullanlan ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açsndan RU- orannn en Toplam 28,35 21,12 17,97 20,06 21,55 21,61 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) n 691 241 1469 241 1536 1.289,05 13.863,89 14,09 85,91 13,56 86,44 8,51 91,49 2,47 2,57 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS:Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM:Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 37: Akut Tonsillofarenjit tedavisinde Kullanılan kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirilmesi. TabloTablo 37. Akut Tonsillofarenjit Tedavisinde İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi BULGULAR 45 46 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI AKUT RİNOSİNÜZİT AKUT RİNOSİNÜZİT Tablo 38. Reçetelerde Akut Rinosinüzit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının DeTablo 38: Reçetelerde Akut Rinosinüzit tedavisine yönelik ilaç kullanmnn detaylar tayları Akut Rinosinüzit (AS) tanl reçetelerde (n=159) incelenen Değer %Tİİ* 209 10,70 Reçetelerdeki AS İlac Toplam Kalem Says 410 3,37 Reçetelerdeki AS İlac Toplam Kutu Says 410 2,97 Reçetelerdeki AS İlac Toplam Maliyeti (TL) 4.923,73 2,85 parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AS İlac Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA AS İlac Maliyeti (TL) 30,97 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AS İlac Kalem Says 2,58 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AS İlac Kutu Says 2,58 Antibiyotik (AB) İlaç Yazlmş Reçete Says 130 2,63 89 4,55 Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kalem Says 134 1,10 Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kutu Says 134 0,97 Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 2.998,12 1,73 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB İlaç Says AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Maliyeti (TL) 23,06 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kalem Says 1,03 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kutu Says 1,03 Enjekte Edilebilen Antibiyotik (Enj. AB) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB İlaç Says 6 0,12 6 0,31 Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kalem Says 6 0,05 Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kutu Says 6 0,04 Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 17,84 0,01 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Maliyeti(TL) Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kalem Says Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kutu Says 2,97 1,00 1,00 51 47 BULGULAR Tablo 38’in devam: Reçetelerde Akut Rinosinüzit tedavisine yönelik ilaç Tablo 38’in Devamı: Reçetelerde Akut Rinosinüzit Tedavisine Yönelik İlaç Kulkullanmnn detaylar lanımının Detayları 64 1,30 37 1,89 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kalem Says 67 0,55 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kutu Says 67 0,48 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Maliyeti (TL) 382,33 0,22 Analjezik (AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AJ İlaç Says AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Maliyeti (TL) 5,97 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kalem Says 1,05 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kutu Says 1,05 1 0,02 1 0,05 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Kalem Says 1 0,01 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Kutu Says 1 0,01 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Maliyeti (TL) 5,63 0,00 6 0,12 8 0,41 8 0,07 Enjekte Edilebilen Analjezik (Enj. AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AJ İlaç Says Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Kalem Says EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Kutu Says 8 0,06 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti (TL) 27,32 0,02 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Maliyeti (TL) 4,55 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Kalem Says 1,33 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Kutu Says 1,33 *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen reçetelerin tanesinde (%3,22’sinde) Rinosinüzit (AS) İncelenen tümtüm reçetelerin 159 159 tanesinde (%3,22’ sinde) Akut Akut Rinosinüzit (AS) tans tanısı yer almaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler AS ilaçlarına ait yer almaktadr. Araştrmann yapldğ dönemde hekimler AS ilaçlarna ait toplam toplam 2640 farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) 2640 farkl bilgiilaç (ilacn ticari veimkânına jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda doğrultusunda yazabilme sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam 209 ilaç bilgi çeşitliliğini (%7,91) dikkate alarak AS ilacı seçiminde bulunduklailaç yazabilme imkanna sahipti. Hekimlerin bu araştrmada toplam 209 ilaç bilgi rıçeşitliliğini saptandı. (%7,91) AS ilaçlarına ait bu 209 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen dikkate alarak AS ilac seçiminde bulunduklar saptand. AS tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %10,70 ilaçlarna ait bu 209 AS ilaç tanılı bilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen olduğu saptanmıştır. reçetelerde toplam 410 kalem (tümtüm ilaçreçetelerde kalem sayısının 3,37’si) 410çeşitliliğine (tüm ilaç kutu sayısının ilaç yazılmıştır. tespit % edilen ilaç vebilgi (1954 çeşit) %2,97’si) orannn kutu ise %10,69 olduğu İncelenen 159 reçetede geçen AS ilaç toplam maliyetinin 4.923,73 TL olduğu ve saptanmştr. AS tanl reçetelerde toplam 410 kalem (tüm ilaç kalem saysnn % bunun araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 3,37’%2,85’ini si) ve 410oluşturduğu (tüm ilaç kutu saysnn %2,97’ si) kutu yazlmştr. İncelenen TL) saptanmıştır. İncelenen ASilaç tanılı reçetelerde “reçete159 başına düşen ortalama AS ilacı maliyeti” 30,97 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına 52 düşen ortalama AS ilacı kalem sayısı” 2,58; “reçete başına düşen ortalama ilaç kutu 48 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI sayısı” ise 2,58’dir. İncelenen AS tanılı reçetelerin 130 tanesine (%2,63’üne) AB ilaç yazılmıştır. Bu reçetelerdeki toplam AB ilaç maliyeti 2.998,12 TL olup “reçete Tablo başına 39: Akut Rinosinüzit tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere düşen ortalama AB ilaç maliyeti” 23,06 TL’dir. Enjekte edilebilenuygunluk (Enj.) AB ilaç yazılmış reçete sayısı 6 (%0,12’si)’dır. Bu reçetelerdeki toplam Enj. AB ilaç açsndan değerlendirilmesi. maliyeti 17,84 TL olup “ reçete başına düşen ortalama Enj. AB ilaç maliyeti” 2,97 TL’ dir. Analjezik (AJ) yazılmış reçete sayısı 64 (%1,30’u)’tür. Bu reçetelerdeki Kalem Says Says Toplam Maliyet (TL) toplam analjezik maliyeti 382,33 TL olup Kutu “ reçete başına düşen ortalama AJ ilaç n TL’dir. Enjekte 98 98 (Enj. AJ) ilaç 1.542,49 maliyeti” 5,97 edilebilen analjezik yazılmış reçete RU+ sayısı 1 (%0,02’si) ve toplam Enj. AJ ilaç maliyeti 5,63 TL’dir (Tablo 38). % 23,90 23,90 31,33 Tablo 39: Akut Rinosinüzit tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk n 312 Tedavisinde Kullanılan 312 3.381,24UygunTablo 39. Akut Rinosinüzit İlaçların Rehberlere açsndan değerlendirilmesi. RUluk Açısından % Değerlendirilmesi 76,10 76,10 68,67 TOPLAM n 410 Kalem Says Kutu410 Says 4.923,73 Toplam Maliyet (TL) n 98 98 1.542,49 % 100,00 100,00 100,00 RU+ % 23,90ilaç, RU-:Rehberlere23,90 RU+:Rehberlere uygun uygun olmayan ilaç 31,33 312 n 312 3.381,24 AS tanl RUreçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, ilaç kalem % 76,10 76,10 68,67 saysnn %76,10’n unun, kutu unun rehberlere4.923,73 uygun olmadğ ve 410saysnn %76,10’ 410 TOPLAM bu ilaçlarn toplam oluşturduğu görülmüştür % ilaç maliyetinin 100,00 %68,67’ sini100,00 100,00 (Tablo 39). RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç AS tanılı reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, ilaç AS tanl reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, ilaç kalem kalem sayısının %76,10’unun, kutu sayısının %76,10’unun rehberlere uygun olmadığı%76,10’ ve bu ilaçların ilaç maliyetinin %68,67’sini oluşturduğuuygun görülmüştür saysnn unun,toplam kutu saysnn %76,10’ unun rehberlere olmadğ ve (Tablo 39). bu ilaçlarn toplam ilaç maliyetinin %68,67’ sini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 39). Tablo 40: Akut Rinosinüzit tedavisinde kullanlan antibiyotiklerin rehberlere uygunluk Tablo 40. Akut Rinosinüzit Tedavisinde Kullanılan Antibiyotiklerin Rehberlere açsndan değerlendirilmesi. Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi Kalem Says Kutu Says Toplam Maliyet(TL) 76 76 1.485,67 n RU+ % 56,72 56,72 49,55 Tablo 40: Akut Rinosinüzit tedavisinde kullanlan antibiyotiklerin rehberlere uygunluk n 58 açsndanRUdeğerlendirilmesi. TOPLAM 58 1.512,45 % 43,28 43,28 50,45 n 134 Kalem Says Kutu134 Says 2.998,12 Toplam Maliyet(TL) n 76 76 1.485,67 % 100,00 100,00 100,00 RU+ % 56,72ilaç, RU-:Rehberlere56,72 RU+:Rehberlere uygun uygun olmayan ilaç 49,55 58rehberlere uygunluğu 1.512,45 AS tanılınreçetelerde 58 yer alan antibiyotiklerin değerlendiRUtanl reçetelerde yer alan antibiyotiklerin rehberlere uygunluğu rildiğinde, antibiyotik ilaç kalem sayısının %43,28’inin, antibiyotik ilaç kutu sayı% 43,28 43,28 50,45 sının %43,28’inin rehberlere uygun olmadığı ve bu ilaçların toplamantibiyotik ilaç maliyetideğerlendirildiğinde, antibiyotik ilaç kutu n 134 ilaç kalem saysnn 134 %43,28’ inin,2.998,12 nin %50,45’ini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 40). TOPLAM saysnn %43,28’ inin 100,00 rehberlere uygun 100,00 olmadğ ve bu ilaçlarn % 100,00 toplam ilaç AS uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan maliyetininRU+:Rehberlere %50,45’ ini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 40). ilaç AS tanl reçetelerde yer alan antibiyotiklerin rehberlere uygunluğu 7 12 7,55 n % 7,14 28,57 45 28,30 n % 28 24 24,49 43 27,04 n % 24,49 25 15,72 n % 24 3 3,06 6 3,77 n % 12 12,24 28 17,61 n % RU+ 7,69 24 31,41 98 26,60 83 12,82 40 3,53 11 17,95 56 RU- RİKS 22,58 22,22 22,43 37,50 21,43 17,65 77,42 77,78 77,57 62,50 78,57 82,35 RU+ % RU- % RİKS % 7,14 7 28,57 28 24,49 24 24,49 24 3,06 3 12,24 12 RU+ 7,69 24 31,41 98 26,60 83 12,82 40 3,53 11 17,95 56 RU- RİKuS 22,58 22,22 22,43 37,50 21,43 17,65 RU+ % 77,42 77,78 77,57 62,50 78,57 82,35 RU- % RİKuS % 8,83 136,22 32,35 498,92 23,04 355,37 22,49 346,84 1,76 27,18 11,54 177,96 RU+ RU- 4,57 154,42 34,89 1.179,81 29,83 1.008,59 11,47 387,80 4,11 138,90 15,13 511,72 RM(TL) 46,87 29,72 26,05 47,21 16,37 25,80 RU+ % 53,13 70,28 73,95 52,79 83,63 74,20 RU- % RM % 2,58 2,80 2,49 2,56 2,33 2,43 2,58 2,80 2,49 2,56 2,33 2,43 30,97 ilindedir (Tablo 41). 55 Maliyet açsndan en düşük ortalama RBDTM Karabük (24,22 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Gümüşhane (37,31 TL) AS tedavisinde kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açısından RU- oranının en fazla Bartn ilinde (%82,35), RU+ orannn ise Denizli ilinde (%37,50) olduğu saptanmştr. Bu değerlendirme RiKuS açsndan fazla Bartın ilinde (%82,35), RU+ oranının ise Denizli ilinde (%37,50) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendirme RİKuS açısından yapılyapldğnda RİKS’dekine benzerburada şekildeda burada da RU- orannn en fazlailinde Bartn ilinde (%82,35), RU+ orannn ise Denizli dığında RİKS’tekine benzer şekilde RU- oranının en fazla Bartın (%82,35), RU+ oranının ise Denizli ilinde ilinde (%37,50) olduğu saptanmıştır. karşılaştırmalarında ise RU- oranının en fazla Bayburt ilinde (%83,63), oranının Denizliiseilinde (%37,50) olduğuMaliyet saptanmştr. Maliyet karşlaştrmalarnda ise RUorannn en fazla Bayburt ilinde RU+ (%83,63), RU+ise orannn (%47,21) olduğu saptanmıştır. Reçete başına düşen ilaç kalem sayısı ve kutu sayısı illerde birbirine çok yakındır. Maliyet açısından Denizli ilinde (%47,21) olduğu saptanmştr. Reçete başna düşen ilaç kalem says ve kutu says illerde birbirine çok yakndr. en düşük ortalama RBDTM Karabük (24,22 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Gümüşhane (37,31 TL) ilindedir (Tablo 41). AS tedavisinde kullanlan ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açsndan RU- orannn en Toplam 24,22 37,31 31,72 29,39 27,68 24,63 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) n 159 98 312 98 312 1.542,49 3.381,24 23,90 76,10 23,90 76,10 31,33 68,67 2,58 2,58 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS:Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS:Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM:Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 41: Akut Rinosinüzit tedavisindeKullanılan kullanlan ilaçlarn uygunluk açsndan illere göre değerlendirilmesi. TabloTablo 41. Akut Rinosinüzit Tedavisinde İlaçlarınrehberlere Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi BULGULAR 49 50 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI AKUT OTİTİS MEDİA AKUT OTİTİS MEDİA Tablo 42. Reçetelerde Akut Otitis Media Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımının Tablo 42: Reçetelerde Akut Otitis Media tedavisine yönelik ilaç kullanmnn detaylar Detayları Akut Otitis Media (AOM) tanl reçetelerde (n=31) incelenen parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AOM İlac Says Değer %Tİİ* 59 3,02 Reçetelerdeki AOM İlac Toplam Kalem Says 73 0,60 Reçetelerdeki AOM İlac Toplam Kutu Says 73 0,53 Reçetelerdeki AOM İlac Toplam Maliyeti (TL) 960,08 0,56 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AOM İlac Maliyeti (TL) 30,97 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AOM İlac Kalem Says 2,35 Reçete Başna Düşen ORTALAMA AOM İlac Kutu Says 2,35 Antibiyotik (AB) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB İlaç Says 28 0,57 24 1,23 AB Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kalem Says 30 0,25 AB Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kutu Says 30 0,22 AB Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 664,26 0,38 AB Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Maliyeti (TL) 23,72 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kalem Says 1,07 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kutu Says 1,07 1 0,02 1 0,05 1 0,01 Enj. AB Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kutu Says 1 0,01 Enj. AB Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 2,32 0,00 19 0,38 14 0,72 Enjekte Edilebilen Antibiyotik (Enj. AB) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AB İlaç Says Enj. AB Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kalem Says Analjezik (AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AJ İlaç Says AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kalem Says 19 0,16 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kutu Says 19 0,14 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Maliyeti (TL) 137,50 0,08 56 51 BULGULAR Tablo 42’nin devam: Reçetelerde Akut Otitis Media tedavisine yönelik ilaç Tablo 42’nin Devamı. Reçetelerde Akut Otitis Media Tedavisine Yönelik İlaç kullanmnn detaylar Kullanımının Detayları AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Maliyeti (TL) 7,24 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kalem Says 1,00 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kutu Says 1,00 Enjekte Edilebilen Analjezik (Enj. AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says 0 0 Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says 1 0,02 1 0,05 1 0,01 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kalem Says EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kutu Says EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti (TL) 1 0,01 2,32 0,001 *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen reçetelerin 31 tanesinde (%0,63’ünde) AOM yer almakİncelenen tümtüm reçetelerin 31 tanesinde (%0,63’ ünde) AOM tanstanısı yer almaktadr. tadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler AOM ilaçlarına ait toplam 2642 Araştrmann yapldğ dönemde hekimler AOM ilaçlarna ait toplam 2642 farkl bilgi farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrultusunda (ilacn ticari ve imkânına jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, doğrultusunda ilaç yazabilme sahipti. Hekimlerin bu vb.) araştırmada toplamilaç59yazabilme ilaç bilgi çeşitliliğini (%2,23) dikkate bu alarak AOM ilacı seçiminde bulundukları imkanna sahipti. Hekimlerin araştrmada toplam 59 ilaç bilgi çeşitliliğini saptandı. (%2,23) AOM ilaçlarına ait bu 59 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçedikkate alarak AOM ilac seçiminde bulunduklar saptand. AOM ilaçlarna ait bu 59 telerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %3,02 olduğu ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen edilen sayısının ilaç bilgi saptanmıştır. AOM tanılı reçetelerde toplamtüm 73 reçetelerde kalem (tümtespit ilaç kalem %0,60’ı) ve 73 (tümçeşit) ilaç kutu sayısının kutu ilaçsaptanmştr. yazılmıştır. İncelenen 31 çeşitliliğine (1954 orannn ise %0,53’ü) %3,01 olduğu AOM tanl reçetede geçen AOM ilaç toplam maliyetinin 960,08 TL olduğu ve bunun araştırmareçetelerde toplam 73 kalem (tüm ilaç kalem saysnn %0,60’) ve 73 (tüm ilaç kutu da incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %0,56’sını saysnn %0,53’ ü) kutu ilaç yazlmştr. 31 reçetede geçen AOMdüşen ilaç oluşturduğu saptanmıştır. İncelenen AOMİncelenen tanılı reçetelerde “reçete başına ortalama AOM ilacı 960,08 maliyeti” TL’dir. reçetelerde “reçete başına düşen toplam maliyetinin TL30,97 olduğu ve Bu bunun araştrmada incelenen tüm ortalama AOM ilacı kalem sayısı” 2,35; “reçete başına düşen ortalama ilaç kutu reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %0,56’sn oluşturduğu sayısı” ise 2,35’tir. İncelenen AOM tanılı reçetelerin 28 tanesine (%0,57’sine) AB saptanmştr. İncelenen AOM tanltoplam reçetelerde “reçete başna düşenTL ortalama AOM ilaç yazılmıştır. Bu reçetelerdeki AB ilaç maliyeti 664,26 olup “reçete başına düşen ortalama AB ilaç maliyeti” 23,72 TL’dir. Enjekte AB ilac maliyeti” 30,97 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başna düşenedilebilen ortalama (Enj.) ATF ilac ilaç yazılmış reçete sayısı 1 (%0,02’i)’dir. Analjezik (AJ) yazılmış reçete sayısı 19 kalem says” 2,35, “reçete başna düşen ortalama ilaç kutu says” ise 2,35’tir. (%0,38’i)’dur. Bu reçetelerdeki toplam analjezik maliyeti 137,50 TL olup “reçete İncelenen AOM tanl AJ reçetelerin 28 tanesine (%0,57’sine) antibiyotik (AB) ilaç başına düşen ortalama ilaç maliyeti” 7,24 TL’dir (Tablo 42). yazlmştr. Bu reçetelerdeki toplam AB ilaç maliyeti 664,26 TL olup “reçete başna düşen ortalama AB ilaç maliyeti” 23,72 TL’ dir. Enjekte edilebilen (Enj.) AB ilaç yazlmş reçete says 1 (%0,02’i)’ dir. Analjezik (AJ) yazlmş reçete says 19 (%0,38’ i)’ dur. Bu reçetelerdeki toplam analjezik maliyeti 137,50 TL olup “ reçete başna düşen ortalama AJ ilaç maliyeti” 7,24 TL’dir (Tablo 42). 57 Tablo 43: Akut Otitis Media tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan değerlendirilmesi. 52 BASAMAKTA REÇETE YAZIMI Kalem Says BİRİNCİ Kutu Says AKILCI Toplam Maliyet(TL) Tablo 43: Akut Otitis Media 26 tedavisinde kullanlan uygunluk n 26 ilaçlarn rehberlere 522,13 RU+ Tablo 43. Akut Otitis Media Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere % 35,62 35,62 54,38 Uygunaçsndan değerlendirilmesi. luk Açısından Değerlendirilmesi n 47 47 437,95 RU- RU+ TOPLAM % n n Kalem Says 64,38 26 73 Kutu Says 64,38 26 73 Toplam45,62 Maliyet(TL) 522,13 960,08 % 35,62 35,62 % 100,00 100,00 n 47 ilaç, RU-:Rehberlere 47 RU+:Rehberlere uygun uygun olmayan ilaç RU% 64,38 64,38 54,38 100,00 437,95 45,62 AOM tanl reçetelerin içeriğinin değerlendirildiğinde, ilaç kalem n 73 rehberlere uygunluğu 73 960,08 TOPLAM % inin, kutu 100,00 100,00 saysnn %64,38’ saysnn %64,38’100,00 inin rehberlere uygun olmadğ ve bu RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç ilaçlarn toplam ilaç maliyetinin %45,62’ sini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 43). AOM tanılı reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, AOM tanl reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, ilaç kalem sayısının %64,38’inin, kutu sayısının %64,38’inin rehberlere uygunilaç ol- kalem madığı ve bu ilaçların toplam ilaç maliyetinin oluşturduğu saysnn %64,38’ inin, kutu saysnn %64,38’ %45,62’sini inin rehberlere uygun görülmüşolmadğ ve bu tür (Tablo 43). ilaçlarn toplam ilaç maliyetinin %45,62’ sini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 43). Tablo 44: Akut Otitis Media tedavisinde kullanlan antibiyotiklerin rehberlere uygunluk Tablo 44. Akut Otitis Media Tedavisinde Kullanılan Antibiyotiklerin Rehberlere açsndan değerlendirilmesi. Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi Kalem Says Kutu Says Toplam Maliyet(TL) Tablo 44: Akut Otitis Media 21 tedavisinde kullanlan uygunluk n 21 antibiyotiklerin rehberlere 511,41 RU+ % 70,00 açsndan değerlendirilmesi. RURU+ TOPLAM n % n n 9 Kalem Says 30,00 21 30 70,00 76,99 9 Kutu Says 30,00 21 30 152,85 Toplam23,01 Maliyet(TL) 511,41 664,26 % 70,00 70,00 76,99 % 100,00 100,00 100,00 n 9 ilaç, RU-:Rehberlere 9 RU+:Rehberlere uygun uygun olmayan ilaç 152,85 RU% 30,00 30,00 23,01 AOM tanılı reçetelerde yer alan antibiyotiklerin rehberlere uygunluğu değerAOM lendirildiğinde, tanl reçetelerde alansayısının antibiyotiklerin rehberlere n 30 yer 30 664,26ilaç uygunluğu antibiyotik ilaç kalem %30,0’unun, antibiyotik kutu TOPLAM sayısının %30,0’unun rehberlere ve %30,0’unun, bu ilaçların toplam ilaç mali% antibiyotik 100,00 100,00 100,00 değerlendirildiğinde, ilaç uygun kalemolmadığı saysnn antibiyotik ilaç kutu yetinin %23,01’ini oluşturduğu görülmüştür. AOM tanılı reçetelerde yer alan antiRU+:Rehberlere uygun ilaç,rehberlere RU-:Rehberlere uygun olmayan saysnn %30,0’unun rehberlere uygun uygun olmadğ ve builaçilaçlarn toplam biyotiklerin büyük bölümünün olduğu görülmektedir (Tablo 44). ilaç maliyetinin %23,01’ ini oluşturduğu görülmüştür. AOM tanl reçetelerdeuygunluğu yer alan AOM tanl reçetelerde yer alan antibiyotiklerin rehberlere antibiyotiklerin büyükantibiyotik bölümününilaç rehberlere uygun olduğu görülmektedir (Tablo değerlendirildiğinde, kalem saysnn %30,0’unun, antibiyotik ilaç44). kutu saysnn %30,0’unun rehberlere uygun olmadğ ve bu ilaçlarn toplam ilaç maliyetinin %23,01’ ini oluşturduğu görülmüştür. AOM tanl reçetelerde yer alan antibiyotiklerin büyük bölümünün rehberlere uygun olduğu görülmektedir (Tablo 44). 58 1 3 9,68 n % 3,85 26,92 7 22,58 n % 7 7 26,92 8 25,81 n % 11,54 4 12,90 n % 3 3 11,54 4 12,90 n % 5 19,23 5 16,13 n % 12,77 6 23,40 11 27,66 13 10,64 5 8,51 4 17,02 8 RU- RİKS RU+ RİKS % 14,29 38,89 35,00 37,50 42,86 38,46 85,71 61,11 65,00 62,50 57,14 61,54 RU+ % RU- % 5 3,85 1 26,92 7 26,92 7 11,54 3 11,54 3 19,23 12,77 6 23,40 11 27,66 13 10,64 5 8,51 4 17,02 8 RU- RİKuS RU+ 14,29 38,89 35,00 37,50 42,86 38,46 85,71 61,11 65,00 62,50 57,14 61,54 RU- % RİKuS % RU+ % 1,70 8,87 20,92 109,25 39,84 208,03 8,86 46,27 5,27 27,53 23,40 122,18 RU- 13,16 57,64 18,28 80,05 20,86 91,37 12,68 55,53 16,34 71,54 18,68 81,82 RM(TL) RU+ 13,34 57,71 69,48 45,45 27,79 59,89 86,66 42,29 30,52 54,55 72,21 40,11 RU- % RM % RU+ % 2,33 2,57 2,50 2,00 1,75 2,60 2,33 2,57 2,50 2,00 1,75 2,60 22,17 27,04 37,43 25,45 24,77 40,80 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) 45). 59 açsndan en düşük ortalama RBDTM Karabük (22,17 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Bartn (40,80 TL) ilindedir (Tablo AOM tedavisinde kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açısından RU- oranının fazla Karabük ilinde (%85,71), RU+ orannn ise Bayburt ilinde (%42,86) olduğu saptanmştr. Bu değerlendirme RiKuS açsndan en fazla Karabük ilinde (%85,71), RU+ oranının ise Bayburt ilinde (%42,86) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendirme RİKuS açısından yapldğnda orannn fazla Karabükilinde ilinde(%85,71), (%85,71), RU+ (%38,89) olduğu saptanmştr. yapıldığında RU-RUoranının en en fazla Karabük RU+ orannn oranınınise iseGümüşhane Gümüşhaneilinde ilinde (%38,89) olduğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında iseise RUoranının RU+orannn oranınıniseise Eskişehir ilinde (%69,48) olduğu Maliyet karşlaştrmalarnda RUorannnenenfazla fazlaKarabük Karabükilinde ilinde (%86,66), (%86,66), RU+ Eskişehir ilinde (%69,48) olduğu saptanmıştır. Reçete başına düşen ilaç kalem sayısı ve kutu sayısı en yüksek Bartın’dayken en düşük Bayburt’tadır. Maliyet açısından saptanmştr. Reçete başna düşen ilaç kalem says ve kutu says en yüksek Bartn’dayken en düşük Bayburt’ tadr. Maliyet en düşük ortalama RBDTM Karabük (22,17 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Bartın (40,80 TL) ilindedir (Tablo 45). AOM tedavisinde kullanlan ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açsndan RU- orannn en Toplam n 31 26 47 26 47 522,13 437,95 35,62 64,38 35,62 64,38 54,38 45,62 2,35 2,35 30,97 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS: Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM:Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 45: Akut Otitis Media tedavisinde Kullanılan kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirilmesi. TabloTablo 45. Akut Otitis Media Tedavisinde İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi BULGULAR 53 54 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI ANKSİYETE BOZUKLUĞU ANKSİYETE BOZUKLUĞU Tablo 46: Reçetelerde Anksiyete Bozukluğu tedavisine yönelik ilaç kullanmnn Tablo 46. Reçetelerde Anksiyete Bozukluğu Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımıdetaylar nın Detayları Anksiyete Bozukluğu tanl reçetelerde(n=123) incelenen Değer %Tİİ* 46 2,35 Reçetelerdeki Anksiyete Bozukluğu İlac Toplam Kalem Says 133 1,09 Reçetelerdeki Anksiyete Bozukluğu İlac Toplam Kutu Says 150 1,08 Reçetelerdeki Anksiyete Bozukluğu İlac Toplam Maliyeti (TL) 2.116,17 1,22 parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Anksiyete Bozukluğu İlac Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA Anksiyete Bozukluğu İlac Maliyeti(TL) 17,20 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Anksiyete Bozukluğu İlac Kalem Says 1,08 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Anksiyete Bozukluğu İlac Kutu Says 1,22 *%Tİİ:Araştrmadaki tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen reçetelerin tanesinde (%2,49’unda) Anksiyete Bozukluğu taİncelenen tümtüm reçetelerin 123123 tanesinde (%2,49’unda) Anksiyete Bozukluğu tans nısı yer almaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler Anksiyete Bozukluyerilaçlarına almaktadr. Araştrmann yapldğ dönemde Bozukluğu ğu ait toplam 277 farklı bilgi (ilacın ticarihekimler ve jenerikAnksiyete ismi, formülasyonu, ilaçlarna ait toplam 277 farkl bilgi (ilacn ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, yitiliği vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkânına sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam 46 ilaç bilgi çeşitliliğini (%16,6) dikkate alarak Anksiyete Bozukluğu vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkanna sahipti. Hekimlerin bu araştrmada ilacı seçiminde bulundukları saptandı. Anksiyete Bozukluğu ilaçlarına ait bu 46 toplam 46 ilaç bilgi çeşitliliğini (%16,6) dikkate alarak Anksiyete Bozukluğu ilac ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi seçiminde Bozukluğu ilaçlarna ait bu 46 ilaç bilgi çeşitliliğinebulunduklar (1954 çeşit)saptand. oranınınAnksiyete ise % 2,35 olduğu saptanmıştır. Anksiyete Bozukluğu tanılı reçetelerde toplam 133 kalem (tüm ilaç kalem sayısının % 1,09’u) ve çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine 150 (tüm ilaç kutu sayısının %1,08’i) kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen 123 reçetede (1954 çeşit) orannn ise % 2,35 olduğu saptanmştr. Anksiyete Bozukluğu tanl geçen Anksiyete Bozukluğu ilaç toplam maliyetinin 2.116,17 TL olduğu ve bunun reçetelerde incelenen toplam 133tüm kalem (tüm ilaç kalem saysnn % 1,09’u) ve 150 (tüm ilaç araştırmada reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %kutu 1,22’sini oluşturduğu saptanmıştır. İncelenen Anksiyete Bozukluğu reçesaysnn %1,08’i) kutu ilaç yazlmştr. İncelenen 123 reçetede geçen tanılı Anksiyete telerde “reçete başına düşen ortalama Anksiyete Bozukluğu ilacı maliyeti” 17,20 Bozukluğu ilaç toplam maliyetinin 2.116,17 TL olduğu ve bunun araştrmada TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama Anksiyete Bozukluğu ilacı incelenen tüm1,08 reçetelerdeki maliyetinin TL) % kalem sayısı” ve “reçetetoplam başına ilaç düşen ortalama (172.940,50 ilaç kutu sayısı” ise1,22’sini 1,22’dir (Tablo 46). oluşturduğu saptanmştr. İncelenen Anksiyete Bozukluğu tanl reçetelerde “reçete başna düşen ortalama Anksiyete Bozukluğu ilac maliyeti” 17,20 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başna düşen ortalama Anksiyete Bozukluğu ilac kalem says” 1,08 ve “reçete başna düşen ortalama ilaç kutu says” ise 1,22’dir (Tablo 46). 60 55 BULGULAR Tablo 47: Anksiyete Bozukluğu tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk Tablo 47. Anksiyete Bozukluğu Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uyaçsndan değerlendirilmesi gunluk Açısından Değerlendirilmesi RU+ RUTOPLAM Kalem Says Kutu Says Toplam Maliyet (TL) n 83 96 1.754,13 % 62,41 64,00 82,89 n 50 54 362,04 % 37,59 36,00 17,11 n 133 150 2.116,17 % 100,00 100,00 100,00 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç Yazılan reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, AnkYazlansiyete reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, Anksiyete Bozukluğu ilaç kalem sayısının %37,59’unun, ilaç kutu sayısının %36,0’ ının ve toplam maliyetin %17,11’inin rehberlere uygun olmadığı saptanmıştır (TabBozukluğu ilaç kalem saysnn %37,59’unun, ilaç kutu saysnn %36,0’ nn ve lo 47). toplam maliyetin %17,11’ nin rehberlere uygun olmadğ saptanmştr (Tablo 47). 3 8 6,50 n % 3,61 20,48 23 18,70 n % 17 21 25,30 34 27,64 n % 18,07 17 13,82 n % 15 10 12,05 12 9,76 n % 17 20,48 29 23,58 n % 14 RU- 10,00 5 18,00 9 30,00 15 10,00 5 4,00 2 28,00 RİKS RU+ RİKS % 37,50 65,38 58,33 75,00 83,33 54,84 62,50 34,62 41,67 25,00 16,67 45,16 RU+ % RU- % 17 3,13 3 21,88 21 21,88 21 25,00 24 10,42 10 17,71 9,26 5 24,07 13 27,78 15 9,26 5 3,70 2 25,93 14 RU- RİKuS RU+ 37,50 61,76 58,33 82,76 83,33 54,84 62,50 38,24 41,67 17,24 16,67 45,16 RU- % RİKuS % RU+ % 2,38 41,82 18,79 329,63 23,77 417,01 25,88 454,05 8,63 151,37 20,54 360,25 RU- 7,30 26,44 33,28 120,50 21,21 76,80 5,07 18,37 11,76 42,57 21,37 77,36 RM (TL) RU+ 61,27 73,23 84,45 96,11 78,05 82,32 38,73 26,77 15,55 3,89 21,95 17,68 RU- % RM % RU+ % 1,00 1,13 1,06 1,80 1,00 1,07 1,00 1,48 1,06 1,71 1,00 1,07 Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS 8,53 19,57 14,52 27,79 16,16 15,09 Ortalama RBDTM(TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Denizli (27,79 TL) ilindedir (Tablo 48). 62 Anksiyete Bozukluğu tedavisinde kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde RİKS açısından RU- orannn en fazla Karabük ilinde (%62,50), RU+ orannn ise Bayburt ilinde (%83,33) olduğu saptanmştr. Bu değerlendirme RU- oranının en fazla Karabük ilinde (%62,50), RU+ oranının ise Bayburt ilinde (%83,33) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendirme açsndan yapldğnda RİKS’dekine benzerşekilde şekildeburada burada da da RURU- orannn ilinde (%62,50), RU+ RU+ orannn RİKuSRiKuS açısından yapıldığında RİKS’tekine benzer oranınınenenfazla fazlaKarabük Karabük ilinde (%62,50), oranının ise Bayburt ilindeilinde (%83,33) olduğu saptanmıştır. iseRURU-orannn oranının fazla Karabük (%38,73), ise Bayburt (%83,33) olduğu saptanmştr.Maliyet Maliyet karşılaştırmalarında karşlaştrmalarnda ise en en fazla Karabük ilindeilinde (%38,73), RU+ oranının ise Denizli ilinde (%96,11) olduğu açısındanise iseenendüşük düşükortalama ortalama RBDTM Karabük RU+ orannn ise Denizli ilinde (%96,11) olduğusaptanmıştır. saptanmştr. Maliyet Maliyet açsndan RBDTM Karabük (8,53 (8,53 TL) TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Denizli (27,79 TL) ilindedir (Tablo 48). Anksiyete Bozukluğu tedavisinde kullanlan ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirildiğinde RİKS açsndan Toplam n 123 83 50 96 54 1.754,13 362,04 62,41 37,59 64,00 36,00 82,89 17,11 1,08 1,22 17,20 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS: Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM: Reçete maliyeti, RBDİKS: Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS: Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 48: Anksiyete bozukluğu tedavisinde Kullanılan kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirilmesi TabloTablo 48. Anksiyete Bozukluğu Tedavisinde İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi 56 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI 57 BULGULAR SİSTİT SİSTİT Tablo49. 49:Reçetelerde Reçetelerde tüm için İçin SistitSistit tedavisine yönelik Yönelik ilaç kullanmna Tablo Tümyaş Yaşgruplar Grupları Tedavisine İlaç Kulait detaylar lanımına Ait Detaylar Sistit tanl reçetelerde(n=106) incelenen parametreler Değer %Tİİ* 53 2,71 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Kalem Says 132 1,09 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Kutu Says 160 1,16 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Maliyeti (TL) 2.098,37 1,21 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Sistit İlac Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Maliyeti (TL) 19,80 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Kalem Says 1,25 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Kutu Says 1,51 AB ilaç yazlmş Reçete Says 106 2,14 53 2,71 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB ilaç Says Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kalem Says 132 1,09 Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kutu Says 160 1,16 Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 2.098,37 1,21 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Maliyeti (TL) 19,80 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kalem Says 1,25 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kutu Says 1,51 Enjekte Edilebilen Antibiyotik (Enj. AB) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AB İlaç Says 8 0,16 5 0,26 Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kalem Says 8 0,07 Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kutu Says 35 0,25 Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 190,15 0,11 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Maliyeti (TL) Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kalem Says Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kutu Says AJ İlaç Yazlmş Reçete Says 23,77 4,38 1,00 0 0,00 63 58 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 49’un devam: Reçetelerde tüm yaş gruplar için Sistit tedavisine yönelik ilaç Tablo 49’un Devamı. Reçetelerde Tüm Yaş Grupları İçin Sistit Tedavisine Yönekullanmna ait detaylar lik İlaç Kullanımına Ait Detaylar Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says Reçetelerdeki EP Toplam Kalem Says 8 0,16 5 0,26 8 0,07 Reçetelerdeki EP Toplam Kutu Says 35 0,25 Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti (TL) 190,15 0,11 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Maliyeti (TL) 23,77 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Kalem Says 4,38 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Kutu Says 1,00 *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen reçetelerin tanesinde (%2,14’ünde) yer almakİncelenen tümtüm reçetelerin 106 106 tanesinde (%2.14’ ünde) SistitSistit tanstanısı yer almaktadr. tadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde Sistit tedavisine yönelik ilaçlara Araştrmann yapldğ dönemde hekimlerhekimler Sistit tedavisine yönelik ilaçlara ait toplam ait toplam 1024 farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) 1024 farkl bilgiilaç (ilacn ticari veimkânına jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda doğrultusunda yazabilme sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam ilaçilaç yazabilme imkanna(%5,17) sahipti. dikkate Hekimlerin bu Sistit araştrmada toplam 53 ilaç 53 bilgi çeşitliliğini alarak tedavisine yönelik ilaç bilgi seçiminde bulundukları saptandı. Sistit tedavisine ait bu bulunduklar 53 ilaç bilgi çeşitliliğini (%5,17) dikkate alarak Sistit tedavisineyönelik yönelik ilaçlara ilaç seçiminde çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitlisaptand. Sistit tedavisine yönelik ilaçlara ait bu 53 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştrmada liğine (1954 çeşit) oranının ise % 2,71 olduğu saptanmıştır. Sistit tanılı reçetelerde incelenen reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşit) orannn ise toplam 132tüm kalem (tüm ilaç kalem sayısının % çeşitliliğine 1,09’u) ve (1954 160 (tüm ilaç kutu sayısının %1,16’sı) kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen 106 reçetede geçen Sistit tedavisine % 2,71 olduğu saptanmştr. Sistit tanl reçetelerde toplam 132 kalem (tüm ilaç kalem yönelik ilaç toplam maliyetinin 2.098,37 TL olduğu ve bunun araştırmada incelesaysnn % 1,09’u) ve 160 (tüm ilaç kutu saysnn %1,16’s) kutu ilaç yazlmştr. nen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %1,21’ ini oluşturİncelenen 106 reçetede geçen toplam maliyetinin duğu saptanmıştır. İncelenen SistitSistit tanılıtedavisine reçetelerdeyönelik “reçeteilaç başına düşen ortalama Sistit ilacı maliyeti” 19,80 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama 2.098,37 TL olduğu ve bunun araştrmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç Sistit ilacı kalem sayısı” 1,25 ve “reçete başına düşen ortalama ilaç kutu sayısı” ise maliyetinin (172.940,50 TL) %1,21’ ini oluşturduğu saptanmştr. İncelenen Sistit tanl 1,51’dir. Sistit tanılı reçetelerin 106’sına AB ilaç yazılmıştır. Reçetelerdeki toplam reçetelerde “reçete başnaTLdüşen Sistit düşen ilac maliyeti” TL’dir. Bu AB ilaç maliyeti 2.098,37 olup, ortalama “reçete başına ortalama19,80 AB ilaç Maliyeti (TL)” ise 19,80 TL dir. Enjekte edilebilen antibiyotik yazılmış olan reçete sayısı reçetelerde “reçete başna düşen ortalama Sistit ilac kalem says” 1,25 ve “reçete 8’dir. Bu reçetelerdeki enjekte edilebilen antibiyotik ilaç toplam kalem sayısı 8; başna düşen ortalama ilaç kutu says” ise 1,51’dir. Sistit tanl reçetelerin 106’sna kutu sayısı 35, toplam enjekte edilebilen antibiyotik maliyeti ise 190,15 TL’dir. antibiyotik yazlmştr. Reçetelerdeki AB ilaç maliyeti 2098,37 TL Sistit tanısı (AB) olan ilaç reçetelerin hiçbirinde analjeziktoplam yazılmamıştır (Tablo 49). olup, “reçete başna düşen ortalama AB ilaç Maliyeti (TL)” ise 19.80 TL dir. Enjekte edilebilen antibiyotik yazlmş olan reçete says 8’dir. Bu reçetelerdeki enjekte edilebilen antibiyotik ilaç toplam kalem says 8, kutu says 35, toplam enjekte edilebilen antibiyotik maliyeti ise 190,15 TL dir. Sistit tans olan reçetelerin hiçbirinde analjezik yazlmamştr (Tablo 49). 64 59 BULGULAR Tablo50. 50:1818 Yaş hastalarda Sistit tedavisine yönelikİlaç ilaçKullanımına kullanmnaAit aitDetaylar detaylar. Tablo Yaş AltıaltHastalarda Sistit Tedavisine Yönelik 18 Yaş alt Sistit tanl reçetelerde (n=12) incelenen parametreler Değer Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Sistit İlac Says 12 %Tİİ* 0,61 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Kalem Says 15 0,12 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Kutu Says 15 0,11 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Maliyeti (TL) 156,71 0,09 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Maliyeti(TL) 13,06 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Kalem Says 1,25 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Kutu Says 1,25 Antibiyotik (AB) ilaç yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB ilaç Says 12 0,24 12 0,61 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kalem Says 15 0,12 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kutu Says 15 0,11 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 156,71 0,09 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Maliyeti(TL) 13,06 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kalem Says 1,25 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kutu Says 1,25 Enjekte Edilebilen Antibiyotik (Enj. AB) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AB İlaç Says 1 0,02 1 0,05 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kalem Says 1 0,01 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kutu Says 1 0,01 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 9,96 0,01 AJ İlaç Yazlmş Reçete Says 0 0,00 Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says 1 0,02 1 0,05 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Kalem Says 1 0,01 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Kutu Says 1 0,01 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti(TL) 9,96 0,01 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi “18 yaş altı” hastalar için yazılan Sistit tanılı reçeteler (12 adet), incelenen tüm “18 yaş alt” hastalar için yazlan Sistit tanl reçeteler (12 adet), incelenen tüm reçetelerin (4942 adet) %0,24’ünü oluşturmaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemreçetelerin adet) oluşturmaktadr. Araştrmann dönemde de hekimler(4942 “18 yaş altı%0,24’ünü sistit ilaçları” na ait toplam 1024 farklıyapldğ bilgi (ilacın ticari ve jenerik“18 ismi, yitiliği doğrultusunda ilaç(ilacn yazabilme imkânına hekimler yaşformülasyonu, alt sistit ilaçlar” na ait vb.) toplam 1024 farkl bilgi ticari ve jenerik sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam 12 ilaç bilgi çeşitliliğini (%1,17) dikismi, formülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkanna sahipti. kate alarak “18 yaş altı sistit ilacı”seçiminde bulundukları saptandı. “18 yaş altı sistit ilaçları”na ait bu 12 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçe65 telerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %0,61 olduğu saptanmıştır. “18 yaş altı” Sistit tanılı reçetelerde toplam 15 kalem (tüm ilaç kalem sayısının %0,12’si) ve 15 (tüm ilaç kutu sayısının %0,11’i) kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen “18 yaş altı” sistit tanılı 12 reçetede geçen sistit ilaç toplam maliyetinin 60 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI 156,71 TL olduğu ve bunun araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %0,09’unu oluşturduğu saptanmıştır. İncelenen “18 yaş altı” sistit tanılı reçetelerde “reçete başına düşen ortalama sistit ilacı maliyeti” 13,06 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama sistit ilacı kalem sayısı” 1,25 ve “reçete başına düşen ilaç kutu sayısı” ise 1,25’tir. İncelenen reçetelerin tümüne antibiyotik (AB) ilaç yazılmıştır. Reçetelerdeki toplam AB ilaç maliyeti 156,71 TL olup, reçete başına düşen ortalama AB ilaç maliyeti 13,06 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama AB ilaç kalem sayısı” 1,25 ve “reçete başına düşen AB ilaç kutu sayısı” ise 1,25’tir. “18 yaş altı” hastalar için sistit tedavisine yönelik enjekte edilebilen (Enj.) AB yazılmış reçete sayısı 1’dir. Bu reçetedeki Enj. AB toplam kutu sayısı 1, Enj. AB toplam maliyeti ise 9,96 TL’dir (Tablo 50). Tablo 51: 18 Yaş ve üstü hastalarda Sistit tedavisine yönelik ilaç kullanmna ait Tablo 51. 18 Yaş ve Üstü Hastalarda Sistit Tedavisine Yönelik İlaç Kullanımına detaylar Ait Detaylar 18 Yaş ve üstü Sistit tanl reçetelerde (n=94) incelenen Değer %Tİİ* 42 2,15 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Kalem Says 117 0,96 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Kutu Says 145 1,05 Reçetelerdeki Sistit İlac Toplam Maliyeti (TL) 1.941,66 1,12 parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Sistit İlac Says Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Maliyeti(TL) 20,66 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Kalem Says 1,24 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Sistit İlac Kutu Says 1,54 94 1,90 42 2,15 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kalem Says 117 0,96 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kutu Says 145 1,05 AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 1.941,66 1,12 Antibiyotik (AB) İlaç yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB İlaç Says AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Maliyeti (TL) 20,66 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kalem Says 1,24 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kutu Says 1,54 Enjekte Edilebilen Antibiyotik (Enj. AB) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AB İlaç Says 7 0,14 4 0,20 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kalem Says 7 0,06 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kutu Says 34 0,25 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 180,19 0,10 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Maliyeti (TL) Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kalem Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kutu Says AJ İlaç Yazlmş Reçete Says 25,74 4,86 1,00 0 0,00 61 BULGULAR Tablo İlaç Tablo 51’in 51’in Devamı. devam: 18 18 Yaş YaşveveÜstü üstüHastalarda hastalardaSistit SistitTedavisine tedavisine Yönelik yönelik ilaç kullanmna ait Kullanımına Aitdetaylar Detaylar 7 0,14 4 0,20 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Kalem Says 7 0,06 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Kutu Says 34 0,25 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti(TL) 180,19 0,10 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Maliyeti (TL) 25,74 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kalem Says 4,86 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kutu Says 1,00 Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi ve üstü” hastalar için yazılan Sistitreçeteler tanılı reçeteler (94incelenen adet), incele“18“18 yaş yaş ve üstü” hastalar için yazlan Sistit tanl (94 adet), tüm nen tüm reçetelerin (4942 adet) %1,90’ını oluşturmaktadır. Araştırmanın yapıldığı reçetelerin (4942 adet) %1,90’n oluşturmaktadr. Araştrmann yapldğ dönemde dönemde hekimler “18 yaş ve üstü sistit ilaçları”na ait toplam 1024 farklı bilgi hekimler “18 ve yaşjenerik ve üstüismi, sistitformülasyonu, ilaçlar” na ait toplam farkl bilgi (ilacnilaç ticari ve (ilacın ticari yitiliği1024 vb.) doğrultusunda yazabilme imkânına sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam 42 ilaç bilgi çeşitliliğini jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda ilaç yazabilme imkanna sahipti. (%4,10) dikkate alarak “18 yaş ve üstü sistit ilacı”seçiminde bulundukları saptandı. Hekimlerin bu araştrmada toplam 42 ilaç bilgi çeşitliliğini (%4,10) dikkate alarak “18 “18 yaş ve üstü sistit ilaçları”na ait bu 42 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada inceyaş ve sistit ilac”seçiminde bulunduklar saptand. (1954 “18 yaş veoranının üstü sistit lenen tümüstü reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine çeşit) ise %2,15 olduğu saptanmıştır. “18 yaş ve üstü” Sistit tanılı reçetelerde toplam 117 ilaçlar”na ait bu 42 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm reçetelerde kalem (tüm ilaç sayısının (1954 %0,96’sı) 145 (tüm kutu sayısının %1,05’i) tespit edilen ilaç kalem bilgi çeşitliliğine çeşit)veorannn iseilaç %2,15 olduğu saptanmştr. kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen “18 yaş ve üstü” sistit tanılı 94 reçetede geçen sistit “18 toplam yaş ve üstü” Sistit tanl reçetelerde toplamve117 kalem (tüm ilaç kalem saysnn ilaç maliyetinin 1.941,66 TL olduğu bunun araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %1,12’sini oluşturduğu %0,96’s) ve 145 (tüm ilaç kutu saysnn %1,05’i) kutu ilaç yazlmştr. İncelenen sap“18 tanmıştır. İncelenen “1894 yaş ve üstü” sistitsistit tanılıilaç reçetelerde “reçete başına düşen yaş ve üstü” sistit tanl reçetede geçen toplam maliyetinin 1.941,66 TL ortalama sistit ilacı maliyeti” 20,66 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen olduğu ve bunun incelenen reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin ortalama sistit ilacıaraştrmada kalem sayısı” 1,24 ve tüm “reçete başına düşen ilaç kutu sayısı” ise 1,54’tür. İncelenen reçetelerin 94’üne AB ilaç yazılmıştır. Reçetelerdeki AB (172.940,50 TL) %1,12’sini oluşturduğu saptanmştr. İncelenen “18 yaş ve toplam üstü” sistit ilaç maliyeti 1941,66 TL olup, reçete başına düşen ortalama AB ilaç maliyeti 20,66 tanl reçetelerde “reçete başna düşen ortalama sistit ilac maliyeti” 20,66 TL’dir. Bu TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama AB ilaç kalem sayısı” 1,25 ve reçetelerde “reçete ilac kalem says” 1,24hastalar ve “reçete “reçete başına düşenbaşna AB ilaçdüşen kutu ortalama sayısı” isesistit 1,54’tür. “18 yaş ve üstü” için sistit tedavisine yönelik enjekte edilebilen (Enj.) AB yazılmış reçete sayısı 7’dir. başna düşen ilaç kutu says” ise 1,54’tür. İncelenen reçetelerin 94’üne antibiyotik Bu reçetedeki Enj. AB toplam kututoplam sayısı AB 34; ilaç Enj.maliyeti AB toplam maliyeti ise 180,19 (AB) ilaç yazlmştr. Reçetelerdeki 1941,66 TL olup, reçete TL’dir (Tablo 51). başna düşen ortalama AB ilaç maliyeti 20,66 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başna düşen ortalama AB ilaç kalem says” 1,25 ve “reçete başna düşen AB ilaç kutu says” ise 1,54’tür. “18 yaş ve üstü” hastalar için sistit tedavisine yönelik enjekte edilebilen (Enj.) AB yazlmş reçete says 7’dir. Bu reçetedeki Enj. AB toplam kutu says 34, Enj. AB toplam maliyeti ise 180,19 TL dir (Tablo 51). 68 62 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 52. Sistit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi 18 yaş altı hastalara ait Sistit tanılı reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, ilaç kalem sayısının %60,0’ının, kutu sayısının %60,0’ının rehberlere uygun olmadığı ve bu ilaçların toplam ilaç maliyetinin %53,0’ını oluşturduğu görülmüştür. 18 yaş ve üstü hastalara ait sistit tanılı reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, ilaç kalem sayısının %68,38’inin, kutu sayısının %74,48’inin rehberlere uygun olmadığı ve bu ilaçların toplam ilaç maliyetinin %79,20’sini oluşturduğu görülmüştür. (Tablo 52). 1 1 8,33 n % 16,67 16,67 3 25,00 n % 1 2 33,33 4 33,33 n % 33,33 3 25,00 n % 2 0 0,00 0 0,00 n % 0 0,00 1 8,33 n % 1 RU- 0,00 0 33,33 3 44,44 4 11,11 1 0,00 0 11,11 RİKS RU+ 100,00 25,00 33,33 66,67 0,00 0,00 0,00 75,00 66,67 33,33 0,00 100,00 RU- % RİKS % RU+ % 0 16,67 1 16,67 1 33,33 2 33,33 2 0,00 0 0,00 0,00 0 33,33 3 44,44 4 11,11 1 0,00 0 11,11 1 RU- RİKuS RU+ 100,00 25,00 33,33 66,67 0,00 0,00 0,00 75,00 66,67 33,33 0,00 100,00 RU- % RİKuS % RU+ % 14,81 10,91 8,05 5,93 46,08 33,94 31,05 22,87 0,00 0,00 0,00 0,00 RU- 0,00 0,00 28,15 23,38 40,12 33,32 14,74 12,24 0,00 0,00 17,00 14,12 RM(TL) RU+ 100,00 20,23 50,46 65,14 0,00 0,00 0,00 79,77 49,54 34,86 0,00 100,00 RU- % RM % RU+ % 1,00 1,33 1,50 1,00 0,00 1,00 1,00 1,33 1,50 1,00 0,00 1,00 13,06 RBDTM ise Bartn (14,12 TL) ilindedir (Tablo 53). 70 hastalarda Sistit tedavisinde kullanlan ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirildiğinde, RİKS 18 18 yaşyaş altıalt hastalarda Sistit tedavisinde kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açsndan RU- orannn enBartın fazla ilinde Bartn (%100,0), ilinde (%100,0), RU+ orannn ise Karabük (%100,0) olduğu saptanmştr. Bu açısından RU- oranının en fazla RU+ oranının ise Karabük ilindeilinde (%100,0) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendirme RİKuS açısından yapıldığında RİKS’tekine benzer şekilde burada da RUoranının en fazla Bartın ilinde (%100,0), RU+ değerlendirme RiKuS açsndan yapldğnda RİKS’dekine benzer şekilde burada da RU- orannn en fazla Bartn ilinde (%100,0), oranının ise Karabük ilinde (%100,0) olduğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında ise RU- oranının en fazla Bartın ilinde (%100,0), RU+ orannn ise Karabük ilinde (%100,0) olduğu saptanmştr. Maliyet karşlaştrmalarnda ise RU- orannn en fazla Bartn ilinde RU+ oranının ise Karabük ilinde (%100,0) olduğu saptanmıştır. Reçete başına düşen ilaç kalem sayısı ve kutu sayısı illerde birbirine (%100,0), RU+ orannn iseen Karabük ilinde (%100,0) olduğu saptanmştr. Reçete başna en düşen ilaç kalem says ve kutuise says çok yakındır. Maliyet açısından düşük ortalama RBDTM Gümüşhane (9,77 TL) ilinde; yüksek ortalama RBDTM Eskişehir birbirine (Tablo çok yakndr. (16,82 illerde TL) ilindedir 53). Maliyet açsndan en düşük ortalama RBDTM Gümüşhane (9,97 TL) ilinde; en yüksek ortalama Toplam 10,91 9,77 16,82 11,70 0,00 14,12 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) n 12 6 9 6 9 73,65 83,06 40,00 60,00 40,00 60,00 47,00 53,00 1,25 1,25 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS:Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS:Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM:Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says yaşHastalarda alt hastalarda Sistit tedavisindeKullanılan kullanlan ilaçlarn uygunluk açsndan illere göre Tablo Tablo 53. 1853: Yaş18Altı Sistit Tedavisinde İlaçlarınrehberlere Rehberlere Uygunluk Açısından İlleredeğerlendirilmesi. Göre Değerlendirilmesi BULGULAR 63 3 15 15,96 n % 8,11 21,62 16 17,02 n % 8 14 37,84 24 25,53 n % 24,32 17 18,09 n % 9 1 2,70 6 6,38 n % 2 5,41 16 17,02 n % 15 RU- 20,00 16 15,00 12 22,50 18 15,00 12 8,75 7 18,75 RİKS RU+ RİKS % 15,79 40,00 43,75 42,86 12,50 11,76 84,21 60,00 56,25 57,14 87,50 88,24 RU+ % RU- % 2 8,11 3 21,62 8 37,84 14 24,32 9 2,70 1 5,41 18,52 20 25,00 27 16,67 18 11,11 12 6,48 7 22,22 24 RU- RİKuS RU+ 13,04 22,86 43,75 42,86 12,50 7,69 86,96 77,14 56,25 57,14 87,50 92,31 RU- % RİKuS % RU+ % 6,19 25,01 23,09 93,21 35,32 142,60 26,60 17,33 266,45 17,34 266,71 11,41 175,40 15,81 243,20 6,56 100,86 31,55 485,23 RU- RM(TL) 107,40 3,24 13,08 5,56 22,43 RU+ 8,58 25,90 44,84 30,63 11,48 4,42 91,42 74,10 55,16 69,37 88,52 95,58 RU- % RM % RU+ % 1,27 1,25 1,33 1,24 1,33 1,06 1,53 2,19 1,33 1,24 1,33 1,63 20,66 71 hastalarda Sistit tedavisindekullanılan kullanlan ilaçlar ilaçlar rehberlere açsndan illere göre değerlendirildiğinde, RİKS RİKS 18 18 yaşyaş ve ve üstüüstü hastalarda Sistit tedavisinde rehberlereuygunluk uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde, açsndan RU- orannn enBartın fazla Bartn ilinde (%88,24), RU+ orannn ise Eskişehir (%43,75) olduğu saptanmştr. Bu açısından RU- oranının en fazla ilinde (%88,24), RU+ oranının ise Eskişehir ilindeilinde (%43,75) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendirme RİKuS açısından yapıldığında RİKS’tekineRİKS’dekine benzer şekilde burada daburada RU- oranının fazla Bartın RU+ oranıdeğerlendirme RiKuS açsndan yapldğnda benzer şekilde da RU- en orannn en fazlailinde Bartn(%92,31), ilinde (%92,31), nın ise Eskişehir ilinde (%43,75) olduğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında ise RU- oranının en fazla Bartın ilinde (%95,58), RU+ orannn ise Eskişehir ilinde (%43,75) olduğu saptanmştr. Maliyet karşlaştrmalarnda ise RU- orannn en fazla Bartn ilinde RU+ oranının ise Eskişehir ilinde (%44,84) olduğu saptanmıştır. Reçete başına düşen ilaç kalem sayısı ve kutu sayısı illerde birbirine (%95,58), RU+ orannn ise Eskişehir (%44,84) olduğuEskişehir saptanmştr. Reçete ilaç kalem says RBDTM ve kutu says çok yakındır. Maliyet açısından en düşükilinde ortalama RBDTM (13,25 TL)başna ilinde;düşen en yüksek ortalama ise Bartın (31,73 TL) ilindedir (Tablo 54). Toplam 19,43 22,50 13,25 20,62 18,99 31,73 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) n 94 37 80 37 108 403,73 1.537,85 31,62 68,38 25,52 74,48 20,79 79,21 1,24 1,54 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS:Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS:Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM:Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says Yaş ve üstü hastalarda Sistit tedavisinde Kullanılan kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan illere göreİllere Göre Tablo Tablo 54. 1854: Yaş18ve Üstü Hastalarda Sistit Tedavisinde İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından değerlendirilmesi. Değerlendirilmesi 64 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI 65 BULGULAR DİABETES MELLİTUS DİABETES MELLİTUS Tablo 55: Reçetelerde antidiyabetik ilaç kullanmnn detaylar. Tablo 55. Reçetelerde Antidiyabetik İlaç Kullanımının Detayları Diabetes Mellitus (DM) tanl reçetelerde (n=156) incelenen parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Antidiyabetik İlaç Says Değer %Tİİ* 61 3,12 Reçetelerdeki Antidiyabetik İlaç Toplam Kalem Says 213 1,75 Reçetelerdeki Antidiyabetik İlaç Toplam Kutu Says 344 2,49 Reçetelerdeki Antidiyabetik İlaç Toplam Maliyeti (TL) 6.346,40 3,67 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Antidiyabetik İlaç Maliyeti (TL) 52,45 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Antidiyabetik İlaç Kalem Says 1,76 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Antidiyabetik İlaç Kutu Says 2,84 7 0,14 6 0,31 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kalem Says 7 0,06 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kutu Says 18 0,13 1.290,42 0,75 Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti (TL) EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP Maliyeti (TL) 184,35 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kalem Says 2,57 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kutu Says 1,00 *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen tüm reçetelerin 156 tanesinde (%3,15’inde) Diabetes Mellitus (DM) İncelenen tüm reçetelerin 156 tanesinde (%3,15’ inde) Diabetes Mellitus (DM) tans tanısı yer almaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler antidiyabetik ilaçyer almaktadr. Araştrmann yapldğ hekimlerismi, antidiyabetik ilaçlarayitiliği ait lara ait toplam 263 farklı bilgi (ilacın dönemde ticari ve jenerik formülasyonu, vb.) doğrultusunda ilaç (ilacn yazabilme Hekimlerin buyitiliği, araştırmada toplam 263 farkl bilgi ticari imkânına ve jeneriksahipti. ismi, formülasyonu, vb.) toplam 61 ilaçilaç bilgi çeşitliliğini (%23,19) alarak antidiyabetik ilaç 61 seçidoğrultusunda yazabilme imkanna sahipti.dikkate Hekimlerin bu araştrmada toplam minde bulundukları saptandı. Antidiyabetik ilaçlara ait bu 61 ilaç bilgi çeşitliliğiilaç bilgi çeşitliliğini (%23,19)tüm dikkate alarak antidiyabetik bulunduklar nin, araştırmada incelenen reçetelerde tespit edilenilaç ilaçseçiminde bilgi çeşitliliğine (1954 saptand. Antidiyabetik ilaçlara ait bu 61 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştrmada çeşit) oranının ise %3,12 olduğu saptanmıştır. DM tanılı reçetelerde incelenen toplam 213 kalem (tüm ilaç tespit kalemedilen sayısının ve 344 (1954 (tüm ilaç kutu sayısının tüm reçetelerde ilaç %1,75’i) bilgi çeşitliliğine çeşit) orannn ise %2,49’u) %3,12 kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen 156 reçetede geçen antidiyabetik ilaç toplam maolduğu saptanmştr. DM tanl reçetelerde toplam 213 kalem (tüm ilaç kalem liyetinin 6.346,40 TL olduğu ve bunun araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki saysnnilaç %1,75’i) ve 344(172.940,50 (tüm ilaç kutu %2,49’u) kutu ilaç yazlmştr.İntoplam maliyetinin TL) saysnn %3,67’sini oluşturduğu saptanmıştır. celenen DM tanılı reçetelerde “reçete başına düşen ortalama antidiyabetik ilaçTLmaİncelenen 156 reçetede geçen antidiyabetik ilaç toplam maliyetinin 6.346,40 liyeti” 52,45 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başına düşen ortalama antidiyabetik ilaç olduğu ve bunun araştrmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin kalem sayısı” 1,76; “reçete başına düşen ortalama antidiyabetik ilaç kutu sayısı” ise (172.940,50 TL) %3,66’sn oluşturduğu saptanmştr. İncelenen DM tanl reçetelerde 2,84’tür (Tablo 55). 73 “reçete başna düşen ortalama antidiyabetik ilaç kalem says” 1,76, “reçete başna düşen ortalama antidiyabetik ilaç kutu says” ise 2,84’tür (Tablo 55). 66 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 56: Diabetes Mellitus tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk Tablo 56. Diabetes Mellitus Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunaçsndan değerlendirilmesi. luk Açısından Değerlendirilmesi RU+ RUTOPLAM Kalem Says Kutu Says Toplam Maliyet (TL) n 150 249 2.933,68 % 70,42 72,38 46,23 n 63 95 3.412,72 % 29,58 27,62 53,77 n 213 344 6.346,40 % 100,00 100,00 100,00 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç Mellitus tanılı reçetelerin rehberlere uygunluğuuygunluğu deDiabetes Diabetes Mellitus (DM)(DM) tanl reçeteleriniçeriğinin içeriğinin rehberlere ğerlendirildiğinde, ilaç kalem sayısının %29,58’inin, kutu sayısının %27,62’sinin rehberlere uygunilaç olmadığı ve bu ilaçların toplam ilaç maliyetinin %53,77’sini oluşdeğerlendirildiğinde, kalem saysnn %29,58’inin, kutu saysnn %27,62’sinin turduğu görülmüştür (Tablo 56). rehberlere uygun olmadğ ve bu ilaçlarn toplam ilaç maliyetinin %53,77’sini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 56). 74 46 n % 30,67 40 33,06 % 24 16,00 20 16,53 n % 58 38,67 43 35,54 n % 10 6,67 8 6,61 n % 3 2,00 3 2,48 n % 9 6,00 7 5,79 n 3 RU- 20,63 13 17,46 11 36,51 23 20,63 13 0,00 0 4,76 RİKS RU+ RİKS % 77,97 68,57 71,60 43,48 100,00 75,00 22,03 31,43 28,40 56,52 0,00 25,00 RU+ % RU- % 9 34,14 85 23,69 59 32,53 81 4,82 12 1,20 3 3,61 23,16 22 23,16 22 27,37 26 21,05 20 0,00 0 5,26 5 RU- RİKuS RU+ 79,44 72,84 75,70 37,50 100,00 64,29 20,56 27,16 24,30 62,50 0,00 35,71 RU- % RİKuS % RU+ % 31,02 910,13 22,78 668,30 36,37 1.066,91 5,60 164,25 0,80 23,38 3,43 100,71 RU- 22,27 760,13 25,66 875,76 18,26 623,13 28,40 969,24 0,00 0,00 5,41 184,46 RM(TL) RU+ 54,49 43,28 63,13 14,49 100,00 35,32 45,51 56,72 36,87 85,51 0,00 64,68 RU- % RM % RU+ % 1,48 1,75 1,88 2,88 1,00 1,71 2,68 4,05 2,49 4,00 1,00 2,00 n 52,45 yüksek ortalama RBDTM ise Denizli (141,69 TL) ilindedir (Tablo 57). 75 Diabetes Mellitus(DM) (DM) tedavisinde ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illereillere göre değerlendirildiğinde, RİKS açsndan Diabetes Mellitus tedavisindekullanlan kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından göre değerlendirildiğinde, RİKS açısınRU-oranının orannnen enfazla fazlaDenizli Denizli ilinde ilinde (%56,52), ilinde (%100,0) olduğu saptanmştr. Bu değerlendirme dan RU(%56,52),RU+ RU+orannn oranınıniseiseBayburt Bayburt ilinde (%100,0) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendirme RİKuSRiKuS açısından yapıldığında RİKS’tekine benzer en fazla fazlaDenizli Denizli ilinde (%62,50), oranının açsndan yapldğnda RİKS’dekine benzerşekilde şekildeburada buradada daRURU- oranının orannn en ilinde (%62,50), RU+RU+ orannn ise Bayburt ilinde (%100,0) olduğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında ise RU- oranının en fazla Denizli ilinde (%85,51), RU+ ise Bayburt ilinde (%100,0) olduğu saptanmştr. Maliyet karşlaştrmalarnda ise RU- orannn en fazla Denizli ilinde (%85,51), RU+ oranının ise Bayburt ilinde (%100,0) olduğu saptanmıştır. Maliyet açısından en düşük ortalama RBDTM Bayburt (7,79 TL) ilinde; en ise RBDTM Bayburt ilinde (%100,0) olduğu TL) saptanmştr. en düşük ortalama RBDTM Bayburt (7,79 TL) ilinde; en yüksekorannn ortalama ise Denizli (141,69 ilindedirMaliyet (Tablo açsndan 57). Toplam 41,76 77,20 39,30 141,69 7,79 40,74 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) 121 150 63 249 95 2.933,68 3.412,72 70,42 29,58 72,38 27,62 46,23 53,77 1,76 2,84 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS: Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM:Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 57: Diabetes Mellitus tedavisindeKullanılan kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirilmesi. TabloTablo 57. Diabetes Mellitus Tedavisinde İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi BULGULAR 67 68 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI OSTEOARTRİT OSTEOARTRİT Tablo 58. 58: Reçetelerde Osteoartrit tedavisine yönelikYönelik ilaç kullanmnn detaylar Tablo Reçetelerde Osteoartrit Tedavisine İlaç Kullanımının Detayları Osteoartrit (OA) tanl reçetelerde (n=455) incelenen parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş OA İlac Says Değer %Tİİ* 149 7,63 Reçetelerdeki OA İlac Toplam Kalem Says 668 5,49 Reçetelerdeki OA İlac Toplam Kutu Says 709 5,13 5.220,78 3,02 Reçetelerdeki OA İlac Toplam Maliyeti (TL) Reçete Başna Düşen ORTALAMA OA İlac Maliyeti (TL) 11,47 Reçete Başna Düşen ORTALAMA OA İlac Kalem Says 1,47 Reçete Başna Düşen ORTALAMA OA İlac Kutu Says 1,56 Analjezik (AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says 451 9,13 142 7,27 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kalem Says 649 5,34 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kutu Says 687 4,97 5.070,23 2,93 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AJ İlaç Says AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Maliyeti (TL) AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Maliyeti(TL) 11,24 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kalem Says 1,44 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kutu Says 1,52 Enjekte Edilebilen Analjezik (Enj. AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says 24 0,49 10 0,51 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Kalem Says 24 0,20 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Kutu Says 56 0,41 210,17 0,12 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AJ İlaç Says Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AJ İlaç Toplam Maliyeti (TL) Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlaç Maliyeti 8,76 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlaç Kalem Says 1,00 Enj. AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AJ İlaç Kutu Says 2,33 72 69 BULGULAR Tablo 58’in devam: Reçetelerde Osteoartrit tedavisine yönelik ilaç kullanmnn Tablo 58’in Devamı. Reçetelerde Osteoartrit Tedavisine Yönelik İlaç detaylar Kullanımının Detayları 35 0,71 14 0,72 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kalem Says 37 0,30 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kutu Says 71 0,51 281,06 0,16 Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti (TL) EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Maliyeti (TL) 8,03 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kalem Says 1,06 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kutu Says 2,03 *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen reçetelerin tanesinde (%9,21’inde) Osteoartrit İncelenen tümtüm reçetelerin 455455 tanesinde (%9,21’inde) Osteoartrit (OA)(OA) tanstanısı yer yer almaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler OA ilaçlarına ait toplam almaktadr. Araştrmann yapldğ dönemde hekimler OA ilaçlarna ait toplam 784 784 farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrultufarkl bilgi (ilacn ticariimkânına ve jeneriksahipti. ismi, formülasyonu, vb.) doğrultusunda sunda ilaç yazabilme Hekimlerin buyitiliği, araştırmada toplam 149 ilaç ilaç bilgi çeşitliliğini (%19,0) dikkate alarak OA seçiminde toplam bulundukları saptandı. yazabilme imkanna sahipti. Hekimlerin builacı araştrmada 149 ilaç bilgi OA ilaçlarına ait bu 149 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm reçeçeşitliliğini (%19,0) dikkate alarak OA ilac seçiminde bulunduklar saptand. OA telerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %7,63 olduğu ilaçlarna ait OA bu 149 bilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm sayısının reçetelerde saptanmıştır. tanılıilaç reçetelerde toplam 668 kalem (tüm ilaç kalem % 5,49’u) ve 709 ilaç kutu sayısının %5,13’ü) ilaç yazılmıştır. İncelenen tespit edilen ilaç(tüm bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) orannnkutu ise %7,62 olduğu saptanmştr. 455 reçetede geçen OA ilacı toplam maliyetinin 5.220,78 TL olduğu ve bunun OA tanl reçetelerde toplam 668 kalem (tüm ilaç kalem saysnn % 5,49’u) ve 709 araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) (tüm ilaçsini kutu saysnn %5,13’ü) kutu ilaç yazlmştr. 455 reçetede geçen %3,02’ oluşturduğu saptanmıştır. İncelenen OAİncelenen tanılı reçetelerde “reçete başına düşen ortalama OA ilacı maliyeti” 11,47veTL’dir. reçetelerde “reçetetüm baOA ilac toplam maliyetinin 5.220,78 TL olduğu bunun Bu araştrmada incelenen şına düşen ortalama OA ilacı kalem sayısı” 1,47; “reçete başına düşen ortalama reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %3,02’ sini oluşturduğu OA ilacı kutu sayısı” ise 1,56’dır. İncelenen OA tanılı reçetelerin 451 tanesine saptanmştr. analjezik İncelenen (AJ) OA tanl başna reçetelerdeki düşen ortalama OA ilac (%9,13’üne) ilaç reçetelerde yazılmıştır.“reçete AJ yazılmış toplam AJ ilaç maliyeti 5.070,23 TLreçetelerde olup “AJ ilaç yazılmış reçete başına düşen AJ maliyeti” 11,47 TL’dir. Bu “reçete başna düşen ortalama OAortalama ilac kalem ilaç maliyeti” dir. Enjekte AJ ilaç reçete sayısı says” 1,47, 11,24 “reçeteTL’ başna düşen edilebilen ortalama (Enj.) OA ilac kutu yazılmış says” ise 1,56’dr. 24 (%0,49’u)’ tür. Enj. AJ ilaç yazılmış reçetelerdeki toplam Enj. AJ ilaç maliyeti İncelenen OA tanl reçetelerin 451 tanesine (%9,13’üne) analjezikEnj. (AJ) 210,17 TL olup “Enj. AJ ilaç yazılmış reçete başına düşen ortalama AJ ilaç ilaç maliyeti” TL’ dir (Tablo 58). toplam AJ ilaç maliyeti 5.070,23 TL olup “AJ ilaç yazlmştr.8,76 AJ yazlmş reçetelerdeki yazlmş reçete başna düşen ortalama AJ ilaç maliyeti” 11,24 TL’ dir. Enjekte edilebilen (Enj.) AJ ilaç yazlmş reçete says 24 (%0,49’u)’ tür. Enj. AJ ilaç yazlmş reçetelerdeki toplam Enj. AJ ilaç maliyeti 210,17 TL olup “ Enj. AJ ilaç yazlmş reçete başna düşen ortalama Enj. AJ ilaç maliyeti” 8,876 TL’ dir (Tablo 58). 77 70 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 59: Osteoartrit tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan Tablo 59. Osteoartrit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açıdeğerlendirilmesi. sından Değerlendirilmesi RU+ RUTOPLAM Kalem Says Kutu Says Toplam Maliyet(TL) n 528 530 4.066,70 % 79,04 74,75 77,89 n 140 179 1.154,08 % 20,96 25,25 22,11 n 668 709 5.220,78 % 100,00 100,00 100,00 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç Osteoartrit (OA) tanılı reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendiOsteoartrit (OA) ilaç tanl reçetelerin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, rildiğinde, kalem sayısınıniçeriğinin %20,96’sının, kutu sayısının %25,25’inin rehberlere uygun olmadığı%20,96’snn, ve bu ilaçların toplam maliyetinin %22,11’inirehberlere oluşturduğu uygun ilaç kalem saysnn kutu ilaç saysnn %25,25’inin görülmüştür (Tablo 59). olmadğ ve bu ilaçlarn toplam ilaç maliyetinin %22,11’sini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 59). 528 455 100,00 n % 100,00 10,42 43 9,45 n % 55 81 15,34 78 17,14 n % % 164 31,06 136 29,89 n 22,16 99 21,76 n % 117 47 8,90 45 9,89 n % 64 12,12 54 11,87 n % 16 RU- 100,00 140 4,29 6 24,29 34 30,00 42 17,14 24 12,86 18 11,43 RİKS RU+ RİKS % 79,04 90,16 70,43 79,61 82,98 72,31 80,00 20,96 9,84 29,57 20,39 17,02 27,69 20,00 RU+ % RU- % 64 100,00 530 10,75 57 15,28 81 30,94 164 22,08 117 8,87 47 12,08 100,00 179 7,26 13 31,28 56 28,49 51 13,41 24 10,06 18 9,50 17 RU- RİKuS RU+ 74,75 81,43 59,12 76,28 82,98 72,31 79,01 25,25 18,57 40,88 23,72 17,02 27,69 20,99 RU- % RİKuS % RU+ % 100,00 4.066,70 10,72 435,88 13,36 543,44 33,57 1.365,31 21,67 881,30 9,39 381,84 11,29 458,93 RU- 100,00 1.154,08 9,25 106,78 26,60 306,95 32,09 370,30 13,84 159,75 8,79 101,44 9,43 108,86 RM(TL) RU+ 77,89 80,32 63,90 78,66 84,65 79,01 80,83 22,11 19,68 36,10 21,34 15,35 20,99 19,17 RU- % RM % RU+ % 1,47 1,42 1,47 1,51 1,42 1,44 1,48 1,56 1,63 1,76 1,58 1,42 1,44 1,50 79 (%36,10), RU+ orannn ise Denizli ilinde (%84,65) olduğu saptanmştr. Reçete başna düşen ilaç kalem says ve kutu says Osteoartrit (OA) tedavisinde kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açısından Osteoartrit (OA) tedavisinde kullanlan ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açsndan RURU- oranının en fazla Gümüşhane ilinde (%29,57), RU+ oranının ise Karabük ilinde (%90,16) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendirme en fazla Gümüşhane ilindeoranının (%29,57), ise Karabük ilinde (%90,16) saptanmştr. değerlendirme RİKuSorannn açısından yapıldığında ise RUen RU+ fazlaorannn Gümüşhane ilinde (%40,88), RU+ olduğu oranının ise DenizliBu ilinde (%82,98) olduRiKuS açsndan yapldğnda RİKS’dekineisebenzer şekilde burada RU- orannn en fazla Gümüşhane ilinde (%40,88), RU+ilinde ğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında RU- oranının en fazladaGümüşhane ilinde (%36,10), RU+ oranının ise Denizli (%84,65) olduğu başına düşen ilaç kalem sayısıkarşlaştrmalarnda ve kutu sayısı illerde çok en yakındır. Maliyet açısından en orannn ise saptanmıştır. Karabük ilindeReçete (%81,43) olduğu saptanmştr. Maliyet ise birbirine RU- orannn fazla Gümüşhane ilinde düşük ortalama RBDTM Bartın (10,51 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Eskişehir (12,76 TL) ilindedir (Tablo 60). 11,47 12,62 10,90 12,76 10,52 10,74 10,51 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS: Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM: Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Toplam Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 60: Osteoartrit tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirilmesi. TabloTablo 60. Osteoartrit Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısından İllere Göre Değerlendirilmesi BULGULAR 71 72 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI DİSPEPSİ DİSPEPSİ Tablo61. 61:Reçetelerde Reçetelerde Dispepsi Dispepsi tedavisine yönelik ilaç İlaç kullanmnn detaylar. Tablo Tedavisine Yönelik Kullanımının Detayları Dispepsi tanl reçetelerde (n=605) incelenen parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Dispepsi İlac Says Reçetelerdeki Dispepsi İlac Toplam Kalem Says Değer %Tİİ* 120 6,14 803 6,61 Reçetelerdeki Dispepsi İlac Toplam Kutu Says 859 6,21 Reçetelerdeki Dispepsi İlac Toplam Maliyeti (TL) 13.028,94 7,53 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Dispepsi İlac Maliyeti (TL) 21,54 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Dispepsi İlac Kalem Says 1,33 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Dispepsi İlac Kutu Says 1,42 *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenentüm tümreçetelerin reçetelerin 605 605 tanesinde alİncelenen tanesinde (%12,24’ünde) (%12,24’ünde) Dispepsi Dispepsi tanısı tansyeryer maktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler dispepsi ilaçlarına ait toplam almaktadr. Araştrmann yapldğ dönemde hekimler dispepsi ilaçlarna ait toplam 545 farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrul545 farkl bilgi (ilacn ticari ve jenerik ismi, Hekimlerin formülasyonu, vb.) doğrultusunda tusunda ilaç yazabilme imkânına sahipti. buyitiliği, araştırmada toplam 120 ilaçbilgi yazabilme imkanna sahipti. Hekimlerin araştrmada toplam 120 ilaç bilgi ilaç çeşitliliğini (%22,01) dikkate alarak bu dispepsi ilacı seçiminde bulundukları saptandı. ait bu dispepsi 120 ilaç ilac bilgiseçiminde çeşitliliğinin, araştırmada inceçeşitliliğiniDispepsi (%22,01)ilaçlarına dikkate alarak bulunduklar saptand. lenen tüm reçetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise Dispepsi ilaçlarna ait bu 120 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştrmada incelenen tüm %6,14 olduğu saptanmıştır. Dispepsi tanılı reçetelerde toplam 803 kalem (tüm ilaç reçetelerde tespit (1954 çeşit) orannn isekutu %6,14 kalem sayısının %edilen 6,61’i)ilaç vebilgi 859çeşitliliğine (tüm ilaç kutu sayısının %6,21’i) ilaçolduğu yazılmıştır. İncelenen 605 reçetede geçen dispepsi ilacıkalem toplam maliyetinin saptanmştr. Dispepsi tanl reçetelerde toplam 803 (tüm ilaç kalem 13.028,94 saysnn TL olduğu ve bunun araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyeti% 6,61’i) ve 859 (tüm ilaç kutu saysnn %6,21’i) kutu ilaç yazlmştr. İncelenen 605 nin (172.940,50 TL) %7,53’ünü oluşturduğu saptanmıştır. İncelenen Dispepsi tanılı reçetede geçen ilac toplam maliyetinin TL olduğu ve bunun reçetelerde “reçetedispepsi başına düşen ortalama dispepsi13.028,94 ilacı maliyeti” 21,54 TL’dir. Bu reçetelerde başına düşen ortalama dispepsi ilacımaliyetinin kalem sayısı” 1,33; “reçete araştrmada“reçete incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç (172.940,50 TL) başına düşen ortalama ilaç kutu sayısı” ise 1,42’dir (Tablo 61). %7,53’ünü oluşturduğu saptanmştr. İncelenen Dispepsi tanl reçetelerde “reçete başna düşen ortalama dispepsi ilac maliyeti” 21,54 TL’dir. Bu reçetelerde “reçete başna düşen ortalama dispepsi ilac kalem says” 1,33, “reçete başna düşen ortalama ilaç kutu says” ise 1,42’dir (Tablo 61). 81 73 BULGULAR Tablo 62: Dispepsi tedavisinde kullanlan ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan Tablo 62. Dispepsi Tedavisinde Kullanılan İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısındeğerlendirilmesi. dan Değerlendirilmesi RU+ RU- TOPLAM Kalem Says Kutu Says Toplam Maliyet (TL) n 477 500 10.465,62 % 59,40 58,21 80,33 n 326 359 2.563,32 % 40,60 41,79 19,67 n 803 859 13.028,94 % 100,00 100,00 100,00 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç Dispepsi tanılı reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, Dispepsi reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, ila ilaç kalem tanl sayısının %40,60’ının, kutu sayısının %41,79’unun rehberlere uygun olmadığı ve bu ilaçların toplamnn, ilaç maliyetinin %19,67’sini oluşturduğu kalem saysnn %40,60’ kutu saysnn %41,79’ unun görülrehberlere uygu müştür (Tablo 62). olmadğ ve bu ilaçlarn toplam ilaç maliyetinin %19,67’sini oluşturduğu görülmüştü (Tablo 62). 33 n % 6,92 58 9,59 % 116 24,32 130 21,49 n % 101 21,17 133 21,98 n % 86 18,03 112 18,51 n % 68 14,26 85 14,05 n % 73 15,30 87 14,38 n 32 RU- 15,64 51 15,34 50 25,15 82 21,17 69 12,88 42 9,82 RİKS RU+ RİKS % 39,29 69,88 55,19 55,48 61,82 69,52 60,71 30,12 44,81 44,52 38,18 30,48 RU+ % RU- % 74 7,20 36 24,60 123 20,80 104 17,60 88 15,00 75 14,80 15,32 55 14,76 53 25,07 90 20,61 74 15,04 54 9,19 33 RU- RİKuS RU+ 39,56 69,89 53,61 54,32 58,14 69,16 60,44 30,11 46,39 45,68 41,86 30,84 RU- % RİKuS % RU+ % 6,58 688,97 29,09 3.044,80 21,64 2.265,14 16,99 1.777,94 13,67 1.431,01 12,02 1.257,76 RU- 21,08 540,39 14,04 359,99 22,71 582,21 19,07 488,89 13,20 338,45 9,89 253,39 RM(TL) RU+ 56,04 89,43 79,55 78,43 80,87 83,23 43,96 10,57 20,45 21,57 19,13 16,77 RU- % RM % RU+ % 1,45 1,28 1,38 1,38 1,29 1,21 1,57 1,35 1,46 1,45 1,52 1,23 21,20 26,19 21,41 20,24 20,82 17,37 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) n Gümüşhane (26,19 TL) ilindedir (Tablo 63). 83 Dispepsitedavisinde tedavisindekullanılan kullanlan ilaçlar açsndan illere göregöre değerlendirildiğinde, RİKS açsndan RU- orannn Dispepsi ilaçlarrehberlere rehberlereuygunluk uygunluk açısından illere değerlendirildiğinde, RİKS açısından RU- oranıen fazla Karabük ilinde (%60,71), RU+ orannn ise Gümüşhane ilinde (%69,88) olduğu saptanmştr. Bu değerlendirme RiKuS nın en fazla Karabük ilinde (%60,71), RU+ oranının ise Gümüşhane ilinde (%69,88) olduğu saptanmıştır. Bu değerlendirme RİKuS açısından yapıldığında RİKS’tekine benzer şekilde burada da RUoranının enen fazla Karabük oranınınise ise Güaçsndan yapldğnda RİKS’dekine benzer şekilde burada da RUorannn fazla Karabükilinde ilinde(%60,44), (%60,44), RU+ RU+ orannn müşhane ilinde (%69,89) olduğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında ise RU- oranının en fazla Karabük ilinde (%43,96), RU+ Gümüşhane ilinde (%69,89) olduğu saptanmştr. Maliyet karşlaştrmalarnda ise RU- orannn en fazla Karabük ilinde (%43,96), oranının ise Gümüşhane ilinde (%89,43) olduğu saptanmıştır. Reçete başına düşen ilaç kalem sayısı ve kutu sayısı illerde birbirine RU+ orannn ise açısından Gümüşhane saptanmştr. ReçeteTL) başna düşen ilaç kalem says ve kutu says illerde çok yakındır. Maliyet en ilinde düşük(%89,43) ortalamaolduğu RBDTM Bartın (17,37 ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Gümüşhane (26,19birbirine TL) ilindedir (Tablo 63). çok yakndr. Maliyet açsndan en düşük ortalama RBDTM Bartn (17,37 TL) ilinde; en yüksek ortalama RBDTM ise Toplam 605 477 326 500 359 10.465,62 2.563,32 59,40 40,60 58,21 41,79 80,33 19,67 1,33 1,42 21,54 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS: Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM: Reçete maliyeti, RBDİKS: Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 63: Dispepsi tedavisinde kullanlan İlaçların ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan illere göre TabloTablo 63. Dispepsi Tedavisinde Kullanılan Rehberlere Uygunluk Açısından İlleredeğerlendirilmesi. Göre Değerlendirilmesi 74 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI 75 BULGULAR DİYARE DİYARE Tablo 64: Reçetelerde Antidiyareik ilaç kullanmnn detaylar Tablo 64. Reçetelerde Antidiyareik İlaç Kullanımının Detayları Diyare tanl reçetelerde (n=37) incelenen parametreler Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, Değer %Tİİ* 42 2,15 Reçetelerdeki Antidiyareik İlaç Toplam Kalem Says 69 0,57 Reçetelerdeki Antidiyareik İlaç Toplam Kutu Says 71 0,51 Reçetelerdeki Antidiyareik İlaç Toplam Maliyeti (TL) 491,99 0,28 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Antidiyareik İlaç Maliyeti (TL) 13,30 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Antidiyareik İlaç Kalem Says 1,86 Reçete Başna Düşen ORTALAMA Antidiyareik İlaç Kutu Says 1,92 yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Antidiyareik İlaç Says Antibiyotik (AB) Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AB İlaç Says Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kalem Says 18 0,36 16 0,82 21 0,17 Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Kutu Says 21 0,15 Reçetelerdeki AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 223,37 0,13 AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Maliyeti (TL) 12,41 Diyare Tans İle AB Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kalem Says Diyare Tans İle AB Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AB İlaç Kutu Says Enjekte Edilebilen Antibiyotik (Enj. AB) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş Enj. AB İlaç Says Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kalem Says 1,17 1,17 3 0,06 2 0,10 3 0,02 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Kutu Says 3 0,02 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçetelerdeki Enj. AB İlaç Toplam Maliyeti (TL) 12,13 0,01 Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Maliyeti (TL) Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kalem Says Enj. AB İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA Enj. AB İlaç Kutu Says 4,04 1,00 1,00 84 76 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo 64’ün Antidiyareik ilaç kullanmnn detaylar Tablo 64’ündevam: Devamı.Reçetelerde Reçetelerde Antidiyareik İlaç Kullanımının Detayları 5 0,10 4 0,20 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kalem Says 5 0,04 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Kutu Says 5 0,04 AJ İlaç Yazlmş Reçetelerdeki AJ İlaç Toplam Maliyeti (TL) 12,67 0,01 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Maliyeti (TL) 2,53 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kalem Says 1,00 AJ İlaç Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA AJ İlaç Kutu Says 1,00 Analjezik (AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş AJ İlaç Says Enjekte Edilebilen Analjezik (Enj. AJ) İlaç Yazlmş Reçete Says 0 0,00 Enjekte Edilebilen Preparat (EP) Yazlmş Reçete Says 4 0,08 6 0,31 7 0,06 Reçeteye Yansyan “İlaç Bilgi Çeşitliliği” (ticari ve jenerik isim, formülasyon, yitilik, vb.) Doğrultusunda Farkl İsimle Yazlmş EP Says EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kalem Says 7 0,05 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam Maliyeti (TL) 29,60 0,02 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Maliyeti (TL) 7,40 EP Yazlmş Reçetelerdeki EP Toplam İlaç Kutu Says EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kalem Says 1,75 EP Yazlmş Reçete Başna Düşen ORTALAMA EP İlaç Kutu Says 1,75 *Tİİ%:Tüm ilaçlar içerisindeki yüzdesi İncelenen reçetelerin 37 tanesinde (%0,75’inde) Diyare tanısı almaktaİncelenen tümtüm reçetelerin 37 tanesinde (%0,75’ inde) Diyare tans yeryer almaktadr. dır. Araştırmanın yapıldığı dönemde hekimler antidiyareik ilaçlara ait toplam 1370 Araştrmann yapldğ dönemde hekimler antidiyareik ilaçlara ait toplam 1370 farkl farklı bilgi (ilacın ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği vb.) doğrultusunda bilgiyazabilme (ilacn ticari ve jenerik ismi, formülasyonu, yitiliği, vb.) doğrultusunda ilaç imkânına sahipti. Hekimlerin bu araştırmada toplam 42 ilaç bilgiilaç çeşitliliğini dikkate antidiyareik ilaç seçiminde saptandı. yazabilme(%3,06) imkanna sahipti.alarak Hekimlerin bu araştrmada toplam bulundukları 42 ilaç bilgi çeşitliliğini Antidiyareik ilaçlara ait bu 42 ilaç bilgi çeşitliliğinin, araştırmada incelenen tüm re(%3,06) dikkate alarak antidiyareik ilaç seçiminde bulunduklar saptand. Antidiyareik çetelerde tespit edilen ilaç bilgi çeşitliliğine (1954 çeşit) oranının ise %2,15 olduğu ilaçlara ait buDiyare 42 ilaç tanılı bilgi çeşitliliğinin, incelenen tespit saptanmıştır. reçetelerde araştrmada toplam 69 kalem (tümtüm ilaçreçetelerde kalem sayısının %0,57’si) 71 çeşitliliğine (tüm ilaç kutu sayısının %0,51’i)ise kutu ilaç yazılmıştır. İncelenen edilen ilaçvebilgi (1954 çeşit) orannn %2,14 olduğu saptanmştr. 37 reçetede geçen antidiyareik ilaç toplam maliyetinin 491,99 TL olduğu ve bunun Diyare tanl reçetelerde toplam 69 kalem (tüm ilaç kalem saysnn %0,57’ si) ve 71 araştırmada incelenen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) (tüm ilaç kutu saysnn saptanmıştır. %0,51’ i) kutuİncelenen ilaç yazlmştr. 37 reçetede geçen %0,28’ini oluşturduğu Diyareİncelenen tanılı reçetelerde “reçete başına düşen ortalama antidiyareik maliyeti” 13,30 Bu reçetelerde “reçete antidiyareik ilaç toplam maliyetininilaç 491,99 TL olduğu veTL’dir. bunun araştrmada incelenen başına düşen ortalama antidiyareik ilaç kalem sayısı” 1,86; “reçete başına düşen tüm reçetelerdeki toplam ilaç maliyetinin (172.940,50 TL) %0,28’ini oluşturduğu ortalama antidiyareik ilaç kutu sayısı” ise 1,92’dir. İncelenen Diyare tanılı reçetesaptanmştr. İncelenen DiyareAB tanl başna düşen lerin 18 tanesine (%0,36’sına) ilaç reçetelerde yazılmıştır. “reçete Bu reçetelerdeki toplamortalama AB ilaç maliyeti 223,37 TL olup13,30 “reçete başına düşen ortalama ilaç düşen maliyeti” 12,41 antidiyareik ilaç maliyeti” TL’dir. Bu reçetelerde “reçeteAB başna ortalama TL’dir. Enjekte edilebilen (Enj.) AB ilaç yazılmış reçete sayısı 3 (%0,06’sı)’ tür. antidiyareik ilaç kalem says” 1,86, “reçete başna düşen ortalama antidiyareik ilaç Bu reçetelerdeki toplam Enj. AB ilaç maliyeti 12,13 TL olup “reçete başına düşen ortalama Enj. AB ilaç maliyeti” 4,04 TL’ dir. AJ yazılmış reçete sayısı 5 (%0,10’u)’ 85 tir. Bu reçetelerdeki toplam analjezik maliyeti 12,67 TL olup “reçete başına düşen ortalama AJ ilaç maliyeti” 2,53 TL’dir (Tablo 64). TL’ dir. Analjezik (AJ) yazlmş reçete says 5 (%0,10’ u)’ tir. Bu reçetelerdeki toplam analjezik maliyeti 12,67 TL olup “ reçete başna düşen ortalama AJ ilaç maliyeti” 2,53 TL’dir (Tablo 64). 77 BULGULAR Tablo Tablo 65: Antidiyareik ilaçlarn rehberlere uygunluk açsndan 65. Antidiyareik İlaçların Rehberlere Uygunluk Açısındandeğerlendirilmesi. Değerlendirilmesi RU+ RUTOPLAM Kalem Says Kutu Says Toplam Maliyet(TL) n 3 5 16,19 % 4,35 7,04 3,29 n 66 66 475,80 % 95,65 92,96 96,71 n 69 71 491,99 % 100,00 100,00 100,00 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç Diyare tanılı reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu değerlendirildiğinde, değerlendirildiğinde, ilaç Diyare tanl reçetelerin içeriğinin rehberlere uygunluğu ilaç kalem sayısının %95,65’inin, kutu sayısının %92,96’sının rehberlere uygun olve bu ilaçlarınnin, toplam ilaç maliyetinin %96,71’ini kalem madığı saysnn %95,65’ kutu saysnn %92,96’ snnoluşturduğu rehberleregörülmüştür uygun olmadğ (Tablo 65). ve bu ilaçlarn toplam ilaç maliyetinin %96,71’ ini oluşturduğu görülmüştür (Tablo 65). 86 0 n % 0,00 2 5,41 % 0 0,00 10 27,03 n % 0 0,00 1 2,70 n 0,00 3 8,11 n % 0 1 33,33 8 21,62 n % 2 66,67 13 35,14 n % 25 RU- 4,55 3 22,73 15 6,06 4 9,09 6 19,70 13 37,88 RİKS RU+ RİKS % 0,00 0,00 0,00 0,00 7,14 7,41 100,00 100,00 100,00 100,00 92,86 92,59 RU+ % RU- % 2 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 60,00 3 40,00 4,55 3 22,73 15 6,06 4 9,09 6 19,70 13 37,88 25 RU- RİKuS RU+ 0,00 0,00 0,00 0,00 18,75 7,41 100,00 100,00 100,00 100,00 81,25 92,59 RU- % RİKuS % RU+ % 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 33,17 5,37 66,83 10,82 RU- 4,96 23,60 12,93 61,54 14,10 67,09 5,86 27,88 23,01 109,48 39,14 186,21 RM(TL) RU+ 0,00 0,00 0,00 0,00 4,68 5,49 100,00 100,00 100,00 100,00 95,32 94,51 RU- % RM % RU+ % 1,50 1,50 4,00 2,00 1,75 2,08 1,50 1,50 4,00 2,00 2,00 2,08 n 13,30 87 Diyare tedavisinde kullanlan ilaçlar rehberlere uygunluk açsndan illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açsndan RU- orannn en Diyare tedavisinde kullanılan ilaçlar rehberlere uygunluk açısından illere göre değerlendirildiğinde, RİKS açısından RU- oranının fazla Denizli,Eskişehir, Eskişehir,Gümüşhane, Gümüşhane, Karabük Karabük illlerinde orannn iseise Bartn ilinde (%7,41) olduğu saptanmştr. Bu Bu en fazla Denizli, illerinde(%100,0), (%100,0),RU+ RU+ oranının Bartın ilinde (%7,41) olduğu saptanmıştır. değerlendirme RİKuS açısından yapıldığında RİKS’tekine benzer şekilde burada da RUoranının en fazla Denizli, Eskişehir, değerlendirme RiKuS açsndan yapldğnda RİKS’dekine benzer şekilde burada da RU- orannn en fazla Denizli, Eskişehir, Gümüşhane, Karabük illerinde (%100,0), RU+ oranının ise Bayburt ilinde (%18,75) olduğu saptanmıştır. Maliyet karşılaştırmalarında Gümüşhane, Karabük illlerinde (%100,0), RU+ orannn ise Bayburt ilinde (%18,75) olduğu saptanmştr. Maliyet ise RU- oranının en fazla Denizli, Eskişehir, Gümüşhane, Karabük illerinde (%100,0), RU+ oranının ise Bartın ilinde (%5,49) olduğu karşlaştrmalarnda ise düşen RU- orannn en fazla Denizli, Eskişehir, Gümüşhane, Karabük illlerinde (%100,0), RU+ orannn ise Bartn saptanmıştır. Reçete başına ilaç kalem sayısı ve kutu sayısı illerde birbirine çok yakındır. Maliyet açısından en düşük ortalama RBDTM Gümüşhane (6,15saptanmştr. TL) ilinde; en yüksek ortalama isesays Eskişehir (67,09 TL)illerde ilindedir (Tablo ilinde (%5,49) olduğu Reçete başna düşenRBDTM ilaç kalem ve kutu says birbirine çok66). yakndr. Maliyet Toplam 11,80 6,15 67,09 9,29 14,36 15,16 Ortalama Ortalama Ortalama RBDİKS RBDİKuS RBDTM(TL) 37 3 66 5 66 16,19 475,80 4,35 95,65 7,04 92,96 3,29 96,71 1,86 1,92 % 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 RİKS: Reçetelerdeki ilaç kalem says, RİKuS:Reçetelerdeki ilaç kutu says, RM:Reçete maliyeti, RBDİKS:Reçete başna düşen ilaç kalem says, RBDİKuS:Reçete başna düşen ilaç kutu says, RBDTM:Reçete başna düşen tedavi maliyeti, RU+:Rehberlere uygun, RU-:Rehberlere uygun değil, SS:Standart sapma. Karabük Gümüşhane Eskişehir Denizli Bayburt Bartn Reçete Says 66: Antidiyareik ilaçlarn rehberlere Uygunluk uygunluk açsndan illere göreGöre değerlendirilmesi. TabloTablo 66. Antidiyareik İlaçların Rehberlere Açısından İllere Değerlendirilmesi 78 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI 79 BULGULAR Tablo 67. Araştırmada İncelenen 10 Endikasyon Ve Bu Endikasyonlar İçin Reçete Başına Düşen Tedavi Maliyetlerinin Dağılımı Reçete Başna Düşen Tedavi Maliyeti (TL) Reçete Says %TRİO* Diabetes Mellitus 52,45 156 3,16 Akut Rinosinüzit 30,97 159 3,22 Akut Otitis Media 30,97 31 0,63 Hipertansiyon 30,04 640 12,91 Akut Tonsillofarenjit 21,93 691 13,98 Dispepsi 21,54 605 12,24 Sistit 19,80 106 2,14 Anksiyete Bozukluğu 17,20 123 2,49 Diyare 13,30 37 0,75 Osteoartrit 11,47 455 9,21 RBDMS* Endikasyon 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Araştırma örneklemi içerisinde endikasyon özelinde reçete seçimi yapılmadığı için her bir endikasyon başına incelenen reçete sayıları farklılık göstermektedir. Buna göre reçete sayıları açısından en fazla ATF (%13,98), en az ise AOM (%0,63) reçetesi incelenmiştir. Bu incelemelerde elde edilen RBDTM’i en yüksek olan hastalık DM (52,45 TL), en düşük olan ise OA’dır (11,47 TL). HT, AS ve AOM maliyetlerinin birbirine benzer olduğu (30,04 - 30,97 TL) saptanmıştır (Tablo 67). 80 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Tablo Tablo 68: Araştrmada incelenen 10 10 endikasyonun 68. Araştırmada İncelenen Endikasyonunher Herbirinin Birinintedavisinde Tedavisindekullanlan Kulilaçlarn rehberlere uygunluğunun genel değerlendirilmesi. lanılan İlaçların Rehberlere Uygunluğunun Genel Değerlendirilmesi RU+ HT ATF AS AOM Anksiyete Bozukluğu Sistit DM OA Dispepsi Diyare Kalem Says % Toplam Kutu % Toplam Maliyet % 30,59 30,74 20,22 RU- 69,41 69,26 79,78 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 14,09 13,56 8,51 RU- 85,91 86,44 91,49 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 23,90 23,90 31,33 RU- 76,10 76,10 68,67 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 35,62 35,62 54,38 RU- 64,38 64,38 45,62 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 62,41 64,00 82,89 RU- 37,59 36,00 17,11 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 32,58 26,88 22,75 RU- 67,42 73,13 77,25 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 70,42 72,38 46,23 RU- 29,58 27,62 53,77 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 79,04 74,75 77,89 RU- 20,96 25,25 22,11 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 59,40 58,21 80,33 RU- 40,60 41,79 19,67 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 4,35 7,04 3,29 RU- 95,65 92,96 96,71 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç Araştırmada incelenen 10 endikasyonun her birinin tedavisinde kullanılan ilaçAraştrmada incelenen 10 endikasyonun her birinin tedavisinde kullanlan ilaçlarn ların rehberlere uygunluğunun genel değerlendirilmesi yapıldığında çoğu endikasyondauygunluğunun RU(-) oranının oldukça olduğu görülmüştür. Kutu, kalem maliyet rehberlere genel yüksek değerlendirilmesi yapldğnda çoğuveendikasyonda her üçü yönünden uygunluk sorgulaması yapıldığında HT, ve ATF,maliyet RU(-) parametrelerinin orannn oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Kutu, kalem AS, sistit, diyare ve AOM endikasyonlarında (AOM’deki maliyet unsuru hariç), parametrelerinin her üçü yönünden uygunluk sorgulamas yapldğnda HT, ATF, AS, reçetelerin yarısından fazlasının RU(-) olduğu olduğu görülmektedir. Bu incelemesistit, diyare ve AOM (AOM’deki maliyet ise unsuru hariç), reçetelerin de maliyet unsuruendikasyonlarnda yönünden en iyi durumda olan reçetelerin anksiyete bozukluyarsndan fazlasnn olduğu olduğu Bu 68). incelemede maliyet ğu, dispepsi ve OARU(-) endikasyonlarında olduğugörülmektedir. saptanmıştır (Tablo unsuru yönünden en iyi durumda olan reçetelerin ise anksiyete bozukluğu, dispepsi ve OA endikasyonlarnda olduğu saptanmştr (Tablo 68). 81 BULGULAR Tablo 69: Tedavisinde antibiyotik kullanlan 4 endikasyonda antibiyotiklerin Tablo 69. Tedavisinde Antibiyotik Kullanılan 4 Endikasyonda Antibiyotiklerin Rehberlere Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi rehberlere uygunluk açsndan değerlendirilmesi ATF AS AOM Sistit Kalem Says % Toplam Kutu % Toplam Maliyet % RU+ 18,20 16,24 10,58 RU- 81,80 83,76 89,42 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 56,72 56,72 49,55 RU- 43,28 43,28 50,45 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 70,00 70,00 76,99 RU- 30,00 30,00 23,01 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+ 32,58 26,88 22,75 RU- 67,42 73,13 77,25 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 RU+:Rehberlere uygun ilaç, RU-:Rehberlere uygun olmayan ilaç Tedavisinde antibiyotik kullanılan 4 endikasyonda yazılmış antibiyotiklerin Tedavisinde antibiyotik kullanlan endikasyondayapıldığında, yazlmş antibiyotiklerin rehberlere rehberlere uygunluk açısından 4değerlendirilmesi genel olarak RU(-) oranının oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Kutu, kalem ve maliyet parametrelerinin her üçü yönünden de uygunluk sorgulaması yapıldığında ATF ve sistit endireçetelerin üçte ikisinden RU(-) olduğuparametrelerinin olduğu görülmek- her üçü oldukça kasyonlarında yüksek olduğu görülmüştür. Kutu,fazlasının kalem ve maliyet tedir. Diğer iki endikasyonda (AS ve AOM) bu durumun nispeten daha iyi olduğu yönünden de uygunluk sorgulamas yapldğnda ATF ve sistit endikasyonlarnda saptanmıştır (Tablo 69). uygunluk açsndan değerlendirilmesi yapldğnda, genel olarak RU(-) orannn reçetelerin üçte ikisinden fazlasnn RU(-) olduğu olduğu görülmektedir. Diğer iki endikasyonda (AS ve AOM) bu durumun nispeten daha iyi olduğu saptanmştr (Tablo 69). 5 Genel Tespitler Hastalarının tedavisini düzenlerken hekimlerin AİK ilkelerine uygun hareket etmeleri beklenmektedir. Bu beklentinin ne ölçüde yerine getirildiğinin en temel göstergelerinden biri hekimlerin yazmış oldukları reçetelerin içeriğinin değerlendirilmesidir. Çoğunluğu INRUD kriteri olarak bilinen RBDİS, RBDTM, reçete başına düşen antibiyotik sayısı, reçete başına düşen analjezik sayısı gibi reçetede yazılı ilaç bilgilerini kapsayan bu parametreler, hekimlerin reçeteleme davranışlarını AİK açısından incelerken önemli bilgiler sunmaktadırlar (1-4). Bu araştırmada AHBS yoluyla elektronik ortamda ulaşılan ve aile hekimlerinin yazmış olduğu 2008 yılına ait reçete bilgileri, söz konusu kriterlere göre ayrıntılı olarak incelenmeye çalışıldı. 2008 yılı ülkemizde aile hekimliğine geçiş için kritik bir yıl olduğundan, bu yıla ait reçeteleme verilerinin değerlendirilmesi özel önem taşımaktadır (16-19). İzleyen yıllarda meydana gelebilecek değişiklikler, bu sistemin gidiş yönünü tayin etmekte belirleyici rol üstlenebilir. Nitekim araştırmada reçeteleme açısından mercek altına alınan illerdeki ayrıntılar, hekimlerin reçeteleme davranışındaki ayrışmaları ve bazı parametreler açısından örtüşmeleri ortaya koymaktadır. Araştırma elde edilen ve öne çıkan bulgular, raporun bu bölümünde literatür bilgileri ve mevcut durum üzerinden tartışılmaya çalışılmıştır. Son yıllarda AİK’in hayata geçirilebilmesi için rehberlere uyulmasına yönelik birçok faaliyet yapılmaya başlanmıştır. Bu performans bakımından hekim davranışlarının oldukça çeşitlilik gösterdiği görülmektedir (20-26). Dolayısıyla ülkelerin, kendi özel koşullarını dikkate alarak hazırlayacakları tedavi rehberleri önem taşımaktadır. AİK’in yaygınlaştırılması için bu rehberlerin kullanıma sunulmasının yanı sıra, yaşanan uyum sorununun boyutlarının tespitine de gereksinim vardır. İncelenen parametrelerin büyük çoğunluğunda hekimlerin rehberlere yeterince uygun hareket etmedikleri görülmektedir. Bu tespit, önümüzdeki yıllarda rehberlere uyum konusunda daha geniş bir yaklaşım geliştirilmesi gereğine işaret etmektedir. 84 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Araştırmaya dâhil edilen tüm illerde görev yapan ve yazdıkları reçete verileri incelenen 407 hekimin çoğunluğun 40 yaşın atında (%58,9) olduğu görülmektedir. Aile hekimliği uygulamasına yeni geçilen bu dönemde, hekimlerin reçeteleme performansları değerlendirilirken bu tespitin özel önemi bulunmaktadır. Çoğunluğunun önünde oldukça uzun bir meslek yaşamı bulunduğu anlaşılan bu hekim grubunun, reçeteleme performanslarının iyileştirilmesinin, ülke sağlık sistemine uzun vadeli katkıları olacaktır. Aksine bu iyileştirmelerin yapılamaması yani, hekimlerin mevcut reçeteleme performanslarını korumaları hâlinde, birinci basamak sağlık hizmetinde tedavi süreci sorunlu seyredecektir. Yapılan değerlendirmelerde, hekimlerin mezuniyet sonrası dönemde hekimlik uygulamaları sırasında genel deneyimleri artarken, reçeteleme alışkanlıklarının iyileşmediği, aksine “kötü performanslı meslektaşları örnek alma”, hasta baskısı, ilaç firması baskısı vb. birçok olumsuz koşulla daha da bozulduğu bildirilmiştir (4). Dolayısıyla vakit kaybetmeden, bu hekimler AİK konusunda uygun eğitim modelleri ile hızlıca eğitilmeli, klinik farmakoloji bilgi ve geri bildirim desteği ile reçeteleme performansları iyileştirilmeye çalışılmalıdır. Bu araştırmada RBDİKS 2,46 bulunmuştur. Bire bir bu değerleri kıyaslayacak güncel literatür verisi maalesef bulunmamaktadır. Ancak reçetede ilaç bilgilerini araştıran başka çalışmalardakilere kıyasla genel izlenim olarak bu değerlerin önceki yıllara göre ülkemizde düşme eğilimde olduğu söylenebilir. Örneğin, 2007 yılında Ankara’da birinci basamak sağlık kuruluşlarında çalışan hekimlerin AİK konusunda tutumlarını araştıran bir anket çalışmasında hekimlerin % 88,8’i reçetelerine 3 veya 4 ilaç yazdıklarını beyan etmişlerdir (27). 2000 yılında yine Ankara’da birinci basamak sağlık kuruluşlarında AİK değerlendirmesinde bulununan bir başka çalışmada 3 ve üzerinde ilaç içeren reçete oranının %63,6 olduğu ve RBDİKS’nin 3 ilaç olduğu bildirilmiştir (28). İstanbul’da birinci basamakta çalışan hekimlere AİK eğitiminin sonuçlarını değerlendiren bir müdahale araştırmasında, eğitim öncesi dönemde hekimlerin RBDİKS’nın 3,48 olduğu ve eğitimden sonra bu oranın düştüğü bildirilmiştir (29). İzmir’de 2003 yılında sağlık ocaklarında yapılan bir başka araştırmada ise RBDİKS’nın 2,9 olduğu bildirilmiştir (30). Yurt dışında yapılmış benzeri araştırmalarda çok değişik rakamlarla karşılaşmak mümkündür. Sadece son yıllarda yapılmış bazı araştırma sonuçlarına bakıldığında, bizim elde ettiğimiz RBDİKS’nin (2,46 ilaç) birinci basamak sağlık kuruluşları açısından Hindistan’dakiyle (2,76 ilaç), Çin’dekinin (2,36 ilaç) arasında bir değerde olduğu ve bunlarla yakın benzerlik gösterdiği söylenebilir (23,26). Ancak RBDİKS’yi etkileyen birçok faktör (mevzuat, sağlık sigortasının varlığı, geri ödeme sistemi vb.) olduğundan, sadece rakamlar üzerinden ülke kıyaslaması yapmak çok da uygun olmayabilir. 2000’li yılların başında İstanbul ve Ankara’da birinci basamak sağlık kuruluşlarında yapılmış 2 ayrı çalışmada RBDTM’nin 27,3$ ve 22,3$ olduğu (2008 yılı için 1$=1,30 TL Kur değerine göre, bu maliyetler sırasıyla yaklaşık olarak 35,5 TL ve 29 TL) bildirilmiştir (29, 28). Bu araştırmada ise RBDTM’nin bu iki değerin arasında olduğu (35 TL) dikkati çekmektedir. GENEL TESPİTLER 85 Rehberlere uygun yazılmış olan ilaçların ve uygun olmayan ilaçların maliyetleri incelenmiştir. Yazılan reçete başına düşen ilaç maliyeti en yüksek olan hastalık DM’dir. Bu endikasyon tedavi rehberlerine uygun ilaç yazılma sıralamasında ise ikinci sıradadır. Maliyet açısından DM’yi, AS ve AOM izlemektedir. Bu üç hastalığın, yazılan toplam reçete sayısı içerisindeki oranının düşük olması, araştırmada toplam ilaç maliyetinin daha da yüksek olmasını engellediği anlaşılmaktadır. DM, AS, HT, ATF, sistit ve diyare tanılı hastalara yazılan reçetelerde ilaç maliyetinin büyük bölümünü rehberlere uymayan ilaçların oluşturduğu gözlenmiştir. Öte yandan AOM, anksiyete, dispepsi ve OA olguları için yazılan reçetelerin ilaç maliyetinin büyük bölümünü ise rehberlere uygun olarak yazılan ilaçların maliyeti oluşturmaktadır. Bu noktada ilaçların rehberlere daha uygun bir şekilde yazılabilmesi için hekimlerin güncel bilgiye kolayca ulaşabilmeleri sağlanmalı ve düzenli aralıklarla konuyla ilgili geri bildirimleri alınmalıdır. Bu amaçla aile hekimlerinin kolayca ulaşabileceği bir internet sitesinin oluşturulması yarar sağlayabilir. Tedavi rehberlerine uygun ilaçların kutu sayısı olarak en fazla OA reçetelerinde, daha sonra DM ve anksiyete bozukluğu reçetelerinde yazılmış oldukları görülmektedir. Kutu sayısı olarak tedavi rehberlerine uygun olmayan ilaçların ise en fazla diyare, daha sonra ATF ve sistit reçetelerinde yazılmış olduğu görülmektedir. Antibiyotiklerin AİK ilkelerine göre reçete edilmesi, birçok bakımdan hayati değer taşır. Bu özellikle direnç gelişiminin önüne geçilmesi, tedavi maliyetinin düşürülmesi, her türlü enfeksiyon hastalığında antibiyotik kullanımı eğiliminden uzaklaşılması gibi konularda önemlidir. Nitekim reçeteye yazılan antibiyotik oranı INRUD kriterlerinden biri olarak kabul görmüştür. Bu araştırmada reçetelerin 1464 tanesine (%30) antibiyotik yazılmıştır. İzmir’de 2003 yılında sağlık ocaklarında yazılmış reçeteleri inceleyen bir araştırmada bu oranın %26,8 olduğu gösterilmiştir (30). Hindistanda yapılmış bir başka araştırmada ise bu oranın %22,7 olduğu bildirilmiştir (23). Bizim araştırmamızda antibiyotik yazılmış olan bu reçetelerde reçete başına düşen antibiyotik kalem sayısı ortalaması 1,08’dir. Bu reçetelerde toplam antibiyotik maliyeti 27.369,96 TL (toplam ilaç maliyetinin %15,8’i)’dir. Tedavisinde antibiyotik yazılabilen 4 hastalıkta yazılmış antibiyotiklerin rehberlere uygunluğu dikkate alındığında, en yüksek oranın (toplam maliyetin %77’si) AOM’de olduğu, bunu sırasıyla AS (toplam maliyetin %49,55’i), sistit (toplam maliyetin %22,75’i) ve ATF’ dekilerin (toplam maliyetin %10,58’i) izlediği görülmüştür. İlaç maliyeti AİK’in üzerinde önemle durduğu bir konudur. Ancak temel hedef olarak dile getirilmesi, çeşitli tartışmalara yol açmaktadır. Maliyet DSÖ’nün kabul ettiği AİK ilkelerine göre ilaç seçerken kullanılan 4 kriterden birisidir (Etkililik, Uygunluk, Güvenlilik ve Maliyet). Dolayısıyla AİK ilkeleri doğrultusunda hastalarının tedavisini düzenleyen hekimler, ilaç seçerken bu kriteri de göz önüne alacaklarından AİK’e uygun hareket eden hekimlerin yazmış oldukları reçetelerin maliyetinin de daha düşük olması beklenir (4). Ancak bu, kamuoyunda bazen suistimal edildiği hâliyle “ucuza tedavi hedefi olarak” yorumlanmamalıdır. Bir başka deyişle, doğru olanı “AİK hedefine ulaşıldığında, maliyet makul sınırlara zaten gelmiş olacaktır” yaklaşımının benimsenmesidir. 86 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI ATC 1 kodlarına göre ilaçların toplam maliyet sıralaması yapıldığında, en fazla ilaç maliyeti ortaya çıkartan ilk 5 ilaç grubunun sırasıyla; gastrointestinal kanal ve metabolizma ilaçları (%19.39), kardiyovasküler sistem ilaçları (%18,29), sistemik antiinfektifler (%15,49), kas ve iskelet sistemi ilaçları (%12,26) ve solunum sistemi ilaçları (%10,94) olduğu saptanmıştır. Ticari preparat isimlerine göre, toplam kutu sayısı sıralamasında ise ilk 3 sırayı Arveles® tablet, Majezik® film tablet ve Beloc Zok® kontrollü salınımlı film tablet almaktadır. Toplam maliyet sıralamasına bakıldığında da ilk 3 sırada Lansor® kapsül, Rebif® kullanıma hazır enjektör ve Arveles® film tablet yer almaktadır. Gelecekte AİK’in maliyete yansımalarını ölçmede, yukarıda maliyet unsuru ön plana çıkmış ilaçların takip edilmesi önemli ipuçları sunabilir. Tüm reçetelerin 2066’sına (%41,80) analjezik yazılmıştır. Toplam analjezik maliyeti 16.956,35 TL (toplam ilaç maliyetinin %9,8’i)’dir. Analjezikler Türkiye’de en sık kullanılan ilaçlar arasında sürekli ilk sıralarda yer almaktadırlar (31). İzmir’de yapılmış olan bir çalışmada analjeziklerin %20 oranında yazıldığı, Hindistanda yapılmış bir başka araştırma da ise bu oranın %25,1 olduğu bildirilmiştir (30,23). Tüm reçetelerin 298’ine (%6,03) enjekte edilebilen preparat yazılmıştır. Toplam enjekte edilebilen ilaç maliyeti 9.433,08 TL (toplam maliyetin %5,45’i)’dir. Hindistanda yapılmış benzeri bir birinci basamak reçete analizi araştırmasında enjekte edilebilen preparat sayısının bizim elde ettiğimiz oranın yaklaşık 2 katı olduğu ( %13,6) görülmüştür (23). Sonuç olarak, içerdiği ilaç sayısı, enjekte edilebilen preparat sayısı gibi bazı reçeteleme kriterleri açısından görece iyi durumda olduğu varsayılabilse de genel değerlendirmede birinci basamakta hekimlerin reçetelemede AİK ilkelerini yeterince uygulayamadıkları görülmektedir. Reçeteleme göstergeleri açısından endikasyonlar arasında bazı farklılıklar olsa da, hemen tüm endikasyonlarda AİK konusunda birinci basamakta görevli hekimlerin performansları genel olarak yetersiz bulunmuştur. İlaç kullanımının yaygın olduğu ve ilaç harcamalarının sağlık harcamaları içerisindeki yerinin yüksek olduğu ülkemizde, aile hekimliği uygulamasına geçiş ile birlikte ilaç kullanımının ekonomik boyutunun ve daha genel kapsamda AİK’in gerekliliği bu çalışma ile net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlardan, ülkenin sağlık politikalarına yön verilirken de istifade edilebilecektir. 6 Kısıtlılıklar ve Öneriler Çalışmanın Kısıtlılıkları 1. Çalışmada reçetelerdeki tanıların doğru olduğu kabul edilmiştir. AHBS verileri kullanıldığı için bu sistemle yapılan reçete değerlendirmelerinde tanıyı doğrulama imkânı bulunamamıştır. 2. İlaçla ilgili bilgiler sisteme girilmediğinden dolayı bazı reçeteler, örneklemde değerlendirme dışında bırakılmak zorunda kalmıştır. Bu da aylık bazda ve iller arasında yapılan kıyaslamaların kalitesini düşürmüştür. 3. İlaç fiyatları hesaplanırken, 01.02.2010-30.04.2010 tarihleri arasında oluşturulan elektronik ilaç sözlüğündeki fiyatlar esas alınmıştır. İlaç sözlüğü araştırma verilerinin incelendiği dönemde, yani 2008 yılından sonra oluşturulduğu için 2008 yılı fiyatları kullanılamamıştır. 4. Örneklemde planlanan toplam 7200 reçete incelenememiştir. Reçetelerin bazılarında tanı eksikliği ya da tanı olup da reçetede ilaç belirtilmemiş olması (yöntemde detayları açıklandığı gibi), ancak 4942 reçetenin incelenmesine imkân vermiştir. Bu sistemin hayata geçirilişinin ilk döneminde verilerin toplanmış olması bu tür aksaklıkların görece fazla yaşanmasına neden olmuştur. 5. Veri tabanına kaydedilen tüm hastalar hekime ilk kez başvurmuş gibi kabul edilmiştir. Bu nedenle çalışmada yer alan bir hastanın aile hekimine kaçıncı kez geldiği bilinmemektedir. 6. Reçetede kutu sayısı girilmemiş ise (rutin geri ödemedeki usul gereğince) yazılan ilaç bir kutu olarak kabul edilmiştir. 88 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI Öneriler Akılcı olmayan reçeteleme alışkanlığı sorunun kısa ve uzun vadeli çözümünde bir dizi faaliyetin hayata geçirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlar kısaca aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 1. Mezuniyet öncesi ve sonrası tıp eğitiminde yüz yüze ve elektronik ortamda AİK eğitimleri yapılmalıdır. 2. Sahada görev alan hekimlerin yazmış oldukları reçetelere ait değerlendirme ve geri bildirim çalışmalarının sayısı artırılmalıdır. 3. Aile hekimlerini kapsayan reçete çalışmaları şehir sayısı artırılarak yapılmalıdır. 4. Elektronik reçete sistemi, akılcı ilaç kullanımı ilkeleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmelidir. 5. Hekimlerin tanı ve tedavi rehberi ve uluslararası tedavi kılavuzlarını kullanmaları özendirilmelidir. 6. Birinci basamak hekimlerinin en güncel bilgiye kolaylıkla ulaşmalarını sağlayacak bir internet adresi oluşturulmalı ve bu site uygun aralıklarla güncellenmelidir. 7. Ülkemizde, klinik farmakoloji eğitiminin yaygınlaştırılması, AİK, farmakoekonomi gibi konularda eğitimli insan sayısının hızla artırılması gerekmektedir. Bu nedenle klinik farmakolojinin doktora ve yan dal uzmanlığı eğitiminin verilmesi, bu sorunun orta ve uzun vadede çözümüne önemli ölçüde katkı sunabilecektir. 8. Eğitimli insan sayısının artması, sürdürülen tedavi hizmetinin kalitesini artıracağı gibi, ülke ekonomisine de doğrudan katkı sağlayacaktır. 7 Kaynaklar 1. Promoting Rational Use of Medicines: Core Components - WHO Policy Perspectives on Medicines, No. 005, September 2002. 2. Hogerzeil HV. Promoting rational prescribing: an international perspective. Br J Clin Pharmacol 1995;39:1-6. 3. International Network for Rational Use of Drugs (INRUD); Indian Journal of Pharmacology 2003; 35: 125-126. 4. De Vries TPGM, Henning RH, Hogerzeil HV, Fresle DA. Guide to good prescribing. WHO/ Action programme on essential drugs, Geneva , 1994. 5. WHO “Effective Public Education” in promoting rational drug use. WHO Programme on Essential Drugs and International Network for the Rational Use of Drugs, Eğitim Programı, Nairobi, (1987). 6. De Vries TPGM. Presenting clinical pharmacology and therapeutics. A problem based approach for choosing and prescribing drugs. Br J Clin Pharmacol, 1993; 35: 581-6. 7. Ro Laing Hogerzeil HV, Ross-Degnan D. Ten recommendations to improve use of medicines in developing countries. Health Policy Planning, 2001, 16 (1); 13-20. 8. Morgan RDJ, Sutters CA, Livesley B. Cost –effective prescribing in elderly people. Pharmacoeconomics. 1992, 1(6); 387-93 9. Rodriguez LAG, Gutthan SP. Use of UK general practice research database for pharmacoepidemiology. Br J Clin Pharmacol, 1998; 45; 419-25. 10. Campbell SM, Cantrill JA, Roberts D. Prescribing indicators for UK general practice. Delphi consultation study. Br MEd J, 2000; 312 (7258): 425-8. 11. Browman GP, Levine MN, Mohide EA, Hayward RSA, Pritchard KI, Gafni A, Laupacis A. The practice guideline development cycle: A conceptual tool fo practice guidelines developmant and implementation. J Clin Oncol 1995; 13:502-12 12. Greco PJ, Eisenberg JM. Changing physicians’ practices. N Eng J Med. 1993; 329(17):1271-4 90 BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI REÇETE YAZIMI 13. Heffner JE. Does evidence-based medicine help the development of clinical practice guidelines? Chest 1998; 113: 172S-178S 14. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Sağlık Harcama İstatistikleri, 2008, Haber Bülteni, Sayı 34; 18 Şubat 2011. 15. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü. Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri 2003. Ed:Arısoy ES. ISBN:975-590078-0. 16. T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara-2004; Aile Hekimliği Türkiye Modeli, 17. T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara-Y. No: 788. T.C. Sağlık Bakanlığı Stratejik Plan 2010-2014. 18. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü “Türkiye’de Sağlığa Bakış 2007. Ankara. Ed: Mollahaliloğlu S, Hülür Ü, Yardım N, Özbay H, Çaylan AK, Ünüvar N, Aydın S. 19. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü “T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2008. Ankara Nisan 2010. Ed: Mollahaliloğlu S, Kosdak M, Eryılmaz Z. 20. Suggs LS, Raina P, Gafni A, Grant S, Skilton K, Fan A, Szala-Meneok K. Family physician attitudes about prescribing using a drug formulary. BMC Fam Pract. 2009 Oct 16;10:69. 21. Björkman I, Erntell M, Röing M, Lundborg CS. Infectious disease management in primary care: perceptions of GPs. BMC Fam Pract. 2011 Jan 11;12:1. 22. Chen W, Tang S, Sun J, Ross-Degnan D, Wagner AK. Availability and use of essential medicines in China: manufacturing, supply, and prescribing in Shandong and Gansu provinces. BMC Health Serv Res. 2010 Jul 17;10:211. 23. De Costa A, Bhartiya S, Eltayb A, Nandeswar S, Diwan VK. Patterns of drug use in the public sector primary health centers of Bhopal district. Pharm World Sci. 2008 Oct;30(5):584-9. 24. Chaudhury RR, Parameswar R, Gupta U, Sharma S, Tekur U, Bapna JS. Quality medicines for the poor: experience of the Delhi programme on rational use of drugs. Health Policy Plan. 2005 Mar;20(2):124-36. 25. Enwere OO, Falade CO, Salako BL. Drug prescribing pattern at the medical outpatient clinic of a tertiary hospital in southwestern Nigeria. Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2007 Nov;16(11):1244-9. 26. Dong L, Yan H, Wang D. Drug prescribing indicators in village health clinics across 10 provinces of Western China. Fam Pract. 2011 Feb;28(1):63-7. 27. Doğukan MN. YL Tez. Ankara ili Keçiören Sağlık Grup Başkanlığı’ na bağlı birinci basamak sağlık kuruluşlarında çalışan hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. 2008. Ankara. KAYNAKLAR 91 28.Mollahaliloğlu S. Bilim Uz Tez. Ankara il merkezinde bulunan sağlık ocaklarında yazılan reçetelerin değerlendirilmesi. 2000. Ankara. 29. Akici A, Kalaca S, Ugurlu MU, Karaalp A, Çalı S, Oktay S. Impact of a short postgraduate course in rational pharmacotherapy for general practitioners. Br J Clin Pharmacol 2004;57(3):310 – 321. 30. Arslan L, Şemin S. Sağlık ocağına başvuran hastaların reçetede yazılan ilaçları kullanımı ve bunu etkileyen etmenler. Sağlık ve Toplum Dergisi 2005;1:1-17. 31. Akıcı A. Akılcı ilaç kullanımı ilkeleri doğrultusunda yaşlılarda reçete yazma ve Türkiye’de yaşlılarda ilaç kullanımının boyutları. Geriatri Özel sayı 2006. 2006;19-27. Birinci Basamakta Akılcı Reçete Yazımı
