Yalan, kasıtlı olarak uydurulmuş, gerç olarak aldatmaktır. Yalan

ÖZEL ÇAĞLAYAN KOLEJİ AYLIK VELİ BÜLTENİ
YALAN SÖYLEME DAVRANIŞI
Yalan, kasıtlı olarak uydurulmuş, gerçekle ilgisi olmayan sözlerle başkasını kasıtlı
olarak aldatmaktır. Yalan söylemek, insanın kaygı ve korku duyduğu anlardan
kurtulmak için başvurduğu savunma mekanizması, yani kendini koruma yoludur.
Zaman zaman çocuklarımızı zararsız görünen minik yalanlar söylerken yakalarız.
Yalan söylemek önemsiz konularla ilgili olsa bile, mutlaka üzerinde durulması
gereken bir konudur. Çünkü, bir süre sonra alışkanlık haline gelebilir
gelebil ve çocuk her
zor durumda kaldığında kolaylıkla yalana başvurabilir. Sonuçta kişinin kendini
aldatması ve bununla birlikte başkalarını da adatmaya çalışmasıdır. Bir hatayı
gizleme amacı ile gerçeğe uygun olmayan bu girişim sözle olabildiği gibi bazen de
jest, yazı ve susma ile de olabilmektedir.
Hayali Yalanlar:: Küçük çocuklar gerçeği iyi değerlendiremedikleri için ürettiği
senaryolardır.
ın anne-baba,
baba, arkadaş, sosyal çevreden gözlemleyerek
Taklit Yalanlar: Çocukların
öğrendiği ve taklit ettiği senaryolardır.
Sosyal Yalanlar: sosyal bir ortama girmemek adına ortaya atılan gerçek dışı
senaryolardır.
Savunma Yalanları:Çocuk
Çocuk sık sık eleştiriliyorsa, sert tepki gösteriliyorsa,
mükemmelliğe
mmelliğe zorlanıyorsa kendini korumak için başvurduğu senaryolardır.
senaryolardır
Yüceltilmiş Yalanlar: başkalarının hayranlığını kazanmak için söylenen yalanlardır.
ÇOCUKLAR NEDEN YALAN SÖYLER
Çocuklar okulda, evde, oyun alanında yaşadıkları olayları abartılı ve farklı bir
şekilde anlatabilir, diş fırçalamak, ellerini yıkamak gibi davranışları yapmasalar da
yapmış olduklarını, evdeki antika vazoyu kırmadıklarını, dolaptaki tüm çikolataları
yemediklerini
iklerini söyleyebilir, aldıkları zayıf notu saklayabilir, rahatsızlık duydukları
konularla yüzleşmemek için hayali hikayeler üretebilirler.
üretebilirler
Yalan söyleyen çocukların mutlaka bir amacı vardır. Çocuklar özlem duydukları,
olmasını istedikleri şeyler için , çevresinin
evresinin hayranlığını kazanmak için,
için ailesinin ve
arkadaşlarının sevgi ve ilgisini paylaşmamak,
paylaşmamak anne-babanın
babanın ilgisini çekmek için
yalana başvuruyor olabilir. Her iki ebeveynin de yoğun çalıştığı, çocuklarıyla
yeterince nitelikli zaman geçirme fırsatı bulamadığı durumlarda, çocuklar fark
edilme ihtiyaçlarını dikkat çekici hikayelerle sağlamaya çalışabilirler.
Yapmış oldukları yanlış bir davranıştan ötürü alacakları cezadan ve ebeveynlerinin
tepkisinden korktukları için de gerçekleri saklamayı tercih edebilirler. Ergenlik
dönemindeki çocuklar ise, genellikle hayatlarına müdahale edilmesini engellemek
amacıyla yalana başvururlar.
Çocuklarımızdan gelişim düzeylerinin ve kapasitelerinin üzerinde bir performans
beklediğimizde de, onları istemeden de olsa yalan söylemeye teşvik ediyor
olabiliriz. Çocuklar ailesi tarafından aşağılanmamak ve cezalandırılmamak için
yapmadığı davranışları yapmış gibi ya da yaptığı davranışları yapmamış gibi
ailesine aktarabilir.
Anne - babası ve çevresi tarafından sevilmediği ve ilgi görmediği hissiyle kendini
değersiz hisseden çocuk çevresindekiler tarafından değerli algılanma ve
onaylanma ihtiyacıyla, sahip olmadığı bir şeye sahip olduğunu veya yapmadığı bir
şeyi yaptığını ifade edebilir.
Çocuklar ana-babayı model ve örnek alır. Anne-babanın ya da sosyal çevrenin
zararsız da olsa yalana başvurduğuna tanık olan çocuk, yalanın gayet doğal bir şey
olduğunu düşünerek kendisi de yalan söylemeye başlar.
Çocuk “yalan söylemeyi” basılı ve görsel yayınlardan da öğrenebilir. dizilerde,
filmlerde, magazin programlarında, reklamlarda, haberlerde, en masum çizgi
filmlerde, romanlarda bile yalan söylemek bilinçaltına o kadar normal bir şey
olarak kazınıyor ki, sonrasında onu söküp atmak çok güçleşebiliyor.
Çocuk bir kazanç elde etmek veya bir sorumluluktan kurtulmak için yalan
söyleyebilir. Mesela anne-babası ilgisiz olan bir çocuk yazılıdan kötü bir not
aldığında nasılsa anne-babası okula gidip araştırmayacağını bildiği için yazlıdan iyi
not aldığını rahatlıkla söyleyebilir ve bu davranış süreklilik halini alıp ileride daha
büyük yalanların başlangıcını oluşturur.
Bu şekilde yalanlar söyleyen çocuklarda caydırıcı tedbirler alınmaz ve yalanın
anlaşıldığı çocuğa fark ettirilmezse bu gibi davranışlar ön ergenlik ve ergenlik
dönemlerinde de devam edip alışkanlık haline gelecek ve kişilik sorunlarına yol
açacaktır.
Çocuklar, kıskançlık ve Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu gibi bir
sebebe bağlı organik ve ruhsal bir sorununun olması dolayısı ile de yalan söyleme
davranışını gösterebilmektedir. Bu tip hallerde çocuğun bir uzmandan yardım
alması gerekmektedir.
Erken çocukluk döneminde aşırı ödüllendirilen çocuklarda yalan söyleme
davranışına rastlanabilir. Aşırı ödüllendirilen çocuk, sosyal hayatla tanışmaya
başladığında sosyal hayatın içindeki arkadaş, öğretmen vb kişilerden de aynı
ödüllendirmeyi bekler. Bunu da elde etmek için yalan söyleme tutumu içine girer.
Ya da hiçbir davranışı ödüllendirilmeyen çocuk yalan söyleme gereksinimi
duyabilir.
Çocuğunuzun yalan söylediğini fark ettiğinizde;
Öncelikle hangi durumlarda yalana başvurduğunu belirlemeye çalışın. Bu size
çocuğunuzun neden yalana başvurduğu ile ilgili önemli ipuçları verecektir.
Aşırı tepki göstermek, çocuğun sizin öfkenizden korunmak için, yalan söylemeye
devam etmesine yol açabilir. Yalana değil, olaya odaklanmayı tercih edin, yumuşak
ve hoşgörülü yaklaşın.
Çocuk istek, sıkıntı, kaygı ve endişelerini anne –babası ile konuşabilmelidir. Çocuğu
dinlemek ve çözüm yollarını kendisinin bulmasına yardımcı olmak gerekir.
Yalan söylemekte ısrar eden çocuğa ulaşmanın yolu, kendisini yalan söylemeye iten
sorunların çözülmesine yardım etmek ve yalan söylemeyi gereksiz kılacak bir
ortam hazırlamaktır.
Dürüstlüğün sizin için önemli olduğunu vurgulayın. Doğruyu söylemesinden
duyduğunuz memnuniyeti mutlaka belirtin.Yalanın güven ilişkisini nasıl olumsuz
etkilediğini anlatın.
Çocuklarınızla ilgili beklentilerinizi gözden geçirin. Ondan başarabileceğinden
fazlasını mı bekliyorsunuz?
Çocuklarınızın önünde yalan söylememeye özen gösterin. Çocuklarınızla sıcak,
samimi ve karşılıklı güvene dayalı bir ilişki kurmaya gayret edin. Tutum ve
davranışlarınızın tutarlı olmasına özen gösterin. Anne ve babalarının kendilerine
güvendiğini hisseden çocuklar, bu güveni kaybetmemek için yalan söylemekten
kaçınırlar.
Anne babanın koyduğu kurallar ve yasaklar çocuk tarafından kabul görmezse ya
da anne baba bu kuralların neden konduğunu açıklamazsa, çocuklar istediklerini
yapmak için yalana başvurabilirler. Bu nedenle, koyduğunuz kuralları ve
gerekçelerinizi çocuklarınızla paylaşmaya özen gösterin.
Fazla baskıdan kaçınmalı ve koyduğumuz kurallarla çocuğun yaşamını fazla
sınırlamamalıyız.
Hayalci olduğu için çeşitli senaryolar üreten çocuklar resim, tiyatro veya yazı
yazmak gibi çeşitli etkinliklere yönlendirilebilir.
Çocuğa yeterli ilgi ve sevgi gösterilmelidir. İnsanın her yaşta takdir edilmeye ve
onaylanma ihtiyacı vardır. Çünkü çoğu kez onaylanma ihtiyacı nedeniyle yalan
söylüyor olabilir.
Çocuklarınızı, kardeşi ve çevresindeki diğer çocuklar ile kıyaslamayın.
PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BÖLÜMÜ