Kamu Personel Yönetimi

Kamu Personel
Yönetimi
Prof. Dr. Onur Ender Aslan
Kamu Personel Yönetimi Dersi
Metodolojisi

Tarihsellik
Dünya Tarihi
Ülke Tarihi



Kuram
Hukuki Yapı
Kurumsal Yapı
Anayasal Durum
 Yasa ve Diğer İdari Düzenleyici İşlemler


Nicel Yapı
Dersin Çerçevesi




Osmanlı - Türk Kamu Personel Rejiminin
Tarihi
Günümüzde Kamu Personel Rejiminin Yapısı
Esnek Kamu Personel Yönetimi
Esnek Bürokrasi
Osmanlı Personel Rejimi






Maaş Rejiminin Kurulması (1838 Maâşat Fermanı)
Kamu hizmetine girmenin bütün Osmanlı milletlerine
açılması (1856 Islâhat Fermanı)
Harcırah Kararnamesi (1873)
Maâşat Kararnamesi (1880)
Memûrînî Mülkiyye Terakkî ve Tekâüd Kararnamesi
(1881)
Memûrînî Mülkiyye Komisyonu Nizamnamesi
(1896)
Tanzimat Fermanı (1839) ve Memurluk
“memurlara yeterli maaş bağlanmış olup, henüz
bağlanmamış olanlarınki de belirlenecektir. Bu
yolla da, şeriata aykırı olan ve ülkemizin
gerilemesinde başrolü oynayan rüşvet belası
güçlü bir yasa ile ortadan kalkmış olacaktır.”
Islâhat Fermanı (1856) ve Memurluk
“saltanatı seniyyemizin memurin ve hademesinin
intihap ve nasbı tensip ve iradei şahaneme menut
olarak tebeai Devleti aliyyemin cümlesi herhangi
milletten olursa olsun devletin hizmet ve
memuriyetlerine kabul olunacaklarından bunlar
ehliyet ve kabiliyetlerine göre umum hakkında
meriyyül icra olacak nizamata imtisalen
memuriyetlerde istihdam olunmaları”
1876 Kanun-ı Esasîsi
Tebaai Devleti Osmaniyenin Hukuku Umumiyesi
Madde 18 - Tebaai Osmaniyenin hidematı Devlette istihdam
olunmak için devletin lisanı resmisi olan Türkçeyi bilmeleri
şarttır.
Madde 19 - Devlet memuriyetinde umum tebaa ehliyet ve
kabiliyetlerine göre münasip olan memuriyetlere kabul
olunurlar.
1876 Kanun-ı Esasîsi
Memurin
Madde 39 - Bilcümle memurin nizamen tâyin olunacak şerait üzere ehil
ve müstahak oldukları memuriyetlere intihap olunacaktır ve bu
veçhile intihap olunan memurlar kanunen mucibi azil hareketi
tahakkuk etmedikçe veya kendisi istifa eylemedikçe veyahut Devletçe
bir sebebi zaruri görülmedikçe azl ve tebdil olunamaz ve hüsnü
hareket ve istikamet eshabından olanlar ve Devletçe bir sebebi
zaruriye mebni infisal edenler nizamı mahsusunda tâyin olunacağı
veçhile terakkiyata ve tekaüt ve mazuliyet maaşlarına nail
olacaklardır.
Madde 40 - Her memuriyetin vezayifi nizamı mahsus ile tâyin
olunacağından her memur kendi vazifesi dairesinde mes’uldür.
Madde 41 - Memurun âmirine hürmet ve riayeti lâzımeden ise de itaati
kanunun tâyin ettiği daireye mahsustur. Hilâfı kanun olan umurda
âmire itaat mes’uliyetten kurtulmağa medar olamaz.
Barem Rejimi




788 sayılı Memurîn Kanunu (1926)
1452 sayılı Devlet Memurları Maaşatının Tevhit ve
Teadülüne Dair Kanun (1929)
3656 sayılı Devlet Memurları Aylıklarının Tevhit ve
Teadülüne Dair Kanun (1939)
1683 sayılı Askeri ve Mülki Tekaüd Kanunu (1930)
Devlet Memurları Kanunu Rejimi





657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (1965)
190 Sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında
Kanun Hükmünde Kararname (1983)
2914 Sayılı Üniversite Personel Kanunu
(1983)
2802 Sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu
(1983)
926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel
Kanunu (1967)
1982 ANAYASASI (1)
IV. Kamu hizmetlerine girme hakkı
A. Hizmete girme
MADDE 70. – Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına
sahiptir.
Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir
ayırım gözetilemez.
B. Mal bildirimi
MADDE 71. – Kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde
bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma süreleri kanunla
düzenlenir. Yasama ve yürütme organlarında görev alanlar,
bundan istisna edilemez.
1982 ANAYASASI (2)
D. Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler
1. Genel ilkeler
MADDE 128. – Devletin, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer
kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle
yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve
sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle
görülür.
Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları,
görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve
ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Ancak,
malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri
saklıdır.
Üst kademe yöneticilerinin yetiştirilme usul ve esasları, kanunla
özel olarak düzenlenir.
1982 ANAYASASI (3)
2. Görev ve sorumlulukları, disiplin kovuşturulmasında güvence
MADDE 129. – Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve
kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.
Memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına
savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez.
Uyarma ve kınama cezalarıyla ilgili olanlar hariç, disiplin kararları
yargı denetimi dışında bırakılamaz.
Silahlı Kuvvetler mensupları ile hâkimler ve savcılar hakkındaki
hükümler saklıdır.
Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken
işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu
edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun
olarak, ancak idare aleyhine açılabilir.
Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen
suçlardan ötürü ceza kovuşturması açılması, kanunla belirlenen
istisnalar dışında, kanunun gösterdiği idarî merciin iznine bağlıdır.
Devlet Memurları Yasasının Sistematiği
A. Genel Hükümler
1. Kapsam, Amaç, Temel ilkeler, İstihdam Biçimleri
2. Ödev ve Sorumluluklar
3. Genel Haklar
4. Yasaklar
B. Sınıflandırma
C. Devlet Memurluğuna Alınma
1.
Usul
2.
Şartlar
3.
Adaylık
D. Hizmet Şartları ve Şekilleri
1.
Atanma
2.
İlerleme ve Yükselme
3.
Yer Değiştirme
4.
Memurluğun Sona Ermesi
5.
Çalışma Saatleri, İzinler
6.
Siciller
7.
Disiplin
8.
Görevden Uzaklaştırma
E. Mali Hükümler
F. Sosyal Haklar ve Yardımlar
G. Devlet Memurlarının Yetiştirilmesi
Devlet Memurları Kanununun
Temel İlkeleri



Sınıflandırma: Devlet kamu hizmetleri görevlerini ve bu
görevlerde çalışan Devlet memurlarını görevlerin gerektirdiği
niteliklere ve mesleklere göre sınıflara ayırmaktır.
Kariyer: Devlet memurlarına, yaptıkları hizmetler için
lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları
içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanını
sağlamaktır.
Liyakat: Devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar
içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini
liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlarla
uygulanmasında Devlet memurlarını güvenliğe sahip
kılmaktır.
Türkiye’de Kamu Görevlilerinin Soyağacı
Kamu Görevlileri
Kamu Personeli
Memurlar
Memur
Seçilmişler
Yardımcılar
Diğer Kamu
Görevlileri
Sözleşmeli
Personel
Hâkim-Savcılar
Geçici Personel
Askeri Personel
İşçi
Akademik
Personel
Yükümlüler
Gönüllüler
Türk Kamu Personel Rejiminin Statü Haritası
İSTİHDAM STATÜSÜ
ALT İSTİHDAM BİÇİMİ
657
YÖNETSEL BİRİM
Diğer Kamu
Görevlileri
657’den
istisna diğer
memurlar
+
GEÇİCİ
PERSONEL
SÖZLEŞMELİ PERSONEL
MEMUR
2914
2802
926
+
+
+
657/4-B ve
7/15754
BKK
Kadro
Karşılığı
Örgüt
Yasalarına
Göre
4924
Yasa
+
+
+
+
+
399
KHK
TAŞERON
PERSONEL
İŞÇİ
-
Sürekli
Geçici
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Merkez
+
Taşra
+
+
Belediyeler
+
+
+
+
+
+
İl Özel İdareleri
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
MERKEZİ
YÖNETİM
YEREL
YÖNETİMLER
KİT
+
Memur (4/A)
Mevcut kuruluş biçimine bakılmaksızın, Devlet ve diğer kamu
tüzel kişiliklerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve
sürekli kamu hizmetlerini ifa ile görevlendirilenler, bu
Kanunun uygulanmasında memur sayılır.
Yukarıdaki tanımlananlar dışındaki kurumlarda genel politika
tespiti, araştırma, planlama, programlama, yönetim ve denetim
gibi işlerde görevli ve yetkili olanlar da memur sayılır.
2012 Yılı Memur ve DKG sayısı: 2.516.076
Toplam: 3.214.894
Sözleşmeli Personel (4/B)
Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi,
işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına
ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Bakanlar Kurulunca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde kurumun teklifi ve Devlet
Personel Başkanlığının görüşü üzerine Maliye Bakanlığınca vizelenen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile
çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir.
Ancak, yabancı uyrukluların; tarihi belge ve eski harflerle yazılmış arşiv kayıtlarını değerlendirenlerin mütercimlerin;
tercümanların; Millî Eğitim Bakanlığında norm kadro sonucu ortaya çıkan öğretmen ihtiyacının kadrolu öğretmen
istihdamıyla kapatılamaması hallerinde öğretmenlerin; dava adedinin azlığı nedeni ile kadrolu avukat istihdamının gerekli
olmadığı yerlerde avukatlarını, (....)kadrolu istihdamın mümkün olamadığı hallerde tabip veya uzman tabiplerin; Adli Tıp
Müessesesi uzmanlarının; Devlet Konservatuvarları sanatçı öğretim üyelerinin; İstanbul Belediyesi Konservatuvarı
sanatçılarının; bu Kanuna tâbi kamu idarelerinde ve dış kuruluşlarda belirli bazı hizmetlerde çalıştırılacak
personelin de zorunlu hallerde sözleşme ile istihdamları caizdir.
Sözleşmeli personel seçiminde uygulanacak sınav ile istisnaları, bunlara
ödenebilecek ücretlerin üst sınırları ile verilecek iş sonu tazminatı miktarı, kullandırılacak izinler, pozisyon unvan ve
nitelikleri, sözleşme fesih halleri, pozisyonların iptali, istihdamına dair hususlar ile sözleşme esas ve usulleri Devlet Personel
Başkanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir.
Bu şekilde istihdam edilenler, hizmet sözleşmesi esaslarına aykırı hareket etmesi nedeniyle kurumlarınca
sözleşmelerinin feshedilmesi veya sözleşme dönemi içerisinde Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenen istisnalar hariç
sözleşmeyi tek taraflı feshetmeleri halinde, fesih tarihinden itibaren bir yıl geçmedikçe kurumların sözleşmeli personel
pozisyonlarında istihdam edilemezler.
2012 Yılı Sözleşmeli Personel sayısı: 177.719
Geçici Personel (4/C)
Bir yıldan az süreli veya mevsimlik hizmet
olduğuna Devlet Personel Başkanlığı ve
Maliye Bakanlığının görüşlerine dayanılarak
Bakanlar Kurulunca karar verilen görevlerde
ve belirtilen ücret ve adet sınırları içinde
sözleşme ile çalıştırılan ve işçi sayılmayan
kimselerdir.
2012 Yılı Geçici Personel sayısı: 21.368
İşçi (4/D)
İlgili mevzuatı gereğince tahsis edilen sürekli işçi
kadrolarında belirsiz süreli iş sözleşmeleriyle
çalıştırılan sürekli işçiler ile mevsimlik veya
kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla mücadele
hizmetlerinde ilgili mevzuatına göre geçici iş
pozisyonlarında altı aydan az olmak üzere belirli
süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılan geçici işçilerdir.
Bunlar hakkında DMK hükümleri uygulanmaz.
2012 Yılı Sürekli İşçi sayısı: 354.474
Geçici İşçi sayısı: 32.416
TOPLAM İŞÇİ: 386.890
Kamu Personelinin Statülere Göre Dağılımı (2012 Eylül)
Sürekli İşçi; 354.474;
11%
Geçici Personel;
21.368; 1%
Sözleşmeli personel;
177.719; 6%
Geçici İşçi; 32.416; 1%
Memur ve DKG
Sözleşmeli personel
Geçici Personel
Sürekli İşçi
Geçici İşçi
Memur ve DKG;
2.516.076; 81%
Memur Hizmet Sınıfları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Genel İdare Hizmetleri
Mülki İdare Amirliği Hizmetleri
Sağlık ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri
Teknik Hizmetler
Eğitim - Öğretim Hizmetleri
Avukatlık Hizmetleri
Emniyet Hizmetleri
Milli İstihbarat Hizmetleri
Din Hizmetleri
Yardımcı Hizmetler
Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Hizmet Sınıflarına Göre Dağılım
(%) (2009)
30,0
27,7
25,3
25,0
20,0
13,7
15,0
9,7
8,0
10,0
6,3
4,7
3,5
5,0
0,2
0,1
0,7
0,0
GENEL İDARE
HİZMETLERİ
SAĞLIK
HİZMETLERİ
EĞİTİM
ÖĞRETİM
HİZMETLERİ
EMNİYET
HİZMETLERİ
YARDIMCI
HİZMETLER
ÖĞRETİM
ELEMANLARI
İl Nüfus ve Memur Oranları (2007)
17,8
18
16
14
12
6,3
11,9
10
Memur
10,9
5,3
8
Nüfus
6
3,5
4
2,8
5,2
2,8
2
2,9
0
İstanbul
Ankara
İzmir
Bursa
2,8
2,8
Nüfus
Memur
Konya
Adana
Türk Kamu Personel Rejiminin Dinamikleri
Esneklik
Yerelleşme
Türk Kamu Personel
Rejimi
Rasyonalizasyon
Taşeronlaşma
Esneklik




İstihdam biçimlerinde
Personelin niteliğinde
Çalışma sürelerinde
Maaşların amirin takdirine göre belirlenmesi
Esnek Personel Yönetimi ve
Bürokrasi








Çoklu nitelikli memur.
Memurun işin en küçük parçasını yapması yerine, memurun
birden fazla işi yapması ve birden fazla işte uzmanlaşması
(genişletilmiş görev ilkesi).
Memurun kafa ve kol emeğini birlikte kullanması.
Memurun üst ve orta düzey yöneticilerle doğrudan çalışması.
Hiyerarşik kademe sayısının azaltılması.
Memurun emir komutaya dayalı kontrol/yönetimi yerine, öz
kontrolünün geliştirilmesi.
Çalışma koşullarının standart olarak düzenlenmesi yerine
esnekleştirilmesi, memura / birime göre çalışma düzeni.
“Rasyonel üretken bürokrasi”
Esnek Personel Yönetimi ve
Bürokrasi (Yapı)
Çekirdek Bürokrasi
Çevresel Bürokrasi
Taşeron Bürokrasi
Taşeronlaşma



Taşeronlaşmanın toplumsal ve yönetsel
sonuçları?
Taşeronlaşma kamu hizmetlerinin sunumuna
etkisi nedir?
Taşeronlaşmanın sınırı var mı?
Memurların Maaşları
Memurların Maaşlarının Dağılımı (2007)
700000
574803
600000
593258
500000
400000
300000
222633
200000
73019
57006
100000
15271
10021
0
750'den 750-1000 1000Az
1250
12501500
15001750
17502000
20002500
10444
25003000
1923
30003500
2027
3619
35004000
40004500
1084
4500'den
fazla
Memurların Maaşları
0% 1%
0%
1%
4% 1% 0%
0%
5%
750'den Az
14%
750-1000
1000-1250
1250-1500
37%
1500-1750
1750-2000
2000-2500
2500-3000
3000-3500
3500-4000
4000-4500
37%
4500'den fazla
6111 sayılı Yasa ile yapılan değişikliklerin genel
çerçevesi:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Sicil sistemi kalktı
Üst düzey yöneticilik özel sektörde çalışanlara da açıldı
İzin sisteminde değişiklik yapıldı
Değerlendirme sistemi getirildi
Disiplin cezaları kısmen değişti
Kurumlararası geçici görevlendirme uygulaması
getirildi
Sözleşmeli personele sendika hakkı
Tablo 1: Ortalama Gerçek Memur Maaşı (1970-2008)[1]
Yıl
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Net Nominal
Ortalama Memur
Maaşı (TL/Ay)
Cari Fiyatlarla
1500
1723
1766
1883
2262
3064
3574
4451
6654
9465
12107
17289
23836
30144
40090
57754
78986
113984
182307
378090
697227
1248816
2453305
4072052
6556503
12091709
23463672
50759457
92481635
159536094
218520000
324738000
497849000
618320000
701482000
778860000
894696000
979503926
1031538000
Ankara Tüketici
Fiyatları Endeksi
(1970=100)
100
116
131
153
182
218
252
323
483
756
1638
2227
2830
3705
5501
8272
11334
15827
27179
44492
72163
121706
215558
362080
740079
1391670
2508087
4689291
8613211
14392336
22365051
34350911
49083432
60259548
65140572
72094093
80384914
86896092
95933286
Ortalama
Gerçek Maaş
1500
1481
1344
1229
1245
1404
1420
1377
1377
1252
739
776
842
814
729
698
697
720
671
850
966
1026
1138
1125
886
869
936
1082
1074
1108
977
945
1014
1026
1077
1080
1113
1127
1075
Ortalama
Gerçek Memur
Maaş Endeksi
100
98,7
89,6
82
83
93,6
94,7
91,8
91,8
83,4
49,3
51,8
56,1
54,2
48,6
46,5
46,5
48
44,7
56,7
64,4
68,4
75,9
75
59,1
57,9
62,4
72,2
71,6
73,9
65,1
63
67,6
68,4
71,8
72
74,2
75,1
71,7
Ortalama Gerçek
Memur Maaş
Endeksi Artış
Oranı
0
-1,3
-9,1
-7,7
1
10,6
1,1
-2,9
0
-8,4
-34,2
2,5
4,4
-1,9
-5,7
-2
-0,1
1,6
-3,3
11,9
7,8
4
7,5
-0,9
-15,9
-1,1
4,4
9,8
-0,6
2,3
-8,8
-2,1
4,6
0,8
3,4
0,2
2,2
0,9
-3,5
Özel Sektör
Gerçek Ücret
Endeksi
Özel Sektör
Gerçek Ücret
Endeksi Artış
Oranı
100
107,2
102,5
102,6
109,1
117,8
132,7
140,8
141,3
136,2
103,9
122,2
104,8
109,7
106,1
96,3
93,2
85,4
165,9
216,5
249,7
360,7
339,6
360,7
199,9
183,5
188
179,4
213,4
235,6
236
0
7,2
-4,7
0,1
6,6
8,7
14,9
8,1
0,5
-5,2
-32,2
18,3
-17,4
5
-3,7
-9,8
-3
-7,9
80,6
50,6
33,1
111,1
-21,2
21,1
-160,8
-16,4
4,5
-8,7
34
22,2
0,4
160,4
161,1
163,8
-
-75,6
0,7
2,7
-