diabette genel sağlık önerileri

DİABETTE GENEL SAĞLIK
ÖNERİLERİ
ŞENGÜL IŞIK
Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diyabet
Eğitim Hemşiresi
AMAÇ
Diabetli bireylerin;
Genel cilt bakımı,
Ağız – diş sağlığı,
Seyahat,
Sigara kullanımı,
Hipertansiyon,
Yaşlılık gibi özel durumlar konusunda
bilgilendirilmesi
CİLT BAKIMI
Kan şekerinin yüksek
seyretmesine bağlı olarak
dokulardaki kan şekeri de
yükselir. Bu durum
mikroorganizmaların üremesine
ve enfeksiyon gelişmesine sebep
olur.
ÖNERİLER - 1
Tahriş edici olmayan (pH 5.5) sabun ile ve
ılık suyla banyo yapması,
Banyodan sonra nemlendirici özellikli
losyon ya da krem kullanması,
Ciltte kesik-çizik olmaması için kesici alet
kullanırken dikkat etmesi (eldiven
giyilebilir),
Cilt direkt güneş ışığından korunmalı,
güneş yanığı oluşmaması için koruyucu
krem kullanması,
ÖNERİLER - 2
Perine bölgesinin temiz ve kuru tutulması,
çamaşırların sık değiştirilmesi,
Ciltte yaralanma ya da çizik oluşumunda
sabunlu su ile yıkaması ve derin ise sağlık
kuruluşuna başvurması,
İyileşmeyen yaralar ya da yara yerinde
kızarıklık,ağrı gibi şikayetler varsa sağlık
kuruluşuna başvurması önerilir.
AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI
Düzensiz ve kontrolsüz seyreden diabette
tükrükteki yüksek glikoz seviyesi diş
çürüklerine sebep olabilir. Yüksek kan
şekerinin damarlar üzerindeki etkisi
nedeniyle dokuların yeterli beslenememesi
sonucu diş etlerinde enfeksiyon gelişme
riski artar. Hastanın ağzında kötü koku ve
ağrının yanısıra diş kaybı nedeniyle
çiğneme problemleri ve gastrointestinal
şikayetler görülebilir.
ÖNERİLER
Dişler günde en az 2 kere, yumuşak uçlu diş fırçasıyla,
dairesel hareketlerle, en az 3 dk fırçalanmalı,
Diş fırçalama sonrası diş ipi ile diş araları temizlenmeli,
Diş fırçaları 3 ayda bir değiştirilmeli,
6 ayda bir düzenli olarak diş hekimi kontrolüne gitmeli,
Diş hekimine gitmeden önce kan şekeri kontrol edilmeli
İnsülin kullanılıyorsa zamanında ve dozunda yapılmalı,
eğer tedavi sonrası normal yemek yenemeyecekse kalori
ihtiyacı sıvı gıdalarla kapatılmalıdır,
Tükrükteki fazla glikoz nedeniyle ağızda oluşan mantar
enfeksiyonları dudak birleşim yerlerinde çatlak ve
kızarıklığa neden olur. Sigara ve diş protezleri mantar
gelişimini hızlandırır. Eğer sigara kullanılıyorsa
bırakılmalı, diş protezleri her gece çıkarılmalı.
SEYAHAT 1
Yolculuk öncesi sağlık kontrolü yaptırmalı,
Sağlık belgelerini yanında bulundurmaları,
eğer yurtdışına gidilecekse duruma göre
uygun aşıyı bir ay önceden yaptırmaları,
Diabet kimlik kartlarını yanında taşımaları,
Yeterli miktarda (yedekleri ile) insülin,
enjektör, kan ve idrar ölçüm stripleri,
glukoz tabletleri, glukagon, meyve suyu
yanlarında bulundurmaları,
SEYAHAT 2
Yolculuk uzun sürecekse yanında yiyecek
bulundurması,
Uzun yolculuklarda saat farkı varsa insülin
dozu ve zamanı için doktora başvurması,
İnsülin, glukagon, glikoz tabletleri hastanın
el bagajında bulundurulmalı bagaja
konmamalı, insülinler derin dondurucuya
konmamalı, termos içinde saklanmalı,
SEYAHAT 3
Eğer diyabetli birey aracı kendi kullanıyorsa 2
saatte bir mola vermeli kısa egzersizler yapmalı,
Tren, uçak gibi araçla seyahat ediliyorsa ara ara
koltuklar arasında koridorda yürümeli,
Yolculuk sırasında rahat giysiler ve ayakkabılar
giyilmeli,
Tatilde direkt güneş ışığından korunmalı gözlük,
şapka, koruyucu krem kullanmaları tavsiye edilir.
SİGARA
Sigara koroner kalp hastalığı için başlıca
risk faktörüdür. Diyabetli bireylerde kalp
damar sistemi hastalıkları diyabetli
olmayanlara göre daha sık görülürken
sigara içen diyabetliler de bu risk daha
fazladır. Sigara endojen insülin
salınımında azalmaya ve periferik
vazokonstriksiyona neden olur. Bu
nedenle insülin kullanan diyabetli
hastalarda emilim gecikeceğinden insülin
gereksinimi artabilir. Dişeti kanamaları ve
enfeksiyonları sigara içen hastalarda daha
sık görülür. Diyabetli bireylere sigarayı
bırakmaları önerilir. Gerekirse profesyonel
yardım almaları önerilir.
YAŞLILIKTA DİABETES
MELLİTUS
Yaşlılık, insan organizmasında zamana
bağlı olarak oluşan, yavaş seyirli ve geriye
dönüşümü olmayan değişiklikler olarak
tanımlanır. Yaşlılarda diyabetin klinik
özellikleri belirgin değildir. Çoğu kez hasta
başka şikayetlerle başvurduğunda
tetkiklerde fark edilip teşhis konur.
Yaşlı bireylerde diyabet tedavisi bireye
göre farklılık gösterir. Yaşam tarzı,
alışkanlıkları, çevre koşulları gözönünde
bulundurulmalı. Tedavide ilk yaklaşım
hastanın mevcut tıbbi durumu ve yaşam
beklentisine göre belirlenmeli. Yaşlı
bireylerde birden fazla kronik hastalık
olacağından ilaç tedavisinin düzenlenmesi
önemlidir.
Yaşlı bireyler genellikle yalnız
yaşadıklarından ve görme sorunları
olduğundan ilaçların düzenli alınmasında
zorlanılabilir. Mutlak insülin tedavisi
gerektiğinde bireye ve ailesine insülin
uygulaması öğretilmeli. Evde kan şekeri
izlenmeli, orta ve uzun etkili insülin tercih
edilmeli.
BESLENME
Tıbbi beslenme tedavisi yaşlı bireylerde daha
önemlidir. Beslenmede temel amaç kalori alımını
azaltmak, kilo kontrolünü sağlamak, lipid profilini
düzenlemektir. Obez yaşlılarda kalori kısıtlaması
ve kilo kaybı hastalığın tedavisinde yarar sağlar.
Obez olmayan yaşlılarda kilo kaybı istenmeyen
sonuçlara yol açabilir. Yaşlı hastaların beslenme
rejimleri basit ve anlaşılır olmalı. Hastaların tat,
koku duyuları, yemek hazırlama şartları dikkate
alınmalı.
EGZERSİZ
Egzersiz her bireyin fiziksel yeterlilik
durumuna ve ihtiyaçlarına göre
planlanmalıdır. Düzenli egzersiz insüline
duyarlılığı arttırır ve glisemi kontrolünde
yarar sağlar. En ideal egzersiz yürüyüştür.
Haftada 3 gün 30-45 dk olmalıdır. Ani
kardiyak ölüm, ayak ve eklem
yaralanmaları, hipoglisemi açısından
dikkatli olunmalı.
HİPERTANSİYON VE DİYABET
Hipertansiyon 18 yaş üstü bireylerde arter
kan basıncının en az iki ölçüm
ortalamasının sistolik 140 mmHg, diastolik
90 mmHg ve üzerinde olmasıdır. DM
metabolik bir hastalıktır ve diğer bir KV risk
hastalığı olan HT’la birlikte olma eğilimi
güçlüdür. Diyabetli hastalarda kan basıncı
maksimum 130 / 80 mmHg olmalı.
Kan basıncı ölçümü yaparken 1
Kan basıncı ölçümü yaparken;
Hasta en az 5 dk dinlenmiş olmalı, kolunu
sıkan giysiler varsa gevşetilmeli, en az 30
dk kahve ve sigara içmemeli, yemekten en
az 30 dk sonra ölçülmeli,
Ön kol çukuru kalp hizasında olacak
şekilde desteklenmeli,
Ölçüm sırasında hastanın sırtı bir desteğe
dayanmalı,
Kan basıncı ölçümü yaparken 2
Cihazın manşonu uygun ebatlarda olmalı,
manometre basıncı nabzın kaybolduğu noktanın
30 mmHg üzerinde olacak şekilde şişirilmeli.
Basınç 2 mmHg /sa hızla düşürülmeli, manşon
hızlı boşaltılmamalıdır. Seslerin ilk duyulduğu
değer sistolik kan basıncıdır. Sesin kaybolduğu
anın basıncı da diastolik kan basıncıdır.
En az 2 dk ara ile ölçüm yapılmalı ve ortalaması
alınmalıdır. Kan basıncı her iki koldan da
ölçülmeli ve yüksek olan taraf değerlendirilmeli.
TEDAVİ
Farmakolojik tedaviden önce yaşam tarzı
değişikliği ile kan basıncı kontrol edilmeye
çalışılır.
Kilo kontrolü,
Kan şekeri kontrolü,
Düzenli egzersiz,
Tuz kısıtlaması,
Sigarayı bırakma, alkol alımını azaltma,
Stresle başetmeyi öğrenme.
Eğer tansiyon kontrolü sağlanamıyorsa doktor
önerisi ile antihipertansif ilaç başlanmalıdır.
BESLENME
Diyette temel prensip TUZ KISITLAMASIdır.
Hipertansif hastalara önerilen günlük tuz
miktarı 6 gr’dır. Turşu, salamura, tuzlu zeytin,
zeytin ezmesi, tuzlu kuruyemiş, konserve
kesinlikle tüketilmemelidir. Hasta kilolu ise
zayıflamalı, normal ise kilo almamalıdır. DM
ve HT koroner kalp hastalıkları için major risk
faktörleridir. Bu hastalarda damar yapıları
bozuk olduğu için diyette alınan kolesterol
miktarı da önemlidir. Az kolesterollü, tuzsuz
diyet önerilmelidir.
EGZERSİZ
Hipertansif hastalarda en uygun
egzersizler yürüyüş, yüzme, bisiklete
binmedir. Egzersiz haftada en az 3 gün
yapılmalı, zorlayıcı olmamalı, 30-40 dk
süreli olmalı. Eğer kan basıncı veya kan
şekeri yüksekse egzersiz yapılmamalı.
ALKOL
Hipoglisemi riski açısından alkol kullanımı
önerilmemektedir.
Eğer tüketilecek ise yemekle beraber
alınmalı.
Önerilen günlük tüketim miktarı;
kadınlarda 1 kadeh, erkeklerde 2 kadehtir.
TEŞEKKÜRLER……!