Slayt 1 - BiyoAkademi


Fen fakültesi
biyoloji bölümü
çevre biyolojisi dersi
gürültü kirliliği sunumu
“Bir gün gelecek insanlar, kolera veba gibi
gürültüye karşı da amansız bir mücadele
verecekler.”
(Dr. Robert Koch-1910)
Gürültü kirliliği diğer
kirliliklere benzemez çünkü:
-Diğer kirleticiler gibi
görünmez
-Kokmaz
-Kalıntısı yok
-Toprağı ve suyu kirletmez
-Diğer kirleticiler gibi
görünmez
Fakat etkileri küçük adımlarla
sinsidir.
Bu yönüyle insan
konforunu bozan
 İnsan sağlığını
olumsuz yönde
etkileyen
 Gelecek nesilleri de
tehdit eden çok
önemli bir unsurdur.

GÜRÜLTÜ NEDİR?
Belirgin bir yapısı olmayan, içerdiği öğelerle
kişiyi psikolojik ve bedensel olarak
etkileyebilen ses düzensizliğidir.
 Genel tanımı ise istenmeyen ve
hoşlanılmayan bütün seslerdir diyebiliriz.

SES NEDIR?
Titreşim yapan bir
kaynak
 Hava basıncına bağlı
dalgalanmalar
 İnsanda duyma
duyusuna neden olan
bir öğedir.


Yaşadığımız dünyada belki gürültüsüz bir ortamda
yaşamak, gürültüyü yok etmek hemen hemen
olanaksız olabilir, ancak gürültünün insan ve çevre
sağlığı üzerindeki etkilerini kontrol altına alıp, en
aza indirmek mümkündür. Kontrol altına
alınmalıdır .Çünkü belli bir şiddetin üzerindeki
gürültü, iç kulağa zarar vermekte, otonom sinir
sistemi ve hormonlar üzerinde olumsuz etkiler
yaratmakta, dikkati, algıyı, konsantrasyonu ve
belleği olumsuz yönde etkileyebilmekte,
uykusuzluk ve yorgunluk şikayetlerine neden
olabilmektedir.
GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ NEDİR?

Gürültü insanların işitme sağlığını ve
algılamasını olumsuz yönde etkileyen,
fizyolojik ve psikolojik dengelerini
bozabilen, iç performansını azaltan,
çevrenin hoşluğunu ve sakinliğini yok
ederek niteliğini değiştiren bir tür
kirliliktir.

Bu tanıma bakıldığında, sesin gürültü niteliği
taşıması için mutlaka yüksek düzeyde olması
gerekmediği anlaşılmaktadır. Özellikle büyük
kentlerimizde gürültü yoğunlukları oldukça
yüksek seviyede olup, Dünya Sağlık
Örgütü'nce belirlenen ölçülerin üzerinde
olduğu değerlendirilmektedir.

Ses ve gürültü arasındaki ayırım kişilere göre
değişebilir. Bazı insanlar kulağına müzik
olarak gelen bir takım sesler, diğer insanlar
için rahatsız edici olabilir ve gürültü olarak
algılanır. Rahatsızlık duyma sınırı da insandan
insana faklılık gösterebilir.
Ancak gürültünün insan sağlığını ve rahatını
bozduğu, olumsuz psikolojik etkiler yaptığı ve
gürültünün süreklilik arz etmesi durumunda
psikolojik etkinin kalıcı olacağı bir gerçektir.
 Titreşimin (yer değiştirme, hız, ivme
cinsinden) Değeri: Belirli bir zaman
aralığında ölçülen titreşim değerlerinin
karelerinin ortalamasının kare kökünü ifade
eder.


Gürültü günümüzde en çok karşılaşılan çevre
kirliliklerinden biridir. İnsan vücudu, ani ve
yüksek seslere karşı otomatik ve bilinçsiz olarak
tepki göstermektedir. Sürekli fizyolojik
parametreleri (frekans kardiyak) ve
elektroansefalogramları kaydedilen kişilerde
yapılan bilimsel değerlendirmeler, gürültü
kaynaklı fizyolojik etkilenmeleri açıkça
göstermiştir.
A. Frekans Bandına Göre
1. Sürekli bant gürültüsü Makine
2. Sürekli dar bant
 Gürültüsü-Dönen testere tipleri
B. Zamana bağımlılık
1. Kararlı gürültü
2. Kararsız gürültü
3. Dalgalı gürültü
4. Kesikli gürültü – Trafik
5. Vurma gürültüsü- Çekiç
GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞINA
ETKİLERİ
1. Fiziksel Etkileri
 2. Fizyolojik Etkileri
 3. Psikolojik Etkileri
 4. Performans Üzerine Etkileri

1.FİZİKSEL ETKİLERİ









• İşitme kaybı:
-85 dBA gürültüye → uzun süre
-140 dBA gürültüye → kısa süre maruz kalma
• Nüfusun en duyarlı %10’luk kesiminde 85 dBA üzerinde
işitme kaybı hızla artar
• Avrupa’da hemen her ülke nüfusunun % 1.4’ü, günün 24
saati 75 dBA üzerinde trafik gürültüsüne maruz kalmakta
• Ototoksik ilaçlar, kimyasal maddeler, vibrasyon, vardiyalı
çalışma gürültü ile beraber olduğunda işitme kaybına
neden olur.
GÜRÜLTÜNÜN İSITME DUYUSU ÜZERINDEKI OLUMSUZ
ETKILERI İKI BÖLÜME AYRıLıR
GÜRÜLTÜYE BAĞLI İŞİTME KAYBINI ARTTIRAN ETMENLER
a.Yas
 b.Duyarlılık
 c.Vasküler Etkiler
 d.Vitamin, Mineral, Hormonlar
 e.İlaçlar ve Kimyasallar
 f.Sigara
 g.Vibrasyon
 h.Gürültünün Niteliği

2.FİZYOLOJİK ETKİLERİ
Kan basıncında artış
 Stres hormonlarında
artış
 Kan lipitlerinde artış
 Kalp hızında artış
 Elektrolit bozuklukları

Vazopressin, epinefrin,ACTH’da artıs
 Lökosit sayısında azalma ile beraber,genel
vücut direncinde düsme
 Hamilelik döneminde gürültüye maruz
 kalanlarda ölü doğumlarda artıs
 Erkeklerde canlı sperm sayısını azaltarak,
 üreme sağlığına olumsuz etkili
 EEG dalgalarında patolojik değisiklikler

3.PSİKOLOJİK ETKİLER














Kaygı
Depresyon
Aktiflik
Pasiflik
Saldırganlık
Grup Etkileşiminde Bozukluklar
Yardımlaşmada İsteksizlik
Sinir Bozukluğu
Korku
Rahatsızlık
Bas dönmesi
Tedirginlik
Yorgunluk
Zihinsel Fonksiyonlarda Bozulma
4.PERFORMANS ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Erken çocuklukta,
 okumada gecikme,
 motivasyonda azalma
 Doğrudan etkiler(iletisim
bzk.,konsantrasyon bzk.)
 Dolaylı etkiler( verimlilikte
azalma,sinirlilik, stres)
 - Uykusuzluk

DESIBEL NEDIR?

Sesin şiddeti desibel (dB) olarak ölçülür.
Yelpaze insan kulağının duyabileceği en silik
sesten (0dB) roketin havalanma sesine (180dB)
kadar değişir. dB logaritmik bir ifadedir, bu
yüzden dB şiddetinde 10 ünitelik artış bir
alttakinin 10 katı fazlası anlamına gelir; yani
20 dB, 10 dB’in 10 katı ve 30dB de 10 dB’in 100
katıdır.
dB düzeyi (Ortalama)

İnsan kulağının duyabileceği en silik ses ……………0

Fısıldama sessiz kütüphane ortamı…………………….30

Normal konuşma,daktilo, dikiş makinesi……………60

Çimen biçme makinesi, kamyon trafiği (günlük 8 saat mak.maruz
kalma süresidir.)………90

Demir testeresi,havalı delici,kar aracı (korumasız mak. 2 saat maruz
kalma süresidir.)….100

Rock konseri, oto kornası (korumasız max.15 dakika maruz kalma
süresidir.)……………….115

Jet motoru (gürültü ağrı yaratır ve geçici sağırlık oluşturur) 140
DESİBEL SINIRLARI

Yönetmeliğe göre gürültünün desibel
sınırları şöyle:

Motosiklet : 110DB

Otel yatak odası : 30DB

Şehir içi trafik : 65db
Hastaneler : 35db

Yatak odası : 35

Oturma odası : 60

Mutfak, banyo : 70

Uzay roketleri : 170 belirlendi
GÜRÜLTÜ VE İŞİTMENİN KORUNMASI
10 kişiden birinde işitme kaybı vardır, bu kayıp normal
konuşmayı ve anlayabilmeyi etkiler. Aşırı sese maruz kalma
işitme kaybının en sık sebebidir.

Gürültü gerçekten kulaklarımı etkileyebilir mi?
Evet,gürültü tehlikeli olabilir. Eğer ses yeterince yüksekse
ve uzun sürerse işitmemize zarar verebilir. Gürültü sonucu
meydana gelen hasara işitme siniri ile ilgili işitme kaybı ya
da sinir kaybı diyoruz. Bu gürültüden başka faktörlerle de
oluşabilir ancak gürültü sebebiyle meydana gelen işitme
kaybının başka yönden önemi vardır:azaltılabilir ve hatta
önlenebilir
KULAKLARIMI İYİLEŞTİREBİLİR MİYİM?
Hayır,eğer kulağınızın yüksek sese alıştığını
düşünüyorsanız bu durum kulaklarınıza büyük
olasılıkla zarar vermiştir ve hiç bir tedavi
yöntemi yoktur. Ne ilaç, ne cerrahi ne de
işitme aleti kulağınız gerçekten zarar
görmüşse gerçekten işitmenizi düzeltmez.

KULAK NASıL ÇALıŞıR?
Kulağın üç ana bölümü vardır:dış kulak, orta kulak, iç kulak. Dışarıdan
görebildiğimiz parça olan dış kulak kendi kanalına açılır. Kulak zarı dış
kulak yolunu orta kulaktan ayırır. Orta kulaktaki örs, çekiç ve üzengi
kemikçikleri iç kulağa sesin iletilmesine yardımcı olurlar. İç kulak da işitme
ve dengeye hassas hücrelerle, beyine giden işitme siniri vardır.Herhangi
bir ses kaynağı kulağa titreşim veya ses dalgaları gönderir. Bunlar dış
kulak yolu vasıtasıyla iletilir ve kulak zarına çarparak zarın titreşimini
sağlar.

Bu titreşimler orta kulağın küçük kemikçiklerine iletilir ve kemikçikler
yoluyla iç kulağa buradan da işitme sinirine geçerler. Titreşimler iç kulakda
sinir uyarıları haline dönüştürülür ve direkt olarak beyine giderler. Beyne
gelen uyarılar müzik, kapı çarpması gibi ses olarak algılanır.Ses çok fazla
olduğu zaman iç kulaktaki sinir uçlarını öldürmeye başlar. Yüksek sese
maruz kalma süresi uzadıkça daha fazla sinir ucu harap olur. Sinir ucu
sayısı azaldıkça da işitme azalır. Ölü sinir uçlarını canlandırmak mümkün
değildir ve hasar kalıcıdır.

SESIN ZARARLı OLDUĞUNU NASıL ANLAYABILIRIM?
İnsanlar gürültüye duyarlılıkları açısından farklıdır.
Genel olarak sesinizi duyurmak için bağırmak zorunda
kaldığınız gürültülü ortam, kulağınızı ağrıtan sesler,
kulağınızı çınlatan gürültü veya maruz kaldıktan sonra
sağırlık yaşattıran sesler işitmenize zarar verebilir.
 Bilimsel olarak ses iki türlü ölçülebilir: şiddet veya
sesin yüksekliği desibel (dB) olarak ölçülür. Tizlik ise
saniyedeki ses titreşim frekansı olarak ölçülür. Düşük
tizlik (tuba gibi derin ses) daha az titreşim yaparken
yüksek ses (violin gibi) daha fazla titreşim yapar.

İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ

.30-65 db (desibel) : konforsuzluk,
rahatsızlık, sıkılma duygusu,
kızgınlık, konsantrasyon ve uyku
bozukluğu.
65-90 db : kalp atışının değişimi,
solunum hızlanması, beyindeki
basıncın azalması.
90-120 db : metabolizmada
bozukluk, baş ağrısı.
120-140 db : iç kulakta bozukluk.
140 ve üzeri : kulak zarının
patlaması.

Konuyla ilgili bugüne kadar neredeyse hiç
önlem almayan Türkiye, öncelikle gürültü
haritaları hazırlayacak. Amaç, hangi
bölgelerin gürültü yoğunluğu var, tespit edip,
çözümler üretmek. Çünkü Türkiye’de
nerelerde gürültü yoğunluğu var, nerelerde
yok bilinmiyor.
Örneğin İstanbul Mecidiye köy, Beşiktaş ve
Bağdat Caddesi’nde gürültü seviyelerinin
90db’e kadar çıkabildiği belirtiliyor, oysa AB
standartı 65 db.

Gürültüye maruz kalma süresi ve gürültünün şiddeti,
insana vereceği zararı etkiler. Endüstri alanında
yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü
azaltıldığında işin zorluğu da azalmakta, verim
yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre;
meslek hastalıklarının %10'u, gürültü sonucu
meydana gelen işitme kaybı olarak tespit edilmiştir.
Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği
halde, işitme kaybının tedavisi yapılamamaktadır.
Yaşama
kalitemizi
bozmadan alacağımız basit
önlemlerle insan sağlığı
üzerinde olumsuz etki
yapan gürültü kirliliğini
önleyebiliriz.

Düğün, sünnet, vb. toplu merasimlerde,
çevrede bulunabilecek yaşlı, hasta ve
bebekleri düşünerek, aşırı gürültülü
müzik çalmayalım yada kapalı ve ses
yalıtımlı mekanları seçelim.

İşyerlerindeki gürültünün dışarı
taşımasını önleyecek ses yalıtımlarını
yapalım, yapmayanları uyaralım.
Evlerimizde kullandığımız TV ve müzik
aletlerinin sesini sadece kendi
duyabileceğimiz kadar açalım.
 Çevremizdeki insanları rahatsız edecek
gereksiz gürültülerden kaçınalım
 Gereksiz yere korna çalmayalım
 Patlak egzozlarımızı hemen tamir
ettirelim.

Evlerimizdeki bakım ve onarım işlerini
uygun saatlerde yaptıralım
 Toplumun huzurunu bozacak davranışlardan
kaçınalım ve insanca yaşamak için
birbirimizin haklarına saygı gösterelim.
 Bina içerisindeki ayak sesleri ve benzer
gürültüleri önlemek için gerekli tedbirleri
alalım.



Evlerde yapılacak
kutlamalarda komşuları
rahatsız edici gürültülerden
kaçınalım.
Çevre Kanununun 14. maddesi
kişilerin huzur ve sükununu,
beden ve ruh salığını bozacak
şekilde "Gürültü Kontrol
Yönetmeliğinde belirlenen
standartlar üzerinde gürültü
çıkarılmasını yasaklanmıştır.
konu hakkındaki şikayetleri
Valiliklere bildirebilirsiniz.

"İnsanların dinlenmeye ihtiyaç duyduğu
tatil beldeleri ve piknik yerlerinde aşın
gürültü yapmak, yüksek sesli müzik
dinlemek bir kültür noksanlığı olduğu
gibi, aynı zamanda sağlıksız bir
davranıştır.

Gürültünün strese ve de bir çok hastalıklara
sebep olduğunu unutmayalım.
Gürültü kirliliği konusuna hassas yaklaşan
Avrupa Birliği, standartların çerçevesini
günden güne genişletiyor. Hatta Avrupa
Komisyonu Nisan ayında “Bu Sesi Durdurun”
isimli bir kampanya başlatarak
işyerlerindeki ses düzeyini belli bir seviyeye
düşürmek istedi.

Gürültünün strese ve de bir çok hastalıklara
sebep olduğunu unutmayalım.
Gürültü kirliliği konusuna hassas yaklaşan
Avrupa Birliği, standartların çerçevesini
günden güne genişletiyor. Hatta Avrupa
Komisyonu Nisan ayında “Bu Sesi Durdurun”
isimli bir kampanya başlatarak
işyerlerindeki ses düzeyini belli bir seviyeye
düşürmek istedi.
GÜRÜLTÜYÜ AZALTMAK İÇIN ALıNACAK TEDBIRLER
Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden
uzak yerlerde kurulması.


Motorlu taşıtların gereksiz korna çalmalarının önlenmesi.
Kamuoyuna açık olan yerler ile yerleşim alanlarında elektronik olarak
sesi yükseltilen müzik aletlerinin çevreyi rahatsız edecek seviyede
olmasının önlenmesi yada konut alanlarında bu tür faaliyetlere izin
verilmesinin yasaklanması.

İşyerlerinde çalışanların maruz kalacağı gürültü seviyesinin en
aza indirilmesi, (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı “Gürültü
Yönetmeliği” kapsamında değerlendirilmektedir.)

Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek için
yeni inşa edilen yapılarda ses yalıtımı sağlanması, tutulmalıdır.

Yerleşim yerlerinde ve konutlarda Radyo, televizyon ve müzik aletlerinin
seslerinin rahatsızlık verecek seviyede yükseltilmemesi

Trafikte ki gürültüyü azaltmak için bireysel araç kullanımı yerine toplu taşımanın
yaygınlaştırılmasının sağlanması, (Bu durum aynı zamanda hava kirliliğinin
azalmasına katkı sağlayacaktır.)

Motorlu taşıtlarda ses yalıtımlarının yapılması sağlanmalı, özellikle küçük motor
bisiklet türü araçlarda susturucuların kullanılmasının sağlanması gerekmektedir.

Gürültünün yol açtığı rahatsızlık ve sağlıkla ilgili zararların önlenmesi için
alınabilecek belirli tedbirler vardır. Bu tedbirler yönetmelikte belirtilen tablolardaki
değerlerin aşılması durumunda söz konusu olurlar. Teknik, inşaatla ilgili ve
işyerinde koruma ile ilgili bir takım tedbirler söz konusudur. Aslında gürültü unsuru
şehir plancılığında, sanayi yerleşim yerlerinin seçiminde de göz önünde

KAYNAKÇA:
www.cevreorman.gov.tr
 Ekolojis dergisi Çevre Kirliliği Doç.Dr.
Said BODUR, Doç.Dr. Rahim KUCUR S.Ü.
Tıp Fak. Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
