Canlının Temel Bileşenleri İnorganik Maddeler 1

ADIM ADIM
YGS-LYS
5. ADIM
CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ
-İNORGANİK MADDELER 1- SU
Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel
olarak iki grupta incelenir.
Canlının
Temel
Bileşenleri
Su
İnorganik
Maddeler
Mineral
Asit
Baz
Tuz
Karbonhidrat
Organik
Maddeler
Yağ (Lipit)
Protein
Vitamin
Enzim
Hormon
Nükleik Asit
ATP
A) İNORGANİK MADDELER
Genellikle karbon atomu içermezler.
Doğadaki hiçbir canlı tarafından sentezlemezler. Dışarıdan hazır olarak alınırlar.
Organik maddelerin ham maddesidirler.
Sindirme uğramazlar.
Yapı taşları (monomer) yoktur.
Küçük yapılı olduklarından hücre zarından direkt geçebilirler.
Enerji vermezler.
Yapıcı-onarıcı ve düzenleyici olarak görev alırlar.
SU: Canlılığın temeli olan su hücrelerin çok büyük bir oranını kaplar. Miktarı
hücreden hücreye değişiklik gösterebilir. Bazı hcrelerde %90lardayken bazılarında
%20 civarında bulunabilir.
KOHEZYON KUVVETİ: Su moleküllerinin hidrojen bağları ile birbirine tutunması
sonucu oluşan kuvvettir. Hidrojen bağları zayıf bağlardır. Suyun hareketi sırasında
koparak yeniden oluşturulur. Bu sayede su molekülleri birbirine bağlanmış olur ve
bir bütün halinde hareket eder. Bitkiler kohezyon kuvvetini kullanarak topraktan
aldıkları suyu belirli bir yüksekliğe kadar gövde içerisinde taşıyabilir.
YÜZEY GERİLİMİ: Suyun yüzeyindeki hücreler arasında
oluşan kuvvettir. En üstte bulunan su molekülleri
birbirlerine sıkıca bağlanarak delinmez bir yüzey
oluştururlar. Bazı böcekler yüzey gerilimini
kullanarak su üzerinde yürüyebilirler.
Aşağıda verilen moleküllerden
hangisi inorganik yapılı değildir?
A) Mineral
B) Vitamin
C) Su
D) Asit
E) Tuz
Aşağıdaki kavramlardan hangisi
«su moleküllerinin hidrojen
bağları sayesinde birbirlerini
çekerek bir arada kalmasını» ifade
eder?
A) Yüzey gerilimi
B) Kohezyon
C) Adhezyon
D) Terleme
E) Buharlaşma
ADHEZYON: Su moleküllerinin başka
moleküllere tutunmasıdır. Adhezyon
sayesinde topraktan çekilen su gövdede
yukarı doğru taşınırken ksileme tutunur ve
aşağıya inmesi önlenmiş olur.
ÖZGÜL ISI YÜKSEKLİĞİ: Su havanın ısısını hapseder
ve depoladığı ısıyı soğuk olan havaya verir. Bu sayede
vücudumuzun sıcaklığının sabit kalması sağlanır.
BUHARLAŞMA: Suyun gaz hale geçişidir. Sıcaklık yükseldikçe buharlaşma hızı artar. Terleme sırasında
vücuttan su atılırken bir yandan da ısı atımı gerçekleştirilir. Bu sayede vücut sıcaklığı düşürülmüş olur.
DONMA: Soğuk havalarda göl gibi durgun su kütlelerinin yüzeyleri donar. Buzun yoğunluğu suyun
yoğunluğundan düşük olduğunda buz yukarda kalır ve buz tabakasının altının donması önlenmiş olur. Bu
sayede soğuk havalarda buzun alt tabakası 4 derece olur ve canlılar soğuk zamanı geçirebilirler.
Çeşitli maddelerin
vücutta
taşınmasını sağlar.
Zararlı maddelerin
seyreltilmesini ve
atılmasını sağlar.
Fotosentez için
gereklidir.
Sindirimde görev
alır.
Vücut ısısının
düzenlenmesini
sağlar.
Enzimlerin
çalışmasını sağlar.
Çözücüdür.
Suyun;
1. Öz ısısının yüksek olması
2. Buharlaşma ısısının yüksek olması
3. İyi bir çözücü olması
Özelliklerinden hangileri vücut sıcaklığının
yükselmesinin önlenmesinde doğrudan rol
oynar?
A) Yalnız 1
B) Yalnız 2
C) Yalnız 3
D) 1 ve 2
E) 2 ve 3
Suyun biyolojik işlevlerinden bazıları şunlardır;
1. Büyük moleküllü besinler ile tepkimeye
girerek birim moleküllerin oluşmasını
sağlaması
2. Kan dokunun büyük bir bölümünü
oluşturarak maddelerin taşınmasında rol
oynaması
3. Metabolizma sonucunda ortaya çıkan atık
maddelerin seyreltik hale getirilmesi
4. Ter bezlerinden salgılanarak vücut
sıcaklığının düzenlenmesi
Bunlardan hangileri suyun çözücü özelliği
sayesinde gerçekleşir?
A) 1 ve 2
B) 1 ve 4
C) 2 ve 3
D) 3 ve 4
E) 1, 2 ve 3