Beceri ve tutum ölçmede kullanılan yöntemler

Sağlıklı Cinsellik
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
[email protected]
AMAÇ:
Cinsellik, mutlu cinsel yaşam ve cinsel
sağlık kavramları ile bu kavramların insan
yaşamındaki/ toplumdaki önemi
konusunda bilgi kazanmak
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
ÖĞRENİM HEDEFLERİ
Bu ders sonunda öğrenciler;
• Cinsellik, cinsel yakınlık, cinsel davranışlar ve cinsel
sağlık terimlerini tanımlayabilmeli.
• Kadın ve erkekte cinsel gelişme süreçlerini,
benzerlikleri ve farklılıklarını açıklayabilmeli
• Güvenli cinsel davranışları sayabilmeli ve üreme
sağlığı açısından önemini açıklayabilmeli
• Mutlu cinsel yaşamı etkileyen faktörleri sayabilmeli
• Cinsellikle ilgili konularda sıkılganlık duymadan
konuşabilmeli
• Cinsel davranışlar ve sonuçlarını ilişkilendirebilmeli
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Cinsiyet (Seks)
• Cinsiyet, bizi kadın ya da erkek yapan anatomik,
fiziksel ve genetik biyolojik özelliklerle şekillenir.
• Anatomik ve hormonal değişimlere göre birey kadın
ya da erkek cinsiyetlerinden birine ait olur.
• Cinsiyetlerin üremede rolleri farklıdır.
• Cinslerin üreme organları farklıdır ve işlevleri birbirini
tamamlayıcıdır.
• Seks kelimesi, toplumda kimi zaman, cinsel
birleşmeyi de içeren bir cinsel faaliyet anlamında da
kullanılır.
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
İnanışlar, Mitler
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
CİNSELLİKLE İLGİLİ İNANIŞLAR
ÇOĞU ABARTILI, YANLI VE YANLIŞ
…
• Fıkralara, günlük basına ve pornografik yayınlara yansıyan
yanlış cinsel inanışların (mitler) çoğu kadını küçümseyen,
değersizleştiren bir yan içeriyor.
• Bu inanışlara göre, cinsel yaşam ve cinsel haz adeta sadece
erkekler için. Kadınlar ise cinsel yaşamın tüketim malı
konumunda.
• Bu durum sadece kadınlara zarar vermiyor. Erkeği her zaman,
her yerde, herkesle seks yapmakla görevlendiren, duygularını
ortaya koymayan bir “seks makinesi” olarak konumluyor.
Erkeklerin de cinsel yaşamı olumsuz etkileniyor, cinsel işlev
bozukluklarına yol açıyor.
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
• Her üç kişiden birisi cinsel yaşamının herhangi
bir döneminde en az bir cinsel işlev bozukluğu
yaşıyor.
 Cinsel bilgi ve eğitim eksikliği,
 özellikle deneyim eksikliği ve toplumun cinselliğe yaklaşımındaki katı,
 tabular ve yasaklarla yüklü muhafazakar tutum
• bir çok cinsel soruna ve cinsel işlev
bozukluğuna yol açabiliyor.
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
1- İki erişkin arasında gönüllü olarak yapıldığı sürece her türlü cinsel
davranış serbesttir.
2- Erkekler her zaman seks ister ve her zaman sekse hazırdır.
3- Kadınlar seksi pek düşünmezler ve ihtiyaç duymazlar.
4- Seksi daima erkek başlatmalıdır. Sevişmeyi başlatan kadın “kolay”
kadındır
5- Eğer bir kadın sekse ‘hayır’ diyorsa aslında bu ‘evet’ demektir.
6- Bütün fiziksel temaslar cinsel birleşme ve orgazm ile sonuçlanmalıdır.
7- Bir erkek ne kadar sık ve üst üste sevişebiliyorsa (cinsel açıdan) o kadar
güçlüdür.
8- Sevişme ancak iki tarafın aynı anda orgazm olması ile güzeldir
9- Mastürbasyon kirli ve zararlıdır
10- Eşcinsellerin tek istediği sekstir.
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Cinsellik “kendi içimizde hissettiğimiz
ve başkaları ile paylaşmak isteyebileceğimiz
haz veren enerji”
Cinsel ilişki “kişinin kendi cinselliğini kendi
isteği ve seçimiyle bir başkası ile paylaşması”
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
İnsan yaşamında cinselliğin işlevi
 Haz duyma
 Cinsiyete ait olma
 Üreme
Cinselliği yaşama boyutları:
Düşüncelerde
Duygularla
Davranışlarla
• Yaşamda cinsellik biyo-psiko-sosyal yaklaşım-bütünsel bakış
açısı ile değerlendirilmesi gereken bir süreç
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Cinsellik
Üremenin yanı sıra,
cinsel zevk alma ve vermeyi
sadece cinsel organları değil, tüm bedeni ve aklı
içerir
• Değerler, tutumlar, davranışlar, fiziksel görünüm,
inanışlar, duygular, kişilik, sevilen ve sevilmeyen
şeyler ve sosyalleşme alanları ile şekillenir.
• Sosyal normlardan, kültürden ve dinden etkilenir.
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Cinsel davranışlar
• İnsan cinsel davranışı tek bir biçime
uymaz
• Pek çok biçimi var
(dokunmak, öpmek, anal, vajinal, oral vb…)
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Cinsel yakınlık
Yalnızca cinsel ilişkide bulunmak değil...
• Öpüşmek, dokunmak, sohbet etmek, sarılmak,
okşamak, masaj yapmak, erotik öyküler
okumak ya da şakalar yapmak, aşk, karşılıklı
beğenme, birlikte olmaktan mutlu olma ve bu
konuda hayaller kurma, yalnızca bakışma
Cinsel bir yaşantı anlamına gelmekte…
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Cinsel sağlık
Cinsel yaşamın
• Bedensel, ruhsal, zihinsel ve sosyal
açıdan bir bütün olarak ele alınması
yoluyla,
• Kişilik, iletişim ve sevgi ile olumlu yönde
zenginleşmesi ve güçlenmesi
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Kadın- Erkek Cinsel Organlar
Anatomi ve Fizyoloji
Cinsellikle ilgili organlar
• Kadın ve erkek iç ve dış
genital organları
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Erkek Üreme Organları
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
İdrar açıklığı
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
• Kadınlarda ve Erkeklerde Cinsel yanıt
o
o
o
o
o
İstek (1 saniyeden birçok yıla kadar)
Uyarılma (birkaç dakika ile bir kaç saat arası)
Plato (30 saniye ile 3 dakika arası)
Orgazm (1 dakikadan az)
Çözülme (büyük ölçüde değişiklik gösterir)
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Dikkat!!!!
• Cinsel memnuniyet için penetrasyon şart değildir.
Penetrasyon gerçekleşmeden cinsel uyarılma ve orgazm
yaşanabilir.
• Cinsel tepki döngüsünün beş aşamasının da tamamlanması
cinsel tatmin için şart değildir.
• Orgazm kişiden kişiye ve bir cinsel birleşmeden diğerine
değişiklik gösterebilir. Bazıları yoğun spazmlar ve bilinç kaybı
yaşayabilirken, bazıları hafif ya da belli belirsiz bir rahatlama
yaşayabilir.
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
• Cinsellik ilk önce kendini tanımakla başlar
• Cinsellik karşılıklı güven, dürüstlük, açıklık ve
saygı temeline oturtulmalıdır
• Sağlıklı bir cinsel yaşam başıboş ve kuralsız
değildir.
• Tüm cinsel davranış ve kararların sonuçları
vardır
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
CİNSELLİĞİ YAŞARKEN
KARŞILAŞILAN SORUNLAR
CYBE yayılması
Planlanmamış gebelikler
Gebelik sonlandırmalar
Cinsel istismar/şiddet
Cinsiyet ayrımcılığı
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Güvenli cinsellik
• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar,
• İstenmeyen gebelikler
• Güç kullanma, şiddet ve ayrımcılık olmadan
• Mutlu ve zarar görmeden cinselliği yaşama
DAHA
EN
GÜVENLİ
GÜVENLİ
GÜVENLİ
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Güvenli Cinsel Davranış
• Cinsel İlişkiyi Erteleyin
Eğer Erteleyemiyorsanız
• Eşinize Sadık Kalın, o da size
Eğer sadık kalamıyorsanız
• Korunmalı Cinsel İlişkiye Girin ve Her Cinsel
ilişkide
KONDOM (PREZERVATİF)
Hayatın Evreleri 2013
KULLANIN
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Hayatın Evreleri 2013
Mutlu cinsel yaşam
•
•
•
•
•
•
•
Onaylı
Baskısız
Dürüst
Haz alarak haz vererek
Kendine ve başkasına zarar vermeden
Sınırlara saygı ile
Sorumluluk üstlenerek
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Kim için ?
Bir ömür boyu herkes için
Hedef grup çok geniş
•
•
•
•
•
Kadınlar
Erkekler
Gençler
Yaşlılar
Özel Gruplar
Risk Altındaki Gruplar
Engelliler vb.
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Cinsel sağlık eğitimi
Cinsel kimlik ve özel ilişkiler konusunda bir
ömür boyu süren
• Bilgi edinme
• Değer oluşturma ve
• Davranış geliştirme süreci
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Cinsel sağlık eğitimi
• İnsanların cinselliğin olumlu yönlerini
tanımalarına
• Cinsel sağlıklarını koruma için bilgi ve beceri ile
donatılmalarına
• Cinsel konularda seçim yapabilme becerisi
edinmelerine
yardımcı olur
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Neden Cinsel Sağlık Eğitimi
•
•
•
•
•
Cinsellik yaşamın ayrılmaz bir parçası
Toplumda cinsellikle ilgili çelişkili değerler
Pornografi yaygın
Cinsel sorunlar yaygın
Çocukların/gençlerin doğru bilgiye ulaşımı
sınırlı
 Ergenlik yaşı, evlilik yaşı, ilk cinsel ilişki yaşı
• Cinsel şiddet yaygın
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Mesajlar Verilirken Dikkat
•
•
•
•
•
•
Hayatın Evreleri 2013
Korkutmadan
Olumlu mesajlar
Gizliliğe özen
Ayrımcı olmadan
Damgalamadan
Bilimsel olmak
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR
Kaynaklar
• Panthaki, Dhun. Education in Human Sexuality. Mumbai:
Family Planning Association of India, 1997.
• Health Education Authority. Sex Education, Values and
Morality. 2nd ed. London: KPC Ltd., 1995.
• Öğretmen ve Öğretmen Adayları için Cinsel Sağlık Eğitimi,
MEB, İKGV, UNFPA, İstanbul, 2005.
• Arşaluys Kayır. Cinsellik ve Cinsel İşlev Bozuklukları İ.Ü.
Psikiyatri Anabilim Dalı, No:190, 2001.
• Nuray Özgülnar, Haluk Pektaş. Güvenli Cinsellik, CETAD,2006
http://www.cetad.org.tr/CetadData/Book/19/269201116425bilgilendirme_dosyasi_4.pdf
Hayatın Evreleri 2013
Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR