Seroloji Laboratuvarı

TIBBİ
LABORATUVAR
TESTLERİ
Testlerin Alfabetik Listesi
Biyokimya Testleri
Hematoloji Testleri
Hormon Testleri
İdrar Analizi
Tümör Belirteçleri
İlaç Düzeyleri ve Uyuşturucu Paneli
HPLC Testleri
Elektroforez Testleri
AAS Testleri
Kardiak Panel
Genetik Testler
Sitogenetik Testler
Mikrobiyoloji Testleri
Seroloji Laboratuvarı
ELISA Laboratuvarı
Moleküler Tanı Laboratuvarı
Bakteriyoloji Laboratuvarı
Dış Seroloji Laboratuvarı
Laboratuvar Testleri Sonuç Teslim Süreleri
Biyokimya
Otoanalizör,
Hormon
ve
Hematoloji
Laboratuvarı: Her gün saat 11:00’e kadar gelen
numunelerin sonuçları saat 14:00’de, 11:00’den sonra
gelen numunelerin sonuçları vardiya saatleri içinde
verilmektedir.
HPLC Laboratuvarı: Numunelerin veriliş tarihinden
itibaren sonuç alma süresi, Vit D3 için 2 hafta,
Homosistein için 3 hafta, diğer testler için 1 aydır.
Elektroforez
Laboratuvarı:
Numunelerin
tarihinden itibaren sonuç alma süresi protein ve
veriliş
hemoglobin
elektroforezi
için
2
haftadır.
Lipid
elektroforezi için laboratuarla iletişime geçilmelidir.
Seroloji Laboratuvarı: Saat 11:00’ e kadar gelen
sonuçları
numunelerin
Wright
aglütinasyon
testi
dışındakiler aynı gün saat 13:00’den itibaren verilir. Saat
11:00’den
sonra
gelen
numunelerin
sonuçları
kan
alındıktan 3 saat sonra verilir. Wright aglütinasyon test
sonuçları ertesi gün verilir. İmmünglobulin sonuçları
Cuma, C3 ve C4 sonuçları Perşembe günleri 14:00’ den
itibaren verilir.
Bakteriyoloji Laboratuvarı: Yapılan kültür sonuçları
normal şartlarda ortalama iki günde verilir. Kan kültürü
üreme olduğunda işleme alınır, üreme olmadığı durumda
7. gün negatif sonuç verilmektedir. Mantar, boyalı preparat
ve parazit incelemeleri numune alındığı aynı gün
verilmektedir. Tırnakta mantar aranması, ARB boyama
testleri ertesi gün verilmektedir.
ELISA
Laboratuvarı:
Saat
11:00’e
kadar
alınan
numunelerin sonuçları aynı gün saat 13:30’dan itibaren
verilir. 11:00-17:00 arasında alınan numunelerin sonuçları
kan alındıktan 3 saat sonra verilir. 17:00’den sonra alınan
numunelerin sonuçları ise ertesi gün verilir. Otoimmün
antikor sonuçlarından ANA, dsDNA, ENA testlerinin
sonuçları 15 günde bir Salı günleri 14:00’den itibaren
verilir. Diğer mikroelisa testlerinin sonuçları ise yaklaşık
20 gün sonra verilir. HCV doğrulama testinin sonucu ise
hasta biriktirilerek çalışıldığı için en erken 10 gün sonra
verilmektedir.
Moleküler testler: Saat 15:00’e kadar kan alınmaktadır.
Bu testler hasta biriktirilerek çalışıldığı için sonuçlar en
erken 10 gün sonra verilmektedir.
PANİK DEĞERLER
Panik değerler listesi, laboratuvarda çalışılan
testlerden belirlenen referans aralığı dışında ve
kişi için riskli olabilecek değerlerinin belirlenmesi
sonucu oluşturulan listedir. Bu listenin amacı
hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar
elde
edildiğinde
ilgili
hekime
sürecinin işletilmesinin sağlanmasıdır.
bildirilmesi
Biyokimya Laboratuvarı Panik Değerler Listesi
Hematoloji Laboratuvarı Panik Değerler Listesi
Mikrobiyoloji Laboratuvarı Panik Değerler Listesi
Mikrobiyoloji Laboratuvarı Panik Değerler Listesi
LABORATUVAR
ÖLÇÜM
METODLARI
Işık Şiddetinden Faydalanarak
Yapılan Ölçümler
Beyaz ışık farklı dalga boyu ve farklı renklere sahip ışınların
bir birleşimidir.Her bir ışın dalgalar halinde yayılan ve belli
bir enerjiye sahip fotondur.
Dalga boyu, uzunluk birimleri cinsinden ifade edilir:
10-9 m (metre) =1 nm (nanometre)=1 m (milimikron) =
10Ao (Anstron)
Bir maddenin rengi, o maddeden gözümüze
ulaşan görünür bölgedeki elektromanyetik
ışınlardır. Bu ışınlar, saydam maddeler için
maddenin içinden geçip gelen, saydam
olmayanlar için ise yansıyan ışınlardır.
Madde tarafından tutulan ışınların rengi ile
maddenin görünür rengini oluşturan ışınların
rengi, tamamlayıcı renkler olarak adlandırılır.
Sarı-Mavi
Kırmızı-Yeşil
Herhangi bir çözeltiye gönderilen ışığın çözelti
tarafından tutulmasına absorpsiyon (soğurulmaemilim), ışığın çözeltiden geçişine transmisyon
denir.
Çözeltiye gelen ışık şiddetiyle çözeltiden çıkan ışık
şiddeti arasında matematiksel bir ilişki vardır; bu
ilişki, Lambert-Beer kanunuyla ifade edilir.
Lambert-Beer
kanunu:
Bir çözeltiden geçen ışık
miktarı, ışığın çözelti içinde
katettiği yol ve çözelti
konsantrasyonu
ile
logaritmik
olarak
ters
orantılı, emilen ışık miktarı
ise doğru orantılıdır.
%Transmittans: Çözeltiye giren ışığın yüzde kaçınınçözeltiden çıktığını gösterir.
Kolorimetri
Çözelti içindeki madde miktarını çözeltinin
renginden
faydalanarak
ölçme
işlemine
kolorimetri, bu tip ölçümde kullanılan cihazlara
da kolorimetre denir.
Kolorimetrik
ölçümde,
konsantrasyonu
ölçülecek
çözeltinin
rengi
değişik
konsantrasyonlardaki
standartların
rengiyle
karşılaştırılarak değerlendirilir.
Fotometri
Çözelti içindeki madde miktarını çözeltiden geçen
veya
çözeltinin
tuttuğu
ışık
miktarından
faydalanarak ölçme işlemine fotometri, bu tip
ölçümde kullanılan cihazlara da fotometre denir.
Fotometrik
ölçümde,
renksiz
konsantrasyonu da ölçülebilir.
çözeltilerin
Aö =   cö  l
Astd =   cstd  l
cö = (Aö/ Astd)  cstd
cö = (cstd/ Astd)  Aö
cö = (Faktör)  Aö
21
Analiz edilen örnek üzerine ışık demetinin bir
kısmını filtreler kullanarak ayıran ve gönderen
aletler kolorimetre veya fotometre olarak
adlandırılırken, yarıklar ya da prizmalar aracılığı
ile bu seçiciliği yapan aletler spektrofotometre
olarak adlandırılırlar.
Nefelometri ve türbidimetri
Bulanıklığın ölçümü esasına dayanan
yöntemlerdir.
Nefelometride,
çözeltideki partiküllerce
geliş eksenine göre 90o
açıyla yerleştirilmiş
olan fotosele doğru
saptırılan ışınlar ölçülür.
Çeşitli açılarda saçılan
ışınları ölçen farklı tip
nefelometreler vardır.
Türbidimetride, çözeltiye gelen ışık şiddetinde
çözeltideki partiküllerin neden olduğu saçılmadan
dolayı ortaya çıkan ışık kaybı ölçülür. Bunun
için, absorpsiyonun olmadığı dalga boyundaki
ışık ve fotometreler veya kolorimetreler
kullanılır.
25
türbidimetre
nefelometre
A: Işık kaynağı B: Giriş yarıklı levhası C: Monokromotör
E: Çıkış yarıklı levhası
F: Dedektör
D: Küvet
Florometri
Bazı bileşikler, ışık (enerji) absorbe ettiklerinde
uyarılırlar; elektronları düşük enerji seviyesinden
yüksek enerji seviyesine çıkarlar. Sonra bu
elektronlar eski enerji seviyelerine veya onun biraz
üstündeki bir seviyeye dönerler ve dışarıya ilk
aldıkları enerjiye eşit veya biraz daha az enerjiyi ışık
tarzında salarlar. Uyarılma (eksitasyon) ortadan
kalkınca ışımanın 10-10-10-6 s sürmesi floresans,
10-6-102 s sürmesi fosforesans olarak tanımlanır.
Florometride, florometre denilen cihazlarla madde
konsantrasyonu, floresans ışımanın ölçümü ile tayin
edilir.
Otoanalizör
Otoanalizör, kabaca numune ve reaktifleri uygun ölçülerde
alıp karıştıran, belirli süre ve ısıda inkübe eden, gerekli
sürelerde optik okumaları yapıp sonunda analiz sonucu
hesaplanmış olarak kullanıcıya sunan cihazdır. Kısaca
otomatik bir spektrofotometredir. Kullanıcı cihaza gerekli
reaktifleri ve numuneleri yerleştirir, cihazın bilgi işlemcisine
herbir testin numune, reaktif hacimleri, inkübasyon süresi,
reaksiyon tipi, sonuç hesaplaması için gerekli faktör ve
standart bilgileri girer.
Günümüzde
çok
kullanılmaktadır.
çeşitli
otoanalizörler
üretilmiş
ve
Alev fotometresi ile ölçüm
Alev üzerine çözelti çok küçük damlacıklar halinde
(sis şeklinde) püskürtülür. Alevin ısı etkisiyle,
çözeltideki madde atomlarının elektronları uyarılır
ve bu şekilde daha üst bir enerji seviyesine çıkmış
olan anstabil elektronlar daha sonra eski enerji
düzeylerine dönerken aradaki enerji farkını ışık
olarak dışarı salarlar. Bu ışık, çözeltideki madde
konsantrasyonuyla
orantılıdır
ve
alev
fotometresinde ölçülür.
Atomik absorpsiyon
spektrofotometresi (AAS) ile ölçüm
Temel prensibi alev
fotometresinin tersidir.
Alev fotometresinde
uyarılmış atomun saldığı
ışın ölçüldüğü halde
AAS’nde atomun tuttuğu
ışın ölçülür. Bu cihazlarla
biyolojik sıvılarda
bulunan Fe, Cu, Zn, Co,
Pb, Li gibi eser elementler
ölçülür.
İyon selektif elektrotlar
(ISE) yardımıyla ölçüm
Başta Na, K, Ca, Cl ve Li
olmak üzere pek çok elementin
tayininde geliştirilmiş bir
yöntemdir. Özel elektrotlar
yardımı ile numunelerde iyon
farkının bir membranda (zarda)
meydana getirdiği potansiyel
farkı ölçülür. Böylece
numunelerdeki madde
konsantrasyonu tayin edilir.
Ölçülen her bir element için
ayrı bir elektrot vardır.
İmmünokimyasal yöntemler
Düşük konsantrasyonlu maddelerin ölçümünde kullanılan
yöntemlerdir. Bu yöntemlerin ortak noktası, ölçülecek
maddeye karşı bir antikor içermesi ve ortamda bir
işaretleyici olmasıdır. Deney sonunda bu işaretleyicilerin
miktarı ölçülerek madde miktarı hesaplanır.
Radyoimmünoassay (RİA) yönteminde işaretleyici olarak
radyoaktif madde kullanılır.
Fluoresan immünoassay (FİA) yönteminde işaretleyici
olarak fluoresan madde kullanılır.
Lüminoassay ve kemilüminoassay (LİA) yönteminde
işaretleyici olarak luminesan madde kullanılır.
Enzimimmünoassay (EİA) yönteminde işaretleyici olarak
enzim kullanılır.
Elektroforez
Elektroforez, yüklü partiküllerin bir elektrik
akımının etkisiyle birbirinden ayrılması işlemidir.
Elektroforez için dört şeye ihtiyaç vardır:
1. iyonların hareket edebileceği uygun bir ortam
(destek ortamı)
2. elektriksel alanı oluşturmak için doğru akım
sağlayacak güç kaynağı
3. uygun pH’da bir tampon çözelti
4. birbirinden ayrılan bantları kantitatif olarak
değerlendirebilen dansitometre.
34
Elektroforez çeşitleri:
Kağıt elektroforezi
Agaroz jeli elektroforezi
Selüloz asetat elektroforezi
Poliakrilamid jel elektroforezi
Nişasta jeli elektroforezi
Kapiller elektroforez
Kromatografi
Kromatografi,
herhangi
bir
karışımdaki
maddelerin biri sabit diğeri hareketli olan iki ayrı
çözücüye
karşı
olan
fizikokimyasal
özelliklerinden faydalanılarak birbirlerinden
ayrılmaları işlemidir.
Hareketli faza göre gaz kromatografi ve sıvı (likit)
kromatografi olarak sınıflandırılır. Yüksek
performanslı likit kromatografi (HPLC), normal
sıvı kromatogarafi cihazının gelişmişidir.
Ayrıştırma işlemi için ya ince tabakalar veya kağıt
ya da kolonlar kullanılır.