Adli Konusma Bilimi ve Uygulamaları

Adli Konusma Bilimi ve
Uygulamaları
Burcu Önder
Adli Ses Analiz Uzmanı
CBS Etkinlikleri
13 Kasım 2012
1
İçerik








2
Adli Sesbilim kavramı
Konuşmacı karşılaştırma
Dava örnekleri
Yöntemler
Yazılımlar
Analiz prosedürü
Sonuçlandırma
Örnek dava
Adli Sesbilim Nedir?
(Forensic Phonetics)
Adli sesbilim, sesbilim uzmanlarının adli
amaçlar doğrultusunda sesbilim
araştırmalarında ya da adli davalara ışık
tutabilecek ilgili soruşturmalarda
kullanılmalarıdır.
3
Sesbilimcilerin bu tür araştırmalarda ve
soruşturmalarda üzerinde çalıştıkları
konular ana hatlarıyla:





4
Ses kalitesi düşük olan kayıtların deşifre
edilmesi
Tartışmalı ifadelerin analizi
Konuşmacı profili çıkarma
Konuşmacı karşılaştırma
Tanık vasıtasıyla konuşmacı tanımlamadır.
Konuşmacı Karşılaştırma


5
Konuşma örneğinden sorumlu konuşmacının
tanımlanması sürecidir (kaydedilmiş kaset
veya video görüntüsü).
Bilinen bir şüphelinin ses kayıt örneği ile
davaya konu olan bilinmeyen bir kişinin ses
kayıt örneği karşılaştırılır.
EL KAİDE

6
Ebu Hamza
Ömer Kıyam
PKK
7
Kullanılan Yöntemler



8
Ses izi yöntemi (voiceprinting)
Otomatik konuşmacı tanıma sistemleri
Sesbilimsel ve dilbilimsel analiz
Ses izi yöntemi
mayıs
9
Sesteki en ufak değişiklik (fısıldama, hastalık,
duygu durumu ...vs) sesin resminde farklılık
gösterir.
Otomatik konuşmacı tanıma sistemleri




10
Karmaşık akustik sinyaller matematiksel bir
modele dönüştürülür.
Aynı kanalda kaydedilmiş, uzun laboratuvar
kayıtları ile başarılı sonuçlar alınmıştır.
Fakat adli ses kayıtları çoğu zaman net
değildir ve genellikle birkaç saniyeliktir.
BatVox: günümüzün en iyisi ama hala test
aşamasında
Sesbilimsel ve dilbilimsel analiz



11
Analiz işitsel olarak yapılır ve konuşmacının
konuşmasındaki bütün sesbilimsel ve
dilbilimsel detaylar incelenir.
Bilgisayar yazılımları vasıtasıyla bazı verilerin
akustik ölçümleri yapılır.
Günümüzde en geçerli yöntemdir.
Sesbilimsel ve Akustik Analizde
Kullanılan Bilgisayar Programları




12
Praat
Sound Forge
Speech Station
Sound Cleaner
Perde (Ton) – F0
Ses tellerinin titreşme derecesi ( Bayan: 100-350 Hz )

a_EDIT_filt
0.0668754979
350
82.6328958
F0: 259 Hz
Min: 100 Hz
)z
H
(
h
ct
i
P
Max: 367 Hz
13
100
0
82.63
Time (s)
Formant

Seslilerin sesletiminde ses yolundaki havanın
titreşim frekansı (Hz)
frekans (Hertz)
14
süre
Detay İnceleme (Birey Odaklı)
a _ ED IT _ fi lt
3 .4 5 6 1 0 8 9 8
5000
z)
(H
y
cn
eu
q
er
F

0
3 .4 5 5
5 .2 1 4
T i me ( s)
a_E DI T_filt
12.52965 88
5000
100
))
z
B
H
((
d
y
y
ct
in
sen
u
eq
te
n
rI
F
500
12.53
13.1 8
Time (s)
15

/m/ sesinin
nazalizasyonu (yüksek)
“kaldım” - /k/ sesinin
güçlenmesi: asp’de
62.29 dB – devam eden
seslide zirve: 66.77 dB
Detay İnceleme (Birey odaklı)
Sosyodilbilimsel analiz:
Şive ve ağız özellikleri
Jargon kullanımı
 Sözdizimsel analiz
 Patolojik bozuklukların saptanması (varsa)
 Konuşma ritmi (nefes alma sıklığı ve derinliği)

16
Sonuçlandırma


17
Tetkik – Mukayese
Tetkik – Mukayese
benzerlikler
farklılıklar
Tutarlı
Tutarsız
Tespit yok
Benzerlikler ve Farklılıklar



İşitsel (perde)
Akustik (formant)
Sosyodilbilimsel (dil çeşitliliği ve değişkenliği,
dialekt, jargon kullanımı…vs.)
TUTARLI
18
Sonuçlandırma


Son derece ayırt edici

Çok ayırt edici

Ayırt edici
Kısmen ayırt edici
Ayırt edici değil


19
İşin sonuç kısmıdır.
Tetkik
Mukayese
Tutarlı;
Ayırt edicilik
derecesi
Sonuçların İfade Edilmesi
Kullanılan:
 Tam tanıma / eleme (+/-4)
 Kuvvetle mümkün ve muhtemel (+/-3)
 Mümkün ve Muhtemel (+/-2)
 Muhtemel (+/-1)
 Yetersiz (0)
20
Sonuçların İfade Edilmesi
Kullanılması Planlanan:

Tutarlı
Son derece ayırt edici
Çok ayırt edici
Ayırt edici
Kısmen ayırt edici
Ayırt edici değil


21
Tutarsız
Tespit yok
İdeal olan sesbilimsel bir öğeyi
parmak izi ya da DNA profili
kesinliğinde tanımlayabilmektir;
ama ne yazık ki böyle bir
durumdan bahsetmek mümkün
değil.
22
23
Fakat;
her ne kadar bir kişinin
konuşmasını diğer bireylerden
ayırabilecek yeterlilikte tek bir
karakteristik özellik olmasa da,
bazı özelliklerin kullanımı
nispeten başarılı tanımlamalara
altyapı oluşturmaktadır.
Kaynakça:







24
Gibbons, J.(2003) Forensic Linguistics: An Introduction to
Language in the Justice System (Hong Kong Baptist University,
Hong Kong)
Nolan,F.J. (1997) Handbook of Phonetic Sciences (Cambridge
University, UK)
Foulkes, P. (The University of York, UK)
French, J.P. (J.P. French Associates, UK)
Harrison, P. (J.P. French Associates, UK)
Künzel, H.J. (University of Marburg & BKA, Germany)
Rose, J.P. ( Australian National University, Australia
Teşekkürler!
Burcu ÖNDER
0212 853 80 80
0533 737 93 69
[email protected]
25