Prematur Over Yetmezliği ve Postmenopozal Dönemde Cinsellik

Prematur Over Yetmezliği ve
Postmenopozal Dönemde Cinsellik
Dr.Süleyman Engin Akhan
İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D.
2015
Erken Yumurtalık Yetmezliği =
Prematur Over Yetmezliği
 40 yaş öncesi yumurtalık fonksiyonlarının kaybedilmesidir.
 2 farklı şekilde ortaya çıkabilir:
 1. Genetik problemler: Disgenetik Gonadlar (Ör: Turner
Sendr.)
 2. Nedenini bildiğimiz ve bilmediğimiz biçimde
yumurtalıklarda folliküllerin haraplanması, bitmesi ya da
fonksiyon kaybına uğraması
 30 yaş öncesi 1/1000, 40 yaş öncesi 1/100 sıklığında görülür.
 Özellikle 30 yaş öncesi görüldüğünde ortaya çıkan problemler
çok daha ağır olmaktadır.
Kadında Yumurtalıkların Gelişmesi
 Anne karnında fetus 8.gebelik haftasına
kadar cinsellik bağlamında bipotenttir.
 6 ila 8.gebelik haftaları arasında dişi ise
yumurtaları içeren «primordial
folliküller» gonad dediğimiz, sonrasında
yumurtalığı oluşturacak yapıya göç
ederler.
 Folliküller içinde yumurta taşıyan
yapılardır.
 Dişi fetus anne karnında
hayatı boyunca sahip olacağı
en fazla yumurta sayısına
sahip olur: 7 Milyon !
 Doğumda bu sayı 1 Milyon
Bir şekilde bir grup kadında bu harabiyet çok daha hızlı
 İlk adet gördüğünde 300 bin civarındadır ve 10 çocuk doğursa
olur ve sonuçta
bile bunların sadece 400 – 450 tanesini kullanır.
Erken Yumurtalık Yetmezliği gelişir !
 Bizler anne karnında başlayan ve devam eden yumurta
harabiyetine «apoptozis= programlı hücre ölümü» diyoruz.
Neden Prematur Ov. Yetmezlik ??
 Bu hastların %5-20’si (yaşa göre
farklılık gösterir) spontan biçimde
yani kendiğinden gebe kalır.
 Asla gebe kalamazsın cümlesi
ASLA söylenmemelidir.
 Burada «Hipergonadotropik»
durum söz konusudur.
Karıştırmamak gerekir 
Erken Yumurtalık Yetmezliğinde Tanı
 6 ay adet görememe ve 2 kez yüksek FSH ile şüphelenilir.
 İlk değerlendirmede mutlaka istenmesi gerekenler
 FSH (sıklıkla 30UI/ml Üzeri) , LH, E2 (Çok düşük)
 AMH düzeyi
 Kromozom sayısı ! (şayet 30 yaş altı ve FSH yüksek ise, Frajil X için)
 TSH ve diğer tiroid paneli. Özellikle önemli !
 Kemik yoğunluğu ölçümü
 Kolesterol ve trigliserit düzeyleri
Erken Yumurtalık Yetmezliğinin Etkileri
 Östrojen eksikliğine bağlı belitiler !
 Sıcak basması
 Terleme, Başağrıları
 Unutkanlık, Dikkat kaybı
 Vaginal kuruluk; İlişki sırasında
ağrı
 Depresif ruh hali
 Cinsel isteksizlik, libido kaybı
 Kemik erimesi (osteoporoz)
 Kalp ve damar sistemi hastalıkları
 Tip II Diabet
Erken Yumurtalık Yetmezliğinde Tedavi
 Östrojen alması gereken, Hormon
Tedavisi alması gereken hatta ŞART
OLAN, hormon alıp almaması ASLA
tartışılmayan kadınlar 40 yaş altı erken
yumurtalık yetmezliğine giren
kadınlardır.
 Hastanın Yaşam Kalitesini arttırmak
temel hedeftir.
Tedavi söz konusu olduğunda…
 En hafif anlamıyla “hoşlanmadığım”
durum, erken yumurtalık yetmezliği
konusunda doktorların, jinekologların
hatta konu ile ilgilenen çocuk uzmanlarının
sıklıkla ailenin yaptığı yanlışa düşmeleri
veya durumu benzer bakış açısı ile
değerlendirmeleri, konuya tamamen
hastanın, genç kızın, “çocuk doğurma ve
gebe kalabilme potansiyeli” bağlamında
yaklaşmalarıdır.
 Oysa bu durum toplumun baskısını bir
kenara bırakacak olursak tedavi
amaçlarının en alt basamaklarında yer
almaktadır.
Erken Yumurtalık Yetmezliği Hastasına
Yaşama Dair Öğütler
 Annen ve baban her zaman yanında olmayacak.
 O zaman ilk ve temel kural, sosyal güvenlik şemsiyesi altına girmeni
sağlayacak bir işin olmalı. Okuyabilirsin veya zanaat sahibi olabilirsin. Ama
mutlaka ekonomik özgürlüğün olmalı. Para kazanmalısın.
 Evlenirsen bir gün, asla baskıya boyun eğmemeli işini bırakmamalısın. Koca
eline bakmamalısın.
 Çünkü evlat, deneyimlerimle sabit, bir gün tek başına kalıverirsin, evlilik
dediğin kurum ve seninle beraber o kurumu oluşturan diğer yarın,
bakmışsın ki, elin sözünü dinleyip seni yarı yolda bırakıvermiş.
 Uzun lafın kısası; kocana değil kendine güveneceksin.
 Haftanın en az 4 günü, en az 40
dakika yürüyüş yapmalısın ve
bunu yaşam tarzı olarak
benimsemelisin. Senden isteğim
sadece düzenli egzersiz yapman.
 Diyetine dikkat etmelisin. Gereksiz,
abur cubur yememelisin. Depresif
ruh halinin seni sıklıkla sürüklediği
anlamsız yeme krizlerine
girmemelisin.
 Kilo almamalısın. Aşırı damar
sertliğini arttıracaktır.
 Her gün mutlaka süt, ayran veya
kefir içmelisin ve 1200-1500gr
kalsium almalısın.
Asla Sigara İçmemelisin…
 İşleyeceğin en büyük günah
sigara içmektir.
 Sigara karaciğerde bazı
enzimleri tetiklediği için
varolan az miktardaki
östrojen düzeylerini de
düşürür. Vücuduna inanılmaz
zarar verir.
 Tedavini düzenlerken
oluşturmaya çalıştığımız tüm
sistemi altüst eder. Dolayısıyla
sigara asla ama asla
içmemelisin.
En zoru…
 Saydıklarımdan daha zoru, durumunu senden hoşlanan
ama en önemlisi senin de çok hoşlandığın, belki sevdiğin
adama söylemen.
 Karar vermen gereken bir an gelecek. Kendine bile
söylerken çekindiğin sorununu ona anlatabilecek misin?
Anlatmalı mısın? Ne zaman anlatmalısın?
Ve gebelik… Gebe kalabilecek mi?..
 Önümüzdeki 5-10 yıl içinde
kök hücreden yumurta ve
sperm elde edilmiş olacak !
 Yumurta nakli (kardeşten
kardeşi vs vs) denenmiş ve
tamamen başarısız olmuş
çalışmalardır !
 Lütfen Gereksiz para
harcamayın !!
Menopoz ve Kadın Cinselliği
Cinsellik Nedir?
Menopozal dönemin
cinselliğe etkisi nedir?
Ne yapmalı?
Tedavi seçenekleri
nelerdir?
Kaliteli cinsel yaşam talebi lüks değil, bir haktır.
1978 DSÖ Alma-ata Deklerasyonu
Cinsel yaşamın kalite düzeyi “yaşam kalitesi
(QoL)” kavramının temel ölçütlerinden biridir.
 Cinsellik; psikolojik, biyolojik,
ahlaki ve kültürel yönleri olan,
çok boyutlu bir süreçtir.
 Süreç yaşam boyu devam eden bir
devinimdir ve kişinin hayat boyu
edindiği bilgiler, geliştirdiği
kimlik, ilişki ve mahremiyetler
sonucu oluşur, gelişir ve hayat
boyu da, gelişmeye devam eder.
En önemli nokta; Cinselliğin
insan ilişkilerinde, kişinin
karakterinin bir parçası olması
ve belli oranda karakterini
yansıtması, etkilemesidir
Kişinin Cinselliği…
 Hormonal ve psikososyal olarak genelleyebileceğimiz faktörlerin
etkisi altındadır. İnsanoğlunun cinselliğini etkileyen bu karmaşık
faktörler bütününün temel yapı taşları;
1.
2.
3.
4.
Yaş,
Hormonal ortam,
Cinsel deneyim
Kişinin cinselliğe bakış açısı
(tutum- attitude)
5. Eş ile ilgili fak. (ilişki ve
disfonksiyon)
genotip
Pre ve postnatal
hormonal ortam
deneyim
Öğrenme süreci
 Kadın ve Erkekte, Cinsel Döngü Cevabını Etkileyen
Temel Organ; Beyindir
Türkiye’de Kadın Nüfusu (2012)
Türkiye Nüfusu (2012)
75.627.384
Kadın Nüfusu
37.671.216
% 49,81
40 yaş üzeri Kadın Nüfusu
22.963.000
% 30.6
65 yaş üzeri Kadın Nüfusu
5.682.000
% 7.5
2011 yılında yüzde 7,3 olan Türkiye'de 65 yaş ve üzeri nüfusun oranının
2050 yılında yüzde 17,6'ya ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Türk kadınlarının yaşam süresi 2009 yılında 76.1’e
yükseldi.
Türkiye’de bulunan 24 menopoz merkezine ait veriler-2002Hastaların Başvuru Nedenleri (n: 136.985)
Vazomotor semptomlar
% 62
Kemik kaybı korkusu
% 30
Ürogenital problemler
% 20
Seksüel problemler
% 15
Kardiovasküler koruma
%6
Menopoz Tipleri (n: 136.985)
Doğal Menopoz
%72.3
Cerrahi Menopoz
%23.9
Prematür Menopoz
%3.8
Türk Menapoz ve Osteoporoz Derneği, Prof.Dr.E.Ertüngealp 2003 EMAS
Menopozal Sendrom
Fiziksel
Psikolojik
Santral (Erkeksi tipte)
Yağlanma
Depresyon
Bu Problemler
Duygu durum
Kollajende
azalma
Postmenopozal
Kadında
değişimleri
Vazomotor semptomlar
Boş yuva sendromu
Özgüven Kaybı ile Beraber
Genituriner problemler
Vazomotor semptomlar
Cinselliği Doğrudan Olumsuz Etkiler
Bilişsel
Dikkat kaybı
Kısa dönem hafızada sorunlar
Öğrenme güçlüğü
 Menopoz ve cinsellik yanyana
düşünülmesi zor, tabu kabul
edilen kelimelerdir.
 Tüm tutkular geçicidir ve
“Bilgeliğe giden yaşlanma
sürecinde tutkular engeldir”
(Nappi)
 Kadın bu dönemde cinselliğine
dair fiziksel ve psikoseksüel
uyarıları kontrol
edememekten korkar
 Yaşamayı istediği cinsel
deneyime dair tutku, sosyal
rededilme riskini de
beraberinde getirmektedir.
Men – o - pause
Menopause
Menopause
Sexopause
“Kadın ve Erkek sağlıklı
oldukları, iyi ve yeterli bir
partnere sahip oldukları
sürece yaşamlarının sonuna
kadar seksüel aktif
kalmaktadırlar.”
H.S.Kaplan 1990
Invitation - Monaco
Eş ile İlişkinin Kalitesi
ve Eşin Performansı
Kadının Cinselliğini Etkileyen
En Temel Faktörlerdendir.
Lojistik Regresyon Analizi Sonrası
Erkekte Cinsel Disfonksiyon
Bağımsız Faktör Olarak Etkilediği FSFI Alanları
Erkekte Cinsel Disf.
p
RR
95% CI
İstek
Lubrikasyon
Orgazm
0,021
0,654
0,445 - 0,95
0,0001
0,463
0,317 - 0,675
0,001
0,538
0,363 - 0,796
Tatmin
0,001
0,527
0,359 - 0,775
Ağrı
0,041
0,681
0,471 - 0,984
Toplam Skor
0,0002
0,474
0,32 – 0,703
TOTALSKO
Menopozda Kadınlarda FSFI Skorları ve Kocalarında Görülen
Seksüel Fonksiyon Bozuklukları İlişkisi
5,4
12,0
11,0
5,2
11,5
10,5
11,0
5,0
Ortlama UYARILMA Skorlari
10,0
4,6
4,4
4,2
normal
sertlesme problemi
10,0
9,5
9,0
8,5
er ken bosalma
er ken bosalma +sertl
9,5
Ortalama TATMIN Skoru
4,8
10,5
normal
sertlesme problemi
er ken bosalma
9,0
8,5
8,0
er ken bosalma +sertl
Kocalarinda örülen cinsel fonksiyon bozukluklari
Kocalarinda görül en cinsel fonksiyon bozukl uklari
40
normal
sertlesme problemi
er ken bosalma
er ken bosalma +sertl
Kocalarinda görül en cinsel fonksiyon bozukl uklari
Hastaların Dağılımı
252
30
 323 erkek normal fonksiyona sahip (%64)
20
 58 erkekte sertleşme problemi vardı (%11)
10
142
181
269
279
 96 erkekte erken boşalma problemi vardı (%19)
0
N=
323
58
normal
sertlesme problemi
ERHAS2
96
30
er ken bosalma
er ken bosalma +sertl
 30 erkekte her iki problem birden vardı (%6)
REPRODÜKTİF VE POSTMENOPOZAL
DÖNEMDE ÜRİNER İNKONTİNANSIN KADIN
CİNSELLİĞİNE ETKİSİ
Dr.Azize Türkkanık
Dr.Süleyman Engin Akhan

200 Röproduktif Dönemde ve 200 Postmenopozal
Dönemde Olgu çalışmaya alındı.
 Her grupta 100 olgu inkontinandı. Tüm olgulara FSFI,
King’s Skorlaması ve Beck Skalası Uygulandı.
Demografik Veriler
 Yaş: 53.24 ± 5.08 (min:46; max:70)
 Partus: 2.7 ± 1.2 (min:0; max: 7)
 Eğitim: 7.6 ± 3.9 (min:3; max:15)
 Haftada ilişki sayısı: 2.1 ± 1.06 (min:0; max:4)
 İlk koitus yaşı: 19.9 ± 4.01 (min:13; max:34)
Araştırmaya Katılan Menopozdaki
Olguların Cinsel Tutumları
% 4 evlilik öncesi vaginal ilişkide
bulunmuş.
% 46 cinselliği eşi ile konuşuyor
%69 görücü usülü ile evlenmiş
 % 12 ilişki sırasında başkasını hayal ediyor
 % 24 başkası ile çok daha mutlu bir cinsel hayatı olacağını düşünüyor.
İdrar Kaçırma Durumu
p*
Yok
Var
FSFI
İstek
3.78±1.08
2.81±1.18
0.001
Uyarılma
4.11±1.31
2.91±1.36
0.001
Islanma
4.35±1.39
3.20±1.51
0.001
Doyuma ulaşma
4.18±1.48
2.84±1.55
0.001
Tatmin
4.41±1.55
3.10±1.68
0.001
Ağrı
4.82±1.68
4.10±1.86
0.001
Total FSFI Score
25.66±7.28
18.98±7.51
0.001
Fiziksel ve Ruhsal
Yaş
Sağlık
Eğitim
Postmenopozal Dönemde
Kadın Cinselliğini Doğrudan
Etkileyen Faktörler
Eşde Cinsel
Disfonksiyon
Eşi ile ilişkinin
Kalitesi
Hormonal Status
Tedavi Nedir? Kim Tedavi Edilmelidir?




Eşi ile sorunları var ise mutlaka aile terapisi uygulanmalı
Kadın eşi ile cinselliği konuşabilmeli
Hormon tedavisi lokal ya da sistemik uygulanabilir.
Bazı bitkisel preparatlar mevcuttur ancak ülkemizde
bulunmuyorlar.
Organik






Nörolojik problemler
Kardiovasküler hastalıklar
Kanser, Jinekolojik kanserler
Ürogenital patolojiler
İlaçlar
Hormonal bozukluklar
 Psikolojik
 Depresyon/anksiyete
 Cinsel ve/veya fiziksel
taciz öyküsü
 Stres
 Alkol ve/veya
uyuşturucu madde
bağımlılığı
Kadın Cinsel
Fonksiyon Bozukluğu
 İlişki Düzeyinde
 Partnerin performansı ve
tekniği
 Sosyokültürel
Etkiler
 Partnerin Kaybı
 Yetersiz Eğitim
 İlişki kalitesi ve çatışma
 Dini, kişisel, aile
 Özelliğini yitirmesi
değerleri ile çatışma
 Sosyal Tabular
Sonuç…
 Bize başvuran kadın bütüncül bir
yaklaşım ile değerlendirilmelidir
 Hasta ile konuşurken geçmişte yaşadığı
deneyimler, eşi ile cinsellik bağlamında
ilişkisi mutlaka sorgulanmalıdır.
 Temelde gerçeklerden uzaklaşmadan
yaşamına dair yapabileceği
farklılaşmalara odaklanmalı
 Sabrınız için teşekkür ederim…