romatizmal hastalıklarda sigaranın zararları

www.firatromatoloji.com
Prof. Dr. Süleyman Serdar Koca
ROMATİZMAL HASTALIKLARDA SİGARANIN ZARARLARI
Yrd. Doç. Dr. Servet Yolbaş
Sigara ve romatoid artrit
Sigara ve sistemik lupus eritematoz
El eklemleri başta olmak üzere birçok
eklemde ağrı ve şişlik ile seyreden, tedavi
edilmediğinde sakat bırakan romatizmal bir
hastalıktır. Romatoid artrit kliniği oldukça
değişkendir. Sıklıkla haftalar ve aylar içinde
başlayan, eklemlerde ağrı, şişlik ve sabah sertliği ile
kendini gösterir. Eklemlerde düğme iliği ve kuğu
koynu şeklindeki şekil bozukluklarının gelişmesi
hastalık süresi ve tedavi yeterliliği ile ilişkilidir.
Genellikle, 10 yıldan uzun süredir hastalığı olan ve
yeterli tedavi almayanların çoğunda vardır. Yani,
efektif tedavi verilmediğinde eklem hasarı ve yaşam
kalitesini bozan sakatlıklara neden olabilir.
Sigara romatoid artrit için bir risk
faktörüdür. Romatoid artrit gelişme riskini yaklaşık
2.5 kat artırmaktadır. Sigaranın bırakılmasından 10
yıl sonrasına kadar bu risk artımı devam etmektedir.
Ek olarak, sigara romatoid artritin aktifleşmesine ve
daha şiddetli seyretmesine neden olur. Sigara
içenlerde hastalık daha hızlı ve daha ağır seyir
sergiler. Yani, daha fazla eklemde şişlik ve ağrı,
daha fazla eklem ve organda hasar meydana gelir.
Yüksek hastalık aktivitesi hastaların daha fazla
miktar ve dozda ilaç kullanmasını gerektirir.
Ayrıca, sigara kalp-damar hastalıkları gelişme
riskini artırır. Romatoid artrit ve sigara damarlarda
sertliğe yol açtıklarından beraberlikleri kalp krizi ve
inme gibi damar hastalıklarının daha sık
görülmesine ve daha hızlı ilerlemesine yol açar.
Romatoid artrit için ilaç kullanmakta olan
olgular infeksiyon hastalıkları için risk altındadır.
Sigara içilmesi bu riski artırmakta ve ciddi
enfeksiyonlara yol açabilmektedir. Sigara, romatoid
artrit hastalarında tedaviye yanıtı azaltmaktadır. Bu
da ilaçların daha yüksek dozda kullanılmasına,
sonuç olarak daha fazla ilaç yan etkilerinin
görülmesine ve daha fazla sağlık maliyetine yol
açmaktadır.
Sistemik lupus eritematoz cilt, eklemler,
böbrek, akciğer, sinir sistemi ve vücudun diğer
organlarını etkileyebilen romatizmal bir hastalıktır.
Sıklıkla yanaklar ve burun kökünü içine alan malar
raş olarak adlandırılan kelebek şeklindeki döküntü,
özellikle güneş gören yerlerde (boyun ve
ekstremitelerde) döküntülü lezyon, güneşe karşı
cildin aşırı hasasiyeti, sıklıkla el küçük eklemleri ve
el bileklerınde şişlik gibi eklem tutulumu
(artrit/artralji) ile kendini gösterir. Ayrıca böbrek
yetmezliği, akciğer ve kalp zarlarının iltihabı, kan
hücrelerinde düşüklük, psikolojik anormallikler ve
sara nöbeti gibi sinir sistemi bulgularına neden
olabilir.
Sigara içilmesi sistemik lupus eritematoz
gelişme riskini 3 kat artırmaktadır. Günlük içilen
sigara sayısı ile orantılı olarak risk artmaktadır.
Risk artışı aktif içiciler için geçerlidir. Ek olarak,
aktif sigara içilmesi hastalığın daha sık aralıklarla
aktifleşmesine, daha şiddetli seyretmesine ve daha
fazla organ hasarı yapmasına yol açar. Örneğin
böbrek tutulum riskini artırır ve böbrek yetmezliğini
ağırlaştırır. Cilt tutulumu, kemik hücrelerinde ölüm
(osteonekroz),
kemik erimesi (osteoporoz),
damarlarda kanın pıhtılaşması ve damar tıkanıklığı
gelişimi ile ilişkili bulunmuştur. Geçmişte içilmiş
sigara sayısı, sistemik lupus eritematoz hastalarında
görülen koroner kalp hastalıkları ile bağlantılıdır.
En önemlisi de sigara içilmesi sistemik lupus
eritematozda ölümlerin başlıca sebebi olan kalp
krizi gibi kalp-damar hastalıklarının riskini ciddi
derecede artırır. Diğer taraftan kullanılan ilaçların
etkinliklerini azaltarak ciltteki ve diğer organlardaki
klinik bulguların iyileşmesini geciktirir.
‘Seri katil’ veya ‘sessiz katil’ olarak
adlandırılan sigaranın içerisinde 4000’den fazla
zehirli kimyasal madde bulunmaktadır. Bu
‘zehir’ yüzyıllardır milyarlarca insanın
ölümüne veya sakat kalmasına yol açmaktadır.
Sigara ve Skleroderma
Ciltte ve iç organlarda doku sertleşmesi ile
giden kronik iltihaplı bir hastalıktır. Skleroderma
yerine sistemik skleroz kelimesi de yaygın
kullanılmaktadır. En sık parmaklarda solukluk,
morarma ve kızarıklık ile kendini gösteren Raynaud
fenomeni, ciltte sertleşme, kalınlaşma ve parmak
www.firatromatoloji.com
uçlarında ve travmaya maruz kalan yerlerde yara
(ülser) açılması ile kendini gösterir.
Sigara içen skleroderma tanılı hastalarda
hastalığın daha ağır seyrettiği bir çok çalışmada
gösterilmiştir. Ancak, sigara ile yeni skleroderma
gelişimi arasında ilişki gösterilememiştir.
Sigara, skleroderma hastalarında ciltteki ve
akciğerdeki doku sertleşmesini (fibroz) artırır.
Dolayısı ile ciltteki sertleşmeye bağlı olarak ellerde
ve ayaklarda eklem hareketlerini kısıtlar ve kolay
yara açılmasına yol açar. Sigara, skleroderma
hastalarında kalp-damar tutulumunu ve şiddetini
artırır. Sklerodermada sık görülen Raynaud
fenomeninin daha sık aralıklarla görülmesine ve
daha ağır seyretmesine yol açar. Sonucunda,
parmak uçlarında yara gelişimini (digital ülser)
kolaylaştırır ve gelişmiş olan yaraların kapanmasını
geciktirir.
Sigara sklerodemanın akciğer tutulumunun
şiddetini artırdığı gibi ayrıca kronik akciğer
hastalıklarına (KOAH) yol açarak akciğer
fonksiyon testlerini bozar ve hastalarda daha fazla
nefes darlığı, halsizlik ve yorgunluk gibi
yakınmalar görülür.
Sigara ve skleroderma beraberliği kanser
gelişme riskini ciddi derecede artırır. Ayrıca sigara
sklerodermaya bağlı gelişen reflü ve yutma güçlüğü
gibi bir çok mide-barsak bulgularına neden olur.
Sigara ve ankilozan spondilit
Omurga başta olmak üzere, eklemler,
tendonların ve ligamanların kemiğe yapışma yerleri,
gözler, sindirim ve cilt, solunum sistemleri gibi bir
çok organ ve sistemi etkileyebilen romatizmal bir
hastalıktır. Olgular sıklıkla 3 aydan fazla devam
eden bel ağrısı ve yer değiştiren kalça ağrıları ile
başvururlar. Belde sabah tutukluğu olması tipiktir.
Bel ağrısı egzersiz ve yürüyüş ile azalır. Bunun
yanında, hastalar daha az sıklıkla periferik
eklemlerde ağrı-şişlik, topuk ve ayak tabanlarında
ağrı, göğüs ön duvarında ağrı, bulanık görme,
gözlerde kızarıklık-batma-yanma gibi şikayetlerle
başvururlar. Eğer hastalık ilerlemişse omurga
hareketlerinde kısıtlılık oluşur.
Sigara hastalığın daha sık aralıklarla aktive
olmasına ve fiziksel fonksiyonları bozarak yaşam
kalitesinde bozulmaya yol açar.
Yrd. Doç. Dr. Servet Yolbaş
Prof. Dr. Süleyman Serdar Koca
Hastalığın tipik semptomları olan bel ağrısı
ve sabah tutukluluğu aktif sigara içimi ile ilişkili
iken, hastalığa bağlı sakatlıklar ve şekil
bozuklukları ise geçmişte içilmiş sigara ile dahi
ilişkilidir.
Sonuç olarak;
Sigara kullanımı önlenebilen ölümlerin
nedenlerinden en başta gelenidir. Kalp hastalıkları,
periferik damar hastalıkları, anevrizma (damarlarda
incelme ve balonlaşma olması), kronik bronşit,
amfizem, inme (felç), kısırlık ve mide ülseri gibi
önemli sağlık sorunlarının başlıca sebebidir. Sigara
kansere bağlı ölümlerin % 30’undan sorumlu iken,
akciğer kanserine bağlı ölümlerin % 80’inin
nedenidir. Kabaca her 5 ölümün 1’inden
sorumludur. Sigara her yıl yaklaşık 6 milyon
insanın ölümüne ve yüzlerce milyar dolar ekonomik
zarara yol açmaktadır. Sigara yol açtığı ölümler
nedeniyle ortalama yaşam süresini yaklaşık 14 yıl
kısaltmaktadır. Ayrıca günlük yaşamı kısıtlamakta
ve yaşam kalitesini bozmaktadır.
Sigaranın en sık içildiği yaş aralığı,
romatizmal hastalıkların da en yoğun görüldüğü yaş
aralığıdır. Sigara içilmesi yukarıda sayılan
hastalıklara ek olarak romatolojik hastalıkların
ortaya çıkmasına ve daha şiddetli seyretmesine
neden olur. Ayrıca, hastalık aktivitesi ve organ
hasarı gelişmesi ile ilişkili bulunmuştur.
Romatizmal hastalıklarda, kalp krizi gibi
kalp ve damar hastalıkları ve enfeksiyonlar
ölümlerin başta gelen sebepleridir. Sigara,
romatizmal hastalıklar ve bu hastalıkların
tedavisinde kulanılan bazı ilaçlar (steroidler vb.)
ayrı ayrı kalp rahatsızlıklarının gelişme riskini
artırır. Ayrıca bu üçlü immün sistemi (vücut
savunmasını) baskılar ve böylece pnömoni (zatüre)
ve bronşit gibi enfeksiyonların daha fazla
gelişmesine ve daha şiddetli seyretmesine yol açar.
Çağımızdaki birçok öldürücü hastalığın
nedenlerinden olan sigara, romatizmal hastalıkların
hem meydana gelmesine, hem de daha şiddetli
seyretmesine yol açarak ciddi sakatlıklara neden
olur. Bu nedenle, romatizması olan hastaların daha
kaliteli bir yaşam sürdürebilmesi için sigarayı en
kısa sürede bırakmaları gereklidir.
www.firatromatoloji.com