onur işeri - video.eba.gov.tr

XIX. YY ISLAHATLARI
öö
XIX.
II.MAHMUT DÖNEMİ(1808-1839)
YÖNETİM
-Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar kuruldu.
(Bakanlıklar)1835 (Meclis-i Vükela)(ilk kez Kabine usulüne
geçiş)
Sadrazam
Başvekalet
Defterdar
Maliye Nezareti
Reisül Küttap
Hariciye Nezareti
Saderat Kethüdası
Dahiliye Nezareti
Vakıflar
Evkafı Hümayun
Şeyhülislam
Babı Meşihat
-Köy ve mahalle muhtarlıkları oluşturuldu.
-Memurlara fes,ceket ve pantolon giyme zorun. getirildi.
-Sağlıkta karantina teşkilatı oluşturuldu.
-Posta teşkilatı kuruldu.
-Meclisi Valayı Ahkamı Adliye
Adli işler
-Darüş-Şura-ı Bab-ı Ali
İdari işler
-Tımar sistemi kaldırılarak memurlara maaş bağlandı.
-Yurt dışına çıkışlarda Pasaport uygulaması başlatıldı.
-Mürur Tezkeresi; geçiş belgesi uygulaması başlatıldı.
-Müsadere usulü büyük ölçüde kaldırıldı.
-Kazalar merkeze bağlandı.
-Devlet dairelerine padişah portresi asıldı.
-Mahmudiye Marşı, Milli marş olarak kabul edildi.
ASKERİ
-Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu.
-Eşkinci Ocağı kuruldu. Ancak iki ocakta kapatıldı.
-1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırıldı.(Vaka-ı Hayriye)
-Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kuruldu.
-Seraskerlik makamı kuruldu.(İlk Serasker Rusçuklu Hüseyin)
-Tımarlı sipahilerin yerine Anadolu’da güvenliği sağlamak için
REDİF birlikleri oluşturuldu. Rumeli’de MÜŞİRLİK
(Valilik) ve Feriklikler kuruldu.
-Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.(1831)
-1834’te Guiseppe Donizetti tarafından Askeri Bando Okulu
(Mızıka-i Hümayun) kuruldu ve Mehterhane kapatıldı.
-Mekteb-i Harbiye açıldı.
-Mekteb-i Tıbbıye açıldı.(Askeri Tıp Okulu) (Mustafa Behçet)
-Daru’l Şurayı Askeri
Askeri işleri düzenlemesi
ONUR İŞERİ
TOKAT/SULUSARAY ANADOLU LİSESİ
EĞİTİM-KÜLTÜR
-Ortaokul seviyesinde Rüştiyeler açıldı.
-Yüksek okula öğrenci yetiştirmek için Mekteb-i
Ulumu Edebiye açılmıştır.
-II.Mahmut ilk kez yurt içi gezilere çıkan Padişahtır.
-II.Mahmut’un gezileri Sefaretname-i Hayr ve Ayat’ül
Hayr eserlerinde kaleme alınmıştır.
-1824’te İstanbul’da ilköğretim zorunlu hale getirilmiş
-1830’da Avrupa’ya ilk kez öğrenci gönderilmiştir.
-Enderun Mektebi’nin yerine ‘Mekteb-i Maarifi Adliye’
açılmıştır.
-Tercüme odaları kuruldu.
-1831’de Takvim-i Vekayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı.
EKONOMİ
-Ticaret Nezareti kuruldu.Yerli malı teşvik edildi.
-1826’da Yedd-i vahid uygulaması (tekelcilik) hayata
geçirildi.1838’de son verildi.
-Mülk sayımı yapılmıştır.(vergi gelirlerinin tespiti)
-Ordunun masrafları için İhtisap Rusumü vergisi
çıkarıldı.
-Redif birliklerinin masrafları için Cihadiye vergisi
çıkarılmıştır.
-İstanbul esanfını işlerini bir düzen dahilinde yürütmek
İçin İhtisap Ağalığı kurulmuştur.
-Narh uygulamasına son verilmiştir.(Serbest ekonomi)
-İngiltere’den ilk buharlı makine gelmiştir.
-İstanbul’da Çuha fabrikası açılmıştır.
NOT: II. Mahmut döneminde ekonomiye en büyük
darbeyi 1838 Balta Limanı Ticaret Antlaşması
vurmuş ve Osmanlı Avrupalıların yarı sömürgesi
haline gelmiştir.
TANZİMAT DÖNEMİ
(1839-1876)
(ABDÜLMECİD –ABDÜLAZİZ- V.MURAT)
ABDÜLMECİT DÖNEMİ
(1839-1861)
- 1839 Tanzimat Fermanı ilan edildi.
-1856 Islahat Fermanı ilan edildi.
Bu dönemde ki diğer ıslahat faaliyetleri;
-İltizam sistemi kaldırılmıştır. MUHASSILIK
sistemi getirilmiştir.
-Ticaret mahkemeleri kurulmuştur.
-1839’da Jandarma teşkilatı kurulmuştur.
-1840’ta ilk kağıt para bastırılmıştır.(KAİME)
-1839’da Umur-u zaptiye (Jandarma Teşkilatı ) kuruldu.
-1841’de Osmanlı Posta Nezareti kuruldu.
-1845’te Polis teşkilatı kuruldu.
-1847’de ilk Osmanlı Bankası kuruldu.(Bankı Dersaadet)
-1848’de erkek öğretmen okulu Darül Muallimin açıldı.
-1851’de İstanbul için Belediye teşkilatı kuruldu.
-1851’de Şirket-i Hayriye kuruldu.(ilk anonim
vapurculuk şirketi)
-1853’te Meclisi-i Ali Tanzimat kurularak ıslahat işleri
belli bir düzene sokuldu.
-1854’te hukukçu yetiştirmek için Mualimhane-i Nüvvab
açılmıştır.
-1855’te ilk telgraf hattı oluşturuldu. (İstanbul-EdirmeŞumnu)
-Eğitim işlerini düzene sokmak için Meclisi Maarifi
Umumiye kuruldu.
-1859’da Mektebi Mülkiye ve Kız Rüştiyeleri ve İdadiler
açıldı.
-1859’da Rüsümat Emaneti(Gümrük Teşkilatı) kuruldu.
-1851’de Encümen-i Daniş açıldı.(Bilim Akademisi)
-1861’de Gedik usulüne son verildi.
-1860’ta ilk özel gazete Tercüman-ı Ahval çıkarıldı.
-1858’de Arazi Kanunnamesi çıkarıldı.
-Anadolu’da ilk demiryolu işletmesi açıldı.(İzmir-Aydın)
-Kafa kağıdı denilen kimlikler çıkarıldı.
-Osmanlı ordusu Asakir-i Şahane ismini almıştır.
TOKAT/SULUSARAY ANADOLU LİSESİ
ABDÜLAZİZ DÖNEMİ
(1861-1876)
-1864 Vilayet Nizamnamesi yayınlanmıştır.(Liva uygulaması)
-1871 Vilayet Nizamnamesi yayınlanmıştır.(Nahiye uyg.)
-Mecelle adı verilen ilk Medeni Kanun hazırlanmaya başlandı.
(16 kitabın 12’si Abdülaziz döneminde 4 kitap II.Abdülhamid
döneminde yürürlüğe girmiştir.Hazırlanmasında Ahmet Cevdet
Paşa etkili olmuştur.)
-1862’de ilk posta pulu basılmıştır.
-1863’te Islahı Sanayi komisyonu açılmıştır.
-Dustur adıyla mecmua çıkarılmıştır.(kanunların yayın.)
-1863’te Memleket Sandıkları kuruldu.(Menafi Sandıkları)
-1864’te Nizamiye Mahkemeleri kuruldu.
-1865’te Darüşşafaka açıldı.(yetim çocuklar için)
-1868’te Şura-yı Devlet (DANISTAY) ve Divan-ı Ahkam-ı
Adliye (YARGITAY) temelleri atıldı.
-1868’te Galatasaray Sultanisi açıldı.
-1868’te Hilal-ı Ahmer (Kızılay) kurulmuştur.
-Abdülaziz Operaya giden ve Saltanat Vagonu ile Avrupa
Seyahetine çıkan ilk padişahtır.
-1869’da Maarif-i Umumiye Nizamnamesi yayımlanmıştır.
(Tarih dersi zorunlu olmuştur)
-1870’de DARÜL FÜNÜN resmen açılmıştır.
-1870’de DARÜL MUALLİMAT adıyla ilk kız öğretmen okulu
açılmıştır.
-1873’de CERİDE-İ MEHAKİM gazetesi çıkarılmaya
başlanmıştır.
-1871’de ilk atlı tramvay hattı kurulmuştur.
-1872’de ilk kez İstanbul’da idadiler açılmıştır.
-Beylerbeyi ve Çırağan sarayları yapılmıştır.
-İlk Türk Fuarı açılmıştır.(Sergi-i Umum-i Osmani’dir)
-1873’de Şeker Ahmet Paşa ilk resim sergisini açmıştır.
-Sultan Abdülaziz Yavuz Sultan Selim’den sonra Mısır’ı
ziyaret eden ilk ve tek Osmanlı padişahıdır.
-Abdülaziz Kararname-i Ali ile İlk kez basına sansür
uygulayan Padişahtır.
-1864’te Matbuat Nizamnamesi Fransa örnek alınarak
hazırlandı.
ONUR İŞERİ
EK NOTLAR
FATMA ALİYE
YY
-Türk edebiyatının ilk kadın romancısıdr.
-Çevirilerinde Mütercime-i Meram takma adını
kullanmıştır.
-1892 yılında Muhaddarat adıyla kendi isminin geçtiği
İlk romanını yayımlamıştır.
KULELİ OLAYI (1859)
-Fedailer Cemiyeti tarafından planlanan, amacı
Abdülmecid’i devirip Abdülazizi’i yerine tahta
geçirmek olan başarısız bir darbe girişimidir.
ERMENİ MESELESİ
-Millet-i Sadıka olarak bilinen Ermeniler ilk kez
1860 yılında örgütlendiler.
-1878 Berlin Antlaşması ile Ermeni meselesi
uluslar arası bir boyut kazandı.
-Ermeni komitaları ilk kez 1890’da Erzurum ve
Adana’da isyan ettiler.
-En şiddetli olay 1894’te Sason’da yaşandı.
-Yine Ermeniler Kayseri,Çorum,Yozgat,Zeytun ve
Maraş’ta isyanlar başlattılar.
MUHARREM KARARNAMESİ
DUYUN-U UMUMİYE
-Osmanlı Devleti dış borçları ödeyememsi üzerine,1881
Yılında yayımlanan Muharrem Kararnamesi ile iflas
Ettiğini açıklamıştır.Bu gelişme üzerien alacaklı devletler
Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) kurmuş ve
Osmanlı Devleti’nin gelir kaynaklarına el koymuştur.
El konulan gelirler;
-Vergi (Doğu Rumeli)
-Reji (içki-tütün)
-Maden
-Orman
-Balık
-Demiryolu
-Kabotaj
-Tuzla
ÇIRAĞAN BASKINI (1878)
-20 Mayıs 1878 de gerçekleştirilen, Çırağan Sarayı’nda
tutulan eski Osmanlı Padişahı V.Murat’ı tekrar tahta
geçirmek amacıyla yapılan ihtilal girişimidir. Çıkan
çatışmada Ali Suavi ve 60 kadar adamı ölmüştür.
-Ali Suavi ‘SARIKLI İHİLALCİ’ diye bilinir.
SULTAN ABDÜLAZİZ’İN
YURT DIŞI GEZİSİNİN NEDENLERİ
-Rusya’nın tarihi emellerini Avrupa’ya anlatmak
-Hürriyet fikirleri ile medeniyetin Türkiye’de ne kadar
ilerlediğini hissettirmek
-Padişahın Avrupa hükümdarları katındaki saygınlığını
Osmanlı Hıristiyanlarına göstermek
-Sanayi zengini Avrupa devletlerinden para yardımı almak
ŞEREF SÜRGÜNLERİ (1897)
-Harp Okulu öğrencilerinin, Askeri Mektepler Nazırı Zeki
Paşa’ya düzenlemeyi düşündükleri suikast planının suya
düşmesi üzerine Sultan II.Abdulhamid’in 78 kişiyi Şeref
Vapuru’na bindirip Fizana’a göndermesi olayıdır.
-Bu sürgün olayı tarihe Şeref Kurbanları olarak geçmiştir.
Not:
-Osmanlı Devleti için Hasta Adam tabirini ilk kullanan Rus
Çarı I.Nikola’dır.
-1878 HALEPE FERMANI Girit’li Rumlara imtiyaz verilen
fermandır.
CEVRİ KALFA MEKTEBİ
IV.Mustafa yanlıları Şehzade II.Mahmut’u öldürmek istemiş
ancak saçtığı mangal külleriyle bu durma ‘Cevri Kalfa’ engel
olmuştur.Abdülmecit zamanında kız çocuklarına eğitim
vermek amacıyla açılan okula ‘Cevri Kalfa Mektebi’ adı
verilmiştir.
TOKAT/SULUSARAY ANADOLU LİSESİ
XIX. yy da BASIN-YAYIN
GENÇ OSMANLILAR (YENİ OSMANLILAR)
DERGİLER
GAZETELER
Vekay-ı Tıbbiye:İlk Türk
Dergisidir.(1850)
ABDÜLMECİT
Mecmuay-ı Fünun:Münif
Lun
Paşa tarafından çıkarılan
bilim dergisidir.
olarak
-Vekay-i Mısriyye:Mısır’da Mehmet
Ali Paşa çıkarmıştır.
II.MAHMUT
-Takvim-i Vekay-i:Osmanlı Devleti’
nde çıkarılan ilk resmi gazete(1831)
ABDÜLMECİT
VE
ABDÜLAZİZ
-Ceride-i Havadis: İlk yarı resmi
Türkçe gazete.(1840-1864)
-Tercüman-ı Ahval: Şinasi ve Agah
Efendi’nin çıkardığı ilk özel
gazetedir.(1860-1866)
-Tasvir-i Efkâr: Şinasi’nin çıkardığı
özel gazetedir.(1865)
-Hadika: Türk yayın tarihinde ilk
kez sansür uygulanan gazete.
-Ayine-i Vatan: Mehmet Akif Ersoy
tarafından çıkarılan ilk resimli gazetedir.
-Muhbir: Ali Suavi tarafından çıkarılan
inkılâp fikirlerini ilk yayan gazete.
-Letaif-i Asar: İlk mizah gazetesi.
-Sabah: Başyazarlığını Şemsettin Sami’
nin yaptığı ve ilk kez miladi tarih
II. ABDÜLHAMİD kullanılan gazetedir.
-Volkan:31 Mart olayında etkili olan
gazete.
-Tercüman-ı Hakikat: Ahmet Mithat
Efendi’nin çıkardığı özel gazete.(1878)
-İkdam:Ahmet Cevdet çıkardı.
ABDÜLAZİZ
Terakk-i Muhedderat:İlk
kadın dergisidir.(1869)
Nda
Diyojen:Teodor Kasap
tarafından çıkarılan ilk
mizah dergisidir.(1872)
Mümeyyiz: İlk çocuk
dergisi.(1869)
-Şüküfezar: Yazar kadrosu
II.ABDÜLHAMİD tamamen kadınlardır.(1886)
-Demet: Halide Edip Adıvar
öncülüğünde çıkarılmış
bir dergidir.(1908)
-Namık Kemal,Ziya Paşa,Mithat Paşa,Şinasi,Fazıl Paşa
ve Ali Suavi gibi isimler bulunmaktadır.
-Genç Osmanlılar, dağılmanın Tanzimat reformları ile
önlenemeyeceğini Meşrutiyet’e geçilmesi gerektiğini
savunmuşlardır.
-JÖN TÜRKLER olarak da adlandırıldılar.
-Genç Osmanlılar İlk olarak İttihad-i Osmani
adı altında dernekleşmişlerdir.
-1889 yılında ise Askeri Tıbbiye öğrencileri olan
İbrahim Temo,Abdullah Cevdet,Mehmet Reşit,
Hikmet Emin Bey,Hüseyinzade Ali ve Nazım Bey
Aynı yıl içinde Paris’teki Jön Türkler ile (Genç
Osmanlılar) temas kurup Osmanlı İttihat ve Terakki
Cemiyeti’ni kurdular.
İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ;
-Başlıca yayın organları Mizan, Meşveret, İçtihaddır.
-Mustafa Kemal’in 1906’ds Şam’da kurduğu Vatan Hürriyet
Cemiyeti 1907 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti ile
birleşmiştir.
-Siyasi fikir olarak Türkçülük (Turancılık/Pantürkizm)
akımını savundular.
-1908 ile birlikte partileşen cemiyet 1918 yılında kapatılmış ve
daha sonra Teceddüd Fırkası ismiyle çalışmalarını
sürdürmüştür.
-İttihat ve Terakki, İtalya’daki gizli bir örgüt olan
Carbonari örgütüne benzer.
ONUR İŞERİ
II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ
(1876-1909)
- 1876 yılında Genç Osmanlılar (Jön Türkler) etkisiyle
Meşrutiyet’i ilan edildi.
-II.Abdülhamid , 1877-1878 Osmanlı Rus savaşını bahane
ederek, Kanun-i Esasi’yi yürülükten kaldırmış, Mebusan
Meclisi’ni kapatarak Meşrutiyet yönetimine son verdiğini
ilan etmiştir.Bu gelişme ile birlikte İstibdat dönemi
başlamıştır.
İSTİBDAT YÖNETİMİ(1878-1908)
Yapılan Islahatlar
-Bu dönemde İslamcılık siyaseti izlenmiştir.
-II.Abdülhamid bu dönemde devleti Yıldız Sarayı’ndan
yönetmiştir.
-Hafiye Teşkilatı (Jurnal-İstihbarat) kuruldu.
-1881 yılında Muharrem Kararnamesi ve devamında
Duyun-u Umumiye İdaresi kurulmuştur.
-Bu dönemde Sanayi Nefise Mektebi,Ticaret Mektebi,
Hukuk Mektebi ve Mülkiye Mühendis Mektebi açılmıştır.
-İlk kez engelliler için eğitim kurumları açılmıştır.
-İlk Deniz Müzesi açılmıştır.
-Tarih-i Osmani Encümeni kurulmuştur.(tarih çalış.)
-Reji idaresi kurulmuştur.
-Almanlar Berlin Bağdat demiryolu inşaatına başlamıştır.
(3B Projesi)
-Telgraf eğitimi için Fransa’ya öğrenci gönderilmiştir.
-Mecelle’nin son 4 Kitabı yayımlanmıştır.
-Erkan-ı Harbiye Vekaleti kurulmuştur.
-İstanbul’a telefon getirilmiştir.
-1888’de Ziraat Bankası açılmıştır.
-1889’da Ertuğrul Fırkateyni Japonya’ya gönderilmiştir.
-1890 yılında Ermeniler ilk kez Erzurum’da isyan etmiştir.
-Ermeni isyanlarını bastırmak için Hamidiye Alayları
kurulmuştur.
-1895 yılında Darül-aceze kurulmuştur.
-1889’da Şişli Eftal Hastanesi kurulmuştur.
-Asar-ı Atika adlı Arkeoloji müzesi kurulmuştur.
-Tarihi eser kaçakçılığını önlemek için Asar-ı Atika
Nizamnamesi çıkarıldı.
-Okulların ders müfredatına Jimnastik dersi
Konulmuştur.
-1908’de Selim Sırrı (Tarcan) Bey tarafından
Osmanlı Milli Olimpiyat Cemiyeti kuruldu.
Osmanlı Devleti ilk kez Stockholm Olimpiyatlarına katılmıştır.
-Osmanlı ordusunun modernleştirilmesinde
Almanlardan faydalanılmıştır.Von Der Goltza
‘Paşa’ ünvanı verilmiştir.
-Alman imparatoru II.Wilhelm İstanbul’u
Ziyaret etmiş ve Kudüs’te yapılan Alman
Luther Kilisesi’nin açılışına katılmıştır.
-II.Abdülhamid döneminin en ünlü mizah
yayını Çaylak’tır.
İSLAMCILIK
(Ümmetçilik)
-Tüm Müslümanları tek çatı altında toplama düşüncesidir.
TEMSİLCİLERİ: II.Abdülhamid, M.Akif Ersoy,
Ahmet Hamdi Akseki,Cemaleddin Afgani…
Etkili Olduğu Dönem:İstibdat Dönemi
TÜRKÇÜLÜK-TURANCILIK
(Pantürkizm)
- Turancılık, dünyadaki bütün Türkleri bir bayrak altında
birleştirme düşüncesidir.
-Milli Mücadele yıllarında Turancılık yerini Türkçülüğe
bırakmıştır.
-Türkçülük hareketi ilk olarak dilde Türkçülük parolası
ile başlamıştır.
-Yusuf Akçura’nın Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük
fikirlerini incelediği önemli eseri Üç Tarz-ı Siyaset’tir.
DAĞILMAYI ÖNLEME ÇABALARI
FİKİR AKIMLARI
OSMANLICILIK
(İttihad-ı Anasır)
-Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayanları
din, dil, ırk ve mezhep ayrımı yapmaksızın,
kanun önünde eşit gören düşüncedir.
TEMSİLCİLERİ: Ziya Gökalp,Yusuf Akçura, Zeki Velidi
TEMSİLCİLERİ:Namık Kemal,Mustafa Reşit
Paşa,Ziya Paşa,Mithat Paşa,Ali Suavi,Şinasi,
İskender Beyzade….
Etkili olduğu dönem: Tanzimat Dönemi,
I.Meşrutiyet
ADEM-İ MERKEZİYETÇİLİK
(Yerinden Yönetim)
Prens Sebahatin’in Ahrar Fırkası ile birlikte
II.Meşrutiyet döneminde savunduğu yönetim
fikri.
Togan,Mehmet Emin Yurdakul, Enver Paşa,Ömer
Seyfettin,İsmail Gaspıralı,Bursalı Tahir,Şemsettin Sami...
Etkili Olduğu Dönem: II. Meşrutiyet Dönemi
BATICILIK
(Garpçılık)
,
-Batı’daki gelişmeleri takip edip Avrupa’nın izinden gitmek
TEMSİLCİLERİ:Tevfik Fikret,Celal Nuri,Abdullah Cevdet
Rıza Tevfik,Terbiyeci Satı…
Etkili Olduğu Dönem: Başlangıç Lale Devri-Tanzm.D.
ONUR İŞERİ
TOKAT/SULUSARAY ANADOLU LİSESİ