PowerPoint Sunusu

EVREN NASIL
İŞLER?
Doğayı anlamak için,
Parçacıkları, Kuvvetleri ve Kuralları Bilmemiz gerekir.
Gordon Kane,Süpersimetri
Evrenin olağanüstü karmaşıklığını açıklamak için
küçüklerin dünyasını anlamak gerekir
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı,
CERN Türk Öğretmen Çalıştayı, 5 Şubat 2016
Modellerimiz;
• Gördüklerimize uymalı
• Gördüğümüz her şeyle tutarlı olmalı
• Henüz bakamadığımız şeyleri kestirebilmelidir.
(Gilmore Robert, Kuarkların Büyücüsü)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı, CERN Türk Öğretmen Çalıştayı, 5 Şubat
2016
Açıklanamayan, açığa çıkarılması
gerekenler neler?
Bir alt alan özenle çalışılıp çözülürken, modeller ile yorumlanır ve
öne sürülen düşünceler tekrar tekrar değişir.
Gordon Kane, Süpersimetri
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
• KÜTLE SORUNU
• µ leptonun kütlesi, elektronun kütlesinin
yaklaşık 200 katı?
• Niye bütün nötrinolarin kütlesi bu kadar
küçük? ……
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
• ÇEŞNİ SORUNU
• Neden üç aile?
• Farklı ailelerin kütleleri niye birbirinden
farklı?
• Lepton ve kuark aile sayıları niye birbirine
eşit?
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
KUVVETLER FARKLILIĞI
• Kütleçekimi, elektromanyetik kuvvetten
1040 kat daha zayıftır.
• Bu kadar fark doğal bir şekilde nasıl
ortaya çıkabilir?
•
Tüm kuvvetleri anlatacak olan birleşik
tek kuram nedir?
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
???
Evrendeki Madde-Anti-Madde Asimetrisi
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
EVREN
%49 görünen madde
%26,8 karanlık madde
???
%68,3 karanlık enerji
???
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
STANDART MODELİN EKSİKLİKLERİNİ GİDERECEK KURAM ARAYIŞLARI???
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
SÜPERSİMETRİ
Bu parçacıklar nerede?
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
SİCİM KURAMLARI
En temel parçacığın bir sicim olduğunu, ve gözlemlediğimiz bütün diğer parçacıkların, bu
sicimin açık ya da kapalı durumlarında farklı titreşimlerine karşılık geldiğini ön görür.
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
LHC DE ARAYIŞLAR
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
SM ile uyuşmayan herhangi bir gözlem bize
SM ötesi fiziğin varlığını işaret edecek
(Meraklısına Parçacık ve Hızlandırıcı Fiziği
(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim Erhan,
Sezen Sekmen, Umut Köse, Veli Yıldız))
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
NÖTRİNOLAR ???
Beni
göremediler!
Nötrinolar maddeyle çok seyrek etkileşmeye girdiklerinden üstteki resimde
gösterilmemiştir.
Bu tip parçacıklar, enerjinin korunumu ilkesinden “kayıp enerji” sinyali
hesaplanarak dolaylı yoldan gözlemlenir.
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
Yıldızların gördüğümüz ışığı fotonlardan oluşur.
Protonlar ve elektronlar yıldızları ve gezegenleri oluşturur.
Nötrinolar ve LSP (varsa) evren boyunca mevcut olan madde biçimleri olacaktır.
Sadece zayıf ve kütleçekimsel kuvvetleri hissettiklerinden, elektromanyetik ya da
güçlü kuvvetleri hissetmediklerinden, yıldızların oluşumuna katılmayacaklar, kara
madde olacaklardır.
Süpersimetri, LSP' den oluşan kara maddenin var olduğunu öngörür
En hafif süpereş (LSP); onun bozunup dönüşeceği daha hafif parçacığı yoktur,
dolayısıyla kararlıdır.
Kerem Cankoçak (Bilim ve Gelecek Ağustos 2012)
Daha ağır kütleli parçacıklar elde etmek (LHC)
Düşük kütleli parçacıklar (LHC de protonlar) çok büyük kinetik enerjilerde çarpıştırılır.
 Parçacık hızlandırıcıları;
bir parçacığın momentumunu artırmak, dalga boyunu azaltmak için kullanılır.
 Dalga boyu ne kadar küçükse, hedef hakkında o kadar bilgi edinilir.
 Parçacıklar kazandıkları yeni enerji ile yeni parçacıklar oluştururlar.
 Böylece ağır kararsız parçacıklar yaratılabilir ve özellikleri incelenebilir.
Kerem Cankoçak (Bilim ve Gelecek Ağustos 2012)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
KAYNAKLAR:
1.
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN
Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
2. Altuğ Özpineci, Standart Model ve Ötesi, Bilim ve Teknik Dergisi,
Tübitak,2007
3. Gordon Kane, Süpersimetri
4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti
5. Robert Gilmore, Kuarkların Büyücüsü
6. Meraklısına Parçacık ve Hızlandırıcı Fiziği (Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim
Erhan, Sezen Sekmen, Umut Köse, Veli Yıldız)
7. Kerem Cankoçak (Bilim ve Gelecek Ağustos 2012)
Bir arada bulunmaktan
Büyük heyecan duydum
TEŞEKKÜRLER!
DİLEK YILDIRIM
Fen Blm. Öğretmeni
İzmir Çiğli Mehpare Yağcı
Anadolu İmam Hatip Lisesi