çevre faslı

AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE FASLI MÜZAKERE SÜRECİ
1. Genel Süreç
● Çevre Faslı Müzakere Sürecine ilişkin;
Çevre Faslı Tanıtıcı Tarama Toplantısı 03-11 Nisan 2006,
Çevre Faslı Ayrıntılı Tarama Toplantısı 29 Mayıs - 03 Haziran 2006 tarihleri arasında
düzenlenmiştir.
● Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan ve Avrupa Birliği Konseyi’nin görüş ve onayına
sunulan “Çevre Faslı Tarama Sonu Raporu Taslağı”, 02 Temmuz 2007 tarihinde Dışişleri
Bakanlığı’ndan alınmıştır.
● Rapor taslağının son bölümünde yer verilen Açılış Kriterleri Avrupa Birliği üye
ülkelerinin görüşüne sunulmuş olup Portekiz Dönem Başkanlığı’nın 03 Ekim 2007 tarihli
resmi mektubu ile Açılış Kriterlerinin onaylandığı ülkemize bildirilmiştir.
● Çevre Faslı Açılış Kriterleri:
Ulusal, bölgesel ve yerel seviyede gerekli idari kapasitenin oluşturulması ve gereken
finansal kaynaklar için planlar da dahil olmak üzere, bu fasıldaki müktesebatın iyi
koordine edilmiş şekilde kademeli olarak uyumlaştırılmasına, uygulanmasına ve
uygulamanın etkili hale getirilmesine yönelik, aşamaların ve zaman çizelgelerinin de
gösterildiği, kapsamlı bir strateji sunulması
Türkiye’nin, AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin kararlarına uygun olarak, ilgili çevre
müktesebatının uygulanmasına dair yükümlülüklerini yerine getirmesi.
olarak belirlenmiştir.
1
1.1. 1. Açılış Kriteri
Birinci Açılış Kriterinin karşılanmasına yönelik olarak; 69 Avrupa Birliği Çevre Mevzuatı
için kurumsal yapı, uyum ve uygulama ve mali analiz konularına ilişkin detay içeren ve
Ulusal Mevzuatın ne şekilde Avrupa Birliği Çevre Mevzuatına uyumlu hale getirileceğini,
uygulanacağını ve uygulama için nasıl bir kurumsal yapılanma oluşturulacağını belirleyen,
yaklaşık 400 sayfalık hacimli “Strateji Belgesi” hazırlanmış olup “Strateji Belgesi” 2009 yılı
Eylül ayı sonunda Avrupa Komisyonu’na iletilmiştir.
1.2. 2. Açılış Kriteri
İkinci Açılış Kriteri’nin karşılanması için AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin kararlarına uygun
olarak, Gümrük Birliği kapsamında kalan beş (5) Avrupa Birliği Çevre Mevzuatından:
● 67/548/EEC sayılı Tehlikeli Kimyasallar Direktifi,
● 86/609/EEC sayılı Deney Hayvanları Direktifi,
● 94/62/EC sayılı Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi,
● 98/70/EC sayılı Petrol ve Motorin Kalitesine İlişkin Direktif,
● 99/32/EEC sayılı Bazı Sıvı Yakıtların Kükürt İçeriğine İlişkin Direktif
için “Uygulama Notu” hazırlanmış ve Avrupa Komisyonu’nun görüş ve değerlendirmesine
sunulmuştur.
Avrupa Komisyonu tarafından ise “Strateji Belgesi” ve “Uygulama Notu” temel alınarak
“Açılış Kriterleri Değerlendirme Raporu” hazırlanmış ve Avrupa Birliği Konseyi’ne
iletilmiştir. Avrupa Birliği Konseyi’nde yer alan Üye Ülkeler tarafından “Açılış Kriterleri
Değerlendirme Raporu” onaylanmıştır.
İsveç Dönem Başkanlığı tarafından gönderilen davet mektubu ile Ülkemizden “Müzakere
Pozisyon Belgesi” talep edilmiş ve 13 Kasım 2009 tarihinde, “Nihai Müzakere Pozisyon
Belgesi” İsveç Dönem Başkanlığı’na gönderilmiştir.
İsveç Dönem Başkanlığı’nda, 21 Aralık 2009 Pazartesi günü, Belçika’nın Brüksel kentinde
düzenlenen “Hükümetlerarası Katılım Konferansı”nda “Çevre Faslı”nın resmen müzakerelere
açıldığı ilan edilmiştir.
2
2. Hazırlık ve İlerleme Süreci
Çevre faslının müzakerelere açılmasının ardından atılacak adımlar; 1. Açılış Kriterinin yerine
getirilmesi için, Bakanlığımızın koordinasyonunda ilgili tüm kurum ve kuruluşların katkıları
ile hazırlanan Strateji Belgesi ile uyumlu olacaktır.
26 Kurum ve Kuruluş ile birlikte hazırlanan Strateji Belgesi, Çevre Faslı’nda müktesebatın
kademeli bir şekilde uyumlaştırılmasına ve uygulanmasına yönelik aşamaları ve zaman
çizelgelerini içermekte, ayrıca; ulusal, bölgesel ve yerel seviyede gerekli idari kapasitenin
oluşturulması ve gereken finansal kaynaklar için planları kapsamaktadır.
Strateji Belgesi; Çevre ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda ilgili tüm tarafların katılımı ile
(kamu kurumu, özel girişim, sivil toplum kuruluşları, vs.) hazırlanan ve 07 Şubat 2007
tarihinde Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanarak yürürlüğe giren Avrupa Birliği
Entegre Çevre Uyum Stratejisi Belgesini temel alarak hazırlanmıştır.
Strateji Belgesi’nin hazırlık sürecinde; ülkemizin ekonomik ve sosyal şartları da dikkate
alınarak, yaşanabilir bir çevre oluşturulmasında kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra özel
sektör ve sivil toplum kuruluşlarının da sorumluluk almasını gerektiren yaklaşım izlenmiştir.
Strateji Belgesi’nin hazırlık sürecinde; kapsamlı ve koordineli bir politika oluşturma süreci
izlenmiş, sonuca odaklı olunmasına, ihtiyaç duyulan yatırımların belirlenmesine ve
faaliyetlerin izlenmesine yönelik tedbirler alınmıştır.
Avrupa Birliği Müktesabatı’nın Çevre Başlığı; pek çok kamu kurum ve kuruluşu ilgilendiren,
aynı zamanda da hem kapsamı hem de yüksek uyum maliyeti nedeni ile zorlayıcı bir
sektördür. Bu nedenle; yasal, kurumsal ve finansal açıdan gerekli düzenlemelerin ve planların
sistemli bir şekilde yapılması gerekmektedir.
Strateji Belgesi’nin uygulanması sürecinde tüm ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile paydaşlar
arasında işbirliği ve yoğun çalışma devam edecektir. Çevre ve Orman Bakanlığı içinde de
sistemli bir şekilde hem her bir sektör bazında hem de faslın bütününe ilişkin sürecin işleyişi
düzenli olarak takip edilecektir.
Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinde Avrupa Birliği Müktesebatına uyumun sağlanması için
aşağıdaki belirtilen hususların gerçekleştirilmesi sağlanacaktır:
● Mevzuat Uyumu: Ulusal Mevzuatın ve Avrupa Birliği Müktesebatının gerekleri arasında
uyumsuzluk giderilecektir.
3
● Uygulama: Avrupa Birliği Müktesebatının uyumlaştırılmasının ardından çevre altyapısı
ve sanayi üretiminde çevreye duyarlı modern teknolojilerin kullanılması yolu ile tam
uyumlaştırma için adımlar atılacaktır.
Avrupa Birliği Müktesebatının gereklerinin yürürlükte bulunan ulusal yasalara tamamıyla
yansıtılmasının yanı sıra, ulusal yasaların yönetilmesi, etkin veya pratik uygulama için
yeterli bütçeleri olan uygun kurumsal yapıların oluşturulması ve kanunlara tam uyumun
sağlanması amacıyla gerekli kontrol ve cezai müeyyidelerin uygulamaya konulması da
sağlanacaktır.
● Yatırım: Etkin uygulamanın sağlanması için yatırımların finansmanı dahil olmak üzere
tam uyum ile ilgili gerekli önlemler hayata geçirilecektir.
Hem ulusal bütçeden hem de Avrupa Birliği hibe fonlarından desteklenen ve Çevre ve Orman
Bakanlığı koordinasyonunda; mevzuat uyumu, kapasite geliştirme ve altyapı yatırımları için
çok sayıda proje yürütülmektedir.
Çevre Faslının üyelik müzakerelerine açılması ve Topluluk Müktesebatına uyum sağlanması
halkımızın yaşam kalitesinin artırılması yönünde önemli adımlar atılmasını sağlayacaktır.
Topluluğun Çevre Mevzuatı:
● yatay mevzuat (ÇED, çevresel bilgiye erişim, iklim değişikliği),
● hava kalitesi,
● su kalitesi,
● atık yönetimi,
● doğa koruma,
● kimyasallar yönetimi
● endüstriyel kirlilik kontrolü ve risk yönetimi,
● gürültü yönetimi,
başlıklarından oluşmaktadır.
“27 No’lu Çevre Faslı” başlığı kapsamında yer alan Topluluk Müktesebatının üstlenilmesi
sürecinde Türkiye, Avrupa Birliği Çevre Müktesebatının tümünün uyumlaştırılmasından ve
uygulanmasından sorumludur. Müzakere edilecek tek husus ise uygulama takvimi ve geçiş
süreleridir.
Topluluk Müktesebatına uyum, birçok sektör için önemli yatırımlarda (teknolojik, altyapı
yatırımları, işletme maliyetleri ve kurumsal yapılanmada yönetimsel değişikliklerden doğan
maliyetler) bulunulmasını gerektirecektir.
4
Daha temiz bir çevre ve daha yüksek standartlara ulaşmak zaman alacaktır. Yatırımların
maliyetinin yüksek olması nedeni ile de yatırımlar zamana yayılacak ve özellikle altyapının
tamamlanması için belli alanlarda üyelikten sonraki dönem için geçiş süreleri talebi olacaktır.
3. Avrupa Birliği Çevre Faslı Kapsamında Kaydedilecek Gelişme
● Kamu sağlığının ve çevrenin korunması amacıyla yüzme sularına (deniz, göl, nehir gibi)
daha yüksek kalite standardı getirilecektir,
● Atık suları arıtan belediye sayısı artacaktır,
● Tarım ilaçlarının ve özellikle nitratın yeraltı sularına karışmasının neden olduğu kirliliği
önlemeye yönelik önlemler alınacaktır,
● Daha güçlü bir izleme ve denetleme ağı oluşturulacak ve standartların uygulanması
sağlanacaktır,
● Atık üretimi asgari düzeye indirilecektir,
● Kirliliğin kaynağında kontrol altına alınması, azatlımı ve atıkların geri dönüşümü gibi
konulara yoğunlaşılacaktır,
● Ülke genelinde üretilen atıkların belirli bir sistem içinde ayrı toplanması, taşınması, geri
kazanılması ve bertaraf edilmesi sağlanacaktır,
● Özellikle kağıt, karton gibi ambalaj atığının ve elektronik atığın geri kazanımı ve böylece
Ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır,
● Tehlikeli atık kapsamında değerlendirilen pil ve akülerin ayrı toplanması ve bertaraf
edilmesi sağlanacaktır,
● İnsan sağlığı ve çevre açısından risk oluşturan vahşi atık depolama sahaları kapatılacak
veya uygun şekilde yenilenecektir,
● Atıkların çevreye ve insan sağlığına en az zarar verecek şekilde bertaraf edilmesine
yönelik teknoloji/yatırım artacak ve özel sektöre yeni iş kolları imkanı oluşturulacaktır,
● Daha kaliteli yakıt kullanılması ile hava kalitesinin artırılması sağlanacaktır,
● Daha sıkı hava kalitesi standardının uygulaması başlatılacak, böylece daha temiz hava
solunması mümkün olacaktır,
● 2014 yılına kadar hava kalitesi 209 istasyon ile izlenecektir,
5
● İklim Değişikliğine ilişkin müktesebata uyum kapsamında sera gazı emisyonlarının
ticareti için ulusal plan oluşturulacak; endüstriden, motorlu taşıtlardan ve ısıtmadan
kaynaklanan sera gazı miktarını azaltmaya yönelik tedbirler alınacak; daha az enerji ile
ısınma ve daha az enerji tüketen araçlar ile uzun yol alma sağlanacak; daha az enerji
tüketen teknoloji sistemleri endüstriye entegre edilecek; güneş/rüzgar enerjisi gibi
yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı artırılacaktır.
● Ekonomik büyüme ile doğal kaynakların kullanımı arasındaki ilişki değerlendirilecek ve
biyolojik çeşitliliğin korunması sağlanacaktır,
● Türkiye’nin sahip olduğu doğal zenginlik ve doğal hayat eko-turizmi yaygınlaştıracak ve
Türkiye’nin farklı turist gruplarına hitap edebilmesi sağlanacaktır,
● Avrupa Birliği’nin Yeni Kimyasallar Yönetimi Politikasını oluşturan “Kimyasalların
Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanmasına ilişkin REACH Tüzüğü” ile kimyasal
maddeler için ayrı kayıt mekanizması oluşturulacak, risk değerlendirmesi yükümlülüğü
ise sanayiye bırakılacaktır.
● Sanayi üretiminde zararsız hammadde kullanımı ve kullanılan maddelerin geri kazanımı
sağlanacaktır,
● Yüksek oranda kirlilik oluşturabilecek endüstriyel faaliyetlere hangi şartlarda izin
verilebileceği belirlenecektir. Mevcut en iyi teknikler uygulanarak kirliliği azaltmaya
ve/veya önlemeye yönelik tedbirler alınacaktır.
● Sanayi tesislerinin kurulma aşamasından lisans alma sürecine kadar halkın katılımı
sağlanacaktır,
● Entegre kirliliğin önlenmesi ve kontrolü kapsamında sanayi kaynaklı kirliliğin önlenmesi
için atık oluşumu ve bertarafı, enerji verimliliği, hammadde kullanımı, gürültü, kazaların
önlenmesi gibi hususlar bütünsel bir yaklaşım ile ele alınacaktır,
● İzin prosedürünü yürüten farklı kamu kurum ve kuruluşları arasında etkin bir eş-güdüm
mekanizması oluşturulacak ve izinlerin tek elden verilmesi sağlanacaktır,
● Halkın çevresel bilgiye erişimi ve karar alma süreçlerine katılımının artması sağlanacaktır,
● Hazırlanan plan ve programlar, çevre değerlendirmesine tabi tutulacak ve karar vericilere
bu bilgi ile birlikte sunulacaktır,
● Çevre politikalarının diğer sektörel politikalara entegrasyonu sağlanacak ve daha sağlıklı
bir çevrede yaşama şartları esas alınacaktır.
6