ÜSYE Güncel Tanı ve Tedavi

27.09.2012
Giriş
ÜSYE
Güncel Tanı ve Tedavi
Dr. Özlem YİĞİT
Dr
Akdeniz Acil Tıp
29.11.2011

Ayaktan tedavi edilenlerdeki en sık akut hastalık

En sık etken virüsler

İnsandan insana damlacık y
yoluyla
y yayılım
y y

Tüm yaş gruplarında görülüyor

En sık semptom boğaz ağrısı

Hastalık nedenli izinlerin % 40’ı*

Okul devamsızlığında % 30*
*Worrall G. Common cold. Canad Fam Phys 2011
Anatomi
Üst solunum yolu enfeksiyonları
Patofizyoloji

Rinit

Rinosinüzit – Sinüzit

Nazofarenjit – Common cold – Soğuk algınlığı

F
Farenjit
jit

Epiglottit

Larenjit

Laringotrakeit

Trakeit
Bakteri ve virus
Direkt el teması
İnhalasyonla buruna giriş
Damlacık
Burun kılları bazı patojenleri tutar
Geçebilenler mukusla kaplanıp tutulur
Patofizyoloji
Burun kökü ve posterior farinkse kadar ulaşanlar siliyalı hücrelerle farinks
üst bölümünden mideye gönderilir
Adenoid ve tonsillerde immun yanıt gelişir
Nötrofiller, makrofajlar, monositler, inflamatuar sitokinler
Ödem,şişme
Eritem
Artan mukus sekresyonu
Öksürük
Ateş
Üşüme titreme
Mukozanın direkt invazyonu ve toksinlerin salınması
Nazofarenjit
Nazofarenksteki enfeksiyonun yayılması
Rinosinüzit
Farenjit
Larenjit
Trakeit
1
27.09.2012
Etkenler


200’den fazla farklı virüs ÜSYE yapabilir

Rhinovirüs: yetişkinlerde % 30-50 etken

Coronavirus, enterovirüsler, Coxsackie, Adenovirüs

İnfluenza A ve B, parainfluenza
Bakteriyel etkenler

Grup A streptokok: Tüm farenjitlerin %15’i

Diğer streptokoklar, Neisseria, Haem. İnfluenza
Diğer risk faktörleri

Kalabalık ortamlar, yakın temas

Sigara içimi

İ
İmmün
baskılanma

Anatomik bozukluklar – Travma, polip

Soğuk ve kuru hava*
*Makinen TM, Juvonen R, Jari Jokelainen J et al. Cold temperature and low humidity are associated with increased occurrence of respiratory tract infections.
Respiratory Medicine (2009) 103, 456-462
ÜSYE
Tedavi Yaklaşımları
Soğuk algınlığı – Epidemiyoloji

En sık 5 yaş altı çocuklarda


Yılda 3-8 enfeksiyon

Erişkinlerde 2-4 enfeksiyon

Okul çocukları rezervuar
Kadınlarda daha sık

Çocuklarla daha fazla yakın temas

Hormonal değişiklikler
Soğuk algınlığı
(Nazofarenjit)
Soğuk algınlığı – Klinik

Major semptomlar

Diğer semptomlar

Öksürük

Nefeste kötü koku

Anozmi

Fotofobi

Ateş

GİS semptomları

Myalji

Güçsüzlük
2
27.09.2012
Soğuk algınlığı – Tedavi
Nazal konjesyon tedavisi
Antihistaminikler Cochrane review 2003

Antibiyotikler etkisiz*

Nazal konjesyon ve rinorenin tedavisi

5 çalışmada yararı yok

Öksürük tedavisi


Alternatif tedaviler
7 çalışmada yararı var (1.kuşak), ancak yan etki
fazla

Sonuç: Klinik olarak anlamlı iyileşme yapmıyor ve
yan etkileri var. Çocuklarda kullanmayın erişkinde
kar-zarar göz önüne alınarak kullanılabilir

Vitamin C

Ekinezya

Çinko

Nemlendirilmiş hava, soğuk buhar

*Arroll B, Kenealy T. Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis. Cochrane Database Syst Rev 2005;(3):CD000247.
Nazal konjesyon tedavisi

Dekonjestanlar Cochrane review 2009

Oral veya topikal tek doz kullanım faydalı, hava yolu
direncinde belirgin azalma

Tekrarlayan dozlar (5 güne kadar) 1 çalışmada faydalı
faydalı, 1
çalışmada etki gösterilmemiş

Sonuç: Kısa süreli semptomatik rahatlama için tek doz
yada 3-5 günlük tedavi seçenekleri yararlıdır. Erişkinde yan
etkiler nadir ve hafif olarak görülür. 12 yaş altı kullanım için
yeterli veri yok
Öksürük tedavisi Cochrane review 2008




Antitusifler, toplam 6 çalışma
 Kodein: 2 çalışma, etkili değil
 Destrometorfan: 2 çalışmada etkili, 1’inde etki yok
 Moguistein: 1 çalışmada çok sınırlı bir fayda
Mukolitikler
 1 çalışma, 4. günde öksürükte azalma
Ekspektoranlar
 Guanefesin: 1 çalışmada faydalı, 1’inde etki var ancak
istatistiksel anlamlı değil
Antihistaminik/Dekonjestan kombinasyonları
 Antihistaminikler 3 çalışmada etkisiz, kombinasyonlar 3’ünde
etkisiz, 2’sinde az etkili
Nazal konjesyon tedavisi

Kombinasyonlar (Antihistaminik/Dekonjestan)
Cochrane review 2003

7 çalışmada nazal tıkanıklığa faydalı, 2 çalışmada
faydasız
y

6 çalışmada rinore için biraz yararı var, 1
çalışmada yararı yok

Sonuç: Çalışmaların kalitesi düşük ve gözlenen
yarar klinik olarak belirgin anlamlı olmadığından
kullanımı önerilmiyor
Öksürük tedavisi Cochrane review 2008

Sonuç

Çalışmalardaki hasta sayıları az ve sonuçlar
tartışmalı. Kesin öneri yapmak mümkün değil,
ancak etkisizliği gösterilen preparatların kullanımı
önlenmeli

Dektrometorfan kullanılabilir??
3
27.09.2012
Alternatif tedaviler

Alternatif tedaviler
C vitamini Cochrane review 2007





Proflaktik kullanım hastalık süresini %8 kısaltıyor
ancak insidans değişmiyor



Ekinezya Cochrane review 2006

Toplam 16 çalışma,

Sonuç: Hazırlanışları ve kullanımlar çok çeşitli. Plaseboya göre
belirgin
g üstünlük net değil.
ğ Yararlı olduğu
ğ söylenen
y
çalışmalarda
ç ş
genelde kullanılan E. Purpurea inhalasyonu

Koşucu, kayakçı, asker alt gruplarında insidansda da
minimal azalma
Sarımsak Cochrane review 2009

Sadece 1 çalışma kriterlere uygun bulunmuş

Sonuç: Tekrarlayan enfeksiyonları önlüyor, daha fazla çalışma
Hastalık başladıktan sonra semptomların şiddetini ve
süresini azaltmıyor
Alternatif tedaviler


Günlük 200 mg ve daha fazla C vitamini
29 çalışmada proflaktik kullanım
7ç
çalışma
ş
terapötik
p
kullanım
Sonuç:
gerekiyor
Alternatif tedaviler
Çinko Cochrane review 1999


İn vitro çalışmalarda viral büyümeyi inhibe ettiği gösterildiği
için kullanımı gündeme gelmiş

Ancak klinik çalışmalarda etkinlik gösterilemedi

Önerilmesi için yeterli kanıt yok

Genel semptomlarda düzelme sağlıyor

Öksürük ve nazal semptomlara etkisiz

Yan etkiler açısından kar-zarar oranı önemli
Sonuçlar çok çelişkili ancak zararsız ve yararı olabilir bir
uygulama

Non steroidler Cochrane review 2009

Nemlendirilmiş hava Cochrane review 2004
Nazal salin irrigasyon Cochrane review 2010

3 randomize kontrollü çalışma

Semptom süresinde kısalma var ancak istatistiksel anlamlı
değil

Uygulama sırasında rahatsızlık verici
Sınıflamalar
Sinüzit

Viral ÜSYE’lerin % 0.5-2’sinde komplikasyon olarak
gelişir

Çoğunluk etyoloji viral

Son dönemde kabul gören isim ‘Rinosinüzit’
Rinosinüzit

Sınıflama

Akut sinüzit = 4 haftanın altı

Subakut = 4 – 12 hafta (Bazı rehberlerde 8 hafta)

Kronik = 12 haftadan uzun süreli

Rekürren = Yılda 3’den fazla atak
4
27.09.2012
Rinosinüzit
Viral? – Bakteriyel?
Rinosinüzit – Klinik

Major semptomlar


Diğer semptomlar
Anterior ve/veya

Baş ağrısı
posterior pürülan drenaj

Ağız kokusu

Ateş
ş

Güçsüzlük,halsizlik

Öksürük

Anozmi

N
Nazal
l obstrüksiyon
b t ük i

Yüzde ağrı ve dolgunluk
hissi
Rinosinüzit – Tanı

Genel kabul gören görüş = 10 günü geçen
semptomlarda bakteriyel düşün

Tipik viral seyir

2-3. günlerde pik yapar, sonra düzelerek 7-10
günde biter

Nazal akıntının rengi, ateş varlığı belirleyici
değil

Pürülan akıntı yoksa sinüzit tanısı kesin değil
Rinosinüzit – Tedavi

Laboratuvar testleri gereksiz

Analjezik

Görüntüleme

Antipiretik

Dekonjestan

Nazal salin irrigasyonu

Antibiyotik?

Düz grafi

BT

Ultrason

MR
Akut sinüzit tanısı
için gereksiz
Rinosinüzit – Tedavi



Antibiyotik aşırı kullanımı var
 7 günü geçmişse
 Semptomatik tedaviye rağmen kötüleşiyorsa
 Ciddi semptomları varsa
 Komplikasyon riski yüksekse
İlk tercih amoksisilin+klavulonat
 Penisilin alerjisi varsa makrolid yada TMP-SMX
 3 günlük azitromisin
Yeni kuşak makrolidler
 7 günlük tedaviye yanıtsız semptomlar
 Geçmiş 4-6 hafta içinde antibiyotik kullanımı
5
27.09.2012
Tonsillit
Boğaz ağrısı

Yetişkinlerde % 85-95 hastada etken viral

Semptomlar

Bulgular

Boğaz ağrısı

Eritem

Yutma güçlüğü

Eksudalar

Öksürük*
En sık bakteriyel neden GABHS

Ağız kokusu
Tonsiller hipertrofi

Lenfadenopati

5-15 yaş arasında 3 olgudan biri

Baş ağrısı

Yetişkinlerde ve 5 yaş altında % 10

Halsizlik


Ateş

Karın ağrısı, bulantı,
kusma



Tonsillit – Klinik
5-16 yaş arasında % 70
5 yaş altında % 95
Tonsillit – Tanı

Centor kriterleri

Submandibuler
lenfadenopati

Tonsiller eksuda

Ateş

Öksürük, burun akıntısı
olmaması

0-1 = Viral

2-3 = Tanı şüpheli, ek test

4 = GABHS tedavisi ver
6
27.09.2012
Tonsillit – Tanı

Tonsillit – Tedavi

Analjezik, antipiretik

Oral hidrasyon

Tuzlu su gargaraları

Pastiller

Steroid

Antibiyotik
Hızlı antijen testleri

Spesifite % 70-100, sensitivite % 31-100

Kliniği
ğ olan hastalarda kullanılmalı

Kolay ulaşılır

Daha etkin antibiyotik kullanımı sağlar
Tonsillit – Tedavi


Steroidler 2010 review (AEM)

Klinik anlamlı ağrı yanıtında minimal etkisi var

Karar hastaya göre kar-zarar oranı göz önüne alınarak
yapılmalı

Rutin bir uygulama olarak önerilemez
Pastiller

Hastada emosyonel ve semptomatik rahatlama sağlıyor
(BMJ 2011, ICJP 2010)

Kullanılması önerilebilir
Tonsillit – Tedavi
Soru?
7