TRAFOLAR Trafolarda hareketli kısım olmadığından mekaniksel

TRAFOLAR
Trafolarda hareketli kısım olmadığından mekaniksel sürtünme kayıpları yoktur ve
verim çok yüksektir.
Günümüzde kullanılan trafolar yalnız gerilimi değiştirmek için değil, başka amaçlarda
da kullanılabilir.Bu tip trafolara özel trafolar denilir:
-Kaynak trafosu
-Faz sayısını değiştiren trafo
-Frekans değiştirici trafo
-PLC trafoları
-Ölçme trafosu
-Akım trafosu
Pratikte ise daha çok güç trafoları kullanılır. Günümüzde güç trafolarının gücü 1
milyon KVA (1000 MVA) „den büyük, gerilimleri 1150-1500 kV olabilir.
Elektrik enerjisinin iletimi için elektrik santrallerindeki turbo generatör ve hidrojen
generatörlerde üretilen gerilim 16-24 kV civarı olur. Trafoları kullanmakla santraldeki bu
gerilimleri yükselterek 100, 150, 220, 330, 500, 750, 1150 kV‟a kadar yükseltilebirlir. Ve
iletim hatları vasıtasıyla sanayi ve diğer çalışma bölgelerine iletilir. Çalışma bölgelerindeki
gerilimler düşük olduğundan bu yüksek gerilimler yine trafolar vasıtasıyla 35000, 10000,
6000, 3000, 660, 380 ve 220 V‟ kadar düşürülür. Dolayısıyla iletim sürecinde elektrik enerjisi
santralden çalışma bölgesine kadar birkaç defa yükseltme ve alçaltma işlemine tabi tutulur.
Buna göre bu sistemlerde kullanılan trafoların toplam gücü, santralde kullanılan
generatörlerin toplam gücünden 7-10 kat büyük olarak seçilir.
-Güç trafolarında çalışma frekansı 50 Hz.dir.(ABD,Avrupa 60 Hz.)
-Trafoların çalışma frekansı birkaç Hertz den 105 Hz „e kadar olur.
-Faz sayısına göre trafolar bir,iki,üç ve çok fazlı olabilir.
-Güç trafoları esasen 3 fazlı olur.3 faz optimaldir.
GÜÇ TRAFOLARI
*Fiziksel Yapısı:
Güç transformatörleri, elektromanyetik endüksiyon yoluyla elektrik enerjisini bir veya
birkaç devreye aynı frekansta fakat farklı gerilim ve akımda dönüştüren, hareketli parçası
olmayan makinelerdir.
Güç transformatörleri, elektrik enerjisinin gerilim ve akım değerini ihtiyaca göre
değiştiren statik cihazlardır.
Belirli bir güçte düşük bir alternatif gerilimin yükseltilmesi veya yüksek bir alternatif
akımın düşürülmesi için kullanılırlar. Hangi amaçla kullanılırsa kullanılsın birbirine ve
toprağa karşı izole edilmiş sargılardan ve sargıları taşıyan çekirdekten oluşur.
Uyarılan sargıya “primer sargı” veya “birincil sargı” diğer sargıya “sekonder sargı”
veya “ikincil sargı” denir. Ayrıca gerilimlerine göre, gerilimi küçük olan sargıya “alçak
gerilim sargısı” gerilimi büyük olan sargıya “ yüksek gerilim sargısı” denilir.
Primere uygulanan gerilim, sekonderden alınan gerilimden büyük olduğu zaman
alçaltıcı trafo, sekonder gerilimi primer gerilimden büyük olduğu zaman ise yükseltici trafo
denilir.
Güç transformatörlerinde demir çekirdek silisyum alaşımlı saçlardan yapılır.Saçlardan
yapılmasının nedeni kayıpları azaltmaktır.
*Transformatörlerin Paralel Bağlanması
İyi bir paralel çalışma için aşağıdaki şartlar geçerlidir.
-Transformatörlerin çevirme oranları eşit olmalıdır.
-Transformatörlerin bağıl kısa devre gerilimleri eşit olmalıdır.
-Transformatörlerin güçleri eşit olmalıdır. Şayet güçleri eşit yapılamıyorsa aradaki fark 1/3
oranından büyük olmamalıdır.
-Transformatörlerin güçleri ve bağıl kısa devre gerilimleri eşit yapılamıyorsa, bağıl kısa devre
gerilimi küçük olan daha fazla yüklendiğinden, gücü küçük olan transformatörün bağıl kısa
devre gerilimi büyük olmalıdır ki aşırı yüklenmesin. Transformatörler seçilirken bu hususa
dikkat edilmelidir.
-Üç fazlı transformatörlerde bağlama grupları aynı olmalıdır.
-Transformatörlerin boşta çalışmadaki primer sargısı gerilim düşümleri ve bu gerilim
düşümlerinin fazları eşit olmalıdır.
*Transformatörlerin bağlanma şekilleri:
-Yıldız Bağlama
-Üçgen Bağlama
-Zikzak Bağlama
*Transformatörlerin Soğutulması
Transformatörlerde soğutma hava ve yağ ile yapılmaktadır. Hava ile soğutulan
transformatörler küçük olup yüksek gerilimde pek kullanılmazlar. Yüksek gerilimde aynı
zamanda izolasyon sağladığı için yağ kullanılır.Yağ ile soğutmalar 3‟e ayrılır:
1-Tabii soğutma: Transformatörde oluşan ısı yağa geçer ve ısınan yağ radyatör ve trafo tankı
tarafından konveksiyon yoluyla soğur.
2-Cebri soğutma: Konveksiyon yoluyla soğutulan sargılar ve nüvenin ısısını daha hızlı almak
ve konveksiyonu hızlandırmak mümkündür.
3-Cebri soğutmalı Yağ devridaimli sistem: Yağın bir pompa ile radyatöre alıp fanlarla soğutur
tekrar kazana basabiliriz.
Trafo İç Görüntüsü:
Trafo Dıştan Görüntüsü: