(IAU), 2009 yılını, Galileo Galilei`nin teleskopla yaptığı ilk gökyüzü

Uluslararası Astronomi Birliği
(IAU), 2009 yılını, Galileo
Galilei’nin teleskopla yaptığı
ilk gökyüzü gözleminin 400.
yıldönümü olması sebebiyle
Dünya Astronomi Yılı ilan etti.
UNESCO bu çağrıya ortak oldu
ve Birleşmiş Milletler, 2009
senesini Dünya Astronomi Yılı
olarak kabul etti.
BİLİM
TARİH:
MALZEMELER:
Anlamak ve öğrenmek için,
doğrudan, kendin yaparak
ön bilgilerinin ve tahminlerinin yanlış olabileceğini
bilerek, deney ve gözlemlere dayanarak
sistemli şekilde
Dünya ile ilgili
kullanılabilir, uygulanabilir,
başka deneylerle yeni bilgi arayabilmek amacıyla
öngörü üretebilir şekilde
bilgi edinmek.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Günlük anlamda sağduyunun yöntemleşmiş
şekli. Günlük algının ötesine ve derinliklerine
ulaşmaya çalışmak.
Galileo Galilei
NOTLAR:
2
TARİH:
Gökyüzündeki yıldızlar bize aynı uzaklıkta gibi
görünürler! Ancak, gezegenimize en yakın ikinci
yıldızın yaklaşık 40 trilyon kilometre uzaklıkta
olduğu düşünülecek olursa yıldızların aynı
uzaklıkta olmadıkları anlaşılabilir.
MALZEMELER:
Yıldızların uzaklıklarını trilyonlarca kilometreyle
söylemek
yerine gökbilimciler “ışık yılı” denilen bir uzunluk
ölçüsü birimi geliştirmişler. Bir ışık yılı, yaklaşık 10
trilyon kilometredir.
Diğer sayfada bazı yıldızların gezegenimize
olan uzaklıkları yaklaşık olarak verilmiştir.
Bunların birimini ışık yılına çevir.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
3
TARİH:
YILDIZIN ADI
Uzaklığı (km)
KAPELLA
41 trilyon
SİRİUS
90 trilyon
VEGA
250 trilyon
ALDEBARAN
600 trilyon
KANOPUS
740 trilyon
HADAR
3200 trilyon
KUTUP YILDIZI
4200 trilyon
RİGEL
8150 trilyon
MALZEMELER:
Uzaklığı (ışık yılı)
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
4
TARİH:
MALZEMELER:
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
5
HİPPARCHUS VE PTOLEMY
TARİH:
Yaklaşık olarak 1,000 tane parlak yıldızın konumlarını
belirlediler, yıldızları parlaklıklarına göre
sınıflandırdılar. Hipparchus, çok doğru bir şekilde
yıldız haritaları çizmiştir.
MALZEMELER:
Ptolemy, “Almagest” adlı kitabında 48 takımyıldızı
listelemiştir. Ancak evrenin yapısını Dünya'nın
merkezde olduğu ve sırasıyla Ay, Merkür, Venüs,
Güneş, Mars, Jüpiter ve Satürn'ün onun çevresinde
döndüğü evren modeliyle açıklıyordu.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Ptolemy sisteminin eski bir haritası
NOTLAR:
6
TARİH:
DÜRBÜNLER
Gökyüzü gözlemlerine yeni başlayanlar için belki de
en önemli gözlem aracı dürbünlerdir. Dürbünler hafif
ve kolay taşınır olmalarının yanında sağladıkları
geniş görme alanı sayesinde gözleme yeni
başlayanların vazgeçilmez gözlem araçlarıdır.
Aslında birçok profesyonel gözlemci yanlarında
mutlaka kaliteli bir dürbün bulundururlar.
MALZEMELER:
Dürbünün önündeki, ışığı toplamaya yarayan büyük
merceğe objektif, gözümüzü dayayıp baktığımız
küçük merceğe ise göz merceği (oküler) denir.
Astronomi gözlemleri sırasında kullanılmak için en
uygun dürbünler 10x50 cm dürbünlerdir. Bu
dürbünlerin hafif ve ucuz olmaları en önemli
avantajlarıdır. Gözlem sırasında uzun süre
kullanıldığında dürbünler kollarda ve boyun
bölgesinde ağrılara neden olmaktadır. Bu nedenle
dürbünü bir üç ayağa monte etmek gözlemleri
kolaylaştırabilir..
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
7
TAKIMYILDIZLARI
TARİH:
Eski çağlarda yaşayan insanlar, yıldızların birtakım
şekiller oluşturduklarını düşünmüşler ve bunlara
isimler vermişler. Böylece takımyıldızlar ortaya
çıkmıştır. Aşağıdaki bulmacada 16 takımyıldızı var.
Haydi, onları bul!
Ancak dikkat et, takımyıldızları sağdan sola, soldan
sağa, aşağıdan yukarı, yukarıdan aşağı dizilmiş
olabilir.
H A Y T Z E K R A G I Y N Y A I
B A T A E J D E R H A A K K Ö A
A L A B Ü J A Y C I Ç E A A J S
I A K P E R I A H A N A L Ş U Ö
K A R T A L A Y A Y A A Ğ A A E
A T E J Y Ü Ç A L A B A B B A Ç
U Z P Ş U L G R T A O A Y G I I
L U Z D K A I G L A Ç V C N S L
A Ğ A I A K U Z E Y T A C I Y A
I U A C A E J Ö Z M A V C I T R
K K R A L Ş N A R A B A C I V K
T K Ö B R T A L U J S B Ü K R A
A Ç G Y A Y P A N K L Y U N U S
C E H R A Z A A U U A A K L A N
I P P A I C B Ü Y Ü K A Y I E Ç
K A L V C S A R A L Ç N A L S A
Akrep
Başak
Ejderha
Kuğu
Arabacı
Büyükayı
Kartal
Kuzey tacı
Aslan
Çalgı
Kral
Yay
Avcı
Çoban
Kraliçe
Yunus
MALZEMELER:
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
8
TYCHO BRAHE
TARİH:
İlk araştırma enstitüsü olan Uraniborg'u kurmuş ve
çalışmalarını burada yapmıştır. Sistematik metotlar
geliştirerek ve ölçüm araçları tasarlayarak Mars'ın
yörüngesi de dâhil birçok ölçüm yapmıştır.
MALZEMELER:
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Brahe'nin gökcisimlerinin sapma değerlerinin
ölçülmesine (solda) ve
gökcimleri arasındaki mesafenin ölçülmesine yarayan
iki tasarımı. (sağda)
NOTLAR:
9
GEZEGENLERİN İSİMLERİ
TARİH:
NEREDEN GELİYOR?
MALZEMELER:
Cevap: Eski Yunanlılar ve Romalılardan.
Açıklama: Gezegen kelimesi Yunanlılarda ‘avare’
kelimesinden türemiştir. Eskiler, gökyüzündeki birçok
yıldızın
sabit
bunlardan
kaldığının
birkaç
gökyüzünde
tanesi
geziniyordu.
farkındaydılar.
hareket
Onlar
ediyor
bu
Fakat,
veya
yıldızların
gökyüzünde niçin hareket ettiğini anlayamadılar ve
bu değişimlerin Tanrısal güçlerden kaynaklandığına
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
karar verdiler. Bu yüzden zamanında gezegenlere
Tanrıların ismi verildi. Romalılar, Yunan mitolojisini
benimsediler.
Biz
bugün
Romalıların
kullandığı
gezegen isimlerini kullanmaktayız.
NOTLAR:
10
MEVSİMLERE NEDEN OLAN ŞEY
TARİH:
NEDİR?
MALZEMELER:
Cevap: Yerküre’nin eksen eğikliği
Açıklama:
Kuzey
Yarıküre’de
yaz
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
mevsimi
süresince, sıcaklıklar arttığı için Yerküre, Güneş’e
yaklaşıyormuş gibi görünebilir. Aslında durum böyle
değildir. Gerçekte, yaz mevsimi boyunca Yerküre,
Güneş’e kış aylarına göre daha uzaktır. Şekilde de
gösterildiği üzere mevsimler, Yerküre’nin Güneş’e
olan uzaklığından çok tamamen Yerküre’nin dönme
ekseninin eğimine bağlıdır.
NOTLAR:
11
TARİH:
BİR IŞIK YILI NEDİR?
MALZEMELER:
Cevap: Bir uzaklık ölçüsüdür.
Açıklama: Astronomide uzaklıklar o kadar büyüktür ki
astronomlar trilyon kilometreler için birim icat etmişlerdir. Bu
yapılmasaydı, zamanlarının büyük kısmını sıfırları yazarak
harcamak zorunda kalacaklardı ki, bu bir futbol sahasını
mm/cm lerle ölçmek gibidir.
Bundan dolayı astronomlar bir ışık yılını icat ettiler. Bir ışık yılı,
ışığın bir yılda kat ettiği mesafeye eş değerdir. Işığın herhangi
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
bir yere ulaşabilmesi için ne kadar vakit alacağını belki
anlayamazsınız. Lambanın kilidini açtığınız zaman ışık her
yeri kaplar. Beklemek zorunda değilsiniz.
Işığın yolculuğu çok çok hızlıdır. Bilimciler, hiçbir şeyin
ışıktan daha hızlı yol alamayacağına inanır. Işık saniyede
döner, 300000 km (186000 mil) yol alır. Eğer yaşadığınız yer,
elektrik istasyonun 300000 km (186000 mil) yakınında ise,
evinizde lambanın kilidine dokunduğunuz andan sonra bir
saniye içinde ışık size ulaşır.
NOTLAR:
12
TARİH:
ASTRONOMİ PENCERESİ
MALZEMELER:
İ.Ö. 2136 yılında Çinli astronomlar güneş
tutulmasını kaydetmişler.
586 yılında Thales, Güneş tutulmasını önceden
haber vermiştir.
440 yılında Demokritos, atom adını verdiği
gözle görülmeyen temel parçacıklar olduğunu ileri
sürmüştür.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
350 yılında Aristotales Yer’in yuvarlak
olduğunu ileri sürmüştür.
NOTLAR:
13
SÜPERNOVA NEDİR?
TARİH:
Güneş’ten çok daha büyük olan yıldızların ölümünün
işareti olan büyük patlamadır.
MALZEMELER:
Açıklama: Çok büyük kütleli bir yıldız, Güneş’ten çok
daha büyük yıldız yakıtını kullandığı zaman, çökmeye
başlar.
Çökme hızlı olduğundan yıldızın kabuğundaki
maddeler çekirdekle çarpışır. Büyük bir geri sekme
olur ve yıldız parçalanır.
Bir süpernova muazzam çoğunlukta enerji salar,
yıldızın parlaklığı yüz milyon kat artar.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Genelde Yerküre’den görülmeyen bir yıldız
gökyüzümüzdeki en parlak yıldız olabilir ve hatta gün
boyunca görünebilir.
NOTLAR:
14
TARİH:
GÜNEŞ ÇAPININ ÖLÇÜLMESİ
MALZEMELER:
Gerekli malzemeler:
Mukavva -m a ka s-a lüm inyum folyo (3cm x 3 cm )-ba nt
iğne / raptiye-ce tve -l be ya z kâğıt
Deney düzeneği ile birçok ışık kaynağının görüntüsü elde
edilebilir.
Deneyin yapılışı:
1-Mukavvanın ortasında 2 cm x 2 cm büyüklüğünde bir kare
kesilip çıkartılır.
2- Ortadaki boşluğu kapatacak büyüklükte alüminyum folyo
kesilir ve kartona bant ile yapıştırılır. Gergin halde ki folyo
sivri uçlu bir cisim ile (iğne veya raptiye olabilir) delinerek
folyonun ortasına küçük bir delik açılır.
3- Hazırlanan mukavva güneş ışığına doğru tutulur.
Mukavva üzerindeki bu iğne deliğinden geçen güneş ışığı
beyaz bir kağıt üzerine düşürülür. Kağıt ile mukavva
arasındaki mesafenin mümkün olduğunca büyük olması
sağlanmalıdır.
4- Cetvel kullanılarak, kağıt üzerine düşen güneş
görüntüsünün çapı(a) ve kağıt ile mukavva arasındaki
uzaklık(b), ölçülür.
5- Aşağıdaki formül ile Güneş’in çapı hesaplanır: (YerküreGüneş arasındaki uzaklık 149600 000 km alınabilir.)
Güneş görüntüsünün çapı (a)/ mukavva ile kâğıt
arasındaki uzaklık(b) x Yer ile Güneş arasındaki uzaklık =
Güneş’in Çapı
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
15
TARİH:
SERA ETKİSİ
MALZEMELER:
Venüs’teki sera etkisini anlamaya yardımcı deney.
Gerekli Malzemeler:
- 2 Termometre
- 1 Kapaklı kavanoz (termometrenin içine sığacağı
kadar)
- Cetvel veya metre
Deneyin Yapılışı:
1-Termometreyi kavanozun içine koyup, kapağını
kapatın.
2-Termometreyi kavanozun dışına koyun.
Termometrelerin Güneş ışığı almalarını sağlayın.
20 dakika sonra termometrelerin gösterdiği sıcaklığı
okuyun.
Sonuç: Isınan cisimler kızılötesinde ışıma yaparlar.
Cam kavanoz, tıpkı Venüs’ün kalın atmosferi gibi,
kızılötesi ışınları geçirmez. Dolayısıyla bu ışınlar
hapsolur ve ortamın giderek ısınmasına yol açarlar.
Bu olaya sera etkisi denir. Güneş ışığını soğuran
kavanoz daha sonra bunu kızılötesinde yansıtmak
ister ancak kavanozun geçirgen olmaması sebebiyle
söz konusu ışınlar hapsedilmiş olur.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
16
RTT150 TELESKOPU
TARİH:
Ülkemizin en büyük optik
teleskopu olan RTT150
teleskopu Rusya ile Türkiye
arasında imzalanan bir
protokol çerçevesinde
kurulmuştur.
MALZEMELER:
RTT150 - Genel Özellikler
Kurgu türü:
Çatal Sistem
(Equatorial)
Tüp uzunluğu:
4970 mm
Ağırlığı:
37 ton
Ayna çapı:
1500 mm
Ayna merkezi delik
çapı:
580 mm
Ayna odak oranı:
f/1.3
Ayna ağırlığı:
970 kg
Ayna taşıyıcı ağırlığı:
2460 kg
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
17
TARİH:
RENKLER VE IŞIK
MALZEMELER:
Açık ve koyu renklerin ışığı nasıl soğurduğunu ve
soğurmanın bir sonucu olarak da oluşan sıcaklık
farkını gösteren bir deney.
Gerekli Malzemeler:
- 2 termometre- masa lambası- aynı boy 2 metal boş
konserve kutusu veya kalemlik- cetvel- 1 siyah, 1
beyaz elişi kağıdı- makas- bant
Deneyin Yapılışı:
Boş konserve kutularından biri siyah, biri beyaz elişi
kağıdıyla kaplanır (konserve kutularının kenarları
kesici olma ihtimaline karşı dikkat edilmelidir).
Her iki kaplanmış kutunun içine termometre konur.
Masa lambası yaklaşık 30 cm uzaklığa yerleştirilir. 10
dakika boyunca kutuların üzerine ışık düşmesi
sağlanır. 10 dakika sonra termometreler okunur.
Sonuç: Siyah kâğıt, beyaz kâğıda göre daha fazla
ışık soğuracağından, daha sıcak olacaktır. Böylece
gezegenlerin yüzey yapılarına göre nasıl bir sıcaklığa
sahip olacakları anlaşılabilir.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
18
TARİH:
YERÇEKİMİ HERKESE
EŞİT DAVRANIR
MALZEMELER:
Bu deneyde dünyanın kütle çekiminin kütleden
bağımsız olduğu vurgulanacaktır
(Galileo’nun 1600’lerde Pisa kulesinden yaptığı
varsayılan deney).
Gerekli malzemeler:
-A4 boyutunda kağıt
-A4 boyutunda kitap
Bu deney belki dünyanın en basit ama çok öğretici
deneylerinden birisidir.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Deneyin Yapılışı:
Kitap ve kâğıt iki ayrı elde, hemen hemen eşit
yükseklikte tutulup ayni anda serbest bırakılır.
Normal olarak kitap daha çabuk düşer. Sonra deney
kitap ve onun üzerinde kâğıt ile tekrarlanır. Bu
durumda kitap ve üzerindeki kâğıt ayni anda yere
ulaşırlar. Böylece kâğıdın gecikmeli düşmesi
sebebinin, kağıdın hafif olması değil, üzerine etkiyen
hava sürtünmesinin fazla olması olduğu vurgulanır.
NOTLAR:
19
BASİT BİR ROKET
TARİH:
Bu deney, roket teknolojisini anlamaya yardımcı
olacaktır.
Gerekli malzemeler:
MALZEMELER:
En a z 9 m uzunluğunda bir ip -Plastik pipetBant- Makas Birka ç ba lon-Metre-Ka le m
Deneyin Yapılışı:
1- İpi pipetin içinden geçirin. İpin bir ucunu sabit bir
yere veya ağır bir eşyaya bağlayın.
2- Balonlardan birini şişirin ve ağzını bağlamadan
sıkıca tutun.
3- Birisi ipin ucunu tutarken diğer bir kişi balonu
pipete bant ile tutturur
4- Balonun ağzını tutmayı bırakın ve hava dışarı
çıksın.
5- Balonun gittiği mesafeyi ölçün.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Bu basit etkinlik roketlerin nasıl çalıştığının bir
gösterimidir.
Roketler tutuşmaları için gaz üreten maddelerin
olduğu tüpler taşırlar. Bu gazlar roketin en
arkasındaki açıklıklardan kaçarlar. Geriye doğru
giden gazlar roketi ileri hareket ettirirler. Bu kuvvet
reaksiyonun temelini göstermektedir. Bu deney, dış
mekanlarda daha uzun bir ip ile de yapılabilir.
NOTLAR:
20
TARİH:
GÜNEŞ NEREDE
MALZEMELER:
Yıl içerisinde belli bir saatte Güneş’e baktığımızda farklı
yerlerde olduğunu görürüz.
Örneğin Temmuz ayında akşam 18:00 de Güneş hala
parlarken, Ocak ayında akşam18:00’de Güneş çoktan batmış
olur. Bu değişim aylar mertebesinde rahatça görülebilir.
Ama haftalar veya günler mertebesinde de gözükebilir. (21
Mart ve 21Eylül’de gökyüzünde aynı yerde gözükecektir)
Gerekli malzemeler:
60 cm x 60 cm kontrplak veya sert mukavva plaka.
25–30 cm uzunluğunda, 6-12 mm çapında tahta çubuk
Yapıştırıcı - Ka le m
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Deneyin Yapılışı:
1- Tahta çubuğu plakaya ayakta duracak biçimde yapıştırın.
Çubuğun gölgesinin plaka içerisinde kalmasını sağlamak için
çubuğu bir kenara yakın olacak şekilde yerleştirebilirsiniz.
2- Yapışkan kuruduktan ve çubuk kendi başına ayakta
durabildikten sonra plakayı güneş görecek düz bir zemin
üzerine koyun. Saati kaydedin. Çubuğun plaka üzerindeki
gölgesinin ucunun olduğu yere işaret koyun ve tarihi yazın.
Her ölçüm esnasında plaka aynı yöne bakmalıdır.
3- Her gün veya haftalık olarak aynı saatte bu işlemi
tekrarlayın ve işaretlemeye devam edin.
Gölgenin aynı saatte aynı yerde olacağı günler olup olmadığı
veya yeryüzünde gölgenin her gün aynı saatte aynı yerde
görüldüğü bölgeler olup olmadığını tartışın.
NOTLAR:
21
ASTRONOMİ TERİMLERİ
TARİH:
Işık yılı : Astronomi biliminde kullanılan, ışığın boşlukta bir
yılda kat ettiği uzaklığa eşdeğer, yaklaşık 10 trilyon
kilometreye eşit uzaklık birimi.
MALZEMELER:
Asteroit : Boyutları 1 000 kilometreyi aşmayan küçük gezegen.
Yıldız : Çekirdeğinde termonükleer tepkimeler gerçekleşen,
çok sıcak gazlardan oluşan ve ışık yayan, küresel gök
cismi.
Gökada : Tutarlılığı çekim gücüyle sağlanan, çok büyük,
yıldızlar ve yıldızlar arası maddeler kümesi.
Bulutsu (nebula) : Yıldızlar arası ortamdaki gaz ve toz bulutu.
Paralaks : Ele alınan belirli bir gökcisminin Dünya’ya olan
uzaklığına eşit bir uzaklığın, bu gökcisminden hangi açı
altında görüleceğini belirten açısal birim.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Yıldız :Kızgın gazlardan oluşan etrafına ısı ve ışık yayan
parlak gök cisimlerine yıldız denir. Güneşimizin bir yıldız
olduğunu söylemeye gerek yok herhalde.
Gökyüzü : Gözümüzün görebildiği sınıra kadar olan, mavi
kubbe, gök, gök kubbe, sema.
Ufuk : Gök kubbenin yerle birleştiğini gördüğümüz ve bir çeşit
sınır vazifesini gören bu çembere ufuk denir.
Uzay ( Feza ) : İnsanın gözlem araçları ile ulaşabildiği noktalar
arasındaki varlık alanıdır. Başka bir ifade ile bütün
gökcisimlerinin içinde bulunduğu büyük boşluk, feza.
NOTLAR:
22
TARİH:
MALZEMELER:
PLANETARİUM NEDİR?
Yıldızçemberi, yıldız evi ya da daha açık anlamıyla
'uzay tiyatrosu' olarak isimlendirilen çok özel bir
projektör kullanılarak son derece gerçekçi gökyüzü
simulasyonlarının oluşturulduğu kubbe şekline
benzeyen alana Planetarium deniyor.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
23
TARİH:
BASİT BİR USTURLAB
(ASTROLAB) YAPMAK
MALZEMELER:
Bir astrolab ile gökyüzündeki cisimlerin ufuktan yükseklikleri
ölçülebilir.
Gerekli malzemeler:
• Bir kopya astrolab çizimi- Karton, mukavva veya plastik
dosya arkası- 30 cm uzunluğunda siyah tel veya ip-Küçük bir
ağırlık (metal bir halka gibi)-Plastik pipet- Yapıştırıcı- Makas
−Bant- Delgeç
Deneyin Yapılışı:
1- Astrolab çizimini karton, mukavva veya plastik dosya
arkasına yapıştırın. Kuruduktan sonra astrolabı keserek
çıkartın.
2- Astrolabın eğri yüzeyindeki çizgilerin ucuna makas veya
delgeç ile oyuklar açın.
3- Plastik pipeti astrolabın kenarları boyunda kesin.
4- Pipeti astrolabın işaretli kenarına bant ile tutturun.
5- Astrolabın köşesindeki yuvarlak işaretten teli
geçirip, ucunu mukavvanın arkasında düğümleyin
veya bantlayın.
6- Küçük ağırlığı telin öndeki ucuna bağlayın.
7- Ağaç ve binaların yüksekliklerini (açısal yüksekliklerini)
astrolabla ölçmek için pipetin içinden cismin en tepe noktasına
bakınız. Telin astrolabın ölçeğini kestiği noktadaki değer
derece cinsinden yüksekliği gösterecektir. Biri pipetten
bakarken diğer bir kişi astrolab üzerinden bu yüksekliği okur.
Astrolab bir yıl boyunca Güneş’in yolundaki değişimi
göstermek için yükseklik ölçümünde kullanılabilir. Bu
değişimleri takip etmek yazın neden günlerin daha uzun kışın
daha kısa olduğu açıklamaya yardımcı olur.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
24
TARİH:
MALZEMELER:
ASTROLAB
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
25
METEORİDLER VE KUYRUKLU
YILDIZLAR
TARİH:
MALZEMELER
:
Meteoridler çoğunlukla kuyruklu yıldızlardan arda
kalan taş parçalarıdır. Meteoridler Yer atmosferine
girdikleri zaman, sürtünmeden dolayı yanarlar ve
kayan (akan) yıldızlar olarak gözlenirler. Ay ise
kendisini çarpışmalardan koruyacak bir atmosfere
sahip değildir. Ay, yüzeyine çarpan meteoritlerin
oluşturduğu kraterlerle kaplıdır.
Gerekli malzemeler:
Gazete kağıdı
Un veya ıslak kum
Leğen
Farklı büyüklükte top ve bilyeler
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Deneyin Yapılışı:
Deneyi yapacağınız mekana gazete kağıtları sererek
koruyun. Leğeni un veya ıslak kum ile doldurun.
Bilyeleri meteor gibi leğene atarak krater modelleri
oluşturun. Bilyelerin büyüklüklerindeki değişimin ve
atıldığı yükseklikler arasındaki farkın oluşan krateri
nasıl etkilediğini gözlemleyin.
NOTLAR:
26
TARİH:
SÜPER KOPERNİK İLKESİ
MALZEMELER:
Dünya Güneş sisteminin merkezinde değil.
Güneş Samanyolu’nun ortasında değil.
Güneş gibi (ve farklı) birçok yıldız var
Samanyolu Evren’in merkezinde değil.
Samanyolu gibi ( ve farklı) birçok galaksi var
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Zaten Evren’in de bir merkezi yok!
Evren’in tümünü deneysel/gözlemsel bilim
yöntemleriyle anlayabiliyoruz.
NOTLAR:
27
T100 TELESKOPU
TARİH:
T100 TELESKOPUNUN TEKNİK
ÖZELLİKLERİ
MALZEMELER:
Güneş Dizgesinde Seçilmiş Küçük Nesnelerin
Kinematik ve Fiziksel Parametrelerinin
Belirlenmesi - GAIA Follow-up programı. Yere
Yakın Nesnelerin Konumları ve Parlaklıklarının
İzlenmesinde kullanılır.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
28
TARİH:
MALZEMELER:
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
NOTLAR:
29
GERÇEKTEN GÜNEŞ’E İHTİYACIMIZ VAR
TARİH:
MIDIR?
Cevap: Kesinlikle evet. Yediğimiz yemekten yaşadığımız eve
MALZEMELER:
kadar her şey Güneş sayesinde oluştu.
Açıklama: Yediğimiz bütün yiyecekler Güneş’ten gelen enerji
ile büyür. Bitkilerin büyümek için enerjiye ihtiyaçları vardır.
Bitkiler büyüdükçe, atmosferdeki karbondioksiti soluduğumuz
oksijene dönüştürürler. Bazı bitkiler, insanlar ve hayvanlar
tarafından tüketilir. İnek, koyun, tavuk gibi hayvanlar insanlar
tarafından yenir. Güneş’in etkisiyle oluşan tek şey besin zinciri
değildir. Yaşadığımız ev ve okuduğumuz kitaplar bile Güneş’e
bağlıdır. Evinizdeki tahta eşyalar ağaçlardan oluşur ve bu
ağaçların yetişmesi için de Güneş ışığına ihtiyaç vardır.
ÖNEMLİ
OLAYLAR:
Ağaçlar bize kağıtlar, kutular ve diğer malzemeleri de sağlar.
Ayrıca ağaçlar soğuk kış gecelerinde ısınmamızı sağlar. Fakat
odun ateşi, Güneş olmadan bize yeteri kadar ısı desteği
sağlamaz. Ne kadar büyüklükte bir ateş olursa olsun Güneş
olmadan Yer çok soğuk (-300˚F) ve karanlık olurdu. Ay ışığı
aslında Güneş ışığının yansıması olduğundan, gökyüzünde
Ay’ı göremezdik. Bu karanlığın içinde yalnızca çok uzak
yıldızları görebilirdik. Ancak onları da göremeyecektik, çünkü
NOTLAR:
Güneş olmadığı için bu karanlıkta yaşayabilecek canlı da
olmayacaktı.
30
GALİLEO GALİLEİ
TARİH:
Gökyüzünü incelemek üzere teleskop kullanan ilk
kişiydi.
Teleskop kullanan ilk kişi olması evrenin (o zamanlar)
inanılmaz gerçeklerine ilk şaşıran kişi olmasını da
beraberinde getirdi. Güneş’in karanlık lekelerinin
hareket ettiğini, Ay'ın kraterlerle dolu bir yüzeyi
olduğunu ve Jüpiter’in dört büyük uydusunu keşfetti.
Daha sonradan Lo, Europa, Ganymede ve Callisto
adı verilen dört uydunun hepsine birden Galileo
Uyduları adı verilir. Keşiflerinden en önemlisi ise
Venüs'ün görünümünün zaman içinde değişmesiydi,
ki bu da onun Güneş'in çevresinde döndüğünü
kanıtlıyordu.
MALZEMELER:
ÖNEMLİ OLAYLAR:
Galileo Galilei’nin teleskopu
NOTLAR:
31
Yer, her gün kendi ekseninde dönerken,
Güneş’in etrafında da dönmektedir.
Yer, Güneş etrafında dolanırken kutupları tam
olarak aşağıyı ve yukarıyı göstermez. Bir miktar
eğiktir. Bu durum da Güneş’ten gelen ışınların her
zaman aynı açıyla gelmeyeceği anlamına gelir
Ay’a ilk ayak basan astronot, NEİL ARMSTRONG.
32