angıospermae

Bitki Materyali-I: Gymnospermae
Yrd. Doç Dr. Nurgül KARLIOĞLU
Orman Botaniği Anabilim Dalı
[email protected]
BİTKİLER ALEMİ
CORMOPHYTA
(GÖVDELİ BİTKİLER)
Pteridophyta
(Eğreltiler)
THALLOPHYTA
(GÖVDESİZ BİTLİLER)
Spermatophyta
(Tohumlu ve çiçekli bitkiler)
Gymnospermae
(Açık tohumlu bitkiler)
Bacteriophyta
(Bakteriler)
Angiospermae
(Kapalı tohumlu bitkiler)
Monokotiledonlar
(Tek çenekliler)
Dikotiledonlar
(Çift çenekliler)
Cyanophyta
(Mavi yeşil alkler)
Phycophyta
(Alkler)
Mycophyta
(Mantarlar)
Bryophyta
(Karayosunları)
Gymnospermae’ler – Angiospermae’ler
Arasındaki Farklar
Gymnospermae
• Tohumları karpeller
tarafından kapatılmamıştır.
Ovaryum, stigma ve stilus
yoktur.
• Gerçek meyve oluşmaz.
• Tek döllenme olur.
Endosperm döllenmeden
önce oluşur.
• Embriyo kesesi tipik
arkegonları içine almıştır.
Arkegon: Yumurta hücresini
taşıyan dişi organ
Angiospermae
• Tohumlar, karpeller
tarafından meydana getirilen
ovaryum içinde gelişir.
• Gerçek meyve oluşur.
• Çift döllenme olur.
Endosperm döllenmeden
sonra oluşur.
• -
Gymnospermae’ler – Angiospermae’ler
Arasındaki Farklar
Gymnospermae
• Eşey dağılımı: Monoik veya
dioik
• Tozlaşma: Anemogam
• Çenek sayısı: 3-18
(polikotiledon)
• Yaşayan tüm örnekleri
odunsudur.
• Odun yapıları oldukça
basittir. Esas olarak
traheidler ve az miktarda öz
ışınları ve odun
paranşimlerinden
oluşmuştur.
Angiospermae
• Eşey dağılımı: Monoik, dioik,
erselik veya poligam
• Anemogam, entomogam,
zoogam, hidrogam,
ornitogam, zoogam
• Çenek sayısı: 1 (monokotil)
veya 2 (dikotil)
• Otsu veya odunsudur.
• Odun yapıları daha
karmaşıktır. Traheler, lifler,
öz ışınları ve odun
paranşimlerinden
oluşmuştur.
Eşey Dağılımı
Monoik: Erkek ve dişi çiçek aynı ağaçta
Pinaceae (Pinus, Cedrus)
Dioik: Erkek ve dişi çiçekler ayrı ağaçlarda
(Taxus, Ginkgo)
Erselik: Erkek ve dişi organın aynı çiçek üzerinde olması
Poligam: Erselik çiçekle beraber aynı bitkide erkek veya
dişi organın bulunması
(Acer, Fraxinus)
Organların Tanımı
Sürgün
Ağaç ve çalıların habitusunu oluşturan, üzerinde vejetatif (yaprakları),
generatif (çiçek, tohum, kozalak ya da meyveleri) veya hem vejetatif
hem de generatif organları taşıyan, dalların ya da gövdenin gençlik
evresidir.
•
•
•
•
•
•
Uzun sürgün,
Kısa sürgün,
Gençleştirme sürgünü,
Preventif sürgün (Su sürgünü),
Adventif sürgün (Yara sürgünü),
Yaz sürgünü
Organların Tanımı
Brahte: Çiçeği taşıyan metamorfize olmuş yaprak (Dış pul)
*Brahtelerden oluşan kozalak pulu: Araucaria
Karpel: Tohum taslağını taşıyan metamorfize olmuş yaprak (İç pul)
*Karpellerden oluşan kozalak pulu: Pinaceae
Tohum: Endospermli, döllenmiş, olgun tohum tomurcuğudur.
Ağaçlar
Belirli bir çapa (en az 10 cm) ve boya
(en az 5 m) ulaşan, tek tepeli ve uzun
ömürlü odunsu bitkilerdir.
Çalılar
Çap ve boyları ağaçlardan daha az olan ve çok gövdeli bir yapı oluşturan
odunsu bitkilerdir.
Sarılıcılar
Ancak bir zemine
tutunarak yaşamlarını
sürdüren bitkilerdir.
Bu zemin, bir ağaç
gövdesi, bir kaya
yüzeyi, duvar ya da
toprak yüzeyi olabilir.
Sürgün
Uzun Sürgün + Kısa Sürgün
Cedrus (Sedir)
Uzun Sürgün
Abies (Göknar)
Gymnospermae Yaprakları
•
•
•
•
•
İğne yaprak
Pul yaprak
Geniş ayalı yaprak
Etli üçgenimsi batıcı uçlu yaprak
Palmiyelere benzer yaprak
İğne yaprak
Cedrus libani
Juniperus oxycedrus
Pul yaprak
Cupressus arizonica
Biota orientalis
Geniş Ayalı Yaprak
Palmiyelere benzer yaprak
Ginkgo biloba
(Çin Mabet Ağacı)
Cycas revoluta
(Yalancı Sago Palmiyesi)
Etli Üçgenimsi Batıcı Uçlu Yaprak
Araucaria araucana
(Şili Arokaryası)
Gymnosperm’lerde Erkek Çiçek
Tozlaşma
Polenlerin dişi organın stigmasına konması olayına
«Tozlaşma» denir.
•
•
•
•
•
Anemogam: Rüzgarla tozlaşma
Entomogam: Böcekle tozlaşma
Ornitogam: Kuşlarla tozlaşma
Hidrogam: Suyla tozlaşma
Zoogam: Diğer hayvanlarla tozlaşma
Gymnosperm’lerde
Dişi Kozalak
GYMNOSPERMAE
•
•
•
•
•
•
•
•
CYCADACEAE
GINKGOACEAE
PINACEAE
ARAUCARIACEAE
TAXODIACEAE
CUPRESSACEAE
TAXACEAE
CEPHALOTAXACEAE
1.
CYCADACEAE
Cycas revoluta
http://www.groeninfo.com/forum/28en22393en0/welke_palmen.html
1.
CYCADACEAE
Cycas revoluta
•Egzotiktir.
•Herdem yeşildir.
•Gövde sütün şeklinde
dallanmaz veya az dallanır.
•Yapraklar çok büyük,
gövdenin ucunda sık olarak
yer alır.
http://www.groeninfo.com/forum/28en22393en0/welke_palmen.html
1. CYCADACEAE
Cycas revoluta
• Kozalak oluşturmaz
• Sıcak yerleri sever
2. GINGOACEAE
Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı)
Yayılışını Güneydoğu
Çin’de yapmaktadır.
Dünya üzerinde yaşayan
en yaşlı tohumlu bitkidir.
(Brosse, 1977)
2. GINGOACEAE
Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı)
•
•
•
•
•
Ekzotiktir.
Dioiktir.
Kışın yapraklarını döker.
30-40 m boylanır.
Hem uzun hem de kısa
sürgünleri vardır.
• Yapraklar yelpaze (fil
kulağı) şeklindedir.
Çatalsı damarlanma
yapar, dökülmeden önce
sararır.
2. GINGOACEAE
Ginkgo biloba (Çin Yelpaze Çamı, Mabed Ağacı)
• Kozalak oluşturmaz.
• Olgun tohumları sarı renkli
ve kötü kokuludur. Tohumun
iç kısmı odunlaşmıştır. Bu
odunlaşan yapının içi
beyazdır ve minerallerce
zengindir.
• Çok değişik toprak ve iklim
şartlarına, özellikle gazlara
karşı dayanıklıdır.